Экономикалық фактор
ЖОСПАР
Кіріспе 2
1-тарау. Глобализация: мәні мен бастаулары 5
1.1 Глобализация ұғымы және оның қазіргі заман теориялары 5
1.2 Глобализацияның негізгі қасиеттері, оң және теріс әсерлері 13
2-тарау. Ұлттық қауіпсіздік немесе Қазақстанның мемлекеттік тұтастығы 16
2.1 "Қауіпсіздік" ұғымы 16
2.2 Қауіпсiздік мәселесі: Қазақстан ұлттық қауіпсіздік факторлары 18
3-тарау. Глобализация жағдайындағы ұжымдық қауіпсіздік шеңберіндегі Қазақстан Республикасының ұлттық
3.1 Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы кезеңіндегі ұлттық қауіпсіздіктің қалыптасуы 26
3.2 Глобализация және әлемдік қауіпсіздік 33
Қорытынды 45
Қолданылған әдебиеттер тізімі 51
Кіріспе
Глобализация мәселесі күрделі де жан-жақты талдауды қажет ететін құбылыс.
Тақырыптың өзектілігі
Глобализацияның елеулі қасиеттерінің бірі адамзат өмірінің барлық салаларына әсер
Әсіресе осы тұрғыдан глобализацияның ұлттық қауіпсіздікке әсері жөнінде ой-пікір
Сонымен қатар глобализация кезеңінде ұлттық қауіпсіздік мәселесі жаңа сатыға
Глобализация тамырымен ғасырлардың немесе тарихтың тереңіне кетеді, дегенмен глобализация
Глобализацияда шиеленістердің күшті ұшқындары болады. Бұл жерде, мысалы, адамзат
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері
Бұл жұмыстың негізгі мақсаты глобализация процесінің ұлттық қауіпсіздікке тигізетін
Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін өзара байланысты бірнеше міндеттерді
Қарама-қайшылығы мол глобализация құбылысының ұғымын айқындау, негізгі теорияларын қарастыру;
Ұлттық қауіпсіздік ұғымын қазіргі глобализация процестері арқылы анықтау;
Қазіргі замандағы мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі негізгі үрдістерді
Глобализацияның біздің ұлттық қауіпсіздігімізге әсер етуін зерттеу;
Біздің мемлекетіміздің ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жолындағы іс-шараларын бағалау.
Зерттеу объекті.
Зерттеу объектісіне глобализация процесіне ұлттық қауіпсіздіктің қатынасы жатады, атап
Зерттеу пәні глобализация процесі мен қазіргі кезеңдегі ғаламдық даму
Зерттеу тәсілдері
Зерттеу барысында үш түрлі тәсілдер тобы қолданылды. Бірінші тобы
- тарихи тәсіл «глобализация» және «ұлттық қауіпсіздік» анықтамаларының дамуын
- институтционалды талдаудың элементтері ұлттық қауіпсіздікті қарастыруда маңызды роль
Екінші топ тәсілдеріне – жалпылогикалық тәсілдер – зерттеліп отырған
Үшінші топ тәсілдеріне – эмпирикалық зерттеу тәсілдері – зерттеп
Тақырыптың зерттелу дәрежесі
Бұл жұмыстың тақырыбы бірнеше ғылымдардың түйісуінде жатқаны айқын, сондықтан
Тарихнама.
Бұл тақырып бойынша тарихнаманы екіге бөлуге болады: глобализация жайындағы
Глобализация жөнінде осыдан жарты ғасыр бұрын жаза бастады. Ол
Ресей зерттеушілерінің арасынан «Глобализация: процесс и осмысление» атты монографиясы
Қазақстандық авторлар қатарында біздің Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевты, И.Н. Тасмағамбетовты,
Дипломдық жұмыс құрылымы.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімге кіретін үш тараудан, қорытындыдан,
1-тарау. Глобализация: мәні мен бастаулары
1.1 Глобализация ұғымы және оның қазіргі заман теориялары
Соңғы екі-үш онжылдықта біздер әлемдегі процестердің жаңа сатыға көтерілгендігінің
Глобализация теориясын бейнелеу мен сараптамастан бұрын, “глобализация” термині мен
Глобализацияны феномен және ұғым ретінде қарастыру тағы басқа сұрақ
Халықаралық социологтар Ассоциациясының президенті А.Мартинеллидің пайымдауынша, глобализация технология,
Жалпы, глобализация туралы дискуссияларды төрт дискурсқа шоғырландыруға болады:
Аймақтың немесе өркениеттік дискурсқа, глобализацияға басты көңіл бөлінбейтін дискурстар
Қазақстан ғылымы үшін глобализация теориясының өзектілігі неде? Ең алдымен
Рональд Робертсонның мәденицентрлік теориясы
Глобализацияның ең танымал теорияларының бірі Рональд Робертсонның (АҚШ) мәденицентрлік
Робертсон қазіргі заман әлемі глобализацияның келесі сатыларын көрсетеді: А
Барлық қазіргі замандық институттар әмбебаптылық жағына қарай өзгереді: капитализм,
Эммануил Валлерстайнның әлем-жүйе теориясы
Әлем жүйелік анализ теориясын талдауды әлем жүйелік талдаудың басты
Әлем-жүйелік перспектива, “ұлттық мемлекет” уақытта “дамитын”, “салыстырмалы түрде автономды
Ұзаққа созылғандық - әлемдік жүйенің, басы, жалғасы, соңы бар
Қазіргі замандық әлем-жүйе бүкіл жер шарын алып жатыр және
Глобализация процесі модернизациямен бір мезгілде жүреді. Оған мемлекеттер арасындағы
Жаһандалуға планетада бар барлық индивидуалды байланыстардың жүйелі өзара әрекеті
Кеңістік тарылып, уақыттық айырмашылықтар азайды. Ғаламдық өзгерістерге кеңістіктің феноменологиялық
Планетаны мекендеушілер әлемде деген біртұтас “рефлексивті” бағдарын өңдеді.
Әмбебаптылық пен саяси бейтараптық енді ескірді.
Тәуекел мен сенім ғаламдық деңгейде кеңейді
Глобализация - әлеуметтік өмірдің, әлеуметтік жүйенің прогрессивті мәдениеттендірілуінің аспектісі.
Валлерстайн үшін әлем-жүйе, ең алдымен, экономикалық жүйе екендігіне қарамастан,
Көріп отырғанымыздай, мысалы, Валлерстайн глобализацияны негізінен экономикалық феномен
Мануэль Кастельс: ақпаратты экономика және глобализация процесі
Мануэль Кастельс - қазіргі заман әлеміндегі ең беделді әлеуметтік
Соңғы жиырма жылда бір мезгілде қалыптасқан экономиканы Кастельс ақпараттық
Кастельстің ғаламдық экономика туралы көзқарастары ерекше қызығушылық тудырады.
Кастельстің глобализация процесін сынауындағы тағы бір рационалды түйіні, бұл
Саяси стратегия инструменты ретінде экономикалық бәсекелестікті белсенді түрде пайдаланатын
Жаһандық экономиканы Кастельс басты үш аймаққа бөледі: Солтүстік Америка,
Аталған факторлар, бірге әрекет ете отырып, жаңа ғаламдық экономика
Кастельстің пікірінше, Ресей экономикасы, басқа да кеңес республикаларының экономикасы
Ресейдегі шетел капиталы, ресей экономикасына мүмкіндігінше аз кірісіп, энергетикалық
Ресейдің ғаламдық экономикамен байланысын қоса, оның нарықтық экономикаға өту
Қорытындысында М. Кастельс ақпараттық/ғаламдық экономика туралы келесідей резюмесін келтіруге
Бұл айқын архитектура шеңберінде, ғаламдық экономикаға өзгермелі геометрия енгізетін
Қазіргі заман әлемі – бұл көп жағынан келгенде шекарасы
Локальды және ғаламдастырылған қоғамдар тұрғысынан келгенде ең маңызды
Интернационализация дәуірінде, ғаламдық қауымдастықтар, элитарлық, социокәсіби топтардан тұрды. Бұлар
Ақыры, тағы да бір маңызды тақырып - ғаламдық даму
Әлемдік құрылыстың қазіргі замандық маңызды жүйе құраушы сипаттамасы мынаған
Сонымен бірге глобализация факторларын нақты бір формада орнықтыру қиынға
Э.Гидденс, Р.Робертсон, М.Кастельс глобализацияның қазіргі замандық социологиялық концепцияларын анализдеу
Ғаламдық сатыға өту барысындағы өзгерулердің кешенділігі мен тұтас қамтушылығы.
Ғаламдық құндылықтар жергілікті немесе локальды құндылықтарға қатынаста басым болады,
Глобализация – көпөлшемді процесс: ол өз орбитасына әртүрлі жолдар
1.2 Глобализацияның негізгі қасиеттері, оң және теріс әсерлері
Глобализация деп Батыста көбінесе бір елдің екінші елге үстемдік
Көптеген батыстық емес елдер өз бақытсыздығының басты кесір тигізуші
Глобализацияның негізгі мәселелерінің бірі мұндай «ашық» әлем кезеңіне әртүрлі
Әлемнің мұндай образы глобализация процесіне ушыға түскен проблемалардың салдарын
2001 жылдың 11 қыркүйегіндегі АҚШ-қа террористік шабуыл терроризм туралы
Глобализация Қазақстан Республикасына біршама мүмкіндіктер беретіні де белгілі. Мысалы,
Сонымен қатар дамып келе жатқан елдер қатарына кіретін біздің
Бірінші. Тар шикізаттық бағытта дамуымыз бірқатар шетел мемлекеттері үшін
Екінші. Ұлттық мәдениеттің глобализация дәуірінде мәңгүрттене түсуі, өйткені жеткілікті
Үшінші. Глобализацияда мемлекет ролі төмендеп, халықаралық құрылымдардың ТҰК-дың маңызы
Төртінші. Глобализация біздің елдің азаматтық потенциалының сапасына да
Бесінші. ТҰК-мен бәсекелестікке ұлттық бизнесіміздің төтеп бере алмауы
Алтыншы. Сыртқы күштердің ішкі саяси жағдайға әсерінің өсуі, тіпті
Енді, міне төл байрағымызды желбіретіп, еңсемізді көтерген XXI-шы
Глобализация процесіне қарсы бас көтеруші антиглобалистер пайда болды. Бұл
Сонымен глобализация барлық елдер мен халықтар үшін жалпы әрі
2-тарау. Ұлттық қауіпсіздік немесе Қазақстанның мемлекеттік тұтастығы
2.1 "Қауіпсіздік" ұғымы
"Қауіпсіздік" ұғымының шығу төркіні адам, қоғам өмірінде олармен бірге
Дегенмен бүл саладағы екінші қарсы ұғымды "қауіпсіздікті" тудырады. Табиғат
Бүгінгі таңда адамзат үшін өте зардапты алуан түрлі қауіп-қатерлер
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері біздің бұқаралық ақпарат құралдары еліміздің
Глобализация жағдайында еліміздің экономикалық қауіпсіздігі, ел экономикасының ресурстық-энергетикалық негізін
Бұл ел басшысының қазіргі құбылмалы әлемде өзінің қуатты мемлекет
Кез келген мемлекет үшін сыртқы қауіпсіздікті қамтамасыз ету аса
20 ғасырдың аяғында болған жаһандық геосаяси өзгерістер тек әлемдік
Бұларда ТМД елдерінің өзара ынтымақтастығы, Шанхай ынтымақтастық ұйымы қызметі
Қазір Халықаралық Лаңкестік (Әдебиеттерде, террорлық - лаңкестік деп атайды),
2.2 Қауіпсiздік мәселесі: Қазақстан ұлттық қауіпсіздік факторлары.
Қазақстанның ұлттық мүдделері деп – қазақстандық әлеуметтік - мәдени
Өзінің ұлттық мүдделерін, ұлттық құндылықтар мен өмір салттарын кристалдау,
Мұндай факторлар қатарына мына төменде келтірілген алтауының орындары ерекше
І.Географиялық фактор.
Қазақстан Азия мен Еуропа ортасында және екеуі ядролық держава
Орталық бақылаудан шыққан дамымаған инфроқұрылымдар аясындағы қатынас ұлан байтақ
Бай минералды - шикізат кен орны бар болуына қарамастан
ІІ. Саяси факторлар.
Мемлекеттің геосаяси жағдайы оның мемлекеттік ішкі саяси құрылымындарына өзінің
Мемлекеттік шекараның үлкен мөлшері Ресеймен (6032 км) және Қытаймен
Облыс әкімдерінің бәрін президент сайлағанымен және оған адалдық көрсеткенімен,
Қазақстан өз тәуелсіздігін алғалы бері сыртқы саяси қызметіне көпвекторлы
ІІІ. Экономикалық фактор.
Бұған халықтың өмір сүру деңгейі, өнеркәсіптегі, ауыл шаруашылығындағы, көліктегі,
Өнеркәсіп секторының жағдайына келсек, мұнда болып жатқан құбылыстарға біржақты
Осы кәсіпорындардың кейбіреуінде өндірістік және әлеуметтік жағдай біршама жақсарды,
Республиканың бай және біршама арзан табиғи ресурстары оның өнеркәсіп
Ауыл шаруашылығындағы жағдай ауыл шаруашылық өнімнің негізгі түрлерінің күрт
Өсімдік шаруашылығындығы келеңсіздіктер Қазақстанның жетекші саласы болған мал шаруашылығының
Ресми мәліметтер бойынша, қаржы жүйесінде жағдай жақсаруда. Қор саудасында
Қазақстанның дүниежүзілік сауда байланыс жүйесіне кіру мәселесіне келетін болсақ,
ІV. Әскери фактор.
Бұл мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ең маңызды факторы болып
Қазақстан Қарулы Күштері ең ірі және әскери қабілетті болып
Қазақстан Қарулы Күштерінің өзара әрекеті, әскери қабілеттілігі және әскери
Қазақстан армиясындағы қазіргі жағдай оның 90-жылдардағы жалпы әлеуметтік-экономиклық дағдарыс
Айранша ұйып тұрып, сабынша бұзыла кететін саясаттың құмар ойыны
Шынында да, Қарулы Күштеріміз жыл өткен сайын жаңару үстінде.
V- Әлеуметтік фактор.
Қазақстан территориясы көлемінің өте үлкендігі, көпұлттылығы жағынан ТМД-ға мүше
Қазіргі кезде Қазақстанда этностың саны жағынан көп болып есептелетіндер:
Қазақстан тұрғындарының жаппай қоныс аударуының шырқау шегі 1994-95 жылдарға
Тұрғындардың саны ұдайы өсуі үшін әр - бір отбасында
Осындай үрдістің берік орын алу қаупі қазіргі денсаулық сақтау
Соңғы жылдары емдеу орындарының саны тоқтаусыз азаюда және медициналық
Осыған байланысты Қазақстанның басты міндеті - интеллектуалды ресурстарын сақтап
VІ- Ақпараттық қауіпсіздік факторы.
Қазақстанның ақпараттық қауіпсіздігі жоғарыда айтылған факторлардың барлығынанда маңызды. Себебі,
Сонымен, Қазақстан ұлттық қауіпсіздік факторларына сараптама жасай келе, оның
Қазақстанның қауіпсіздігінің негізгі мақсаттарын айқындау бүгінгі күндегі саясатшылардың, саясаттанушылардың
3-тарау. Глобализация жағдайындағы ұжымдық қауіпсіздік шеңберіндегі Қазақстан Республикасының ұлттық
3.1 Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы кезеңіндегі ұлттық қауіпсіздіктің қалыптасуы
"Ұжымдық қауіпсіздік" деген ұғым бұл күнде дербес мемлекеттердің сыртқы
Ұжымдық қауіпсіздіктің қажеттілігі өзінің басты мәселесі етіп әлем картасында
Нақ осындай шиеленісті жағдайда жаппай бітісушілік және ұжымдық қауіпсіздік
Бүкіл ТМД аумағында қауіпсіздікті қамтамасыз ететін күрделі де қиын
Мұндай Ұжымдық қауіпсіздік жүйелері соншалықты жетілмеген болса да осы
Егер бұдан біраз уақыт бұрын, Тұрақты Достастықтың алғашқы қалыптасу
Дәл бүгін де бұл тұрғыдағы жағдай түпкілікті тұрақталды деп
Сондықтан мысал үшін алсақ, Ауғанстандағы саяси жағдайдың тұрақталу процесі
Ауғанстандағы күрделі әрі түбі не болары белгісіз беймәлім жағдайларды
Сондықтан ТМД-ға мүше және басқа бірқатар аймақтағы мемлекеттердің өзара
Өзара қарым-қатынас болуына үздіксіз ұмтылу өзара немесе ұжымдық қауіпсіздік
Байқалып отырған және ықтимал қақтығыстарды шектеп, тұйықтау жолындағы бірінші
Бұл келісімшарттың әскери сипаты сонау алғашқы кезеңдегі шарт жасасу
Бұл жаңадан құрылған блоктың әскери сипаты тек анықталып қана
Әзірбайжан мен Грузия бұл кезде Карабах пен абхаз шиеленістеріне
Ұжымдық қауіпсіздік туралы келісімшарттың бейбітшілікті қамтамасыз ету сипатына үмітпен
Бұл келісімшарттың негізін нығайту жөніндегі жұмыс оның аясында жаңа
Өзінен-өзі түсінікті, ҰҚК аясында ұсынылған қауіпсіздік моделі онша мінсіз
ТМД елдерінің мемлекетаралық қауіпсіздігі тұрғысынан алғанда, біраз адамдар Ұжымдық
Осы және бұдан басқа да саяси сипаттағы тұжырымдар 1999
Алайда соңғы уақытта, уақытша дағдарыстан кейін Ұжымдық қауіпсіздік туралы
Бүгінгі күні ұжымдық қауіпсіздік туралы келісімшарт тиімді әрі түбегейлі
Жоғарыда аталған құжаттардың қай-қайсысын да ұжымдық қауіпсіздіктің тиімділігін арттыруға
Аса бөліп айтатын бір жай 2001 жылдың мамырында Ұжымдық
Осы арқылы тек ұйымдастыру және тұжырымдық мәселелер ғана емес,
ҰҚК-нің әскери бөлігін күшейту, сөз жоқ, оның бейбітшілік әлуетіне
Өзінің дүниеге келгеннен бергі тарихында Ауғанстандағы оқиғаларға байланысты ҰҚК-нің
Бұл жағдай, негізінен алғанда, ҰҚК-нің құрылымдық ұйымдастыру жұмысының әлі
Қалай дегенмен, 2002 жылы бұл келісімшарттың ұйымдастыру бөлігін едәуір
ҰҚК елдерін көп нәрсе біріктіріп отыр, бірақ сөйте тұра
Ішкі ықтимал шиеленісті тек әскери әдістермен немесе күш қолдану
Менің ойымша, бейбітшілік пен қауіпсіздіктің үлкен бір қайнар көзі
Егер оны таза ұйымдастыру тұрғысынан алып қарасақ, Шанхай бірлескен
Бір атап айтарлық жай, ШБҰ қазірдің өзінде бірқатар мынадай
Менің пайымдауымша, осындай жағдайда Антитеррористік коалицияның аймақтық қауіпсіздік жүйесіне
Іс жүзінде Антитеррористік коалиция аймақтық қауіпсіздік жүйесінде бұрынғы әскери-саяси
Бірден айтайын, жағдайдың аймақтық қауіпсіздік жүйесінде осылай дамуының және
Сонымен аймақтық әскери-саяси одақтардың жайын бағалау мен болашағын айқындау
Орталық Азия аймағы бүгінге дейін өзінің ішкі құрылысын қалыптастыру
Түптеп келгенде, бұрынғы біртұтас одақтың бөлшегі, оның саяси, экономикалық,
Енді екінші бір іргелі проблеманы айтайық, бұл бұрынғы
Мұны анықтай түсу үшін мен қазіргі қалыптасып отырған геосаяси
Менің елестетуім бойынша, мұндай құрылымның аясында "Үлкен Орталық Азия"
Сонда бұл аймақ Еділ мен Донның иіндерінен бастап Каспий
Солай дегенмен, теріс түсінікте қалмас үшін мына жайды еске
Тұтастай алсақ, географиялық жіктеліс проблемалары нақты іс жүзінде Орталық
Мына бір жайды атап өтпеске болмайды: неғұрлым кеңірек ауқымда
Соңғы айтарым, аймақтық әскери-саяси одақтың ішкі мүмкіндігіне баға бергенде
Бұған, сондай-ақ бірқатар мемлекеттен тысқары (халықаралық күштерді террористік, экстремистік
Сонымен геосаяси өзгерістер шеңберінде мынадай басты бағыттарды бөліп отыруға
КСРО ыдырағаннан кейін орын алған геосаяси "қалыптасудың әлжуаздығы", ықпалдасудың
АҚШ-тың мақсаткерлік геосаяси іс-қимылдардың арқасында аймаққа келуіне мүмкіндіктің ашылуы
Жалпы тұрақсыздыққа мұнымен қатар Орталық Азияға жақын жердегі бірқатар
Мұның үстіне аса ірі дүниежүзілік және аймақтық орталықтардың геосаяси
3.2 Глобализация және әлемдік қауіпсіздік
Енді әскери-саяси құрылым жасақтаудың келесі бір маңызды қыры
Шындығында, бұл мәселеге келгенде бірнеше өте маңызды жағдайларды назарда
Біріншіден, бұл дүниежүзілік қауымдастықта өзіндік орнын, рөлі мен
Бүгінгі таңда дүниежүзілік экономикалық құрылым (дамыған елдер, жаңа индустриялы
Жаһандандыру мен аймақтандыру процесі әлемді бір-бірімен бәсекелес және өзара
АҚШ өзінің геоэкономикалық айналымына Латын Америкасын (NAFTA, FTAA), Батыс
Осының нәтижесінде жаһандандырылған экономиканың шет пұшпағында (шеткерілеу процесі)
Бұған қоса оның географиялық орналасуының тұйықтығы Ресей мен Оңтүстік
Орталық Азияның басты сенгені геосаясаттағы әлуетті және транзиттік, энергетикалық
Тек қана осы жобалардың жүзеге асу серпіні, көп ретте,
Екіншіден, экономикалық ықпалдастық пен аймақтандыруды геостратегиялық кеңістік стратегиясын жандандырып,
Бірлескен Еуропа бүгінде дәл осылай дамып келеді.
Ресей де, Қазақстан да КСРО ыдыраған сәттен бастап ТМД-ға
Ақыры Кеден одағы құрылды, одан соң Төлем одағын құру
Экономикалық ықпалдасу, аймақта ықпалдастық ұйымдарының (ЦАЭС, ЦАС) құрылуына қарамастан,
Сөйте тұра, болмашы ілгерілеудің барына қарамастан, ықпалдастық процестері ЕурАзЭК
Сөйтіп, менің ойымша, Ұжымдық қауіпсіздік келісімшартты ЕурАзЭК-пен қатысушылардың жалпы
Өз кезегінде ШБҰ (ШОС) экономикалық өзара байланысты дамыту міндетін
Сонымен, кеңестік дәуірден кейінгі кеңістікте бірнеше ықпалдастық құрылымдар пайда
Ең алдымен, ТМД-ның өзін алғашқыда әр түрлі ойыншылар мен
Тұтастай алғанда, ТМД құрамына енген елдердің бір бөлігі бұл
ТМД-ны түсіну модельдерінің айырмасы бұл ұйым шын мәнінде президенттердің
Орталық Азия аймағына басқа ойыншылар тек экономикалық жобалар, экономикалық
Экономикалық мүдделердің астарында саяси және әскери ындын бары да
Мына жайды арнайы айтқым келеді: Каспийдің экономикалық дамуы, мұнай-газ
Жалпы ҰҚК (ДКБ) мен ШБҰ (ШОС) елдерінің әлсіз экономикалық
Бұған қоса мына жайды да айтуға болады: бірқатар елдерде
Мысалы, саясат Олимпіне қол жеткізе алмай жүрген аймақтық элиталар
2002 жылғы Қырғызстандағы Ақсый оқиғалары бұл елдегі саяси либерализмнің
Ол ол ма, Орталық-Азиялық мемлекеттердің экстремистік және қылмысты топтары
Ақырында, этникалық сипаттағы қақтығыстардың туындауына да негіз бар. Күрделі
Аймақтың осындай ерекшелігінен құралатын ықтимал шиеленістер бұл елдердің бірі
Сондықтан мұндай жағдай қауіпсіздік проблемасын бірлесе шешу үшін өзара
Содан келіп үшінші күшті жұмылдыру қажеттігі туындайды: олар бір
Алайда көп нәрсе саяси элитаға, олардың екіжақты және көп
Жалпы бұл процестерге бүкіл әлемдік дамудың объективті заңдылығының көрінісі
Бұл жағдай, өз кезегінде, сыртқы қауіпті күштерге қарсы бағытталған
Саяси және экономикалық егемендік алу процесіне байланысты Орталық-Азиялық аймақ
Атап айтқанда, аймақтың әскери географиясына өзгерістер енгізу, ПВО жүйесін
Осыдан келіп, ТМД елдерінің нақты қорғаныс қуатының жай-күйін саралаған
Әскери тұрғыдан алып қарағанда, ҰҚК бұрынғы бірыңғай әскери-стратегиялық кеңістікті
Дегенмен ҰҚК шеңберінде бірыңғай ПВО жүйесін және шекараларды қорғау,
ШБҰ өз кезегінде Қытаймен арадағы шекаралық проблемалардың өршіп, нақты
Сөйткенмен, бұл жағдайға мен ерекше мән беремін, себебі Орталық
Орталық Азиядағы дамудың геосаяси, экономикалық және өркениетті ерекшеліктерін ескерсек,
Қалай дегенмен, аймақтағы ішкі проблемалар сол елдердің жауапкершілігіне жататын
Әскери шеңбердегі стратегияға келетін болсақ, ол жоғары маманданған, әскери-саяси
Дербес қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ҰҚКҰ шеңберіндегі ауқымы кеңейіп
Өзінен-өзі түсінікті жай, мұндағы ең баса назар аударатын мәселе
Мұндай түбірлі қайта жаңғыртудың өмірлік маңызды қажеттілігі ықтимал соғыс
Бір сөзбен айтқанда, Қазақстанның әскери құрылым саласында алға қойған
Сайып келгенде, Қазақстанның ұлттық және мемлекеттік қауіпсіздігіне, азаматтық қоғамның
Оған қарсы әрекет қаншалық аз болса, бұл қауіп-қатерлердің зардапқа
Бүгінгі біздің Қазақстан қоғамы транзитті экономиканың аяқталу сатысында тұр,
Экономиканың, мәдениет пен саясаттың даму қарқынына және оның сипатына
Қауіпсіздік жүйесі мен бейбітшілікті қамтамасыз ету жолында қалыптасқан дүние
Ұлттық қауіпсіздіктің міндеті елдің негізгі, өмірлік аса маңызды мүдделері
Мемлекет пен қауымдастықтардың әр түрлі даму кезеңіне тән өзіндік
Тарихқа көз жүгіртсек, 1945 жылы Гитлерлік Германия талқандалды. Муссолини
Мұндай ғаламдық деңгейде екі жақ болып қарсы тұру қырғи
Соғыс шиеленісінің ешқандай болашағы жоқ екендігі, екі жақтың да
Кеңес Одағы мен Варшава Шартының жойылуы, қырғи қабақ соғыстың
Бірөрістіліктің қазіргі кезеңіне мынадай сипат тән: егер былай деп
Бұған дейін көңіл аударғанымдай, халықаралық және ғаламдық қауіпсіздікті қамтамасыз
КСРО ыдырағаннан кейін Орталық Азия аймағы Мәскеудің тікелей жауапкершілігіне
Бірөрісті аймақтық парадигма енді көпөрістілікке ауысты. Орталық Азияны өздерінің
Сондықтан аймақтық геосаяси ахуалды қарастырған кезде үш деңгей барын
Белгілі болып отырғандай, Орталық Азиядағы аймақтық қауіпсіздік ең алдымен,
Қарастырылатын екінші деңгей РФ, ҚХР-ге жапсарлас аймақтардағы, сондай-ақ Оңтүстік
Ал үшінші деңгей аймақтағы Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан және
Орталық-Азиялық аймақтың өз ішіндегі тұрақсыздығына төнетін қатер деп мынадай
Әлеуметтік-экономикалық жағдайдың ширығуы, аймақтағы мемлекеттердегі кедейшілік деңгейінің өсуі, әлеуметтік
Тұтастай алғанда Орталық Азияның және аймаққа енетін мемлекеттердің қандай
Көрініп отырғанындай, судың тапшылығы ұзақ уақыт бойы өзекті болып
Аймақтың тағдыры аса күрделі экологиялык ахуалмен анықталатын болады.
Орталық Азия аймағының халықаралық маңыздылығының негізгі факторы оның табиғи
Табиғи, оның ішінде, энергетикалық ресурстар үшін өршіп тұрған күрес
Соңында айтарым, көмірсутекті, биологиялық ресурстарға бай Каспий теңізінің стратегиялық
Ол ол ма, сонымен қатар Орталық Азия "Тұрақсыздық иіні"
Сонымен қатар, Орталық Азия ірі-ірі әлемдік өркениеттердің
Сөйтіп халықаралық саясат экономика мен қауіпсіздік тұрғысынан келгенде Орталық
Тек сондықтан да аймақтағы саяси ахуалдың даму болашағын, оның
Сонымен қорыта келгенде, бұдан былайғы геосаяси ахуалды және жаһандық,
Орталық Азиялық аймақтағы сенім деңгейі жеткілікті мөлшерде екендігін айтуға
Аймақта біршама тұтастықтың, "жақындастыратын белдеулердің" бар екендігін танытатын белгілі
Күрделі проблемалардың болуына қарамастан, әйтеуір қауіп төніп тұр деп
Сонымен бізге сын болатын таяудағы онжылдықта көп шығындалмай, мүдірмей
Біріншіден, стратегиялық мақсат ретінде біртұтас Орталық-Азиялық геосаяси блогын қалыптастыруды
Аймақтағы елдердің арасында әскери қарым-қатынасты және тәжірибе алмасуды ширатқан
Ішкі аймақтық қақтығыстарды азайту, сенімділікті арттыру бағытында талпыныс жасаған
Су, энергетика, шикізат және басқа тұрғыдағы (мысалы, Орталық-Азиялық су,
Аймақтың барлық елдері арасындағы шекараларды делимитациялауды аяқтауға күш салу
"Басқарылатын дағдарыс" және "тұрақсыздықты экспорттау" сияқты әртүрлі стратегияларға қарсы
Қауіпсіздікті көп деңгейлі және көптарапты жолдармен қамтамасыз етуді жалғастыру
Мұндай жағдайда қауіпсіздік аясында аймақтық бірлестіктердің экономикалық, саяси және
Ақыр соңында, тұрақтылықтың шоғырлану шеңберін Қазақстан мен Орталық Азия
Дүниежүзілік тәжірибе көрсетіп отырғанындай, мемлекеттік және аймақтық қауіпсіздікті аймақтың
Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігі Орталық-Азиялық қауіпсіздігімен тығыз байланыста өрістеуге тиіс.
Тұтастай алғанда, бүкіл аймақтық-орталық күштердің қатысуымен Ұжымдық қауіпсіздік жүйесін
Сөз жоқ, қауіпсіздіктің шешуші кілті Орталық-Азиялық мемлекеттердің өзді-өздерінің көпжақты
Біздің ықпалдастыққа деген ұмтылысымыз бұл тек экономикалық прагматизм ғана
Ондай сценарий ешқашан іске аспайтынына мен кәміл сенемін.
Қорытынды
Ал глобализация қарсаңындағы мұндай жағдайдың ел экономикасының дамуына, саяси-әлеуметтік
- екіншіден, глобализацияның экономикалық астары да Қазақстан үшін көптеген
- үшіншіден, қазіргі кезеңнің басты ерекшелігі, Батыстың жас тәуелсіз
Бір сөзбен айтқанда, бүгінгі глобализация негізіне ұлт менталитетінің асыл
Біз аса қайғылы қауіп-қатерлерді болдырмай ұлттық қауіпсіздігімізді қамтамасыз ету
Себебі, біздің тәуелсіздігіміздің, керек десеңіз, көз келген мемлекеттік тәуелсіздіктің
Бүгінгі политологиялық ой-зерде, әлемдік қауымдастықтың қоғамдық-саяси эволюциясының іргелі заңдылықтарын
Бір шындықтың басы ашық, жаңа сапар ретінде глобализация ақырына
Глобализацияда романтикалық оптимизм де немесе түнеріңкі философияшылдық та жоқ.
Кеңестік кеңістіктегі глобализацияға қарсылық және бір сәттік проблемалар мен
Дүние тек қана бірте-бірте глобализацияланып бара жатқан жоқ, ол
Өзіне ғана тән ғаламдық және локальды мүддені көздейтін толып
Алайда тарихтың ақыры және өркениеттер қақтығысы тақырыбына негізделген, қателігі
Глобализацияның болмай қоймайтын және объективті процесіне табан тіреу арқылы
Алайда өркениеттердің қиылысуы кезіндегі қайшылықтардың ушығуына ұрындыратын кері әсерден
Сондықтан да біз әлемдік қоғамдастыққа "әлемдік үкіметтің" немесе "қаздар
Мундай тұжырымдамалық модельдің геосаяси контексі айтарлықтай айқын да аян
Осындай контексте өздігінен даму мен өздігінен шыңдалудың ішкі саяси
Міне, ең бір қарапайым нұсқада айтқанда, әлемдік қоғамдастықтағы Қазақстанның
Мемлекетаралық кооперация мен глобализация процесін одан әрі унификациялаудың болашақты
Әлемдік қоғамдастық енді-енді біріге бастауға немесе бірігуге ден қоюда,
Бір жағынан, егер әсірелеп айтар болсақ, қаншалықты ауқымды болса
Сондықтан бұрынғы тілмен айтқанда, интеграциялық көңіл-күй мен нақтылы глобализация
Глобализация ұғымы мен құбылысына және оның жағымды жағымсыз жақтарына
Сондықтан біз үшін мәселенің мәні глобализацияның табиғаты мен тетіктері
Бір сөзбен айтқанда, біз үшін ұлт болмысына шипа болатын
Глобализацияның желмаясы жүйткіп келеді, ендігі мәселе сол желмая поездың
Яғни жақсы яки жаман ба, біз дайындық кезеңінен өттік.
Міне, дәл сол себепті де, таяудағы он жылдықта біздің
Біз глобализацияның жөн жобасын бал ашып біле алмаймыз, социумның
Глобализацияның да, құбылыс ретінде, толып жатқан жетістігі мен толып
Дәл сол сияқты, біз, қазақстандықтар да, әлемдік қоғамдастықтағы интеграциядан
Бөлшектену мен шиеленістер шекарасы сан-сала қайшылықтар арасынан өтетін болады:
Сонымен бірге болашақтың геосаяси және геостратегиялық жүк арқалайтын басқа
Глобализацияның бірде абайлап басқан, енді бірде тым сеніммен адымдаған
Мен, 2000 жылдың соңына қарай дүниеге келген бір құжатқа
"Ақыл қалғыса, албасты туады,..". Мен үшін осы бір сөздің
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Монографиялар:
Байдельдинов Л. А. Казахстан как политическая реальность. - А.:
Бек У. Что такое глобализация? / Пер. в нем.
Ващекин Н. И., Мунтян М. А., Урсул А. Д.
Кастельс М. Информационная эпоха: экономика, общество и культура. -
Кусман-улы А., Аманбаев А. Ж. Суверенитет Казахстана в контексте
Моджорян Л. А. Субъекты международного права. - М.: Госюриздат,1958.
Левин И. Д. Суверенитет. - М.: Юриздат, 1948.
Лукашук И. И. Глобализация, государство, право. ХХI век. -
Назарбаев Н. А. В потоке истории. - А.: Атамұра,
Назарбаев Н. А. Идейная консолидация общества – как условие
Назарбаев Н. А. Критическое десятилетие. - А.: Атамура, 2003.
Назарбаев Н. А. Пять лет независимости. - А.: Казахстан,
Назарбаев Н. А. Стратегия становления и развития Казахстана
Нурпеисов Д. Суверенный Казахстан (Вопросы государственной власти и государственного
Руссо Ж. Ж. Трактаты. - М., 1969. - 250
Сорос Д. Открытое общество. Реформируя глобальный капитализм. Пер. с
Тасмагамбетов И. Н. Социально-политическое обновление Казахстана? Тенденции и приоритеты.
Уткин А. И. Глобализация: процесс и осмысление. - М.:
Ушаков Н.А. Суверенитет в современном международном праве. - М.:
Мақалалар:
Есентугелов А. Стратегия безопасного экономического развития Казахстана в условиях
Лигновская В. И. Реформирование власти в дихотомии национальное государство
Лигновская В. И. Суверенитет и проблемы глобализации. В кн.:
Лұқпанов А.И. Егемен Қазақстан және қауіпсіздік мәселесі, Алматы, ҚазҰУ,
Трофимов К. Проблемы экономической безопасности в условиях глобализации. В
Ашимбаев М. С., Идрисов А. А. Глобализация: сущность и
Кадыржанов Р. Глобализация и национальная безопасность Казахстана. // Аналитическое
Клепацкий А. Глобализация и национальные интересы.
// Международная жизнь, 2001, №3. - С. 87-95.
Машан. М. С. Влияние глобализации и периферизации на процесс
Музапарова Л. М. Казахстан: плюсы и минусы глобализации экономики.
Назарбаев Н. А. Безопасность и сотрудничество – глобальные и
Назарбаев Н. А. Концепция внешней политики требует адаптации к
Соловьев А. В., Иватова Л. М. Принципы исследований внешнеполитической
Сорос Д. Будущее капиталистической системы зависит от упрочения глобального
Тасмагамбетова Д. Глобализация – новые горизонты, вызовы и угрозы.
Токаев К. К. Казахстан в меняющемся мире. // Мысль,
Шаймаков Г. Н. Национальные интересы РК в условиях глобализации.
Сорос Д. Будущее капиталистической системы зависит от упрочения глобального
Кастельс М. Информационная эпоха: экономика, общество и культура. -
Кастельс М. Информационная эпоха: экономика, общество и культура. -
Назарбаев Н. А. Критическое десятилетие. - А.: Атамура, 2003.
Лұқпанов А.И. Егемен Қазақстан және қауіпсіздік мәселесі, Алматы, ҚазҰУ,
Н. Назарбаев Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, Бәсекеге қабiлеттi экономика
51
Экономикалық фактор
Экономикалық өсу және оның түрлері.
Маркетингтік ортаны Forever Living Products компания мысалы ретінде талдау
Баға құрылымын жетілдіру түрлері жайлы мәлімет
Өндіріс. Өндіріс ресурстары мен факторлары
Диcпeрcиялық жәнe рeгрeccиялық тaлдaу eceптeрін шeшу бaғдaрлaмacын құру
Экономикалық өсу және әсер етуші факторлар
Кәсіпорын жұмысындағы өнім сапасы мен бағасының реттік рөлі
Германия Федеративті Республикасының Орталық Азияға қатысты сыртқы саяси концепцияларының негізінде орталық азиялық бағытының басымдылықтарын көрсету
Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстың қалыптасуы