Модульдік оқыту технологиясы

Мазмұны
Кіріспе………………………………………………………………….....................3
I. Қазіргі кезеңдегі дәстүрлі емес оқыту технологиясы арқылы
I.1.Дәстүрлі емес сабақ технологиялары арқылы білім берудің педагогикалық негіздері........................................…………................................................................7
I.2.Дәстүрлі емес сабақ технологиялары арқылы білім берудің қазіргі
II.3.Оқушыларға сабақтан тыс уақытта білім беруде интерактивті технологияларды
II. Инновациялық оқыту технологиясы арқылы оқушыларға экологиялық білім берудің
II.1.Модульдік оқыту технологиясы………………......……………….................38
II.2.Компьютерлік және ақпараттық технологиясы..............................................................................................................45
II.3. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы ...................................................... 51
II.4 Тәжірибелік - эксперименттік жұмысының нәтижесі.......................................................................................................................60
Қорытынды ………….……..........……………………………………....….............63
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.......……...…………………………...................................................................64
Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан мектебінің алдына қойып отырған мақсаты –
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты
Жас ұрпаққа экологиялық білім мен тәрбие беру бүгінгі күн
Оқушыларға экологиялық білім беру олардың қоршаған ортаны қорғауға,
Экологиялық білім мен тәрбие беру мәселері жалпы білім берудің
Оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беру саласында, ізденіп зерттеулер
Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшелігі баланың тұлғалық дамуына
Зерттеу нысанасы: Жалпы орта білім беретін мектептің оқу-тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні: Жоғарғы сынып оқушыларының инновациялық оқыту технологиясы
Зерттеудің мақсаты: Жоғары сынып оқушыларына инновациялық оқыту технологиясы арқылы
Зерттеу міндеттері:
Жоғары сынып оқушыларына инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім
Инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім берудің түрлерін жетілдіру;
Инновациялық оқыту технологиясы арқылы үздіксіз экологиялық білім берудің моделін
Педагогикалық эксперимент арқылы экологиялық білім беруде инновациялық оқыту технологиясын
Жетекші идея: Модульдік оқыту, компьютерлік және ақпараттық, деңгейлеп саралап
Зерттеу әдістері:
Тақырыпқа байланысты жаратылыстану, философиялық, психологиялық, педагогикалық, ғылыми-әдістемелік еңбектермен танысып
Жалпы орта білім беретін мектептердегі экология пәнінің бағдарламаларына, оқулықтарына,
Зерттеу бойынша сұрақтар қою, бақылау жүргізу, пікір алысу, экологиялық
Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері:
Философиялық, психологиялық, педагогикалық әдебиеттердегі таным теориясы, дидактикалық принциптер және
Зерттеу көздері: Экология мәселесіне байланысты педагогика, психология, философия, жаратылыстану
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңызы:
- Оқушыларға инновациялық оқыту технологиялар арқылы
экологиялық білім берудің теориялық тұрғыдан негізделуі анықталды;
Оқушыларыға инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім берудің жолдары
Инновациялық оқыту технологиясы арқылы (модульдік оқыту технологиясы, компьютерлік және
Зерттеудің практикалық мәнділігі:
- Оқушыларға экологиялық білімді пәнаралық сабақтар арқылы
- Модульдік оқыту технологиясы арқылы
- Компьютерлік және ақпараттық технологиясы арқылы
Зерттеудің құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, 2 тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер
I. Қазіргі кезеңдегі дәстүрлі емес оқыту технологиясы арқылы
I.1. Дәстүрлі емес сабақ технологиялары арқылы білім
Адамның даму тарихы, ғылыми прогрестің қоршаған орта мен табиғат
Қазіргі кезде балалардың санасына қоғамдық байлығы мен даму негізіндегі
Экологиялық тәлім-тәрбие мен білім беру мәселесін қарастыруда, ғалымдардың
Педагогика ғылымын негізін қалаушы ғалымы Я.А.Коменскийдің(1955) тұжырымдарына назар аударсақ,
И.Г.Песталлоции(1981) табиғатпен тәрбиенің байланысы жөнінде баланың ақыл-ойы және
Қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбаев 18 қара сөзіндегі табиғатқа
Еліміз мақтаныш тұтатын ұлы ғалымы Ш.Уәлиханов елінің әдет
Қазіргі таңда жасөспірімдерді табиғатты қорғау үйретуші құрал Шоқан Уәлихановтың
Қазақтың ұлы ағартушысы Ы. Алтынсарин жастарды ата-ананың тәлім-тәрбиесін,
Ағартушының өміріндегі ерекше орын алатын мәселелері мәдениеттілік пен әдет
Экологиялық білім мен тәрбиенің тамыры отбасы мен бала –
Қай заманда болсын қазақ халқы дәстүрінде табиғатқа тағылықпен қарау
Жоғарыда келтірген халықымыздың ырымдары мен тыйым сөздері жас өспірімдерге
Алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибелермен және әдебитеттермен танысу жалпы
Жоғарғы сынып оқушыларының бойында шығармашылық қабілеттер мен қызығушылықтарды дамытуда,
Оқушыларға экологиялық тәрбие берудің басты мақсаты мен міндеттерін және
И.Д.Зверев(1993) «Барлық оқу пәндерін экологияландыруға байланысты ойланып жасалған жұмыстар
Әрине оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беруде мұғалімдерге қойылатын
Б.Г.Иоганзен(1987) «Экологиялық білім мен тәрбие» жаңа ұғым екендігін атап
Э.А.Тұрдықұлов(1982) болса «Экологиялық білім мен тәрбие беру оқушыларды
Осы компоненттердің әр қайсысының өзіндік мәнін ұғыну, олардың органикалық
Экологиялық білім мен табиғат қорғауға тәрбиелеудің мақсаты мен міндеттері
Ғалымдардың басым бөлігі экологиялық білім беру жайлы жеке адамның
Жасөспірімдерге экологиялық білім мен тәрбие беру, олардың рухани жаңарып
Оқушыларға инновациялық технологиялар арқылы экологиялық білім беру жолдарын қарастыру
«Инновация» ұғымы педагогиканың сөздік қорына ежелден енген. Оларды «инновациялық
Инновация ұғымын әр елде әртүлі түсінген. АҚШ-та, Нидерландта бұл
Инновация деген ұғымының әр түрлі анықтамалары. Э.М.Роджерстің берген анықтамасында
Инновация ұғымы білім беру жүйесіне жаңаны енгізу мағынасында педагогикалық
Орыс ғалымдары В.И. Днепрова, В.С.Лазереваның еңбектерінде «инновация» ұғымы пайда
Инновациялық негізін құраушы ұғымдардың «инновация», «нововедение», «новешество», «новое», т.б.
Педагогикалық энциклопедияларда төмендегідей анықтамалар берілген: «инновация» сөзі латын тілінен
Инновация дегеніміз білім беру, тәрбиелеу жұмысына жаңалықты енгізу, яғни
Жоғарыда аталған мағлұматтарды бір жүйеге келтірсек, төмендегідей қорытынды шығарамыз.
Инновация термині қазіргі таңда кеңінен қолданылып жүр. Бұл терминдік
Педагог М.М.Жампейісова модульдік оқыту технологиясын жаңалықтарды, ой-идеялары өз уақытысында
Педагогикалық технология кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады. ЮНЕСКО-ның
Көптеген педагог ғалымдардың еңбектерінде оқу үрдісін «технологияландыру» бағдарламалап оқыту
Педагогикалық технология дегеніміз – мақсаттар қою, оқу жоспары мен
Оқушыларға инновациялық технологиялар арқылы экологиялық білім беру педагогикалық тұтастық
Табиғат пен коғамның өзара жан-жақты байланысын аша түсу әлеуметтік
Қорыта келгенде, қазіргі мектептердегі экологиялық білім мен тәрбиенің төмен
I.2.Дәстүрлі емес сабақ технологиялары арқылы білім берудің қазіргі
Экологиялық білім берудің мақсаты – жеке адамның бойында қазаққа
1968 жылы Парижде ЮНЕСКО-ның биокеңестік қорын қорғау және оны
ЮНЕСКО–ның ЮНЕП–пен (“БҰҰ-ның қоршаған орта туралы бағдарламасы”) 1977 жылы
Экологиялық білім беру жүйесіндегі Халықаралық өзара байланыс Найроби (1982),
Осы жоғарыда аталған халықаралық ғылыми конференцияларда халыққа экологиялық білімді
- биосфера тұрақтылығын сақтау үшін ағарту жұмыстарын
ұйымдастыру арқылы;
- адам баласының туылғанынан бастап, өмір бойы экологиялық
беру;
-халық арасында экологиялық пікірталас өткізу.
Жоғарыда аталған өзекті бағдарламаны жүзеге асыруда Елбасының «Қазақстан
Аталған құжаттарға сәйкес үкіметтің қауылысы (3.03.1998ж. №137,8б.) экологиялық білім
Аталған зертханада үздіксіз экологиялық білім берудің шетелдік, ТМД
Зерттеу қорытындылары бойынша экологиялық білім берудің ғылыми-теориялық негіздері, педагогикалық
Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарты бойынша экологиялық білім беру «Биология»
Экологияны пән ретінде оқыту ғылыми-теориялық педагогика, психологиялық
Экологияны пән ретінде оқытудың біршама тәжірбиелері Абай атындағы КазҰПУ
Экологияны пән ретінде оқыту тәжірибелері Ресейде жақсы жолға қойылған.
Экологиялық білім мен тәрбие беруде көрнекті педагогтар А.Н.Захлебный, И.Д.Зверев,
Сурет 3. Қазақстанда жарық көрген экологиялық бағдарламалар және әдістемелік
ЮНЕСКО- ның Бас директоры Ф.Майор экология мәселесін барлық оқу
Оқушылар биология курсын оқу барысында экологиялық
Биология: адамның денсаулығы және табиғи
География: Географиялық қабықтар - өмір сүретін
Химия пәнінің оқу бағдарламасына зерттеу жүргізу барысында экологиялық
Химия: Қоршаған табиғи ортаның химиялық өлшемдерінің
Физика пәнінің оқу бағдарламасына зерттеу жүргізу барысында экологиялық білімнің
Физика: Адамды қоршаған ортаның физикалық параметрлері. Олардың физикалық антропогенді
Мектептегі әрбір пәннің өзіндік ерекшелігі болатындығы тәрізді биология,
Дегенмен ХХ ғасырдың соңғы он жылдығында шиеленісе
Мектеп оқулықтарындағы әсіресе географиядан түрлі тақырыптарды жаңа сабақ ретінде
Осы мақсатта оқушыларэкология сабақтарының әрбір тақырыптарын өткен кезде оқулықтардан
Экологиялық білім беру көп сатылы үрдіс. Оны кешенді тұрғыдан
Жалпы білім беретін мектептерде оқушыларға экологиялық білім берудің үш
Біріншісі – көп пәнді үлгі. Бұл жағдайда дәстүрлі пәндердің
Екіншісі – бір пәнді үлгі. Орта мектептердің экологиялық оқу
Үшінші аралас сабақтар үлгісі. Мұнда жоғарғы сынып оқушылары үшін
Экологиялық білім беру табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мен қоршаған
қоғам талабы қаншалықты әсер еткенін, оны іске асырудың қазіргі
Сондықтан зерттеуге негіз етіп отырған жоғарғы сынып оқушыларына инновациялық
Тақырып бойынша Тараз қаласының №12 мектептерінде жүргізілген тәжірибелік
-Жоғары сынып оқушыларына экологиялық білімді жаратылыстану пәндер арқылы беру
- Инновациялық оқыту технологиясы арқылы оқушыларға экологиялық білім беру
- Модульдік оқыту технологиясы оқушылардың экологиялық танымдық
-Компьютерлік және ақпараттық технологиясы арқылы жоғары сынып оқушыларына үздіксіз,
- Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы оқушылардың алған экологиялық
Аталған міндеттерді шешуге іс жүзіндегі педогогикалық процесті зерттеу әдістері,
Жоғары сынып оқушыларының бойында экологиялық міндетті дамыта түсу үшін
Жоғары мектептің оқу-тәрбие үрдісінің мазмұны мен әдістемесіне экологиялық білім
Аталған мектептерде жоғары сынып оқушыларына экологиялық білім беру үшін
Мектепте факультативтік сабақтарда экология ғылымының жетістіктері мен даму болашағы,
Экологиялық білім көздері арқылы практикалық жұмыстар жүргізу, статистикалық материалдарды,
Жаратылыстану курсы бойынша факультативті сабақтардың маңызы зор. Оның мазмұны
9-10сыныптарда жүргізілген факультативтік сабақтардың бағдарламасы тереңдетіп оқытуға құрылған. Қазіргі
Экология сабақтарында модульдік оқыту технологиясы мен деңгейлеп саралап
1.3.Оқушыларға сабақтан тыс уақытта білім беруде интерактивті технологияларды қолдану
Оқушыларды табиғатты қорғау шараларына қатыстыру, олардың экологиялық білім деңгейлерін
Әрбір мектептің міндеті оқу бағдарламасынан тыс әртүрлі тәрбиелік білімділік
Сыныптан тыс жүргізілетін экологиялық жұмыстардың басты міндеттері:
1.Оқушылардың экологиялық білімдерін дамытып, экологиялық материалдарды тереңінен меңгеруге көмектесу;
2.Сыныптан тыс жұмысты өткізуде оқушылар көп материалдарды іздеуге
3. Экологиялық мәдениет пен саясатты және экологиялық проблемаларды шешу
4.Оқушылардың бойында экологиялық құндылықтарды қалыптастыру.
Сыныптан тыс экологиялық жұмысты іске асыру үшін мынандай талаптар
1.Сыныптан тыс жұмыстардың түрлеріне қарай оқушыларды еркіне қарай топтастыру;
2. Қандай да жұмыстың түрі болмасын, оның қоғамдық және
3. Сыныптан тыс және мектептен тыс жүргізілетін экологиялық жұмыс
4.Ұйымдастырылған қандай бір экологиялық жұмыс түрі болмасын оқушылардың белсене
5.Оқушылармен жүргізілетін жұмыстардың әр түрінде экологиялық бағыт бағдар басым
6.Осы сыныптан тыс және мектептен тыс жұмыстарға барлық оқушыларды
Жалпы білім беретін мектептерде оқушыларға сыныптан тыс және мектептен
Экологиялық айлық өткізу үшін аудандық оқу бөлімінен және мектеп
Мақсаты: Оқушыларды экология ғылымымен, оның
Міндеттері:
1. Білімділік. Экологиялық телекөпір шарасын
2.Тәрбиелік. Экологиялық телекөпірде оқушыларды өмірді
3. Дамытушылық. Оқушыларды ұқыпты тыңдау, сұрақтарды
Көрнекті құралдар: «Экология және біз»
Дайындық сатысы
1. Бір жеті күн
2. Экологиялық телекөпір өтетін күні
II.Негізгі бөлім.
Экологиялық телекөпір- «Мектеп- Greеnpeace».
Қатысқандар:
Жүргізуші(Тараз): Ержігітова А.
Жүргізуші (АҚШ): Қараманова А.
Эколог(Тараз): Иманов А.
Эколог(АҚШ): Ырсалдиев Ж.
Жүргізуші (Тараз): Қоршаған ортаны қорғау -
Жургізуші: Енді Америкадағы әріптесім байланысқа
Жүргізуші (АҚШ): Бұлардың барлығы да
Жүргізуші (АҚШ): Біздің студианың қонағы -
Эколог маманы (АҚШ): Экология ағзалардың
Жургізуші (АҚШ): Басқа ғылымдар сияқты
Эколог маман(Тараз): Басқа ғылымдар сияқты
I Заң – «Барлығы бір-бірімен байланысты»
Табиғатта еш нәрсе жоқтан пайда болмайды, еш нәрсе жойылып
II Заң- «Барлығы бір нәрсенің қажетіне жарауы тиісті»
Бұл бәрімізге белгілі материяның сақталу заңы. Материя жоқтан пайда
III Заң – «Табиғат- әділ сыншы».
Табиғаттағы кез келген ірі антропогендік өзгеріс қоршаған ортаға
IV Заң – «Еш нәрсе артық емес, бәрінің есебі
Бүкіл дүниежүзілік экожүйе – бір тұтас нәрсе. Оның шеңберінде
V Заң – «Шындық жеңеді».
Қаншалықты шындық ауыр болмасын, шындыққа көз жетпей, ешнәрсені дұрыс
Жүргізуші (АҚШ): Қазақстан туралы не айтар едіңіз? Әңгімеңізге арқау
Жүргізуші (Тараз): Қазақстан бойынша экологиялық жағдайларды толық айтып берсеңіз
Эколог (АҚШ): Соңғы кезде Семей полигонына көп назар аударамыз.
1975-1985 жылдар арасында 10 жыл
Жүргізуші (Тараз): Полигонда жарылыстар қандай мақсатпен
Эколог (АҚШ): Ең қызығы бейбітшілік мақсат
Екінші, жағдайы сын көтермейтін экологиялық
Соған байланысты теңіздегі балықтардың саны
Жүргізуші (АҚШ): Арал теңізі экологиясының осыншалық
Эколог (АҚШ): Арал теңізінің деңгей
Жүргізуші (Тараз): Семей, Арал тағдыры – Қазақ халқының және
Жүргізуші (АҚШ): Иә, біздерді қаланың тұрғыны ретінде қаланың жағдайы
Эколог (Тараз): Тараз қаласының экологиялық жағдайы жақсы
Қаланың ауасын ластауда авто-көліктер мен өнеркәсіптерден шығатын түтіндер мен
Жүргізуші (Тараз): Автокөліктерден және зауыттардан шығатын қалдықтар ауаны ластайды,
Эколог (Тараз): Бұл мәліметтер қала халқы үшін құпия еді.
Жүргізуші (АҚШ): Мынадай жақсы мәлімет бергеніңізге көп рахмет. Ал
Жауап: Ғалымдардың ойынша адам, жер бетінде бұдан 1,5-2 милд.
Жүргізуші (Тараз): Мен көрермендерге сұрақ бергім келеді.
Жүргізуші (Тараз): Орманды құрту қай уақыттан басталды?
Эколог (АҚШ): Жер бетінде орманды құрту ерте кезде басталды.
Жүргізуші (АҚШ): Барлығымыз ғаламшардың өкпесі орман екенін білеміз. Сондықтан
Эколог (Тараз): Сіз қателесесіз. Осы уақытқа дейін ағашты отырғызудан
Сұрақ: Орманды қалай күтуге болады?
Эколог (АҚШ): Қазір жаңа техниканы қолданады Мысалы, 1990 жылы
Жұргізуші (АҚШ): Бүгін телекөпірге жануарлар әлемін қорғаудың эколог мамандарын
Эколог (Тараз): Жер шарында адамдардың тікелей және жанама әсерету
Жүргізуші (Тараз): Нақты салдарымен айтып берсеңіз.
Эколог (АҚШ): Әрине құрып кетуге жақын тұрған Африканың жануарлары
Жүргізуші (АҚШ): Адамдар жануарлардың кейбір түрін байқамай құртып жіберу
Эколог (АҚШ): Мүмкін. Мексика шығанағында су шаянын аулаймыз деп,
Жүргізуші (АҚШ): Осындай экологиялық тәрбиеге арналған телекөпірге қатысып, атсалысқандарыңызға,
Оқу-тәрбие үрдісінде сыныптар арасында Экология пәнінен «Адам –
Апталықты өткізу үшін бағдарламасы 10 күн бұрын бекітіліп, хабарландыру
Апталықтың мақсаты: Табиғат адамзаттың еңбек етіп, өмір сүретін ортасы
Сыныптан тыс жұмыстар, тәрбие сағаттары оқушылардың әр сабаққа қызығуын,
Мектептен тыс жұмыстардың мазмұны оқушыны теориялық білімін кеңейте, толықтыра
Мектептен тыс уақытта жоғары сынып оқушыларына экологиялық білім беруге
Белгілі педагог, әдіскер К.Т.Ягодский ХХ ғасырдың басында-ақ танымжорық жүргізудің
«Адам – табиғат перзенті» атты экологиялық апталықтың күнтізбелік жоспары
1-кесте
№ Күні уақыты Экологиялық апталық бағдарламасында жүргізілетін іс –
1 Дүйсенбі Апталықтың ашылу салтанаты, оның бағдарламасымен таныстыру, апталыққа
2 Сейсенбі «Күте білсең, жер жомарт» Семей сынақ полигоны
3 Сәрсенбі «Өрісіне қарай мал өсір, өзеніне қарай тал
4 Бейсенбі «Көлдің көркі – құрақ,
Таудың көркі – бұлақ»
әнмен күймен тербетейік.
5 Жұма «Табиғатты аялау – ата салтымыз,
тәрбиеге мән берген дана халқымыз» - деген тақырыпта сурет
6 Сенбі Апталықтың қорытынды кеші
1.Кеш қонақтарының пікірлері
2.Озық нөмірлер, жеңімпаздар
3.Викториналық сұрақтар
4.Музыкалық сәлемдемелер
Танымжорықтың негізгі объектісі – табиғат құрам бөліктері болып табылады.
Танымжорықтың мақсаты:
1.Танымжорық өтетін жермен алдын-ала танысып, маршрутын анықтау;
2.Танымжорық бойындағы табиғи объектілер мен құбылыстарды есепке алу; 3.Танымжорық
4. Табиғатта білімгерлердің зейінін табиғи объектілерге аудару.
Танымжорыққа шығар алдынада Ұлы Жібек жолында орналасқан ежелгі қалалардың
Маршрутты Түркістан деп алуымыздың себебі, ол халқымыздың мемлекет болып
Түркістан - өзге жерден ерекше киелі жер. Халық нақылында:
Оқушылар осы объектілерді жәй көріп қана қоймай, қалалардың тарихын,
II.Инновациялық оқыту технологиясы арқылы оқушыларға экологиялық білім беру
II.1.Модульдік оқыту технологиясы
Қазіргі кезеңде Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, Қазақстандық
Білім беру саласында оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын экология сабақтарында
Педагогикалық технологиялар – бұл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірілген пәндер
Қазақстанда Ж.А.Қараевтың, Ә.Жүнісбектің, Ш.Т.Таубаеваның, Қ.Қ.Қабдықайыровтың, С.Н.Лактионованың, М.М.Жанпейісованың және Қ.М.Нағымжанованың
«Модульдік оқыту технологиясы» деп аталған педагогикалық технология нұсқасын жасағанда
1.Американдық модуль;
2.Неміс модулі;
3.Скавиннің орыс модулі;
4.Алексюк пен Фурманның Украина модулі.
Модульдік оқыту технологиясы – оқушы өзінше мақсаты жеке бағдарламамен
-ақпараттардың аяқталған блогынан;
-оқушы іс-әрекеті бағдарламасынан;
-бағдарламаны табысты жүзеге асыру бойынша берілген мұғалімнің нұсқауларынан тұрады.
Модульдік оқыту технологиясының мынандай құрылымы бар. Ол
1.Кіріспе
2.Диалогтық сұхбат бөлімі
3.Қорытынды бөлімі.
Әр модульдегі сағаттар саны әртүрлі болады. Бұл бағдарлама бойынша
Психолог Л.М.Фридман тақырыпты оқып үйрену: кіріспе – қызықтырушылық, операционалдық
Оқу модулінің бірінші сабағында мұғалім оқушылардың жас ерекшеліктеріне қарай:
Лекция бірізіділікпен түсінікті тілмен баяндалып, көрнекілік, сызба – нұсқаулар
Оқу модулінің сұхбат бөлімінде тұтас оқып – үйренудің, екінші
Осы модулінің сұхбат бөлімінде тұлғаның танымдық қабілетін жетілдіруге негізделген
- білу;
- түсіну;
- қолдану;
- талдау;
- топтау;
бағалаудан тұрады.
Оқу модульдегі үш деңгейлік тапсырмалардың кез келгенін өз қалауы
Оқу модулінің қорытындысы бөлімінде бақылау жүргізу, диагностикалық тест арқылы
1.тестілеу – міндетті түрде;
2.сынақ, бақылау, мұғалімнің таңдауы бойынша жүргізуді нақтылайды.
М.Жанпейісова оқу модулінің тұтас мазмұны бойынша оқу бағдарламасы негізінде
Тест сұрақтарын екі топқа бөліп қарастырады:
1.абстрактілі – негізгі ережелер мен пәнаралық байланысты айқындайды;
2.нақты – орташа күрделірек дәрежедегі нақты материалдар бойынша білімін
Қазіргі таңда оқыту үрдісінде модульдік технологиялар кең өріс алуда.
Мақсаты:
1.Қазақстан қалаларының зиянды заттармен ластануы туралы түсінік беру. Қазақстанның
2. Қазақстан қалаларының зиянды заттармен ластануын айта отырып, оқушылардың
3.Географиялық, экологиялық және экономикалық білім беру.
Қала және жергілікті жер экологиясы” тарау бойынша өтетін
№2-кесте
№ Модуль құрылысы Сабақ саны Сабақ түрі мен мазмұны
1 Кіріспе 1 – сабақ
Қазақстан қалаларының зиянды заттармен ластануы.
Тірек –сызба, нұсқа
1
2
Диалог сабақтар
2,3 – сабақ
«Тапқырлық ойыны» Қалалардағы ірі өнеркәсіптер, зауыттар мен автокөліктердің көбеюі
2
4 – сабақ «Сиқырлы сандық» Сұрақ жауап арқылы топпен
5 – сабақ
«Мені түсін»
Қалалардағы жер-су көздерінің ластануы. Табиғатты аяла сөзжұмбақ арқылы
1
3 Қорытынды 6 –сабақ
Релелік сынақ Оқушылардың білімін тексеріп, ой-өрісін арттыру. 2
Педагогикалық технологияның ерекшелігі, оның талабы осы мақсатқа жету, оқушының
«Қала және жергілікті жер экологиясы» тарауы бойынша оқушылардың алған
№3-кесте
Білу Осы тарауда қандай проблемалар келтірілген?
Түсіну Қазақстан қалалардың зиянды заттармен ластануын қалай түсіндіруге болады?
Қолдану Жергілікті жердің өзіне тән экологиялық проблемасы бар ма?
Талдау Жер – су көздерінің ластану тобына, ластанудың негізгі
Жинақтау «Тапқырлық» және «Сиқырлы сандық» ойын арқылы өз ойын
Бағалау Қазақстанның дүние жүзілік түсті металдар өндірісіндегі
Қорыта айтқанда, модульдік оқытудың басқа технологиялардан ерекшелігі мынада:
1.Оқу мазмұнының меңгерілуі қойылған мақсатқа сәйкес жүзеге асатын жекеленген
2.Мұғалімнің оқушылармен қарым –қатынас түрі өзгереді. Ол модульдер арқылы
3.Оқушы көп уақыт өз бетінше жұмыс атқарады. Ол мақсат
ІІ.2. Компьютерлік және ақпараттық технология
Модернизациялық жүйенің негізгі бағыттарының бірі - мектепте экологиялық
Феноменнің құрылымы соншалықты, егер мұғалім компьютерлік технологияға қарсылығын
Орта мектептің оқылатын пәндердің, барлығында компьютерлік технологияны
Экология сабағында жаңа технологияларды қолдануға көптеген
2-сурет. Компьютерлік технология
І. Бағыт материалдарды көрсету: көрнекі құралдар және
Мультимедиа экология пәнінің мұғаліміне экранда
Болашақ педагогтар үшін мультимедианы қолдану көптеген жұмыстар іске
ІІ-бағыт – процесстерді көрсету.
Экологиялық процесстерді ұйымдастыру туралы көп және әр түрлі
Мультимедианың көмегімен компьютерлік карталардың құрылуын және геоақпараттық жүйелердің
Құбылыстарды салыстыру. Жоғарыда келтірілгендей визуальды құбылыстарды
Ш – бағыт – Геоақпараттық оқыту.
Жоғары оқу орындарында және жалпы орта білім беретін мектептерде
ІҮ. Бағыт – білімді тексеру.
Мұнда әр түрлі жолмен білімгер және оқушылар информатика
Әр түрлі пәнге және тақырыпқа тестермен бақылау жұмыстары жүргізілуде.
Ү. Бағыт. Оқушылардың өз бетінше орындалатын жұмысы.
Оқушылар мұғалімдердің берген тапсырманы компьютерлік технологияны игеріп, мультимедия
Орта мектептің оқылатын пәндердің, барлығында компьютерлік технологияны
Қазіргі таңда компьютерлік технологияны қолдану екі бағытта жүргізіледі. Бірінші
Қазіргі таңда компьютерлік бағдарламаның түрлерін Д.В.Новенко, О.В.Шульгина, А.А.Лобжанидзе ғалымдардың
3-сурет.Компьютерлік бағдаламаның түрлері
1.Оқулық бағдарламалар – жаңа білімді меңгеруді көздеген. Бұл
2.Жаттығу бағдарламасы- бұл білім алуға, оқушылардың өздігімен дайындалуға арналған
3.Бақылау бағдарламасы – бұл бағыт жеке білімділік пен
4.Демонстрациялық бағдарлама – көрнекі-құрал ретінде пайдаланады. Мұнда әртүрлі көрнекі-құралдар
5.Имитациялық және модельдеу бағдарламасы – мұнда объектілер мен
6.Анықтамалық - ақпараттық бағдарламалар – бұл білім саласындағы тақырыптарға
7. Мультимедиялық оқулықтар – комплексті бағдарламамен көптеген тақыраптар жиынтығы.
Жаңа ақпараттық технологияны экология сабағында пайдаланудың тиімділігі мен ерекшеліктерін
Ақпараттық технологияны экология сабағында үздіксіз пайдалану.
Ақпараттық технологияны оқушылардың сабақтан тыс уақыттырда экология пәнінен өзіндік
Ақпараттық технологияны танымдық қабілетін дамытуға пайдалану . (дамытушылық ойындар
Оқыту барысында ақпараттық технологияның бір ғана бағытымен жұмыс істеу
Қорыта айтқанда оқушылар үшін электрондық оқулық мектеп қабырғасында жүрген
Мұғалімдер үшін - электрондық оқулық бұл күнбе –күн дамытылып
III.2.Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы
ХХ ғасырдың аяқ кезіндегі педагогикалық ой-тұжырымдардағы гуманизм идеялары, еркін
Жаңа педагогикалық технологияны құруда С.Л.Рубенштейннің еңбектеріндегі «Ойлау барысында объектісін
Технологиямыздың тағы бір психологиялық негізі болып табылатын теория –
Осындай іс-әрекет деңгейлері арқылы оқушылар оқу материалдарын әр түрлі
Деңгейлеп оқыту технологиясының мақсаты - әрбір оқушы өзінің даму
Деңгейлеп оқытудың ерекшеліктері:
Деңгейліп оқыту әр оқушыға өз мүмкіндіктерін барынша пайдалана отырып
Деңгейлеп оқыту әртүрлі категориядағы балаларға бірдей зейін аударып, олармен
Деңгейлеп саралап оқыту құрылымында білімді игерудің негізгі үш деңгейі
Базалық деңгей – мемлекеттік стандарт бойынша анықталған ең төменгі
Оқушының жеке тәжірибесіне негізделген оқыту технологиясы тиімді де нәтижелі
жеке тұлға ерекшеліктеріне;
психикалық даму ерекшеліктеріне (есте сақтау, қабілетінің ерекшелігіне, ойлау, қабылдау,
пән бойынша білімді игеру деңгейіне (оқушының білімі мен іс
Деңгейлеп оқытуға қойылатын шектеулер:
Мектептің деңгейлеп оқытуды ұйымдастырудағы мүмкіндігі.
Әрбір топтар үшін талаптардың нақты болуы.
Мұғалімнің бір деңгейдегі оқушылармен жұмыс жүргізуі барысында топтың даму
Н.П.Гузик өз жүйесімен деңгейлеп оқытудың екі түрін: деңгейге
Әрбір тақырып бойынша өткізілетін сабақтар кезектесіп келетін бес типтен
Деңгейлеп оқыту барысында оқушы мен мұғалім іс - әрекетінің
4-кесте
Кезеңдер Мұғалімнің іс - әрекеті Оқушының іс - әрекеті
Дайындық кезең Оқушылардың оқу материалын базалық, бағдарламалық, күрделенген деңгейлер
Диагностикалық кезең Білімді меңгеру деңгейін анықтайтын тапсырмаларды дайындау. Оқушылардың
Оқушыларды топтарға бөлу кезеңі Оқушыларды топқа бөлуді ұйымдастыру. Әр
Деңгейлеп оқытуды жүзеге асыру кезеңі Оқушылардың топтардағы жұмысын ұйымдастыру.
Деңгейлеп оқыту жағдайында білімді меңгерту нәтижелерін бағалау кезеңі Атқарылған
Бірінші – тақырыпты жалпы талдау сабақтары (оларды лекциялар деп
Екінші қиыстырылған семинар сабақтарда оқушылардың өзіндік жұмыстарының оқу материалының
Үшінші – қорытындылау және білімді жүйелеу сабақтары (тақырыптық сынақтар
Төртінші – материалды пәнаралық қорытындылау сабақтары (олар тақырыпты, тапсырмалады
Бесінші практикум сабақтары.
Оқушылардың даму деңгейінің біріңғай болмауына, жеке қабілеттеріндегі айырмашылықтар
Онда әртүрлі қиындық дәрежесіндегі үш типті «А», «В», «С»
а) белгілі деңгейдегі білім, білік дағдыны меңгерілуін қамтамасыз етеді
ә) оқушылардың белгілі деңгейде өз бетімен оқуына білім алуына
«А» ,«В» , «С» бағдараламаларының арасында қатаң сабақтастық бар.
«С» бағдараламасындағы тапсырмалар базалық стандарт түрінде белгіленеді. Оларды орындай
Күрделенген тапсырмаларды бұл бағдарламадан кейінгі бағдарлама десе де болады.
«В» бағдараламасы қолдануға арналған есептерді орындау үшін қажет, ол
Сондықтан бұл бағдарламаға нақты тапсырмаларымен қатар бірінші деңейдегі-материалды кеңейтетін,
«А» бағдарламасының орындалуы оқушыларды алған білімді шығармашылықпен қолдынылатын деңгейге
Бұл бағдарлама оқу жұмысы мен ой әрекетінің тәсілдерін және
Оқушыға мектепте алған білім негізінде шешуге болатын мәселе түйініне
Сондай – ақ, бұл деңгей балаға өзін қосымша жұмыста
Материалды қайталауға әр деңгейдегі тапсырмаларды еркін талдау әдістемесі кеңінен
Өзіндік жұмыс, есептер шығару, зертханалық және сарамандық жұмыс тапсырмалары
Бірінші (С) нұсқасы оқытудың міндетті нәтижесіне сәйкес.
Екінші (В) нұсқасы оқулықтан қосымша есептер мен жаттығулардың енгізілуін
Үшінші (А) нұсқасы қосымша оқу - әдістемелік әдебиеттерден алынған
Әр пәндегі оқу бағдарламасын таңдау оқушының өзіне базалық білім
Білімді бақылау кезінде деңгейлеу тереңдей түсіп, әрбір оқушының жетістігі
Пән ішілік деңгейлеу әдістемесінің қағидалары мен мазмұны «толық меңгеру»
Ол үшін келесі сабақ түрлері қолданылады: топтармен жұмыс (столдар
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясын экология сабағына енгіздік. Деңгейлеп оқыту
ҒалымВ.П. Беспальконың айтуы бойынша, технология бұл практикада іске асатын
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы бойынша оқушылардың білімін тексеруге болады.
-бірінші деңгей – міндетті оқушылық;
-екінші деңгей – алгоритімдік;
-үшінші деңгей – эвристикалық;
-төртінші деңгей – шығармашылық.
I деңгей – оқулықта берілген өтілген тақырып немесе
II деңгей – сол тақырып немесе тарау бойынша тапсырмалар
III деңгей – пән бойынша экспиременттік есептеулер шығармашылық ізденіс
IVдеңгей – олимпиадалық деңгейдегі тапсырмаларды орындайды. Деңгейдегі тапсырмаларды тек
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы оқушылардың білім сайысы әдісіне құрылған
Деңгейлеп оқыту барысында оқушының бірінші деңгейдегі тапсырмаларды дұрыс
Қандай оқушы болмасын, мысалы өзінің жақсы оқитындығына қарамастан, жұмысын
Барлық оқушылар жұмысын бір мезгілді бастап: әрқайсысы, білім игерудегі
Есепке алу жүйесін жүргізу нәтижесінде үлгерімі нашар оқушылар да,
Олардың әрқайсысы бірінші деңгейлік тапсырмаларды орындауға міндетті және жоғары
Осылайша бір деңгейден бір деңгейге, өз білімін біртіндеп толықтыра
Деңгейлеп саралап оқыту жүйесі баға мониторингі мен білім рейтингісін
I – деңгейдің 5 сұрағы “2” баллдан
II –деңгейдің 4 сұрағы “3” баллдан
III-деңгейдің 3 сұрағы «5» баллдан
IV – деңгейдің 2 сұрағы “1О ”баллдан
Білім рейтингісі:
I – деңгей 5х2=10 балл
II –деңгей4х3=12балл
III-деңгей3х5=15балл
IV – деңгей2х10=20балл
Жалпы 57 балл
Баға мониторингі:
28-377 балл –“3”
38-46 балл -“4”
47-57 балл – “5”
Білім рейтингісі мен білім мониторингін анықтау әр мұғалімнің бағалау
II.4.Тәжірибелік - эксперименттік жұмысының нәтижесі
Тәжірибе – эксперимент жұмысы Тараз қаласындағы №12, мектебінде
Жалпы 70 оқушы қатысты
Анықтау эксперимент барысында нақты өлшемдер мен көрсеткіштер арқылы екі
Оқушылардың экологиялық білім мен тәрбие беру, табиғат ресурстарын тиімді
Жоғарғы деңгей: Инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білімді жақсы
Орта деңгей: экологиядан білімі бар болғанымен оны күнделікті өмірмен
Төмен деңгей: экология білімін нашар менгерген оны өмірде қажеттілігін
Оқушыларға инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білімділігін қалыптастырудағы эмоциональдық
Инновациялық оқыту технологиялар арқылы экология пәнін мектеп
Оқыту технологияларын экология сабағында қолдануға бола ма?
Экология сабағында инновациялық оқыту технологияларын пайдаланса, сабақ қызық өте
Инновациялық әдіс-тәсілдер мен педагогикалық технологияларымен хабардар болғың келе
Инновациялық әдіс – тәсілдер мен педагогикалық технологияларды зерттеп, экология
Экология пәнінің бүгінгі таңда алатын орны қандай?
Экология туралы біліміңді интернет арқылы жетілдіргің келе ме?
Экологиялық этика дегенге қалай түсінесіз?
Жер шарында болып жатқан табиғи апаттарға көзқарасыңыз қалай?
Мектептеріңде танымжорық жұмыстарын ұйымдастыра ма?
Сұрақтарға берген жауаптарды қысқаша көрсетуге болады: «бірінші сұраққа» «иә»
4-сурет Инновациялық оқыту технологиялары арқылы оқушылардың экологиялық білімділігін қалыптасытудағы
Танымдық – компонент
5-сурет. Оқушылардың экологиялық білімін қалыптастырудағы танымдық компонентінің
Қорытынды
Дәстүрлі емес сабақ технологиясы арқылы экологиялық білім беру
Жоғарыда аталып көрсетілгендей еліміздегі экологиялық жағдайлар кейбір жерлеріміздің экологиялық
Дипломдық жұмысымда мектептің оқу – тәрбие үрдісінде инновациялық оқыту
Экологиялық білім беру жүйесі міндеттерін шешуде жалпы орта білім
Тақырып бойынша жүргізілген педагогикалық тәжірибелік зерттеу жұмысымызда жалпы орта
инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім беруге;
модульдік оқыту технологиясы арқылы білім беруге;
деңгейлеп саралап оқыту технологиясы арқылы оқушылардың білім деңгейін тексеруге;
электрондық оқулықтарды қолдануға бағытталды.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы (баптары бойынша түсіндірмелері) және
Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептер тұжырымдамасы. //Қаз.мұғ.1991.
Қазақстан Республикасының Экологиялық қауіпсіздігінің тұжырымдамасы, 1996. //Егеменді Қазақстан.
4.Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1995. – А: Жеті Жарғы,
5.Қазақстан Республикасында 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздікті сақтау туралы
6. Қазақстан Республикасының «Қоршаған ортаны қорғау туралы» Заңы.1997.
7. Қоянбаев Ж.Б. Семья және балалар мен жеткіншектер тәрбиесі.
Рауан, 1990.-52б.
8. Бөлеев Қ.Терең тәрбие тамыры //Қазақстан 1996,№6.-44б.
9. Зверев И.Д. Экология в школьном обучении; Новый аспект
М: Знание, 1980.-45с.
10.Захлебный А.Н. Школа и проблемы охраны природы: Содержание природоохранительского
11.Сарыбеков Н.С. Воспитание любви к природе. – Алматы: Рауан,
12. Суравегина И.Г.Теория и практика форирования ответственного отношения школьников
13.Бейсенова А.С.Задачи экологического образования и воспитание в современной перестройке
14. М.Жанпейсова М.М. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы
15.Руссо Ж.Ж.Педагогическое сочинение. Т.2. –М.:1981. –320с.
16.Песталоции И.Г.Избранные педагогические сочининие. Т.2. –М.:1981. –250с.
17.Коменский Я.А.Избранные педагогические сочинения. М:Уч.пед.изд.1955. – 230с.
18. Құнанбаев А. Шығармалары – А: Жалын 1995.-330б.
19. Валиханов Ч. Следы шаманство у киргизов. Изб.произв.Каз. гос.
20. Алтынсарин Ы. Таңдамалы шығармалар. – Алматы,1995. – 415б.
21.Иоганзен Б.Г., Лаптев И.П., Львов Ю.А. Экология , биогеоценология
22. Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология. –Тараз 2003.-137б.
23.К.Салпынова Экологиялық тәрбие берудің қазіргі жағдайы //География Казахстана и
24.Бейсенова А.С. Қазақстан Республикасында эколог мамандарын даярлау
25. Болдырев Н.И. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. –А: Мектеп.-
26.Фурсов В.И., Фурсов О.В. Экологическое воспитание и образование молодежи
27. Даменова А.Қ. Компьютерлік технологияны экология сабағында пайдалану
28. Таможняя Е.А. Компьютерные технологий: возможности использования.
// География в школое 2002№3. с 42-51.
29. Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология. Тараз, 2003 Б-137-139.
30. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. –М.,1989.
65
Қазақстанда жарық көрген экологиялық бағдарламалар және әдістемелік нұсқаулар
Мұғалімдерге арналған оқу құралдар
Авторлар
Экология (5-сыныпқа арналған
әдістемелік нұсқау). Алматы, 1998.
Бейсенова А.С., Бейсеева Г.Б., Қазыханова Б., Қозыбаева С., Шілдебаев
Адам экологиясы (9-сыныпқа арналған әдістемелік нұсқау). Алматы, 1998.
Бейсенова А.С., Бейсеева Г.Б., Қазыханова Б., Қозыбаева С., Шілдебаев
Экология және табиғат қорғау (8 –сыныпқа арналған әдістемелік нұсқау).
Бейсенова А.С., Бейсеева Г.Б., Қазыханова Б., Қозыбаева С., Шілдебаев
«Экология младших классах начальной школы» Алматы, 1998.
Ходжаева Б.Л. и др. Рабочая группа
СШ № 132.
Экология (программа для 5-11) классов общеобразовательных школ, лицеев, гимназий.
Братцев Д.Е., Гусельникова Н.П.,
Дмитриева И.А. и др.Рабочая группа СШ № 40.
Экология-проблемы выживания человечества (для 9-11). Алматы, 1998.
Чимбулатова М.А., Мигрофанская С.Н.
СШ № 35
«Экологическое воспитание» для СШ 10 11 классов гимназий, лицеев.
Севостьянова В.Е. СШ № 60
«Экологиятану» 1 том. Алматы, 1997.
Аубакиров С.К.
Экология курсының бағдарламалары (5-11 сыныптар). Алматы, 2002.
Бейсенова А.С., Шілдебаев Ж.Б.
«Экологиялық білім тұжырымдамасы». Алматы, «Мектеп» 2003.
Бейсенова А.С., Шілдебаев Ж.Б.
«Экология» (әдістемелік нұсқау). Алматы, «Мектеп» 2003.
Шілдебаев Ж.Б.
Мультимедиялық оқулықтар.
Анықтамалық- ақпараттық.
Демонстрациялық.
Бақылау.
Жаттығу.
Компьютерлік бағдарламаның түрлері
Оқулық.
Білімді тексеру
Геоақпараттық оқытулар
Оқушылардың өзбетінше орындалатын жұмысы
Процестерді көрсету
Материалдарды көрсету
Компьютерлік технологиялар

Ұқсас жұмыстар

Оқыту технологиясын топтастыру

Тарихты оқытуда модульдық оқыту технологиясын пайдалану

Касіптік білім беру

Модульдік оқыту технологиясы жайлы

Модульдік оқытудың модульдік технологиясы

Модульдік оқыту технологиясы. Жобалап оқыту технологиясы

Модульдік технологияның гипотезасы

Модульдік оқыту технологиясының теориялық негіздері

Оқытудың жаңа технологиялары