Ақпараттық технология негіздері
МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ
3
І ТАРАУ. ОҚУ ПРОЦЕСІНДЕ КОМПЬЮТЕР МҮМКІНДІКТЕРІН ПАЙДАЛАНУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1 Оқу үрдісінде жаңа технологияларды пайдаланудың қажеттілігі
1.2 Информатика пәнін оқытуда мультимедиялық
кабинет мүмкіндіктерін пайдалану әдістемесі. 6
11
1.3 Информатиканың пәндік ерекшелігі және оның мектеп
курсында алатын орны.
18
ІІ ТАРАУ. «АЛГОРИТМДЕУ НЕГІЗДЕРІ» ОҚЫТУҒА АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚ
2.1 Алгоритмдеу негіздері жайлы жалпы түсінік
2.2 Электронды оқулық даярлау кезінде Macromedia Flash программасының мүмкіндіктерін
37
2.3 «Алгоритмдер негіздері» электронды оқулығын оқу үрдісінде пайдалану
57
ІІІ ТАРАУ. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
3.1 Еңбекті қорғау түсінігі
3.2 Жұмыс жасау кезіңдегі қауіпсіздік техникасы және еңбекті
3.3 Есептеуіш техникасымен жұмыс істеу кезіндегі
қауіпсіздік техникасы ережелері
3.4 Алғашқы медициналық көмек көрсету әдістері
ҚОРЫТЫНДЫ
58
63
65
67
68
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚОСЫМША 69
70
Кiрiспе
Қазiргi таңда компьютерлiк технология қоғамдық өмiрдiң барлық саласына енуде.
ғасырдың соңы компьютерлiк техниканың дамуымен ерекшеленетiнi сөзсiз. Компьютердiң есептеу,ақпараттарды
Қазiргi уақытта мектеп курсында компьютерлiк техниканы тиiмдi пайдалану кең
Қазiргi кезде жетiлген дербес компьютерлер көмегiмен сабақты тиiмдi өткiзу
-бiрiншiден, мектептердегi компьютерлiк кабинеттердiң аздығы, яғни әр мектепте бiр-бiрден
-екiншiден, арнаулы программалық пакеттердiң тапшылығы, оның iшiнде ұлттық тiлде
-үшiншiден, пән мұғалiмдерiнiң компьютердi пайдаланып сабақ өткiзуден бас тартатындығы,
Бiр назар аударатын жайт, компьютердi қолдану-мұғалiмнiң де арнайы дайындығын
Мұғалiм компьютерлiк сауаттылықтың төмендегiдей ғылыми негiздерiн бiлу шарт:
-Бiрiншiден, компьютердi қолданудың кибернетикалық негiздерi, яғни компьютерлiк құралдарды пайдаланудың
-Екiншiден, компьютердi өз сабағына байланысты тиiмдi пайдалана бiлуi қажет,
-Үшiншiден,психологиялық негiздерiн айқын тануы керек, яғни оқушының компьютермен жұмыс
-Төртiншiден, танымдық-гносеологиялық негiздерiмен жақсы таныс болуы керек, яғни компьютердi
-Бесiншiден, логикамен байланысы айқын танылуы қажет, яғни оқушының ойлау
-Алтыншыдан, компьютерде қолданудың дидактикалық-әдiстемелiк негiздерiнiң танылу маңызды роль атқарады.
Танымдық негiздер қай салада да маңызды болады, өйткенi адамзаттың
Қоғамдық өзгерiстердiң барлығы адамдардың өзгеруiнен басталатыны белгiлi. Өйткенi өмiрдiң
Адам баласы компьютердi өзiне сай етiп жасады деген пiкiр
Кибернетика атасы ғалым Н.Виннер «машинаның логикасы адамның логикасына
Компьютер қалай болғанда да адам баласының ойлап шығарған құралы.
Қазiргi ғылым мен техниканың, өндiрiс технологиясының қарқынды дамуы, экономиканы
І ТАРАУ. ОҚУ ПРОЦЕСІНДЕ КОМПЬЮТЕР МҮМКІНДІКТЕРІН ПАЙДАЛАНУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1 Оқу үрдісінде жаңа технологияларды пайдаланудың қажеттілігі
Бүгінгі күні ақпараттық технология кең көлемде оқыту мен педагогикалық
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі мақсаты Қазақстан Республикасында
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі міндеттері:
-ақпараттық және телекоммуникациялық техникалық құралдармен қамтамасыз ету;
-білім беруді ақпараттандыру бойынша практикалық шараларды
-оқу - тәрбие процесіне жаңа ақпараттық технологияны енгізуді қамтамасыз
-мектеп пәндері бойынша жасақталатын жалпыға міндетті білім стандарттарының және
-білім беру мекемелерінің қызметкерлері үшін программалық –техникалық құралдарды қамтамасыз
-педагог кадрларды жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтеріне еркін пайдалана
Білім беруді ақпараттандырудың
-қоғамның әрбір мүшесі үшін алынатын білімдер мен мәліметтердің
-жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық қабілеттерін
-білім мен тәрбиенің бірізділігі;
-жалпы компьютерлік сауаттылық;
-оқыту мен тәрбиелеудің
Нәтижелер:
-жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы білімнің
-жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгізу арқылы білім беру
-жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынща оқушыларды мамандыққа баулу
-біздің еліміздегі және шет елдердегі жинақталған ақпараттық
-мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуальдық
-отандық білім беру жүйелерін біртұтас әлемдік ақпараттық білімдік кеңістікке
-білім берудің телекоммуникациялық желілерін құру;
-республиканың білім беру мекемелерін бас0арудың біртұтас ақпараттық желісін құруға
Білім беруді ақпараттандыруды дамыту индикаторлары:
І.Нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету;
1.Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасы (ҚР Президентінің
2.Қазақстан Республикасы бастауыш және орта кәсіптік оқу мекемелерін ақпараттандыру
З.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 6 тамыздағы №1037 қаулысымен
ІІ.Оқу жоспары және бағдарламасы;
ІІІ.Ақпараттық және техникалық жағынан қамтамасыз ету;
ІV. Программалық жағынан қамтамасыз ету; Қолданбалы
V. Мамандармен қамтамасыз ету;
Кезеңдер бойынша мамандардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру:
1-кезең "Ақпараттық технология негіздері"
2-кезең "Электрондық оқулықтармен жұмыс жасау технологиясы"
3-кезең "Интернет-технология. Web -сайтты құру технологиясы"
4-кезең "Жаңа қолданбалы программалық құралдардың мүмкіндігін
VІ.Глобальды коммуникациялық құралдар.
Интернетке қосылу арқылы әлемдік білімдік кеңістікке шығу. Қашықтан
Мемлекеттік ақпараттық саясат – ақпараттық қоғам жағдайында түрлі қызмет
Білім беруді ақпараттандыру - білім
Ақпараттық кеңістік - белгілі бір ереже мен қағидаларға негізделіп
Ақпараттық ресурстар - ақпараттық жүйелердегі жекелеген құжаттардың немесе қүжаттар
Ақпараттық жүйе – ақпараттық процестерді жүзеге асыратын ақпараттық технологиядағы
Ақпараттық процестер - ақпаратты жинау, өңдеу, алу, сақтау, іздеу
Ақпараттық орта - ақпараттық процестер мен қарым - қатынас
Ақпараттық процестер субъектісі – ақпараттық ресурстар иегері және меншігі
Ақпараттық процестер объектісі - ақпараттық ресурстар мен жүйелер, технологиялар
WWW (World Wide Web) - гипермәтін құрылғысы көмегімен мультимедиялық
Гипермәтін - басқа мәтіндермен байланысты жүзеге асыру
Қашықтан оқыту. Қазақстандағы білім беру жүйесін ақпараттандыру үрдісінің тұжырымдамалық
-қазіргі ақпараттық қарым-қатынастық технология кезінде білім берудің ғылыми-әдіснамалық және
-бірыңғай ақпараттық білім беру кеңістігін құру;
-ақпараттық білім беру желісін және орталық телекоммуникация
-білім беру ресурсынан және оның бөліктерінен бірыңғай
-білім беру жүйесін программамен қамтамасыз ету индустриясын және оқу
Бүгінгі уақытта аймағымыздағы елдердің бәрі дерлік ұлттық ақпараттық инфрақұрылым
Елімізде ақпараттық, қарым - қатынастық
желінің негізгі міндеті - білім беру үрдісі. Әрбір деңгейге
Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасынын негізгІ мақсаты
Интернет жүйесімен жұмыс істей білу - әлемдік ақпараттан мәлімет
Электрондық поштамен жұмыс қашықтықта орналасқан абоненттермен компьютер арқылы байланысудың
Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологияны кең көлемде енгізу педагогикалық
Оқу ақпаратын әсіресе қашықтықтағы және халқы аз елді мекендерге
Білім беруді ақпараттандырудың республикалық орталығы атқарады.
Бүгінде қашықтан білім берудің және оны ұйымдастырудың көптеген тұжырымдамаларын
жаңа технологияларды жасау идеясы назар аударуға тұрады.
Қазақстан үшін қашықтан оқытуды дамыту көкейтесті мәселе болып
Қазақстанның Білім беру жүйесінде қашықтан оқыту формасын
Қазіргі кезде Республикада қашықтан оқыту жүйесі Шығыс және Батыс
1997 жылы 22-ші қыркүйекте Президент Н.Ә.Назарбаев кабылдаған ҚР орта
Қашықтан оқыту жобасын жүзеге асырудың негізгі құралдарына "электрондық оқулық"
Қашықтан оқытудың тиімділігі.
XXI ғасырдағы білім беру нарығының негізгі талабы-ол үздіксіз жаңа
1.2 Информатика пәнін оқытуда мультимедиялық кабинет мүмкіндіктерін пайдалану әдістемесі
Бүгінгі күні педагогикалық процестің бір маңызды бөлігі болып педагогтің
Соңғы кезде жас өспірімдер сабақта жай ғана тыңдаушы рөлінде
"Ешбір адамға білім алу мен жетілу жай беріле салмайды
Сондықтан жас ұрпақты оқьпу мен тәрбиелеуге жаңа көзқарас, жаңа
Педагогикалық тұрғыдан алғанда, бүгінгі күні білім беру технологияларының көптеген
Педагогикалық технология - бұл жастарға әсер ету тәсілдері ішінен
Қазіргі кездегі компьютерлік технологияның білім беру жүйесін дамыту ісіне
Мұндай оқулықтың мынадай бөлімдері болады: теориялық бөлім, бақылау тапсырмалары,
Мұғалім компьютер желісі ақылы әрбір оқушымен тығыз байланыста болғандықтан,
Мультимедиялық технологиялар мұғалімдерге қалыпты оқыту жүйесінің бұрынғы тәсілдерінен бас
Жаңа мультимедиялық технологияларға байланысты компьютерлік программаларды да көрнекі материал
Қазіргі кезде жаңа информациялық технологияларды енгізу оқушылардың мүмкіндіктері мен
Өкінішке орай, біз әзірше компьютерлердің аздығынан, әртүрлі пән мұғалімдерінің
Ақпараттық технологияларды білім беру жүйесіне енгізу оқу процесін ұйымдастырудың
Қоғамымызда компьютер маңызды әрі көрнекті орын алып отырған осындай
Соңғы кезде балалардың компьютермен алғашқы танысу мерзімі бірсыпыра төмендеді
Оқу-тәрбиелеу ісін қазіргі кездегі ақпараттық қоғамның талаптарына сай тиімді
Әдістемелік мәселелерге мыналар жатады:
ақпараттық және коммуникациялық технологияларды оқу-тәрбие жұмысында кешенді түрде пайдалануға
оқушыларға білім беру қызметтерін ұйымдастыру түрлерін өзгерту;
пәнаралық байланыстарды дамыту мақсатында мұғалімдерді мектеп ішінде және одан
Жалпы орта білім беру жүйесін акрараттандыру дегеніміз - бұл
Мұндағы басты жаңалық - компьютер тек оқушы қолындағы құрал
білім мазмұнының мектептік компонентін жасау,
мектептің оқу жоспарын тиімді етіп жасау,
оқушының қабілеіне қарай үйрету ісін ұйымдастыру,
- оқыту уақытын бөлуді тиімді түрде жүургізу,
- сабақтағы жұмыс тәсілдерінің тиімді түрін таңдау,
- педагогикалық болжам жасау,
- сабақ жургізудің ыңғайлы жүйесін жасау.
Қазіргі кездегі қоғам индустриалдық кезеңнен кейінгі дамудың ақпараттық кезеңіне
Соңғы кезде біздің қоғамда болып жатқан ауқымды өзгерістер білім
Қазіргі кезеңде білім жүйесінің барлық салаларын нақты түрде ақпараттандырудың
Егер физика пәнін оқыту мысалын карастыратын болсақ онда мұғалімдер
Компьютер-әмбебап құрал. Онымен жұмыс істеу кезінде программалық оқытудың барлық
Компьютерді білім беру мақсатында пайдаланудың ең кең таралған тәсілдерінің
оқьпу программаларын қолдану. Бұлар, мысалы, "ТеасһРго Физика" (мультимедиялық технологиялармен
Осындай оқулықтар және де баска программалар мұғалімге нендей көмек
1. Жаңа материаддар берген кезде компьютерде оларды динамикалық иллюстрациялармен,
Компьютерлік модельдер материалдарды қозғалыстармен толықтырьш, табиғи экспериментте көрсетуге болмайтын
Компьютерлік модельдердің интерактивтілігі (екі жақтылығы) оқыту процесіне бұрын болмаған
2. Көрсетілетін экспериментте компьютер керекті қондырғының бөлігі ретінде немесе
3. Есептер шығару кезіңде компьютер оларды мәтіндермен көрсетіп, жауаптарын
4.Лабораториялық жұмыс жүргізгенде компьютер бірден екі түрлі қызмет атқара
5.Компьютерді білім сапасын тексеру мақсатыңда қолдану кешегі механикалық және
Мысалы, біздің мектебімізде физикадан біріктірілген сабақтар өткізу кезінде, А.Ш.Қасқабаева
Оқушылардың жеке жұмыс істеуіне бағытталған дидактикалық тапсырмалар мысалдарының бірін
I- тапсырма. Диск бойынша тапсырма орындау.
Ол үшін:
а)а-бөлшектерін таратудағы Резерфорд тәжірибелері". Атомның планетарлық моделі сабағымен танысу;
ә) үй жұмысын сол оқулықтың сәйкес материалдарымен салыстыру;
б) дискідегі берілген сабақтың артықшылықтары мен кемшіліктерін көрсету;
в) тірек конспектісін құрастыру.
Осындай тапсырмаларды орындау арқылы оқушылар қосымша материаддармен танысып, оларды
Әр түрлі физикалық есептерді шығару (есептеу арқылы, сапалық талдау
Осылардың қатарында массаның жылдамдыққа тәуелділігін қарастыратын салыстырмалық теория есептерін
Дербес компьютер көмегімен есептер шығару оқулықтан немесе есептер жинағынан
Мен сабақ өткізудің әр түрлі кезендерінде компьютерді пайдалана білу
Өткен тақырыптарды қорытындылайтын "Тұрақты ток", "Әр түрлі ортадағы электр
Білім берудегі ақпараттық технологияларды пайдалану әсіресе үстіміздегі компьютерлендіру ғасырында
Интеграцияланған білім беру техналогиясы 1977-1984 ж. жасалған болатын, ол
- педагогтардың бір- бірімен тығыз байланста болуы;
- жеке шығармашылық ізденісті екпінді ету мүмкіндігі;
- оқушылар үшін әлемнің біртұтастығы, пәндердің байланыстылығы жайлы ұғымды
1.3 Информатиканың пәндік ерекшелігі және оның мектеп курсында алатын
Информатиканың тақырыптары оның әртүрлі салада қолданылатындығымен анықталады. Қоғамдық өмірдің
Қазіргі кезде информатиканың ықпалына көп сүйенетін саланың бірі халық
Қазіргі уақытта қалыптасқан информатиканы оқытудың практикасы төмендегідей негізгі факторлармен
Біріншіден, бұл күндері информатиканы оқытуда жеке мәселелерді оқыту тереңдігі
Екіншіден, қазіргі уақытта информатиканы оқытуды тек жоғары кластарда ғана
Үшіншіден, информатика курс алғаш оқу жоспарына кіргенде, компьютерлік сауаттылықты
Мектептегі информатика курсының болашақтағы дамуы, бұл крстын жалпы білім
Информатика және есептегіш техника негіздері курсын оқыту тәжірибелерін талдау,
жаңа түсінігі мектептегі оқу процесінде информациялық мәдениетті
қалыптастыру мен информатика негіздерін меңгеруді бірнеше кезенгі бөлу қажеттілігін
Бірінші кезең (1-6-кластар) – пропедевтикалық курс. Бұл кезінде
Орыс тілі және басқа сабақтарда қарапайым компьютерлік тренажер, оқу
Екінші кезең (7-9-кластар) – оқушыларға информатикадан берілетін міндетті жалпы
әдістерін пайдаланып есептер шығару, алдымен оқу іс-әрекетінде, онаң кейін
пайдалану дағдысынқалыптастыруға бағытылған. Иформатиканы
жүйелі оқытудың бастамасын орта буынға көшіру, яғни мектептегі білім
информатиканы төменгі класстардан бастап оқытудың оң нәтиже беретіндігі;
дәл осы жастан информатиканы оқытудың жас өспірімдердің дүниеге ғалыми
Компьютерлік сауттылықты қалыптастыруға байланысты информациялық технологияны практикалық іс-әрікетке кеңінен
Үшінші кезең (10-11-кластар) – кәсіптік оқыту ретінде информатика саласы
Негізгі мектепте информатиканы оқытуда берілетін білім мазмұнының құрылымы төмендегідей:
Информациялық процестер, информацияның берілуі:
адам өмірінде, тірі табиғатта, техникада информацияны пайдалану, алу, тарату,
информацияны сандық бағалау, информация мөлшерінің бірліктері;
тіл информацияны беру тәсілін реттегенде, информацияның екілік түрде берілуі
компьютерде командалардың және мәліметтердің берілу принциптері.
Алгоритмдеу және программалау.
алгоритмдер, алгоритмдердің қасиеттері, алгоритмді атқару арқылы адам қызметін автоматтандырудың
шама: атау және мәні, шамалардың типі, мәліметтердің негізгі құрлымы;
алгоритмдердің негізгі құрлымы және оны алгоритм құру үшін пайдалану,
мектептік алгоритмдік тіл (немесе программалау тілі).
Компьютер және оны программалық қамтамасыз ету.
ЭЕМ жұмысын басқаруды ұиымдастыру, компьютердің негізгі құрлымының жалпы жұмыс
ЭЕМ-де программаның автоматты түрде атқару принципі;
ЭЕМ-ді программалық қамтамасыз етудің түрлері (базалық программалық қамтамасыз ету,
Формальдау және модельдеу негіздері.
формальдаудың негізгі принципі;
компьютерлік модель құру және оны пайдалану.
Информациялық технологиялар.
компьютерде есеп шығару негіздері: есептің қойылысы, модель құру, алгоритм
текстік, графикалық редакторларды пайдалану, мәліметтер қоры, электрондық кестелер;
телекомуникациялар, әртүрлі типтегі телекомуникациялық желілер (жергілікті, аймақтық, аумақтық), оның
мультимедия технологиясы.
Бұл жалпы білім беретін орта мектеп информатика курса бойынша
ІІ ТАРАУ. «АЛГОРИТМДЕУ НЕГІЗДЕРІ» ОҚЫТУҒА АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚ
2.1 Алгоритмдеу негіздері жайлы жалпы түсінік.
Алгоритм, программа ұғымдары.
Алгоритм ұғымы информатикада акпарат сиякты іргелі ұғымлардың қатарына жатады.
Алгоритм дегеніміз не? Бұл сұраққа жауап берер алдында шамалы
Оған дейін де арифметикалық амалдарды орындаудың көптеген ережелері болған.
Қазіргі кезде «алгоритм» ұғымы тек математикалық есептерді шешу әдістерімен
Алгоритм — берілген есептің шыгару жолын реттелген амалдар тізбегі
Программа — алгоритмді машинаға түсінікті нұсқаулар тізімі ретінде жазу.
Компьютердің жұмысы программалык принципке негізделген, яғни ол өзінің жадында
Кез келген компьютер жадында берілген мәліметтермен қоса оны қандай
Алгоритмдердің орындалуы.
Алгоритмді орындаушының рөлін негізінен адам немесе автоматтандырылған аспап,
1) а-ны х-ке көбейту, оны деп R1 белгілеу;
2) оған b-ны қосу, нәтижесін R2 деп белгілеу;
3) с-ны х-ке көбейту, оны R3 деп белгілеу;
4) одан d-ны алу, оны R4 деп белгілеу;
5) R2-ні R4-кс көбейту, оны у деп белгілеу.
Сонымен, алгоритмнің орындалуы кезінде оны орындаушыға келесі жолы қандай
Алгоритмді машинаға енгізу үшін оны белгілі бір заңдылықпен мәтін
Алгоритм мен программаға байланысты компьютердің мынадай жұмыс ерекшеліктері болады:
1) есепті шығару жолы
2) алгоритм программаға айналдырылуы тиіс;
3) программа машина жадына енгізіліп, ретімен орындалуы керек.
Күнделікті тұрмыстан алгоритмге бір мысал келтіре кетейік. Студент болу
1. Орта мектепті бітіріп, аттестат алу.
2. Керекті құжаттарды аттестаттың түпнұсқасымен бірге белгілі бір
3. Қабылдау емтихандарын «2»-ден жоғары бағаларға тапсыру.
4. Конкурстан өту.
Бұл көрсетілген пункттердің орнын ауыстыруға болмайды. Олар корсетілген ретпен
Алгоритм — информатика мен есептеу техникасының іргелі ұғымдарының бірі.
Адам баласы күнделікті өмірде алгоритмдер теңізінің ішінде жүзіп жүр
Қазіргі кезде күнделікті өңделетін ақпарат көлемінің тез өсуіне байланысты
Сонымен, алгоритм атқарушы ~ көрсетілген іс-әрекеттер тізбегін бұлжытпай орындап
Техникалық құрылғыларды дұрыс пайдалану үшін есептің шешу жолы, яғни
Берілген мәселенің шешу жолдарының түсініктілігін оның алгоритмінің түсініктілігі деп
Бұл шын мағынасында алгоритмнің анықтамасын толық ашатын жеткілікті сипаттамасы
Бағзы заманда тоғайға казына жасырылған. Егерде ол туралы ешқандай
Картада сол едді мекеннің орны мен оның айналасындағы жер
Қолжазбада былай деп жазылған. Бұлак көзін іздеудің басы деп
1-мысал. Қазынаны іздеу алгоритмі. Бұлак көзі - іздеу басы
1. Оңтүстікке 2 қадам жүру.
2. Шығыска 5 кадам жүру.
3. Солтүстікке 8 қадам жүру.
4. Келген жерді казу.
Осы 4 әрекеттен тұратын жазба — қазынаны іздеу алгоритмі
2-мысал. Калааралық телефонды пайдалану алгоритмі.
1. Телефон қүлақшасын котеру.
2. «8» цифрын теру.
3. Үздіксіз дыбыс естілгенше күту.
4. Керекті каланың телефон кодын теру.
5. Абоненттің телефон номірін теру.
6. Абоненттің жауабын күту.
7. Сойлесу тетігін басу.
8. Сейлесуге болады.
Бүл мысалдағы әрекеттерді орындау үшін алдымен абоненттің алғашқы мәліметтері
3-мысал. у = формуласы бойынша х-тің
1. 5-ті х-ке кобейтіп, нәтижені R1 деп өрнектеңдер;
2. 3-ті х-ке кобейтіп, нәтижені R2 деп өрнектеңдер;
3. R2-ні 1-ге азайтып, нәтижені R3 деп
4. R1 -ді R3 -ке бөліп, нәтижені
Алгоритмдердің өрнектелу жолдары.
Алгоритмдерді компьютерде орындау үшін оларды алдын ала жазып алу
1) табиғи тіл арқылы жазу;
2) белгілі бір түйінді сөздер — терминдер (псевдокодтар—
3) график жолымен (блок-схема арқылы) жазу;
4) программалау тілдеріне жазу жолдарын жатқызуға болады.
Бірак алгоритмді табиги тілде өрнектеу компьютерлерде қолданылмайды, өйткені онда
Алгоритмдерді график жолымен жазу, онан кейін оны программалау тіліндегі
Іс-әрекеттің анықталуы Блок-схема түрі Негізгі әрекеттер
Процесс Математикалық өрнектерді есептеу
Таңдау
Есеп шығару жолын таңдау
Модификация
Цикл басы (қайталау)
Құжат
Нәтижені шығару, қағазға басу
Енгізу, шығару
Мәлімет енгізу (шығару)
Бастау, анықтау
Алгоритмдер басы, соңы
Қосалқы программа Қосалқы
Түсініктеме Схеманың, формуланың
1-сурет. Алгортм блоктарының кескінделуі.
Алгоритмнің график түрінде өрнектелуі.
Алгоритмдерді өрнектеудің көп тараған түрі — оны график арқылы
Алгоритм блоктарының ішіне орындалатын іс-әрекеттің (амалдың) мазмұны жазылады. Символдардың
Сонымен, алгоритмнің блок-схемасын сызу үшін мағынасы алдын ала анықталған
Блок-схема құрудың төмендегідей ережелері бар:
1) блок-схеманың басын және соңын міндетті түрде корсететІн
2) блок-схемада бірімен-бірі қосылмаған блоктар болмауы керек;
3) блок-схемада блоктар орындалу реті бойынша тізбеқтеле орналасуы
Алгоритм командалары
Алгоритм командалары есептің шартына байланысты жай және құрама командалардан
Жай команда. Кез келген алгоритмнің карапайым бір қадамы (қүрылымы)
Сол сиякты алгоритмді атқаруда айнымалы шамага жаңа мәнді басқа
Мысалы:
{х,у) енгізу
бұл команда ссеп шығару үшін сырткы ақпарат козінен —
(х,у) шығару
командасы да х,у шамаларынын мәні компьютер экранына немесе принтерге
x,y
a) ә)
1.1-с у р е т.
а) Меншіктеу, ә) пернелерден енгізу, б) (экранға) шығару және
Жай команда алгоритмнің блок-схемасында есептеу, енгізу және нәтиже алу
Құрама командалар. Жай командалардан құрылымы күрделі құрама командалар қүралады.
Алгоритмдер құрылымдары
Сызықтық немесе тізбекті алгоритм. Сызықтық алгоритм өрнектелуіне қарай тізбектеле
Енді мысал келтірейік.
алг үй тапсырмасын
басы
күнделікті қолға алу
тиісті бетін ашу, үй тапсырмасын жазу,
күнделікті орнына қою
соңы
Сызықтық алгоритм командалары осында корсетілген рет бойынша орындалатын тізбектеле
Амалдардың бұлай бірінен соң бірі реттеліп орындалу тәртібін табиғи
x,Z
1.2-сурет. Сызықтық алгоритм.
Z=ах2+b+соs(aх2+b)-tg(ах2+b).
Бұл функцияның мәнін табу үшін алдымен жақшада тұрған ах2+b
алг Z функциясын есептеу
(нақ а,b,х,Z)
арг а,b,х
нәт Z
басы
а,b,х енгізу
t:= ах2 + b
Z:=t/+соst-tgt
x,Z шығару
соңы
Сонымен қарастырылған алгоритм қарапайым сызықтық алгоритмнің (1.2-сурет) мысалы болып
Тармақталу алгоритмдері. Тұрмыста жиі кездесетін алгоритмдердің бір түріне есептегі
Тармақталу командасының толымды түрде орнектелуі 1.3-суретте көрсетілген.
Алгоритмді атқару үшін алдымен тармақталу командасының шарты тексеріледі. Шарт
1-серия командалары орындалады. Ал шарт орындалмаған жағдайда әйтпесе және
иә
1.3-сурет. Толымды түрдегі тармақталу командасы
егер шарт
онда
әйтпрсе 2 - серия
бітті
Тармақталу алгоритмі схемасының бұл түріне міндетті түрде шартты тексеру
Тармақталу командасыиың толымсыз түрде орнектелуі:
иә
жоқ
егер шарт
онда серия
бітті
1.4-сурет. Толымсыз түрдсгі тармақталу командасы
Алгоритм мұндай командадан құрылса, шарт орындалған жағдайда СЕРИЯ орындалады
(1.4-сурет) әрекеті атқарылады. Сонымен алгоритм схемасында тармақталу кезеңіне шарт
егер x>=0, егер x
Ақпараттық технологиялардың классификациясы
Ақпараттық - коммуникациялық технологияны қолдануда пән мұғалімдерін дайындау
Болашақ педагог маман тұлғасын заманауи ақпараттық құралдар көмегімен дамытудың психологиялық-педагогикалық негіздері
ТЕХНОЛОГИЯ ПӘНІН ОҚЫТУДА КІРІКТІРУ ӘДІСТЕРІН ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ
Информатика мұғалімінің автоматтан-дырылған жұмыс орнын құрудың теориялық және методологиялық негізі
Педагог мамандарды даярлауда ақпараттық құзырлығын қалыптастыру
Математикадан логикалық есептер жинағы
Оқытудың ақпараттық технологиясын білім беру жүйесінде қолдану
АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ
Қазақ тілін компьютермен оқыту әдістемесінің ғылыми негіздері