Басқарушы есептін негізгі элементтері

Мазмұны
Кіріспе 3
1. Басқарушы есептің мәні және оны ұйымдастыру 6
1.1 Басқару есебінің сипаттамасы мен маңызы 6
1.2 Басқару есебінің әдістері мен тәсілдері 8
2. Басқарушы есептін негізгі элементтері 12
2.1. Басқарушы есептін негізгі элементтерін (конструкциясын) түсіндіру 12
2.2. Есеп жүйесін таңдау және шоттардың құрылымын тәптіштеу
2.3. Басқарушылық бухгалтериядағы интегралданған есеп жүйесін ұйымдастыру. 24
Қорытынды. 27
Пайдаланылған әдебиеттер: 29
Кіріспе
Бүгінгі таңдағы, шаруашылық субъектілердің өз еркімен өндірістік бағдарламаларын, өндірістік
Басқарушы есепті қалыптастыру мен дамытуда епті қадам болып, кәсіпорынның
Ең бастысы, баскарушы есептің негізі болып калькуляциялау мен шығындар
Басқарушы есептің шексіз құқына тән кейбір мәселелерімен шаруашылық субъектінің
Шаруашьшық субъектілерінде қажеттілік пісіп-жетідсе де, іс- жүзінде салықтық жоспарлау
Қазақстан Республикасында жүзеге асырылып жатқан қаржылық есеп берудің халықаралық
1997 жылдың қаңтарынан бастап Қазақстаң Республикасында қарсылық есеп берудің
Басқарушы есеп –бұл экономикалық интегралданған есептеудің және жиынтық ақпараттық
Бұл анықтама, жүйе ретінде, сондай-ақ ерекше ішкі жүйе ретінде
Басқарушы есептің мәнін сипаттай келе, оның маңызды ерекшелігін, яғни
1. Басқарушы есептің мәні және оны ұйымдастыру
1.1 Басқару есебінің сипаттамасы мен маңызы
Басқарушы есеп — шаруашылық қызметтерінің нәтижелері бойынша басқарылатын әрбір
Басқарушы есеп жүйесі басқару мақсаттарына бағынады. Басқару мақсаты шаруашылық
Басқарушы есеп іс жүзінде басқару процесін есеп процесімен бай-ланыстырады:
• субъектінің шаруашылық қызметінін продесінде адамдардың мақсатқа сәйкес еңбегін
• шаруашылық субъектілердің өндірістік қызметінін жиынтығын құрайтын, шаруашылық процестері
кестеде келтірілген объектілер ауқымды сипатқа ие және оны бірінші
Ал басқарушы есептің объектілерінің екінші тобына келес, қызметтердің түрлері
• жабдықтау-дайындау — өндірісті шикізат ресурстарымен жабдықтау және сақтау;
• қаржылау (қаржыландыру) - өткізу (сату) - маркетингтік зерттеулер
ұйымдастыру - шаруашылық субъектінің ұйымдық құрылымын құру, шаруашылық субъектісінің
1.2 Басқару есебінің әдістері мен тәсілдері
Басқару есепте әр түрлі әдістер мен тәсілдер қолданылады:
• қаржылық есептің әдісінің элементтері (құжаттау, түгелдеу, екі жақты
• жоспарлы-экономикалық талдау тәсілі;
• индекстік әдіс;
• математикалық әдіс.
Әдістің барлық элементтері бір-бірінен бөлінбей әрекет етеді, ал ішкі
Басқарушы есептің элементтерінің тұратын ғылыми техникалық процестің негізгі бағыттары
Ғылыми-техникалық процестің (ҒТП) бағыттары Баскарушы есеп пен ғылыми-техника-
лық прогрестің жетістіктерін жүзеге асыру
салалары
Өндіріс саласындағы ҒТП-нің объектілері Басқару жөне баскарушы есеп саласындагы
1. Өнімді жетілдіру Инвестициялык жобалар. өнім және қызмет Басқару
әзірлеу және т.б.
2. Еңбек құрал-жабдықтарын жетілдіру Машиналар және механизмдер монтаждық жабдыктар,
техникалық қүралдар.
байланыс қүралдары, ұйымдастыру техникасы(ТБК, — техникалык баскару қүралдар)
3. Еңбек заттарын жетілдіру Материалдар. конст-рукциялар, бұйымдар, инженерлі-технологиялық құралдар
4. Еңбек процестерін жетілдіру (технология ұйымдастыру, жоспарлау, басқару және
Басқарушы есепті ұйымдастыру және оның мәні " мәселелерін қарастыра
• жедел басқарушылық шешімді қабылдау және бақылау, басқарудың барлық
• басқару деңгейлері мен бірдей денгейдегі әр түрлі құрылымдық
• мақсатқа қол жеткізуде жалпы кәсіпорында және бөлімшелердің ішкі
• қызметтің (іс-әрекеттің) нақты нәтижесін бағалау мен талдау негізінде
• басқарушыға жедел басқарушылық шешімді қабылдауда ақпараттық көмек көрсету;
• шаруашылық субъектінің экономикалық тиімділігін бақылау, жоспарлау және болжау;
• баға белгілеу үшін базалық негізін жасау.
• кәсіпорынның дамуынын ең тиімді жолдарын тандау:
• шаруашылық субъектідер үшін қажет болатын барлық ақпараттарды
Басқарушы есебі
1
Г бақылау
В қаржылық
көрсеткіштерді талдау
Б жоспарлы жұмыс
А есеп беру
А-г-басқарушылық ақпаратты жасауды қамтамасыз ететін бухгалтерлік қызметтің түрлері;
1-3-«эккаунтинг»жүйесінде жасалатын ақпараттық
көрсеткіштеріне база болатын
есептің түрлері.
2. Басқарушы есептін негізгі элементтері
2.1. Басқарушы есептін негізгі элементтерін (конструкциясын) түсіндіру
Басқарушы есептің негізгі элементтгріне түсініктеме беру (кейде экономикалық әдебиеттерде
Басқарушы есептің мақсаты болып, нақгы өндірістік мақсаттарға жетуте жауапты
Жоспарлау - шаруашылық субъектісінің (ШС) мақсаттарын болжамдар мен жоспарға
Басқарушы есептің элементтері.
саттарының сандық көршісі және оларға жету жолдарын дайындау. Жоспар
Калькуляциялау-өзіндік құнды есептеуді білдіреді, немесе үнемі өнім шығарумен бір
• өнімді өндіруте кеткен шығындар, сату бағасын белгілеудің базасы
• өзіндік құн туралы ақпараттар өндірісті басқару мен болжауға
Калькуляциялау мен шығындар есебінің әдісін тандау - бұл калькуляциялау
Нормативтік есеп. Индукаев В. П. 1986 жылы былай деп
Жауапкершілік орталықтары (сегменттері) бойынша жедел есеп -
бұл басқарушы есептің ішкі жүйесі, онда мұндай құрылым шенберінде
Нәтижесінде, жедел есеп басқарушы есебімен интеграцияланды, бұл кезде жедел
Бөлімшенің есеп беруінін нақты мазмұны, жауапкершілік орталықтары бойынша жедел-басқарушы
Бүгінгі күні қазақстандық ШС үш типті жауапкершілік орталықтары бар:
Басқарушы есебінің жүйесінде жинақталған барлық ақпараттың негізінде бақылау жүзеге
Басқарушы есепке тән бақылау нысандары: алдын ала, ағымдағы және
Алдын ала бақылау:
• мақсаттарды бақылау (мақсат дұрыс қойылды ма, ШС мақсаты
• болжамдарды бақылау (олар қаншалықты анық, негізделген, ақпа-ратталған, қалай
• мақсатты және болжамдылардың арасындағы мәнділігінің алшақтығын бақылау (оқиғаның
• шектеулерді бақылау (қандай ішкі және сыртқы жағдайлар ШС
• жоспарларды бақылау (қаншалықты ШС-нің әр түрлі жоспарлары мақсатқа
• бюджеттік бақылау (бюджетті дайындау жолымен ШС бөлімшелерінің шығындарына
Ағымдағы бақылау:
• „әлсіз дабылды"" анықтау мақсатында ШС сыртқы ортасына
• мәселелерді ерте ұғыну мақсатында ішкі ортаның мониторингісін жасау.
Қорытынды бақылау:
• жоспарлардың орындалуына бақылау жасау (жоспардан нақты көрсеткіштердің ауытқуының
Басқарушы есептің басты мақсаты - ШС-ің басқару жүйесін қойылған
Сондықтан, басқарушы есеп мақсаттарды белгілеу, жоспарлау, шығындарды жіктеу, калькуляциялау,
2.2. Есеп жүйесін таңдау және шоттардың құрылымын тәптіштеу
Есеп жүйесін таңдау кезінде алғашқы критерисы — шығындарды басқару
• кәсіпорынның қуаттылығына (ірі кәсіпорындар үшін, сондай-ақ теміржол көліктеріне
• алдына қойған мақсаттар, ақпараттың көлемін, сондай-ақ мақсатқа жетудің
• шығындардың жеделдігі — тиімділікті арттыруға бағытталған жүйенің
Басқарушы есепті ұйымдастыру процесінде шоттар жоспарын одан әрі талдап
8010 «Негізгі өндіріс" шоты негізгі өндіріс шығындары туралы ақпа-ратты
8030 шот „Көмекші өндіріс" өзінің есептік жұмыс жоспарына өз
8040 шот „Үстеме шығындар" негізгі және көмекші өндіріс цехтары
Жасалып отырған шолулар, басқарушы есеп жүйесіне көптеген бухгалтерлік есеп
Сонымен, жоғарыда келтірілген шоттар жүйесін пайдалана отырып, қаржылық пен
Қаржылық бухгалтерия
Басқару бухгалтериясы
Басқарушылық бухгалтериясындағы автономдық есеп жүйесін ұйымдастыру
Басқару бухгалтериясында өндірістік қызметтің екі қаржылық нәтижесі шығарылады-маржиналдық
Сонымен, автономдық есептеудің түпкі нәтижесі 705 мың теңге ((3
Ал интегралданған есеп жүйесінде экран-шоттары қолданбайды және есептің екі
Қаржылық бухгалтерия
Басқару бухгалтериясы
2.3. Басқарушылық бухгалтериядағы интегралданған есеп жүйесін ұйымдастыру.
Басқарушы есебіндегі шоттардың қалдығы, бір мезгілде басқарушы есебіне де,
Басқарушы есебінің жүйесін жасау кезінде маңызды факторы болып оның
Итегралданған есеп жүйесін дайындау, жасау және енгізудің басты мақсаты:
Интегралданған есеп жүйесін пайдаланатын болсақ онда оның
-ШС іс-әрекетінде қолданылатын қаржылық қызметтің схемасын (сыз-басын) унификациялау;
- есептің сенімділігі мен аса жетілдірілген түрін алу;
- интегралданған есеп жүйесін енгізу, дайындау және пайдалану
Жүйені дайындау процесінде келесі мәселелер шешілуі тиіс:
1) бухгалтерлік службаның орталықтанлырылған басқару құрылымын жасау;
2) жедел басқару ақпараттарын жинау үшін құжат айналымдылығын ұйымдастыру;
3) есеп жүйесін автоматтандыру;
4) басқару ақпараттарының конфиденциалдылығын (құпиялылығын) қамтамасыз ету;
5) басқару шешімдерін қабылдау үшін қолайлы есеп беру жүйесін
Тәптіштеп тексерілген бухгалтерлік ақпараттар толық шығындармен балама шығындарды талдау
• ұйымның мүддесіне жету үшін менеджерлердің әрекеттері қалай ынталандырылуы
• бұл әрекеттер ұйымның басты мүддесіне сәйкес келе ме?
Басқаруды бақылау барысында, кеткен басшының қатесі жай дәстүрлі болғанымен,
Бұл мәселелер бақылау жүйесін құрудың сірә кемшіліктеріне Қарағганда, олардың
Біздің пікірімізше, шамадан тыс нақтылаудың есебіне қосымша басшылардың мінез-құлқы
Қорытынды
Басқарушы есеп — шаруашылық қызметтерінің нәтижелері бойынша басқарылатын әрбір
Басқарушы есеп жүйесі басқару мақсаттарына бағынады. Басқару мақсаты шаруашылық
Басқарушы есептің негізгі элементтгріне түсініктеме беру (кейде экономикалық әдебиеттерде
Басқарушы есептің мақсаты болып, нақгы өндірістік мақсаттарға жетуте жауапты
Басқарушы есепті ұйымдастыру процесінде шоттар жоспарын одан әрі талдап
8010 «Негізгі өндіріс" шоты негізгі өндіріс шығындары туралы ақпа-ратты
8030 шот „Көмекші өндіріс" өзінің есептік жұмыс жоспарына өз
8040 шот „Үстеме шығындар" негізгі және көмекші өндіріс цехтары
Пайдаланылған әдебиеттер:
Радостовец В.К. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп». Алматы, 2004 г.
«Сборник бухгалтерских проводок» издание 7, издательство «LEM», Алматы, 2004
«Типовой план счетов», изд. «БИКО», 2004 г.
«Стандарты бухгалтерского учета», издательство «Юрист», 2005 г.
«Стандарты бухгалтерского учета», издательство «LEM», 2006 г.
ҚР Конституциясы. Алматы: Казахстан, 1995 г.
ҚР Азаматтық кодексі. Алматы: Казахстан, 1994 г.
Назарбаев Н.А. Казахстан-2030: Президенттің жолдауы. Алматы: Білім, 1997г.
«Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» ҚР заңы.
«О валютном регулировании» Закон РК. от 24 декабря 1996г.,
«О платежах и переводах денег» Закон РК от 29
«О труде в РК»: Закон РК от 10 декабря
«Об инвестициях» Закон РК от 8 января 2003г. №
«Инструкция о порядке открытия, ведения и закрытия банковских счетов
«Об индексации основных фондов (средств) в PK» Постановление Кабинета
27
Өнімді шығару, (қызмет, жұмыс)
Кәсіпорын құралдары
Кәсіпорынның потенциалының элементтері
Есеп жүргізуші
(немесе есепші)

Ұқсас жұмыстар

Басқару есебі туралы жалпы түсінік

Басқарушы есептің ролі

Басқару есебі жөніндегі жалпы түсінік

Қаржы. Дәрістер кешені

Кәсіпорынның ақпараттық жүйесіндегі басқару есебі

Басқару есебінің мақсаты

Кәсіпорын шығындары мен пайданы арттыру

Бухгалтерлік есептің стандарттары мен тұжырымдамалық негізі

Маңыздылық принципі