Ресурстардың төлемі ресурстар - ақша ресурстар тауарлар
Аннотация
Курстық жұмыста ақша – экономикалық категория ретінде, ақшаның
Ақша айналысы және ұлттық ақша жүйесінің қалыптасуы, оның
Курстық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған
Курстық жұмыс 40 беттен, 1 сурет пен схема,
Мазмұны
Кіріспе.......................................................................................................... 5-6
1 Ақша айналысы және ұлттық ақша жүйесінің қалыптасуы.................
2 Ақшаның қызметтері және оның қажеттілігі мен
экономикалық маңызы........................................................................... 24-38
3 Қазақстан Республикасындағы ақша айналымының қазіргі
жағдайы және оны жетілдіру................................................................. 39-41
Қорытынды................................................................................................... 42
Қолданылған әдебиеттер тізімі................................................................... 43
Қосымша....................................................................................................... 44
Кіріспе
Ақшаның пайда болуы
Экономикадағы ақшаның пайда болуын, мәнін, қызметі мен рөлін
Ақшаның пайда болуы, жаратылысы және мәні туралы ортақ
Біріншісі (ол XIX ғасырдың аяғына дейін үстемдік етті)
Біздің пікірімізше, келесі тұжырым ғылыми көзқарас болып саналады,
Құн тауарларды бір-біріне айырбастау кезінде ғана анықталуы мүмкін
Тауар айырбасының дамуы тауарлар құнының әр түрлі формаларының
қарапайым немесе кездейсоқ форма, ол алғашқы қауымдық құрылыс
толық немесе жайылыңқы формадағы құн егіншілер мен малшылардың
құнның жалпы формасы. Тауарлық әлемнен жалпы балама ретінде
Әр түрлі аймақтарда осындай тауар ретінде әр түрлі
Тауарды үлкен кеңістік ортасынан барлық басқа тауарлар ығыстырған
- құнның ақшалай формасы ары қарайғы айырбас нәтижесінде
Сондықтан да ақшаның мәні мынада болады, яғни тауарлық
Ақшаның мәні үш қасиеттің біртұтастығымен өрнектеледі:
ақшаның жалпы тікелей айырбасталу касиеті бар, яғни оны
ақша тауардың айырбас құнын бейнелейді. Соның көмегімен тауардың
ақша тауарда жинақталған жалпы жұмыс уақытының көрінісі болып
1 Ақша айналысы және ұлттық ақша жүйесінің қалыптасуы
Ақша айналысы ұдайы өндірістік процестің әр түрлі жақтарын
Тауарлық немесе тауарлық емес фирмада болатын өндірістік және
Сондай-ақ, ақшаның көмегімен несие мен басқа қаржы ресурстары
Кәсіпорындардың, ұйымдардың арасында, олар мен халықтың арасында, жекелеген
Алайда, ақша айналымы тауар айналымының ақшалай жағын ғана
Ақша айналымының біршама бөлігі мемлекеттік бюджеттің табысын пайдалану
Ақша айналымының бір бөлігіне банктің несиелік ресурстарын жұмылдыру
Ақша айналымының жалпы көлеміне халықтың тұрғын үй, коммуналдық
Осылайша, бүкіл ақша айналымы қолма-қол ақша айналымына және
- тауарлық сипаттағы, яғни өнімдерді өндіру мен өткізу
- еңбекақы төлеумен сақтандыру төлемдерін төлеумен, коммуналдық қызмет
Сонымен, ақша айналымы төлем құралы және айналыс құралы
Экономика тиімді басқарылғанда ғана ақша айналымын дұрыс ұйымдастыруға
Ақша айналымы мынадай принциптердің негізінде ұйымдастырылады:
- барлық ұйымдар мен мекемелер, шаруашылық органдары өз
- шаруашылық органдарының арасындағы ақшалай есеп айырысу, әдетте,
- есеп айырысу құжаттары тек банктер мен байланыс
- төлемдер тек төлеушінің келісімімен ғана жүзеге асырылады.
Ақша өзінің айналысында қолма-қол ақша айналысынан қолма-қол ақшасыз
Ақша банк кассасынан шаруашылық органдардың кассасына, шаруашылық органдардың
КСРО тұсында «ақша айналымы» және «ақша айналысы» ұғымдарының
Ақша айналысы тек қолма-қол ақшаның қозғалысын ғана қамтиды,
КСРО-ның құлауына байланысты бағаның еркіне жіберілуі, орталықтандырылған басқарудан
Бұл қолма-қол ақша қозғалысы мен қолма-қол ақшасыз айналымның
Осы заманғы нарықтық жағдайда «ақша айналымы» мен «ақша
Ақша айналысы екі формада алға шығады: қолма-қол ақша
Алайда ақша айналысы тек тауар айналысының қайталаушысы ғана
Ақша айналыста жүріп, бірде айналыс құралының (қолма-қол ақша)
Қолма-қол ақша мен қолма-қол ақшасыз айналымдары ішкі төлем
Қолма-қол ақшасыз айналыс ақша айналымының бір бөлігі болып
Қолма-қол ақшасыз айналым екі түрге бөлінеді: тауарлық айналым
Айналымның тауарлық қолма-қол ақшасыз айналыс құрамына тауарлар мен
Тауарға қатыссыз қолма-қол ақшасыз айналымда кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің,
Тауарға қатысы жоқ қолма-қол ақшасыз төлемдерге жататындар: еңбекақыдан
Ақша айналысын оңтайлы ұйымдастырып, оны нығайту үшін және
Қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың артықшылықтары мынада:
- ол банк жүйелерінің несиелік ресурстарын арттыруға, несие
- ол айналымға аса қажетті қолма-қол ақша сомасының
- ол трансакциялық шығындардың (банкнотгар мен тиындарды басып
- ол банктердің дәлдікті қажет ететін жұмысында есеп
- қолма-қол ақшасыз есеп айырысу процесінде шаруашылық органдардың
Мынаны айта кету керек, қолма-қол ақшасыз айналыстың аталған
- Төлеушілердің банктерді және қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың
Барлық қатысушылардың келісімшарт қатынастарының сақталуына мүліктік жауапкершілік пен
Есеп айырысудың барлық принциптері бір-бірімен өзара тығыз байланысты
Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жеке және заңды тұлғалармен
Есеп айырысу қызметі үшін банк пен клиент арасында
Корреспонденттік қатынаста мынадай операциялар орындалуы мүмкін:
а) клиентке қызмет көрсетуге негізделген әрі банк-корреспонденттегі шот
ә) шетелдік банктердің тартылуымен жүзеге асатын банкаралық операциялар.
Бұл операцияға мерзімі бойынша жақын келетіні - ақша
Банкаралық операцияға клирингтік есеп айырысу жатады. Онда -
ҚР қолданыстағы заңына сәйкес қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың
- төлем тапсырмалары;
- аккредитивтер;
- чектер;
- вексельдер;
- пластикалык карточкалар.
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар есеп айырысудың формаларын шаруашылық
2004 жылы екінші деңгейдегі банктер мен АҚ «Қазпочта»
1 кесте. Төлем құралдарының құрылымы*
Төлем аспаптары Құрылымы, %-пен
Саны Сомасы
Төлем тапсырмасы 41,3 96,8
Төлем талап-тапсырмасы 0,1 0,2
Чектер 0,4 0,6
Шот банкілерін тікелей дебеттеу 0,3
Инкассалық өкім 0,4 0,7
Өтелген вексель 0,003 0,05
Төлем карточкалары 57,4 1,7
Қорытындысы 100,0 100,0
* ҚР Ұлттық банк Хабаршысының мәліметі бойынша. 2004
Төлем тапсырмасы шот иесінің өз шотынан алушының шотына
Аккредитив сатып алушы банкісінің сатып алушының тапсырмасы бойынша
Төлеушінің жабдықтаушы есеп айырысу үшін қаражатты алдын-ала сақтап
Ашық аккредитив орындаушы банктен өзінің шотын жүргізетін эмитент-банктен
Қайтарылып алынбайтын аккредитив жабдықтаушының-қаражатты алушының келісімінсіз күшін жоймайды
Чек берушінің чекті ұстаушыға чекте көрсетілген ақша сомасын
Есеп айырысу чектері жабық және ашық болады. Жабық
Ақшалай чектер чекті ұстаушыға банктен қолма-қол ақша төлеу
Вексель сатылған тауардың төлем мерзімін ұзарту түріндегі сатып
Заңда векселдің екі түрі қарастырылады: жай және аударылатын.
Пластикалық карточкалар магниттік жолағы бар карта және микросызбамен
Есеп айырысуда пластикалық картаны пайдаланатын субъектілерге мыналар жатады:
- карточканы ұстаушылар (клиент, пайдаланушы) – карта берілетін
- карта эмитент-банкісі - карта эмиссиясын (шығаруын) жүзеге
- эквайер-банк (acguirer) - картаны ұстаушыға қызмет көрсететін
- есеп айырысушы банктер;
- дүкендер мен қызмет көрсетуші кәсіпорындары;
- процессингтік орталық - төлем жүйелерінің технологиялық ядросы
Магниттік жолағы бар карталарлы пайдаланумен есеп айырысудың сызбасы.
1 – клиентке карточканы ресімдеу және беру; 2
Микросызбалық пластикалық карта шамамен осы сызба бойынша өтуі
Аударылатын вексель (тратта) - бұл вексель ұстаушысының (несие
Вексельмен есеп айырысу төлеушінің қаражаты есеп айырысушылар мен
Пластикалық карточкалармен есеп айырысу. Қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды
Пластикалық карточка электрондық ақшаның қолма-қол ақша және қолма-қол
Есеп айырысудың негізгі екі сызбасы белгілі: дебеттік пластикалық
Пластикалық карталарды пайдалану арқылы есеп айырысудың артықшылығы қандай
Кемшіліктері: ақша карточка шотына бірден түседі – қандай
Шетелдік банктермен операция болмаған жағдайда біздің коммерциялық банктер
ҚР Ұлттық банкі Қазақстанда қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың
Есеп айырысу-кассалық орталықтары қағаз тасымалдауда банк құжаттарын қолмен
Жаңа технологияның басты артықшылығына – ол (жаңа технология)
Электрондық технологиялардың негізінде төлем айналымын ұйымдастыратын болсақ, бұл
Қолма-қол ақша айналысы ақша айналымының бір бөлігі ретінде
Ол шаруашылықты жүргізуші субъектілердің халықпен есеп айырысуын, сондай-ақ
Нақты қолма-қол ақшаға банк кассаларындағы және банкке қатысы
Қолма-қол ақшаның ұйымдастырылуына екінші деңгейдегі банктер маңызды рөл
Банк кассасында қолма-қол ақша сомасы мыналар үшін болуы
Банк клиенттерін қолма-қол ақшаны қызмет көрсетуші банк кассасында
Белгілі бір уақыт аралығында қолма-қол ақшамен жүзеге асырылатын
Негізгі қолма-қол ақша айналымы экономикадағы кассалық қызмет көрсетуді
Кіріс кассасының жұмысы банк клиентінің түсімді белгілі бір
Инкассация түсімді алынған орыннан банкке дейін жеткізілуін және
Қолма-қол ақша айналымы қолма-қол ақшасыз айналымға қарағанда айтарлықтай
Қолма-қол ақша айналысының болжауы экономикалық бағдарламаның жалпы жүйесінің
Қолма-қол ақша айналымы біз келесі тарауда қарастыратын ақшалай
Әрбір елдің егемендігінің, тәуелсіздігінің бір белгісі - ұлттық
- Біз ұлттық ақшаны кеш енгіздік, соның нәтижесінде
- Шындығында, ұлттық валютаны енгізетін уақыт жайында пікірталас
Жаңа сом аймағына кіруге Ресей қойған талап Қазақстан
- Теңгені енгізген бетте оның АҚШ доллары жөніндегі
- Біздің ел үшін ұлттық валюта енгеннен кейінгі
Кейінгі жылдары да теңгенің АҚШ долларына қатысты құнсыздануының
- Теңгенің одан соң қатты құнсызданып, құлдырауы 1999
- Егер Қазақстан 1998 жылғы Ресейдегі тамыз дағдарысынан
Ақшаның құнсыздануын күтудің басты себебінің сақталуы (Ресейдегі қаржы
Ақшаның құнсыздану нәтижесінде жасалған валюталық бағамның кез кеген
Үкімет пен Ұлттық банктің 1998 жылдың төртінші тоқсанымен
Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Ұлттық банк экономикаға тиетін
- Ұлттық банк пен республика Қаржы министрлігінің басшылары
- Әуелі Ұлттық банктің мақсаты Қазақстан теңгесінің тұрақтылығын
Бағамның не төмен, не жоғары болып кез келген
1998 жылғы Ресей дағдарысы және оның іле-шала сомның
1998 жылдың екінші жартысында ТМД елдерінің экспортының тым
ТМД елдерінің валюталарына қарағанда теңгенің нақты қымбаттауы валютаның
Егер 1998 жылдың басында өнеркәсіп өндірісі көлемінің өсуі
- Теңгенің бағамын күшейтіп көрсек қайтер еді, ол
- Әрине, ұлттық валютаның бағамының күшеюі жұрттың тұрмыс
Бағамды айтарлықтай асыра бағалаған жағдайда жұрт екі рет
Сондықтан, Ұлттық банктің теңге бағамын артық бағалауға жол
2 Ақшаның қызметтері және оның қажеттілігі мен экономикалық
Экономикалық категория ретіндегі ақшаның мәні олардың қызметтерінде көрініс
Демек, олар қазіргі кездегі және нарықтық экономикадағы ақшаның
Құн өлшемі
Ақшаның алғашқы және негізгі қызметі болып құндардың, барлық
Баға – тауар құнының ақшалай көрінісі болып табылады.
Металл айналысы кезінде бағалардың масштабы ақшалай металдың салмақтық
Бағалар масштабының рөлі мынада, яғни ол өз ретінде
Құн өлшемі және бағалар масштабы ретінде ақша әр
Қазіргі жағдайда алтын ақшаның міндетін атқарудан қалды, яғни
Әрбір мемлекет өз құн өлшемін белгілейді. Қазақстанда құн
Демек, құн өлшемі - бұл ақша бірлігі, ол
Айналыс құралы
Бұл қызметтің маңызын тауар айналымының Т-А-Т1 классикалық формуласынын
Несиелік ақшалар. Тікелей тауар айналымы кезінде, яғни бартерде
Тауар айырбасының бастапқы сатыларында, яғни алтын тауарлық әлемнен
Тауарлық айналымның ары қарай дамуы ақшаның осы қызметінің
Құн өлшемі ретіндегі ақша гиперинфляция кезеңінде айналыс құралы
Осылайша, айналыс құралы - тауарлар мен қызметтерді сатып
Төлем құралы
Тауар өндірісі және тауар айналымының дамуы, сонымен бірге
Нәтижесінде тауарларға қатысты ақшаның салыстырмалы дербес қозғалысы жүзеге
Егер ақшаның айналыс құралы ретіндегі қызметі кезінде ақша
Төлем құралы ретіндегі ақша тауарлық айналысқа ғана емес,
Ақшаның төлем құралы ретіндегі қызметінің дамуы қолма-қолсыз есеп
Қазіргі кездегі қоғамда иесиелік, электрондық ақшаның дамуы кезінде
Жинақтау және қорлану құралы
Төлем құралы ретіндегі ақша қызметінің дамуы ақша қаржылары
Бірінші актіде тауар сатылады және ақшаға айналады, бұл
Бірақ та жоғары иифляция кезінде ақша өзінің жоғары
Жекелеген адамдар сияқты, мемлекет алтын қоры және халықаралық
2005 жылдың 1 каңтарына қарай Халықаралык резервтік қор
Алтынды айналымнан шығару нәтижесінде оның жинақ және қазыналық
Ақшаның жинақтау және қазыналық қызметінің объективті алғышарты бар
Әлемдік ақшалар
Ақша формасының дамуындағы сапалы жаңа кезең әлемдік ақша
Ақшаның барлық қасиеттерін өзіне жұмылдыра отырып, ақша формасының
Егер ел ішінде ақша мемлекет тарапынан заңдастырылған ұлттық
Алтын монометаллизмнің әрекет етуі кезеңінде, яғни алтын монета
Қазіргі таңда айналымда алтын монетаның жоқ болуына байланысты,
Әлемдік ақша қызметін валюталық-қаржылық институттардың арнайы есептік бірліктері,
Жаппай сатып алушылық құралы ретінде толыққұнды әлемдік ақшалар
Ақшаны қоғамдық байлықтың абстрактылық заттанған формасында пайдалану мына
Егер елдің төлем балансы активті болса, яғни экспорт
Біз қарастырған ақша қызметтері бір-бірімен өзара байланысқан, бір-бірін
Ақшаның қажеттілігі
Біздің пікіріміз бойынша, нарықтық экономиканың әрекет етуі механизмін
Қоғамдағы ақшаның қажеттілігі тауар өндірісі тауар айналысының дамуынан
Демек, ақша - бұл тауар өндірісінің тарихи категориясы,
Ақша жалпыға ортақ балама ретіндегі тауар өндірісі мен
Байқап отырғанымыздай, ақша өндірістік қатынастардың барлық жиынтығының маңызды
Тауар мен ақшаның шығуында ортақ негіз бар, бірақ
Ақша – қоғамдық еңбек бөлінісі арқылы жекелеген тауар
Ақшаны өзен үстінен өткен көпірмен салыстыруға болады, оның
Қазіргі кездегі нарықта ақшаның қажеттілігін жақсырақ көрсету мақсатында
2 сызба. Тауарлар мен қызметтер ағымының сызбасы
Сызбада тауарлар мен қызметтер ағымы көрсетілген, оларды үй
Осы жағдайда барлық ресурстар үй шаруашылықтарына тиесілі, бұл
Ішкі айналымда ел масштабындағы жиынтық аймалымдағы ұлттық табыс
Ақшаның қажеттілігі еңбектегі ерекшеліктермен де байланысқан, ол шығындалған
шаруашылық қызмет нәтижелерін нақты өлшегіштерде ғана емес, сонымен
меншік нысандарының әр түрлі болуымен және оларға сәйкес
Ақшаның қажеттілігі және оның экономикалық маңызы
Ақшаның объективті қажеттілігі тауар өндірісі және одан туындайтын
Әйтсе де адам өміріне ақшаның қажеттілігі туралы әр
ХҮІ ғ. бас кезінде (1516ж.) утопиялық социализмнің негізін
Сондай-ақ XIX ғ. утопист-социалистер Прудон, Оуэн, Грейт және
Ақшаға деген теріс көзқарастар Ресейдегі азамат соғысы кезіндегі
Мысалы, 1921 ж. айырбаста мынадай натуралдық коэффициенттер
1 кез шыт
1 буда шырпы = 13,5 фунт астық.
1 пұт шеге
Астықтың әр түрлі болуына байланысты төмендегідей өлшем бекітілді:
Бидайдың 100 салмақ өлшемі = Сұлының 135
жүгерінің 200 салмақ өлшеміне.
Субъективті ой-пікірлер XX ғасырдағы көрнекті экономистерге де тән.
Сондай-ақ 90-жылдардың бас кезінде шыққан "Экономикс" атты кітабында
Ал, эволюциялық концепцияны (өрістеу, бірте-бірте даму көзқарасын) жақтаушылар
Алғашқы болып ақшаның тауарлы жаратылысын
Ақша натуралды шаруашылықтан тауарлы өндіріске өткенде тауардан туындап,
Біріншіден, оның өте жақсы табиғи сапасы бар: біртектілігі,
Екіншіден, бұл ең бастысы, алтынның біршама жоғары құны
Алтынның қоры шектеусіз еместігінен, оны шығаруға зор еңбек
Байлық қорын жинауға құштарлық ертеден бар. Капитализмге дейінгі
Металл ақша айналысы тұсында және банкнотаның алтынға еркін
Сонымен бірге алтын қорын сақтау алтын фетишіне (бірдемеге
Алтын фетиші жеке адамдар санасында әлі күнге дейін
Дегенмен алтын ақшаға бірсыпыра кемшіліктер тән. Атап айтқанда:
• алтын ақшаны қолданудың өте қымбаттығы, оған кеткен
• ақша айналымының қажеттілігін алтын ақшамен камтамасыз ету
Осы және басқа да бірсыпыра себептерге байланысты әлемде
Әйтсе де шаруашылықта алтынды қолдану үнемі ұлғаюда. Ол
Ал электронды есептегіш және компьютерлік техника, механиканың дәл
"Ақша – зат емес, ол қоғамдық қатынастар жиынтығы".
Ақша – тарихи дамыған экономикалық категория (санат). Ол
Нарықтық экомомикада ақшаның маңызы зор. Себебі әр түрлі
Сонымен қатар қазіргі кезде кәсіпорындарды жекеменшіктендіру де, мемлекеттік
Ақша нарықтық экономикада ақша-несиелік реттеуде айналыстағы ақша массасының
2003-2005 жылдарға арналған ақша-несие саясатының негізгі көрсеткіштерінің болжамы
Көрсеткіштер 2003 2004 2005
Инфляция жылына орташа, %
жылына орташа 4-6 4-6 3-5
Қайта қаржыландыру
жылдың соңына 6-7 5-6,5 4,5-6
Алтын-валюта резерві
млн АҚШ доллары
өзгерістер, %
3355
11,5
3541
5,5
3673
3,7
Ақша базасы
млрд теңге
өзгерістер, %
237
14,8
268
12,9
304
13,9
Ақша массасы
млрд теңге
өзгерістер, %
865
22,4
1008 16,6
1168
15,9
Банк жүйесіндегі резиденттердің депозиттері
млрд теңге
өзгерістер, %
671
23,3
788
17,4
910
15,5
Экономикаға беретін банктің несиелері
млрд теңге
өзгерістер, %
571
30,1
718
25,7
866
20,8
Халықтың теңгедегі мерзімді депозиттерінің орташа өлшенген мөлшерлемесі, %
Заңды тұлғаларға берілген теңгедегі несиенің орташа өлшенген мөлшерлемесі,
Халықтың ақшалай табысы
2005 жылғы қыркүйекте халықтың орта есеппен жан басына
2005 жылғы қаңтар-қыркүйекте Қазақстан Республикасы халқының атаулы және
Жан басына шаққанда орташа, теңге Анықтамалық 2004 жыл
атаулы нақты
қаңтар-қыркүйек соның ішінде қыркүйек қаңтар-қыркүйек соның ішінде қыркүйек
Қазақстан Республикасы 131329 16 430 111457 13151 117,8
Ақмола
Ақтөбе 136672 17 501 119696 14262 114,2 122,7
Алматы 82445 10 800 71679 8423 115,0 128,2
Атырау 319122 38 614 264972 30367 120,4 127,2
Шығыс Қазақстан 116756 14 941 104216 12089 112,0
Жамбыл 70380 8 708 61366 6812 114,7 127,8
Батыс Қазақстан 146842 18 650 135159 15470 108,6
Қарағанды 139761 17 265 123520 14217 113,1 121,4
Қостанай 104297 13 640 91511 10973 114,0 124,3
Қызылорда 99925 12 963 83363 9995 119,9 129,7
Маңғыстау 293058 36 308 251556 29171 116,5 124,5
Павлодар 136154 16 929 119903 14059 113,6 120,4
Солтүстік Қазақстан 103056 13 567 88527 10756 116,4
Оңтүстік Қазақстан 65659 8 394 56892 6561 115,4
Астана қаласы 271580 32 955 223028 25838 121,8
Алматы қаласы 253149 30 754 208005 24692 121,7
Еңбекке ақы төлеу
2005 жылдың қыркүйегінде бір қызметкердің орташа айлық атаулы
3 Қазақстан Республикасындағы ақша айналымының қазіргі жағдайы және
Жуықта ҚР Ұлттық банк басшылығы ұлттық валютаның жаңа
Осыған орай тұңғыш Ұлттық валютамыз – теңгені жасаушы
- Хайролла Мағауияұлы, Сіз тұңғыш Ұлттық валютамыз -
- Бұған болжау жасаудың қажеті шамалы. Еліміз тәуелсіздік
Ал енді теңгенің жаңа нұсқасында бұрынғыдан қандай белгілер
- Теңгеге орыс тілінде жазу өрескел қателік екенін
- Мұны мен әрі саяси, әрі экономикалық қателік
- Банкноттардың жаңа нұсқасын кімдер жасады? Бұған өзіңіз
- Жоқ. Мұндай келеңсіз әрекетке қосылып халықтың алдында,
- Сонымен қазіргі теңгедегі ұлылардың суреттерін алып тастаудың
- Өз басым солай деп ойлаймын Тіпті кейбір
- Олай болса, Ұлттық банктегілерді миллиардтаған теңге шығын
- Меніңше, бұл арада ұлттық санасы, патриоттық сезімі
Қорытынды
Қорыта келгенде, ақшаның пайда болуының көп ғасырлық тарихы
Ақша айналысы ұдайы өндірістік процестің әр түрлі жақтарын
Экономикалық категория ретіндегі ақшаның мәні олардың қызметтерінде көрініс
Дегенмен де ақшаның өзі тауар. Ақшаның қажеттілігі еңбектегі
Қазіргі нарықтық экономикада ақшаның маңызы зор. Өйткені, өнім
2006 жылдың 15-ші қарашасынан бастап жаңа банкноттар айналысқа
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
ҚР Президентінің 31.08.1998ж. «ҚР банктер және банк қызметі
ОҚО Ұлттық банк филиалының дайындаған статистикалық мәліметтері, 2005ж.
«Қазақстан қаржыгерлерінің IV конгресі». Алматы, 2004.
Банковская система Казахстана. 2006. /Финансы и кредиты. 2006
К.Маркс, Ф.Энгельс. Таң. Шығ. 23т. 188б.
Маркова О.М. Коммерческие банки и их операции. –М.,
Льюис К.Ф. Методы прогнозирования экономических показателей. –М., Финансы
Лаврушин О.И. Банковские операции. –М., Инфро, 1998.
Баян Көшенова. Ақша, несие, банктер. Валюта қатынастары: Алматы,
Мақыш Серік Биханұлы. Ақша айналысы және несие: Алматы,
Қазақстан ұлттық банкі. 2000ж.
Қазақстан және оның өңірлері. №1. 2006. Алматы, 2006.
Статистикалық баспасөз – бюллетень №2. Алматы, 2005.
Қазақстан – цифрларда. 2005 жыл. Статистикалық жинақ. Алматы,
Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер: Оқулық. –Алматы, «Экономика»,
Мамыров Н.Қ., Тілеужанова М.Ә. Микроэкономика: Оқулық. –Алматы: Экономика,
«ҚР Ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03.1995.
«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.
2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының №213
Ұлттық банктің 2004ж. есебі.
Қосымша
Қазіргі банкноттар
40
Карточка иелері
Сауда-саттық қызмет көрсетуші кәсіпорындар
Есеп айырысу банктері
Процессингтік
орталық
Эквайер-банк
Эмитент-банк
1
14
2
5
6
7
13
12
11
4
10
3
Өнім нарығы
Отбасы шаруашылығы
Фирмалар
Ресурстар нарығы
тауарлар
ұлттық өнімнің шығындары
жиынтық
шығын
Ұлттық
табыс
Ресурстардың төлемі
ресурстар – ақша
ресурстар
тауарлар
СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕР ТҮРЛЕРІ
Ақшаға деген сұраныс
Табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерін талдау
Несиенің түрлері және қызметтері
Мектепте қаржы сауаттылығы пәні бойынша коммерциялық банктердің сырттан тартылған ресурстарының көлемін арттыру жолдарын
Өндіріс. Өндіріс ресурстары мен факторлары
Банктің депозиттік (аманат) операциялары
Ұлттық есепшот жүйесінің мазмұны туралы
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын факторлық талдау
Несие бәрінен бұрын тауар өндірісі процесінде пайда болатын оның негізгі өндірістік қатынастарымен анықталатын қоғамның әлеуметтік байланыстарының белгілі бір типі