Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау

Мазмұны
Кіріспе ............................... 3
1 Кәсіпорынның қаржылық жағдайды талдаудың теориялық негізі….. 4
1.1 Кәсіпорындар қаржысы түсінігі.................... 4
1.2 Қаржылық талдаудың мәні мен міндеттері............... 7
1.3 Қаржылық талдаудың ақпараттық базасы................. 12
2 «АКА» ЖШС қаржылық жағдайын талдау........... 13
2.1 Кәсіпорынның сипаттамасы, басқару құрылымы................. 13
2.2 Кәсіпорын қаржысының құралу көздері және құрылымы............... 17
3 «АКА» ЖШС-ның қаржыландыру қайнар көзін пайдалану тиімділігі мен
3.1 Кәсіпорынның қаржыландыру көздерінің проблемалары............... 28
3.2 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жетілдіру жолдары................ 29
Қорытынды....................... 32
Пайдаланылған әдебиеттер................... 33
Кіріспе
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны
Шаруашылық субъектілерінің қызмет ету тиімділігін қамтамасыз ету шаруашылық қызметін
Қаржылық және басқарушылық талдау бизнесте басқару шешімдерін қабылдаудың
Курстық жұмыстың мақсаты – қаржылық шешімдер қабылдау үшін қажет
Зерттеу тақырыбының міндеті – кәсіпорынның өндірістік-қаржылық қызметінің нәтижесін талдап,
Зерттеу объектісі – “АКА” ЖШС. Қазақстан республикасында бірінші, валюталық
Қаржы ресурстарын құру көздерін қалыптасуын және оны пайдалануын талдаған
1 Кәсіпорынның қаржылық жағдайды талдаудың теориялық негізі
1.1 Кәсіпорындар қаржысы түсінігі
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы – біртұтас қаржы жүйесінің құрамдас
Мемлекеттегі сияқты, кәсіпорындар мен ұйымдардың
Кәсіпорындардың қаржысы ақша түрінде ұлғаймалы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы мыналар:
Меншік формаларының дамуы кооператив, акционерлік
Түбегейлі экономикалық реформа барысында пайда
Халық шаруашылығындағы әрбір саладағы қаржының
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысының өзіндік
Кәсіпорындар қаржысының мәні жөнінде әзірге
Осыған байланысты кәсіпорындар мен ұйымдардың
Кәсіпорындар қаржысының бөлу қызметінің ерекшелігі
Бөліс – өндіріс пен тұтынуды байланыстыратын
Кәсіпорын экономикасында қаржының бақылау қызметі
Кейбір экономистер кәсіпорындар қаржысына үш
ақшалай ресурстармен айналым қаражаттарына қызмет
ақшалай табыстарды бөлу;
кәсіпорындардың өндірістік – шаруашылық қызметіне бақылау
Халық шаруашылығы салалары, бірлестіктері, кәсіпорындардың
Қаржы саласындағы кәсіпорындар мен ұйымдардың
Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының
қаржы қатынастарының көп қырлылығы, олардың
өндірістік қорлардың міндетті болуы, олардың
жоғары белсенділік, кәсіпорынның шаруашылық қызметінің
Сөйтіп, кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы
1.2 Қаржылық талдаудың мәні мен міндеттері
Кез-келген бизнес түрінің нәтижесі қаржылық ресурстардың бар болуы мен
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы (ҚҚЖ) – айналыс үрдісіндегі капиталдың жағдайын
Кәсіпорының қаржылық тұрақтылығы ұғымы арнайы әдебиеттерде талқыланады:
• қаржылық тұрақтылық – бұл қызмет үрдісінің жеткілікті қаржылық
• қаржылық тұрақтылық – бұл кәсіпорын шоттарының оның төлем
• қаржылық тұрақтылық – бұл кәсіпорынның ақша қаражаттарын еркін,
Корпорацияның қаржы тұрақтылығын талдау оның есеп беру кезеңіндегі қаржы
Қаржы тұрактылығының қатынасты көрсеткіштері қаржы жағдайын сипаттайтын бірқатар коэффициенттермен
Каржы тұрақтылығының абсолютті көрсеткіштері - тауарлы-материалдық босалқылардың олардың қалыптасу
Меншікті айналым капиталының нақтылығы (Ма.к.). Бұл көрсеткіш меншікті капитал
Қаржылық тұрақтылықтың сыртқы көрінісі – кәсіпорынның төлем қабілеттілігі. Кәсіпорынның
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына бірнеше факторлар әсер етеді. Оларды негізінен
кәсіпорынның салалық ерекшелігі;
шығарылатын өнім (жұмыс, қызмет);
жарғылық капитал көлемі;
шығын көлемі, оның табыспен салыстырғандағы динамикасы;
мүлік пен қаржы ресурстарының жағдайы, олардың құрамы мен құрылымы;
кәсіпорынды басқару тиімділігі, т.б.
Сыртқы факторлар:
мемлекеттегі саяси – экономикалық жағдай;
төлем қабілетті сұраныс пен тұтынушылар табысы;
салық және несие саясаты;
құқықтық – нормативтік база;
сыртқы – экономикалық байланыстар, т.б.
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдаудың ең соңғы
Ішкі қаржылық талдау – бұл кәсіпорынның қаржылық жағдайын тұрақтандыру,
Кәсіпорынның қаржылық жағдайына жүргізілген талдау – кәсіпорын басшылығы осы
кәсіпорынның қаржылық жағдайына уақытында әрі объективті баға беру, оның
кәсіпорынның қаржылық жағдайын, оның төлем қабілеттілігі мен қаржылық тұрақтылығын
қаржы ресурстарын неғұрлым тиімді пайдалану мен кәсіпорынның қаржылық жағдайын
қаржы ресурстарын түрліше пайдалану нұсқаларындағы қаржылық нәтиже мен қаржылық
Міндеттерге қол жеткізу үшін кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау келесідей
Кәсіпорынның мүліктік жағдайы мен капитал құрылымын талдау.
Капиталды пайдалану тиімділігі мен интенсивтілігін талдау.
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен төлем қабілеттігін талдау.
Кәсіпорынның несие қабілеттілігі мен банкроттылығының ықтималдылығын талдау.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын сауықтыру бағыттарын жобалау.
Кәсіпорынның қаржылық қызметінің стратегиялық міндеті –меншікті капиталды көбейту мен
Қаржылық талдау қаржылық менеджмент пен аудиттің негізгі элементі болып
Ол кәсіпорынның қызметінің қаржылық нәтижеллігін талдау.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау.
Кәсіпорынның қаржылық шаруашылық қызметтің тиімділігін талдау.
Қаржылық талдаудың негізгі мақсаты болып көп мөлшердегі емес ақпаратты
Талдау объектісінің қаржылық жағдайының жалпы бағасы.
Қол жеткен қалыптастыратын жағдайын, жеткен мүмкіншіліктерін және факторларын анықтау.
Қаржы облысында басқару шешімдерін қабылдауда дайындау және жалпылау.
Баланстық шаруашылық қызметтің тиімділігін жоғарлату және қаржылық жағдайдың жақсарту
Қаржылық талдаудың нәтижесі ол кәсіпорынның және басқада экономикалық ақпаратпен
Қаржылық талдау процесінде келесі қайнар көздерінен ақпарат алынады.
Өндірістің техникалық дайындығы туралы ақпарат.
Нормативті ақпарат.
Жоспарлы ақпарат.
Экономикалық, яғни шаруашылық учет.
Есеп беру.
Жылдық қаржылық бухгалтерлік есеп беру, яғни жарияланатын.
Кварталдық (коммерциялық құпиясы бар жарияланатын )
Таңдалатын статистикалық және қаржылық есеп беру.
Міндетті статистикалық есептеу.
Басқа ақпарат
А) пресса
Б) басқарушы ұйымның сұрауы.
В) экспериметтік ақпарат.
Кәсіпорын бір – бірімен байланысатын параметрлерден тұрады. Партнерлерды негізгі
Негізгі партнерлық топ - ол кәсіпорынның шаруашылық қызметіне өзінің
Негізгі емес партнерлік топтар:
жеке топтар
Қарыз берушілер
Әкімшілік басшылары
Еңбек персонал етуші
Еңбек затын және қаржысын қарыз етушілер
Сатып алушылар (клиенттер)
Статистикалық органы түріндегі қоғамдар
Партнерлік топтың салық жарналары.
Жеке капитал
Қарыздық капитал
Істі білу және басқаларды жүргізу
Өзінің бөлінген еңбегі бойынша жұмысты атқару.
Еңбек затын және құралдарын қамту.
Өнімді алуы.
Қызмет көрсетуі
Талап етушілерден компенсация түрі:
Дивиденд,пайыз, окладтан жоғары пайда мөлшері мен еңбекақы төлеу, персоналға
Қаржылық талдау кезінде жүргізілетін мақсат:
Қаржылық нәтиже мен қаржылық тұрақтылық.
Өтімділік, кәсіпорынның өз қарызы бойынша толығымен қарызды өтеуі.
Толық ақпараттың болуы.
Кәсіпорынның қаржылық нәтижесі.
Қаржылық жағдайы.
Қаржылық талдау - шаруашылық қызметтің толық және жалпы талдауының
Қаржылық талдау.
Өндіріс басқарушылық талдау.
1.3 Қаржылық талдаудың ақпараттық базасы
Қаржылық талдаудың нәтижелігі негізінен оның ақпараттық базасының жағдайы мен
Бухгалтерлік баланс.
Пайда мен зиян туралы есеп.
Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі.
Капиталдағы өзгерістер туралы есеп.
Бұл есеп формаларымен бірге қаржылық есепке түсіндірме хат тіркеледі.
Қаржылық есеп берудің мақсаты – ақпаратты пайдаланушыларды заңды тұлғаның
Қаржылық есеп ақпаратты пайдаланушыларды инвестициялық және несие беру шешімдерін
1. Бухгалтерлік баланс кәсіпорынның қаржылық жағдайын жыл басы мен
Баланс мәліметтері негізінде сыртқы пайдаланушылар осы кәсіпорынмен серіктес болу
Вертикальды жасалынған баланс 5 бөлімнен тұрады:
Қысқа мерзімді активтер.
Ұзақ мерзімді активтер.
Қысқа мерзімді міндеттемелер.
Ұзақ мерзімді міндеттемелер.
Капитал мен резервтер.
Бухгалтерлік баланс қаржылық есептің 3 элементін: активтер, меншікті капитал
Пайда мен зиян туралы есепте кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі
1 акцияға пайда түрінде бейнеленеді.
Қаржылық есептің №3 «Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі» формасында белгілі
Қаржылық есептің №4 «Капиалдағы өзгерістер туралы есепте» жыл ішінде
2 «АКА» ЖШС қаржылық жағдайын талдау
2.1 Кәсіпорынның сипаттамасы, басқару құрылымы
Қазақстан Республикасы, Ақмола облысы, Целиноград ауданының Луговое ауылында орналасқан
“Жеке кәсіпкерлік туралы” заңға сәйкес қалыптасқан күннен бастап
1999 жылы кәсіпорын ең алғаш қызметін көктемгі егін егу
Осы жылдың көктемінде алғашқы рет жер өңдеп егін егілді.
Серіктестікте бидайды кептіретін, өндейтін, тартатын, тазартатын, сұрыптайтын екі
Ауылшаруашылық техниканын жанар-жағар маймен қамтамасыз ететін АЗС жұмысы
Көлік техникаларын жөндеудеуден өткізетін МТМ жұмысын жүйелендіру;
Құрылыс заттарын жасап шығаратын құрылыс алаңын қалпына келтірлді. Жаңа
Егін шаруашылығымен қоса серіктестік мал шаруашылығын да қоса дамытуды
Сонымен қатар нан өнімдерін дайындайтын, оларды өңдейтін, пісіріп сататын
2000 жылы кәсіпорын қызыметін бастағаннан кейінгі екінші жыл болып
Екінші жылдағы ең манызды шара. Ол шара жаңа, екінші
2001 жылы Луговое ауылында Кеңсе құрылысын бастады. Кеңсе құрылысы
2002 жылдан бастап кәсіпорын льготты салық түрін өсімдік шаруашылығы,
2004-2006 ж.ж аралығын егіннен түсетін пайдамен байланысты. Осы жылдар
2000 – 2003 ж.ж аралығында серіктестк егін шаруашылығы саласында
2006 жылы “Тас үгіту” зауытының құрылысы аяқталды. Жол құрылысымен
Қазақстан республикасында бірінші, валюталық дағдарыстан кейін қызметін ауылшаруашлық өнім
“ АКА ” Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі коммерциялық ұйым. Кез-келген
негізгі шаруашылық түрлері;
негізгі емес шаруашлық түрлері;
Кәсіпорын құрылғанда негізгі мақсаты ауылшаруашылық өнімдерін өндіру болатын. Уақыт
егін шаруашылығы:
○ бидайды өндіру, оны өңдеу;
○ күнбағысты өндіру, оны өңдеу;
мал шаруашылығы:
○ Мал басын кобейту мен бордақылау;
○ Ет өнімін сату;
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің айналысатын қосымша қызмет түрлері:
құрылыс қызметі;
құрылыс материелдарын өндіру;
құрылыс материалдарын сату-сатып алу;
жол құрылыс материалдарын шығару;
жанар-жағар май саудасы;
қонақ үй, мейрамхана, кеңселерді жалға бепру қызмет көрсету саласы;
техникалық қызмет станциясы (СТО);
автоколік, техниканың қосалқы бөлшектерін өндіру, сату, атып алу,
кен орындарын жетілдіру, пайдалы қазбаларды іздеу және барлау т.б
Кәсіпорын өндірісін жүзеге асыруды және дамытуды тек қана ішкі
құрылыс қызметі, құрылыс-жинақтау, жұмыстары, құрылыс учаскесін дайындау,құрылыс заттарын жасау,
Ұн тартатын өндірістік, ауыл шаруашылық өнімділігінің оның ішіндегі дән
Халық тұтыну тауарлары,тамақ өнімдерің жасау,сатып алу,жеткізу және сату, осы
Әрлендіру,жарнамалық,кеңес беру жән делдалдық қызмет,басып шығару қызметі,полиграфиялық қызмет,ақпараттық
Мекемелер,азаматтарға автокөлік қызметтерін көрсету, теміржол тасымалдау және жеткізу,
Халыққа тұрмыстық,әлеуметтік,тұрған және медициналық қызметтер көрсету,осы мақсатта туризм
қағаз массасы қағаз және қатты қағазды шығару, сатып
жиһаз, техникалық құрал-жабдық, өнеркәсіптік және құрылыс материалдарды, ағаш,м еталл,п
сыртқы экономикалық қызмет, экспорт, импорт ғылыми зерттеу және мәдени
кен орындарын жетілдіру, пайдалы қазбаларды іздеу және барлау,
қызметтің ҚР заңнамасымен тиым салынбаған басқа түрлері.
Серіктестіктің негізгі мақсаттары үстіде қарастырылған қызметтерді жүзеге асыра отырып
Кәсіпорын қаржысының құралу көздері және құрылымы
Кәсіпорын қаржысының құралу көздерінің құрылымының негізгі бидай өндіру мен
Кәсіпорын бидай шаруашылығында 2 түрлі бидай сорттары өсіріледі -
Бидай жинаудан бір гектарға деген орташа жылдық өнімділігі:
2005 - 13,3 ц/га;
2006 – 10,5 ц/га;
2007 – 11 ц/га;
2008 – 7,3 ц/га ;
Жер көлемі. Егістікті гектармен санағанда кезеңдік егістік алқабы:
2005 - 5005 га
2006 – 4950 га
2007 – 5105 га
2008 – 5025 га
2009 – 5220 га
Бидайдын сорттары:
2005 – Астана, Акмола-2(Светланка)
2006 – Астана, Акмола-2(Светланка)
2007 - Астана, Акмола-2(Светланка)
2008 - Астана, Акмола-2(Светланка)
2009 - Астана, Акмола-2(Светланка)
Бидай өңдеуден өткізілді:
2005 - 5350,3 т
2006 - 5104,5 т
2007 - 5168,2 т
2008 - 2292,5 т
Кәсіпорынның биды өңдеп және өңдемей сатудағы қаржылық пайдасының айырмашылығы.
Кесте 6 - Бидайды сатудан түскен пайда.
№ өндіріс жылы
(жыл) егістік алқабы
(га) орт. өнімд-ілігі (т/га) 1 т бид. өткізу бағ.
(т) өңделген бидай
(т) өңделмеген бидай түсімі
(KZT) өңделген
бидай түсімі
(KZT)
1 2005 5005 1,33 16 950 6656,65 5350,30 22
2 2006 4950 1,05 17 005 5197,50 5104,50 1
3 2007 5105 1,10 17 350 5615,50 5168,20 7
4 2008 5025 0,73 14 234 3668,25 2292,50 19
5 Орташасы: 5021,25 1,0525 16 385 5284,475 4478,875 12
6 Жиыны: - - - 21137,9 17915,5 51 067
Соңғы 4 жылдыа бидайдың орташа өнімділігі 1,0525 т/га тең.
- Өңделмеген бидай саудасынан
- Өңделген бидайдан түскен
Бидайды өткізу түріне байланысты табыстың өзгерісі. Бидайды өңдеп ұнға
4 жылдық жалпы өнімді тек қана өңдемей сатудан түсетін
Кесте 7- Бидайды ұнға айналдырып сатудан табыстың ұлғаюы:
№ Бидайдың күйі 4 жыл алынған өнім (т) 1
1 өңделмеген 3222,4 16385 346344491,5
2 өңделген (ұн) 17915,5 29837,5 630702091,3
3 жалпы 21137,9 46222,5 -
4 өңдеуден түсетін табыс.(%) - - 182,10%
Кестеде келтірілген мәліметтер өнімді сату алдындағы күйімен байланысты. Бидайды
4 жыл ЖӨ-і өңдемей сатудан табыс(тг) = 21137,9*16385 =
4 жыл ЖӨ-і өңдеп сатудан табыс(тг) = 21137,9*29837,5 =
Сандардың арасындағы айырмашылық, олардың процент күйінде берілгенде анық байқалады:
- өңдеуден түсетін табыс(%) = 346344491,5 * 100/630702091,3
Кәсіпорын тауардға кеткен шығынды есепке алуға көп көңіл бөледі.
Мемлекетке салық төлеу кәсіпорынның мемлекетпен экономикалық қатынасының маңызды бөлігі.
Содан кейін болашақ кезеңдегі шығындар есептеледі, сатуға жарамсыз тауарларды
Дайын өнімге кеткен шығынды есептеу кезінде калькуляция әдісін қолданады.
Кәсіпорын заңды тұлға ретінде өзіне тиесілі салық түрлерін төлуді
Серіктестіктің 2007-2008 ж.ж қаржылық жағдайы талданып жатқандықтан, сол кезеңдерде
корпоративті табыс салығы;
қосымша құн салығы;
жер салығы;
мүлік салығы;
көлік салығы;
әлеуметтік қатамасыз ету салығы;
жер учасклерін пайдаланғаны үшін салық;
Төленген салық түрлеріне байланысты, яғни оларды өткен кезеңмен салыстыра
Ол үшін кем дегенде екі кезеңде бюджетке төленген салық
Бұл жинақта серіктестіктің салық және басқа да міндетті төлемдерінің
Ал кестені жинаудың басты мақсаты кәсіпорын табысының өткен кезеңмен
Кәсіпорын иелігіндегі мүлік оның бухгалтерлік балансының активінде орын алады.
Серіктестіктің қысқа мерзімді активтері бухгалтерлік баланстың бірінші бөлімін құрайды.
Ұзақ мерзімді активтер бухгалтерлік баланстың екінші бөлімін құрайды. Оның
Сонымен қатар активтер монитарлы және монитарлы емес деп ажыратылады.
-Монитарлы – ақша қаражаттары, қысқа мерзімді қаржылық салымдары жатады.
-Монитарлы емес – ақшалай күйде емес, бирақ ақшалай нақты
Кестенің негізгі мақсаты жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің мүлкінің активтерінің
Кәсіпорын маңызды компоненттерінің бірі ол кәсіпорынның мүлкі. Ол
Осы кесте кәсіпорынның қаржылық төлем қабілеттілігін анықтауға оны
Кесте 8 - Кәсіпорын мүлкінің құрылымы және өзгерісі. (2007-2008
№ көрсеткіштер жыл басы жыл соңы өзгеріс(+,-)
сомасы мың.тг баланстағы мөлшері (%) сомасы мың.тг баланстағы мөлшері
1 Ақша қаражаттары 15502,13 2,45 1247,96 0,17 -14254,17 -91,95
2 Қысқа мерзімді дебиторлық берешектер 34698,74 5,48 36231,7 5,05
3 Запастар 216574,56 34,22 173873,17 24,25 -42701,39 -19,72
4 Ағымдаасы салықтық активтер 284,32 0,04 5844,65 0,82 5560,33
5 Басқа да қысқа мерзімді акв. 2580,41 0,41 1640,05
I Айналымдағы активтер 269640,16 42,61 218837,53 30,52 -50802,63 -18,84
1 Негізгі қаражаттар 336669,73 53,20 449064,09 62,62 112394,36 33,38
2 Биологиялық активтер 14036,03 2,22 24444,78 3,41 10408,75 74,16
3 Басқа да ұз. мерзімді акв. 12520,82 1,98 24761,74
II Айналымнан тыс активтер 363226,58 57,39 498270,61 69,48 135044,03
* Кәсіпорынның барлық мүлкінің құны 632866,74 100,00 717108,15 100,00
Ағымдағы активтер жыл басымен салыстырғанда жыл аяғында 50802,63
Айналымнан тыс активтерде жыл басымени салыстырғанда 2,6 есеге,
Өткен жылмен салыстырғанда Серіктестіктің баланстағы акивтерінің артуы оның “айналымнан
Кәсіпорынның жылдық пайдасы барлық жылдық кірістердің жиынынан барлық жылдық
Солардың ішіндегі өндірсті іске асыруға кеткен шығындардың орны бөлек.
- Сыртқы қаржыландыру көздері;
Ішкі қаржыландыру көздері жатады.
Ішкі қаржыландыру көздерін ғана пайдаланатын кәсіпорындар өндірісті қарыздық капиталмен
Өнімді өндіруге және өңдеуге өзінің ақша қорларын пайдаланатын, сонымен
Банктерден алынаты кредиттер;
ЗТ-дан алынатын ақша қаражаттары жатады;
Кәсіпорынға салынған инвестицияларды т.б жатқызамыз.
Серіктестіктің айтып кететін ерекшелігі бар. Кәсіпорын 10 жылдың
“АКА” ЖШС-нің өндірісті қаржыландыру көздері кестеде келтірілген.
Кестеде екі жылдық қаржыландыру көздері қамтылған.
Кесте 9 - Өндірісті қаржыландыру көздерінің құрылымының өзгерісі.
№ көрсеткіштер 2007 2008 өзгеріс (+,-)
сома мың.тг үлесі
( %) сома мың.тг Үлесі
( %) сома мың.тг үлесі
( %)
- А 1 2 3 4 5 6
1 Өзін өзі қаржыландыру
246965,47 93,62 292972,36 87,47 46006,89 130,49
2 Банктерден алған ақша сомалары
0 0,00 0 0,00 0 -
3 ЗТ алынған қарыз ақша сомалары
16820,23 6,38 41966,3 12,53 25146,07 274,45
барлығы 263785,7 100,00 334938,6 100,00 71152,96 139,67
Кестеде келтірілген мәліметтер кәсіпорынның өндірісті ішкі және сыртқы қаржыландыру
Кәсіпорын өнірісті қаржыландырудың сырқы көздеріне Банктерден алынған кредиттерді пайдаланбағаны
2008 жылы 2007 жылға қарағанда жалпы өндірісті қаржыландыру 71152,96
Кәсіпорын банктерден несие алуға мұқтаж емес. Өндірісін жүргізу
2.3 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау және оған баға
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау ушін келесі әдістер пайдаланылады:
кәсіпорынның қаржылық жағдайын қазіргі заманға сай және объективті түрде
қаржылық жағдайды жақасрту. Жақсарту жолдарын қарастыру. Оның төлем
қаржылық өзгерістерді мүмкіндігінше болжау.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудағы мәліметтер ткөзі бухгелтерлік баланс болып
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы тұрақты, тұрақсыз және кризистік болу мүмкін.
Кәсіпорынның қаржылқ жағдайын талдау әдетте горизантальді және вертикальді талдаудан
Кесте 10 - Есепті кезеңдегі баланс мәліметтерінің өзгерісі
№ көрсеткіштер жыл басы жыл соңы өзгеріс(+,-)
сомасы мың.тг баланстағы үлесі (%) сомасы мың.тг баланстағы үлесі
I Айналымдағы активтер 269640,16 42,61 218837,53 30,52 -50802,6 -18,84
II Айналымнан тыс активтер 363226,58 57,39 498270,61 69,48 135044
* Активтердің балансы: 632866,7 100 717108,1 100 84241,4 13,31
I Қыс. мерзімді міндеттемелер 112095,46 17,72 122489,94 17,08 10394,48
II Ұз.мерзімді міндщеттемелер 96209,83 15,20 179888,65 25,09 83678,82 86,97
III Жарғылық, резервтік кап-л. 424561,45 67,08 414729,55 57,83 -9831,9
* Пассивтердің балансы: 632866,7 100 717108,1 100 84241,4 13,31
Жинақталған бухгалтерлік балансты сараптау кеінде 2008 жылы 2007
Жыл ссоңында жыл басымен салыстырғанда пассивтегі жарғылық және
Қысқа мерзімді міндеттемелердің пассивтегі үлесі жыл басымен салыстырғанда
Қорыта келгенд Кәсіпорынның есепті жылғы балансының динамикасында өткен
Жарғалық, резервтік капитал міндеттемелердің 57,83 %- құрауы, кәсіпорынның
Төлем қабітеттілік – бұл кәсіпорынның өзіне алған міндеттемелерін уақытылы
Төлемқабілеттілікті талдауғ кіреді:
баланстың ликвидтілігін талдау
ликвиттілік коэфиценттерін талдау.
Баланстың ликвидтілігі оның міндеттемелерін активтерімен жабу мүмкіншілгімен анықталады.
Активтердің ликидтілігі – активтердің ақша қаражатына айалу
А1 – ликвидті активтер (ақша қаражаты, қысқа мерзімді қаржылық
А2 – жылдам өтімді активтер (қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар)
- қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар – 36231,7
А 3 - өтімділігі төмен активтер (запастар, ҚҚС, ұзақ
запастар –173873,2
басқа да айналымдағы активтер – 1640 мың тг.
ҚҚС – 5844,6
А4 – қиын өтімді активтер ( ұзақ мерзімді активтердің
П1 – қысқа мерзімді міндеттемелер ( кредиторлық қарыздар)
кредиторлық қарыздар – 115669,2
П2 – қысқа мерзімді пассивтер (қысқа мерзімді кредиттертер мен
басқа да қысқа мер. активтер – 5468,1
міндетті және ерікті төлемдер – 1352,7
П3 – ұзақ мерзімді міндеттемелер (ұзақ мерзімді пассивтер, болашақтағы
ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар – 179888,6
П4 – тұрақты пассвтер (кпитал, резервтер)
жарғылқ қор – 103 мың тг.
Резервті қор – 63366,2 мың тг.
Бөлінбеген табыс – 351260,3 мың тг.
Мына теңсіздіктер орындалғанда баланс ликвидті болып табылады:
А 1 ( П 1; А 2 ( П
Теңсіздіктерге оралатын болсақ:
А 1 ( П 1 теңсіздігі бойынша ликвидті
А 2 ( П 2 теңсіздігі орындалып тұр, яғни
А 3 ( П 3 Ұзақ мерзімді міндеттемелрден
А 4 ( П 4. П4
Қорыта келгенде жүргізілген зерттеулердің нәтижелеріне сүйене отырып Серіктестіктің
3 «АКА» ЖШС-ның қаржыландыру қайнар көзін пайдалану тиімділігі мен
Кәсіпорынның қаржыландыру көздерінің проблемалары
Жинақталған бухгалтерлік балансты сараптау кеінде 2008 жылы 2007
Жыл ссоңында жыл басымен салыстырғанда пассивтегі жарғылық және
Қысқа мерзімді міндеттемелердің пассивтегі үлесі жыл басымен салыстырғанда
Жалпы кәсіпорынның төлем қабілеттілігі және несие қабілеттілігі жоғары деңгейде.
Өнім өндірудің қандай көлемінде, өткізуден түскен табыс өнімнің толық
Оның негізгі мақсаттары:
- Өндірістің қаупі көлемін анықтау;
- Өнім өткізуден түскен табыстың қаупті көлемін анықтау;
- Тұрақты шығындардың қаупті деңгейін есептеу;
- Өткізудің қаупті бағасын есептеу болып табылады.
“Рентабельділік шегі” – кәсіпорынның қаржылық жағдайын оңтайландыру-дың маңызды бағыттарының
Осылайша, бұл іс-шараны жүргізу біздің кәсіпорын үшін өндірістің қаупті
Кәсіпорынның негізгі қызметі екі бағытта дамыған:
егін шаруашылығы;
мал шаруашылығы
Осы екі саланың жоғары деңгейде дамығаны егін шаруашылығы екеніне
3.2 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жетілдіру жолдары
Қаржылық жағдайды одан әрі дамыту, оны жақсарту үшін кәсіпорынға
1. Қазіргі заманғы есепайырысуларды уақытылы тексеру, арқылы дебиторлық қарыздардың
2. Тауар-материалдық қорларды төмендету. Бұл да ақшаның айналысқа түсуіне
3. Өнімді нақтырақ тоқталатын болсақ бидайды өңдеп сатуды мүмкіндігінше
4. Тұрақты шығындарды үнемдеудің арқасында тауардың өзіндік құнын төмендету.
5. Өнім өндіру кезінде экологиялық сақтық, денсаулық қорғау, қауіпсіздік
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттырудың ең бір маңызды жолы -
Мал шаруашылығына байланысты болашақтағы жоспарлар жүзеге асырылса, саріктестіктің мал
Мал шаруашылығын дамытумен қатар кәсіпорын жанама қызмет түрлерін дамыту
Болашақта құрылыс қызметі, құрылыс-жинақтау, жұмыстары, құрылыс учаскесін дайындау,құрылыс
Жас астанамыз Астананың қасында орналасу құрылыс материалдарын сату мен
Серіктестік қызмет көрсату саласында да атқаратын жұмыстары аз емес.
Серіктестіктің жалпы дамытуға және айналысуға көңіл бөліп
Сұраныс жоғары, шығын аз қызмет түрлеріне әрлендіру, жарнамалық, кеңес
Транспорт саласы қашан болса да экономикада алатын орны ерекше
Мекемелер, азаматтарға автокөлік қызметтерін көрсету, теміржол тасымалдау және
Сонымен қатар болашақта халыққа тұрмыстық, әлеуметтік, тұрған және медициналық
Қорытынды
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын деңгейінде қаржыларды басқару үлкен мәнге
Кәсіпорындардың қаржысы ақша тұрінде ұлғаймалы
Кәсіпорын қаржылық ресурстарын құру көздерінің негізгісі – жарғылық капитал.
Резервтік капитал-акционерлік қоғамның және басқа да тараптардың таза табысының
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс
Қаржылық көздерді құрастыру көздерінің негізгісі – табысты талдау нәтижесінде
2002 жылы 2001 жылмен салыстырғанда табыс мөлшері едәуір азайған.
табыстылық көрсеткішін жоғарлатуды қамтамасыз есетін негізгі факторлардың бірі –
өткізу көлемін ұлғайту. Бұл кәсіпорынның айналым қаржыларының көлемін көбейтін,
кәсіпорында қаржы менеджментін ұйымдастыруды жолға қою.
Қолданылған әдебиеттер
Жұманова Д.Т., Мұқашева Г.М. «Қаржылық менеджмент» Астана, 2010ж
Баканов М.И. , Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа: учебник.
Балабанов И.Т. "Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом?". -
Белолипецкий В.Г. "Финансы фирмы" - М.: ИНФРА-М, 1998.
Бородина Е.И. "Финансы предприятий" учебное пособие. - М.: Банки
Ворст И., Ревентлоу П. “Экономика фирмы” изд. “Высшая
Гусева Е.Г. "Управление производством на предприятии" учебно-практическое пособие -
Дюсембаев К.Ш., басқалары. Қаржылық талдау. Алматы, 2000
Ильенкова С.Д. "Экономика и статистика фирм" - М.: Финансы
Ковалев В.В. «Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций. Анализ
Крейнина М.Н. "Финансовый менеджмент" учебное пособие. - М.: Издательство
Крейнина М.Н. «Финансовое состояние предприятия. Методы оценки.- М. .:
Лысенко И. А. “Финансы предприятия: имущество, фонды, налоги”, М.,
Моляков Д.С. "Финансы предприятий отраслей народного хозяйства". - М.:
. Мельников В. др. Финансы. Алматы, 2001
Палий В.Ф., Суздальцева Л.П. “Технико-экономический анализ производственно -
2





Ұқсас жұмыстар

---

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау

---

Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын талдау

---

Қаржылық жағдайды талдау түсінігі

---

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау және оның активтерінің өтімділігі мен төлем қабілеттілігін арттырудағы негізгі бағыттары

---

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық негізі

---

Темірлан ЖШС мысалында кәсіпорынның қаржылық жағдайына баға беру

---

Кәсіпорынның мүліктік жағдайын талдау

---

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Қаржылық жағдайдың мәні және оны талдау мақсаты

---

Кәсіпорын өнеркәсібінің қаржылығы

---

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер

---