Бағалы қағаздар нарығының қызметтері

ЖОСПАР:
Кіріспе.
І. Бағалы қағаздар нарығының қызметтері.
ІІ. Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымы.
ІІІ. Бағалы қағаздар нарығының субъектілері.
Қорытынды.
Кіріспе:
Құнды қағаздар нарығы – шарушылық жүргізіші субъектілер мен
Құнды қағаздар нарығы экономиканың барлық субъектілерінің өздеріне
Бағалы қағаздар нарығы субъектілерінің
Өзінің ұйымдық және құрылымдық ерекшеліктеріне орай бағалы қағаздар
90 – шы жылдардың эконокалық тәжірибесі дәлелгендей шаруашылықты
Бағалы қағаздар ақша түріндегі капиталға да, заттай
Нұрсұлтан Назарбаевтың сөзі бойынша : “Нарықтық экономика парашюттер
Қазіргі кезде құнды қағаздар нарығының қалыптасуы негізгі 3
1. Экомомикалық және әлеуметтік салаларын қаржыландыруға арналған қаржы
2. Құнды қағаздар нарығы ақша-несие саясаттың үлкен бөлігі
3. Құнды қағаздар нарығы арқылы халық, мемлекеттік меншігінің
Сонымен құнды қағаздарға жататындар: кәсіпорындардың акциялары, жеке адамдардың
Қазақстан Республикасында құнды қағаздар нарығының қалыптасуы 1992жылда басталды.
Министірлігі алғаш рет мемлекеттік емес құнды қағаздарды бекітілуі
Осындай дағдарыс кезі алыста қалды, біз бұрынғыда істеген
2001-2002 жылдары құнды қағаздар нарығы жақсы дамыды, бұл
Құнды қағаздар эмиссия көлемі орташа алғанда, 3.4%
Қазақстан Республикасы осы мәселелерді шешу үшін әртүрлі шараларды
Құнды қағаздар нарығындағы мәселелерді шешу үшін бізге дамыған
Құнды қағаздар сауда қор биржасы арқылы жүргізіледі және
Жоғарыда келтірілген қор биржасының нақты қандай болуы көрсетілген,
Акция – үлесті немесе меншікті
меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам құрып, оның жарғылық
бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда;
жарғылық капиталды қосымша молайтқанда.
Атап айтқанда, жарғылық капитал деген шығарылған акциялардың бастап
Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның өз
Акция бірнеше түрге жіктеледі. Бір жағынан, бір
Атаулы акция – иесі міндетті түрде корпорацияның реестрінде
Ұсынушыға арналған акция – иесінің аты – жөні
Ал басқару жағынан корпорацияларға қолында атаулы акциясы бар
Акционерлердің көзқарасы тұрғысынан қарағанда, әсіресе, қысқа мерзімді мүддені
Біріншіден, сату механизмі бойынша. Атаулы акцияның иесі
Ұсынушыға арналған акцияны сатқанда оларды бір иемденуші тікелей
Екіншіден, акцияның осы екі түрінің жаңа данасын иемденушілер
Үшіншіден, ұсынушы акциясының номиналы өте жоғары болмайды, бірақ
Корпорацияны басқаруға қатынасы құқығы бойынша жай және артықшылықты
Әрбір акция өз иесіне бір дауыс үлесін
I. Бағалы қағаздар нарығының қызметтері.
Бағалы қағаздар нарығы — бірқатар қызметтер атқаратындықтан
А) жалпы нарықтық қызметтер,
қызметтер. Жалпы нарықтық қызметтерге:
Коммерциялық қызметтер, яғни берілген нарықтағы операциялардан пайда табу
Бағалық қызметі, яғни нарық осы нарықтағы бағаның қалыптасуын
Ақпараттық қызмет, яғни
Реттеушілік қызметі,
қатысудың
дауларды шешу
бақылау және тіпті басқару
Б) арнайы өзіндік қызметтер,
айыратын қызметтер:
қайта бөлушілік қызметін;
бағалық және қаржылық тәуекелдерді сақтандыру
Қайта бөлу
нарықтық қызмет сфералары
өндірістік емес нысаннан өндірістік нысанға тұрғындардың жинақтарын
аудару;
инфляциядан тыс негіздегі мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландыру, яғни
II. Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымы (жіктелуі):
Бағалы қағаздар нарығының құрамдас бөліктері қандай да бір
алғашқы және қайталамалы;
ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған;
биржалық және биржадан тыс;
дәстүрлі және компьютерлендірілген;
кассалық және мерзімдік.
Алғашқы нарық бұл - бағалы қағаздарды олардың алғашқы
Қайталамалы нарық - бұл бұрын шығарылған бағалы қағаздардың
Ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығы бұл - лицензиясы бар
Ұйымдастырылмаған бағалы қағаздар нарығы - бұл бағалы қағаздардың
Биржалық нарық - бұл қор биржаларындағы бағалы қағаздармен
Биржадан тыс нарық – бұл қор биржасына соқпай,
Биржалық нарық - әрқашан бағалы қағаздардың ұйымдасқан нарығы
Бағалы қағаздармен сауда дәстүрлі және
сатушы мен сатып
байланысқа түсетін табиғи орнының болмауы;
сауда мен оған қызмет көрсетуді
нарық қатысушыларының
қағаздарды сатып
тапсырыстарын енгізіп қойды
Бағалы қағаздар нарығының кассалық түрі (шетелше атауы: "саsһ"-
Мерзімді бағалы қағаздар нарығы - бұл түрлері бойынша
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 129 бабына
Бүгінгі таңда бағалы қағаздар 2 үлкен топқа бөлінді:
I топ -негізгі бағалы қағаздар;
II топ - туынды бағалы қағаздар.
Негізгі бағалы қағаз деп кез-келген активке мүліктік қүқық
алғашқы бағалы қағаздар;
қайтапамалы бағалы қағаздар.
Алғашқы бағалы қағаздар дегеніміз активтерге негізделген, бірақ активтердің
Қайталамалы бағалы қағаздар дегеніміз алғашқы бағалы қағаздарға негізделіп
Туынды бағалы қағаз - бұл мүліктік құқығы құжатсыз
тауар бағасына (ет, бидай, мұнай, алтын тағы басқалар);
негізгі бағалы қағаздар бағасына (акция индексіне, облигацияға);
несие нарығының бағасына (пайыздық ставкалар);
валюта нарығының бағасына (валюталық курстар).
Туынды бағалы қағаздарға фьючерстік контрактілер (тауарлық, валюталық,
опциондаржатады. Бағалы қағаздардың жіктелуімен қатар бағалы қағаздардың түрлері
Бағалы қағаздардың жіктелуі деп сол бағалы қағаздарға тән
Ал бағалы қағаздар түрлерінің жіктелуі деп бір бағалы
артықшылығы бар акция болып бөлінеді. Жай акция бір
Жоғарыда аталғандай бағалы қағаздардың белгілі бір сипаттары бар.
Уақытша сипаттамалар:
бағалы қағаздың өмір
- айналысқа қашан шығарылды, қандай мерзімге
- пайда болуы, яғни бағалы қағаздың негізінде алғашқы
қағаздың немесе басқа бағалы қағаздың болуы.
Кең таралған сипаттамалар:
өмір сүру түрі: қағаз жүзінде немесе қағаз
қүжаттық немесе құжаттық емес;
ұлттық жарақтануы: мемлекеттік немесе шетелдік;
территориялық жарақтануы:
мемлекеттің қай аймағында шығарылуы.
Нарықтық сипаттамалар:
бағалы қағаздың негізінде жатқан актив түрі (тауар, ақша,
фирманың жиынтық активтері тағы басқалар);
иемдену тәртібі: ұсынушыға немесе белгілі бір тұлғаға (заңды
тұлға немесе жеке тұлға);
шығарылу түрі эмиссиялық яғни
немесе эмиссиялық емес Бағалы қағаздардың экономикалық мәні
Акция- акционерлік қоғамның жарғылық капиталына бір рет төленетін
Облигация-салынған ақша сомасын белгіленген мерзімі өткен соң қайтарылып,белгілі
Банк сертификаты - белгіленген мерімде міндетті төлем немесе
Вексель - өз иесіне белгілі бір уақыт мерзімінің
Чек - чек алушының көрсетілген соманы банкке төлеу
Коносамент - белгілі бір жүкті тасымалдайтын тиеп-түсіретін және
Варрант - а) қоймадағы тауардың меншік құқығын растайтын
Фьючерстік контракт - белгілі бір уақыт мерзімі өткеннен
Мерзімді бағалы қағаз деп бағалы қағазды шығарғанда белгіленетін
Олардың 3 түрі бар:
қысқа мерзімді бағалы қағаз (айналым мерзімі 1 жылға
орта мерзімді бағалы қағаз (айналым мерзімі 1 жылдан
және 5-10 жыл аралығы);
ұзақ мерзімді бағалы қағаз (айналым мерзімі 20-30 жыл
Мерзімсіз бағалы қағаздар - бұл айналым мерзімі реттелмеген,
Инвестициялық бағалы қағаздар - бұл капитал салымының объектісі
Инвестициялық емес бағалы қағаздарға тауар немесе басқа нарықтағы
Бағалы қағаздар иелігіне қарай ұсынбалы немесе атаулы болып
Мемлекеттік бағалы қағаздар - бұл негізінен облигациялардың апуан
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар - бұл коорпорациялардың (компания,
табыс
тәуекел
III. Бағалы қағаздар нарығының субъектілері.
Эмитент қаржы нарығына өзінің тауарын, яғни сапасы сол
эмитенттің шаруашылық - қаржылық қызметінің дәрежесімен
анықталатын бағалы қағаздарын жеткізеді. Ол бағалы қағаздар
инвестордың көз алдында тартымды болу керек. Бірақ эмитент
қағазды нарыққа жеткізіп өзі нарықтан кетіп қалады деп
болмайды. Ол әрқашанда нарыққа қатысады, себебі ол өз
инвестордың (сатып алушының) алдында арнайы міндеттерін
орындауы тиіс. Одан да басқа эмитент сатып алу
бағалы қағадарын басқарады Алғашқы қазақстандық эмитенттер мемлекет қарамағында
Мемлекеттік бағалы қағаздардың тәуекелділігі нольге теңестіріледі және мемлекет
Жергілікті органдар нарыққа кеш шыққандықтан олардың статусы да
Мемлекеттік емес құрылымдар бағалы қағаздар шығарғанда әртүрлі деңгейдегі
Өндірістік салаға қатысты акционерлік қоғамдар бағалы қағаздардың эмитенті
бірінші тобы -жекешелендірілген кәсіпорындар;
екінші тобы-қайта құрылған акционерлік қоғамдар.
Жекешелендірілген акционерлік қоғамдар эмитент ретінде төмен
табыстылықпен ақпараттық жабдылықпен, экономикалық болашағының анықсыздығымен сипатталады. Ал
Бірақ отандық қор нарығында белгілі бір жетістіктерге жету
бағалы қағаздардың эмиссиясы адрестік болуы, яғни белгілі бір
инвесторға негізделуі керек;
елдегі қаржылық жағдай бағасының
шығару уақытының анықталуы;
эмитентке және оның инвестициялық бағдарламасына сай бағалы
қағаздарды шығару кезіндегі шартта көрсетілген артықшылықтарды
көрсету;
инвесторға эмитент ең
белгілеу.
Корпоративтік бағалы қағаздар бойынша жетекші эмитент болып банктер
Жеке кәсіпорындар эмитент ретінде ұзақ мерзімді бағалы қағаздар
Инвесторларды белгілеріне қарай жіктеуге болады. Бірақ негізінен олардың
Егер бағалы қағаздар нарығында негізгі эмитент мемлекет болса,онда
Өз атынан және өз шотынан бағалы қағаздарды сатып
Жоғарыда аталған инвесторлар нарыққа бағалы қағаздарын жеткізетін эмитент
Стратегиялық инвестор - ол акционерлік қоғамның
жекеменшігін басқара отырып сол қоғамның жай акцияларының
табысынан көп болатын меншікті жалға беруден түскен табысты
иемденеді. Бұдан басқа стратегиялық инвестор меншікті қайта бөлуді
және әсер ету саласын кеңітіп, оған бақылау жүргізумен
алады. Ал портфельдік инвестор деп өзіне тиісті бағалы
қағаздардан ғана табысты есептеп - бағалы қағазды қалай,қайда
сатып алу керек,қашан сату керек деген сұрақтар ол
болып табылатын инвесторды айтады. Бұл сұрақтарға жауап беру
үшін инвестор бағалы қағаздарға, құралдарға
инвестицияны салу
бағалы қағаздармен операциялар бойынша өзара талаптар мен
міндеттемелерді (клирингтік) айқындау жөніндегі;
бағалы қағаздар ұстаушыларының тізімін
қызмет;
Уәкілетті органның белгілеуі бойынша кәсіби қызметтің басқа да
түрлері;
Бағалы қағаздар нарығындағы кәсіби қызмет түрлерін атқаруды уәкілөтті
Брокерлік қызмет- өз клиентінің мүдделерін кәздеп және соның
Брокер өз клиенттерінің мүдделерін көздеп мәмілелер жасауы жазбаша
Дилерлік қызмет-бағалы қағаздармен өз атынан және өз есебінен
Депозитарлық қызмет- бағалы қағаздардың депозитариі -бағалы қағаздар иелерін
Кастодиандық қызмет - банктер мен банктік емес қаржы
Бағалы қағаздар портфелін басқару жөніндегі қызмет-бағалы қағаздар портфелі
Клирингтік қызмет - бағалы қағаздармен мәмілелер жасау нәтижесінде
Бағалы қағаздар стаушылардың тізілімін жүргізу жөніндегі қызмет-белгілі бір
Өзін-өзі реттейтін ұйым коммерциялық емес ұйым болып табылады
Бағалы қағаздар нарығының кәсіпқой қатысушыларының өзін-өзі реттейтін ұйымның
өзін-өзі реттейтін ұйым өз мүшелері үшін міндетті болып
бағалы қағаздар нарығындағы
ережелерін, бағалы
стандарттарын белгілейді
асырады.
өзін-өзі реттейтін ұйымның ережелерінде:
қызметкерлердің - ұйым
қойылатын талаптар;
бағалы қағаздар нарығында
ережелері мен стандарттары;
бағалармен айла-шарғылар жасауды шектейтін ережелер;
есеп жүргізу мен есеп құжаттамалары;
ұйымға кіру ,шығу немесе одан шығарып жіберу тәртібі;
өзін-өзі реттейтін
органдарына сайлану кезінде өкілдік және өкілдік және ұйымды
басқаруға қатысу құқықтарының тең болуы;
шығындардың, төлемдердің, алымдардың
арасында бөлу тәртібі;
клиенттердің ұйым
шағымдарын қарау тәртібі;
ұйым мүшелерінің белгіленген ережелер мен стандарттарды
сақтауына тексеру жүргізу рәсімдері;
ұйым мүшелерінің клиенттерге және басқа тұлғаларға қатысты залалды
ұйым мүшелеріне қолданылатын
шаралар және оларды қолдану тәртібі;
ақпараттың бүкпесіз болуын қамтамасыз ету жөніндегі талаптар болуға
3) Өзін-өзі реттейтін үйымның ережесін ,сондай-ақ өзін-өзі реттейтін
Бағалы қағаздар нарығын дамыту қағидалары
Бағалы қағаздар нарығын дамытудың негізгі бағыттары мынандай болуы
1. Ішкі институционалдық инвесторларды дамыту
Бағалы қағаздар нарығын дамытудың маңызды
мәселелерінің бірі халықтың жинақтарын нақты экономикаға
ұжымдық инвестициялау
күштері ұсақ кәсіби емес инвесторлардың жинақтарын еркін түрде
" Инвестициялық үлестік қорлар туралы" заңның қабылдануы
2. Эмитенттер және қаржылық инструменттер.
Негізгі бағыттардың бірі шешімін таппай тұрған тартылатын инструменттердің
Жаңа қаржы инструменттердің пайда болуын ынталандыру, оның ішінде
Екінші маңызды міндет - қазақстандық акциялар мен облигацияларын
2003 жылы
2003 жылы типтік
басқа да құжаттарды жасау;
3) қазақстандық қор
деңгейін жоғарлату қабілеті.
3. Инвесторлардың құқықтарын
Бұл міндеттің шегінде 2003 - 2004 жылдарда барлық
азаматтардың зейнетақы
минимизациялау. Бұл міндетті шешуде өзін - өзі реттейтін
ұйымдардың қатысуымен 2006 жылғы институтционалдық
инвесторлардың активтерін инвестициялаудың диверсификациялық моделдерін жасау, ашық валюталық
Бұл бағытты толық жүзеге асыру үшін бағалы қағаздар
4. Техникалық инфрақұрылымның дамуы.
Басты міндет болып мемлекеттің әртүрлі аймақтарында тұратын Қазақстанның
Басты назар КАSЕ жүйесінің жөне. орталық
депозитаридің сенімділігін жоғарлатуға аударады. Сонымен бірге
оның қызметін халықаралық стандартқа келтіру бағалы
қағаздар нарығында даму
5 . Бағалы қағаздар нарығын реттеудің екі деңгейлі
Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларының кәсіби қызметін
Қаржы секторға қадағалау мен реттеу бойынша біртұтас орган
2001 жылдан бастап Қазақсатанда барлық қадағалау және реттеу
Қорытынды:
Отандық бағалы қағаздар нарығының дамуы еліміздегі экономикалық алғы
Өтпелі қаржы нарығы бастан кешіп отыран елдердегі жалпы
Қаржы нарығын қалыптастырып реттеудің макроэкономикалық әдістерінің координациясының тиімділігін
Бағалы қағаздар нарығының дамуы мен қалыптасу мехнизмдер құқықтық,
1991 жылдан бастап республикамызда алғашқы нормативтік-құқықтық актілер қабылданды.
2001 жылға дейін осы нарықтың дамуы Қазақстан Республикасы
Бағалы қағаздар нарығының дамуы мен қалыптасуында мемлекеттік және
Мысалы, мемлекеттік бағалы қағаздардың шығуы - бюджет
Ал корпоративті бағалы қағаздардың шығарылуы эмитенттер үшін өндірісті
Бірақ отандық бағалы қағаздар нарығында екінші нарықтың дамымауы
Келешекте нарықтың : нормативтік базасын жетілдіру салықтық заңдылықтағы
• муниципалды бағалы қағаздар нарығын дамыту керек.
Бүгінгі таңда Қазақстандық қор нарығында қаржы нарығы
құралдарының дамуының жақсы мүмкіншіліктері бар. Мемлекеттік және мемлекеттік
Осы аталған ұсыныстар Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығының
Қолданылған әдебиеттер :
Б.А.Көшенова «Бағалы қағаздар нарығы» Алматы, 1999 ж.
Ғ.С.Сейтқасымов « Ақша, несие, банктер» 2005ж.
И.С.Мұханалиева «Бағалы қағаздар нарығы және оларды мемлекеттік
реттеу » Вестник КазНУ 2006ж №6
А.М.Тоқпаева «Қазақстандағы құнды қағаздар нарығының қалыптасуы» Международная науч.
Б.Ш.Есенқұлов «Бағалы қағаздар нарығын мемлекеттік реттеудің мәселелері, бағыттары
Қ.Қ.Ілиясов , С.Құлпыбаев «Қаржы» Алматы, 2005ж
«Рынок ценных бумаг Казахстана» Информационно – аналитический журнал
Бердникова Т.Б «Рынок ценных бумаг и биржевое дело»
Алехин Б.И. «Рынок ценных бумаг: введение в фондовые
«Егемен Қазақстан» 2003ж 16 шілде.
Х.Н.Әбдікәрімова Алматы, 2004ж “Тұран” Университеті
Орталық Депозитарийдің бағалы
ҚР-ның 2002ж. бағалы қағаздар нарығының жағдайы
.Фондовый рынок: новые возможности привлечения
Биржевой фондовый рынок
Мазмұны:
Кіріспе: . . . . .
I. . . . . .
II. . . . . .
III. . . . . .
Қорытынды: . . . . .
Қолданылған әдебиеттер: . . . .
27

Ұқсас жұмыстар

Экономикалық ұғымдар

Қаржы нарығы туралы

Қазақстан Республикасының экономикасының нақты секторын белсендірудегі бағалы қағаздар нарығы

Қаржы нарығының теориялық негiздерi және оның ұғымы

Қаржы нарығының құрылымы және олардың атқаратын қызметтері

Бағалы қағаз нарығы инфрақұрылымы

Қор биржасы және оның қызметтерi мен құрамы жайлы

Қор нарығы

Құнды қағаздардың мәні