Ипотекалық несиелердің есебі
Кіріспе........................................................................................................2
1 Ипотекалық несиенің мәні, қағидалары және оның құрылымы
1.1 Ипотекалық несиелеудің мәні мен қағидалары....................................3
1.2 Қазақстанның ипотекалық компаниясы және тұрғын үй
бағдарламасын жетілдіру жолдары.............................................................7
2 Ипотекалық несиелердің есебі
2.1 Ипотекалық несие есебін ұйымдастыру жолдары және оны
талдау...........................................................................................................14
2.2 Қазақстанда ипотекалық несиелеудің даму перспективасы мен өзекті
мәселелері....................................................................................................21
3 Ипотекалық дамудың қазіргі жағдайы
3.1 Қазақстандағы ипотекалық несие жүйесі: проблемалары мен
даму жолдары..............................................................................................27
Қорытынды..................................................................................................31
Пайдаланған әдебиеттер тізімі..................................................................32
Кіріспе
Ипотекалық несие жылжымайтын мүлікті кепілге салу арқылы және
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев “Қазақстанның әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елдің
Бүгінде ипотекалық несиелендіруді дамыту өзекті мәселелердің біріне айналуда.
Халықаралық тәжірибе көрсеткендей ипотекалық несие жүйесінің дамуы мемлекетке
Менің осы курстық жұмысты жазудағы мақсатым – жалпы
Ипотеканың айрықша маңызды принциптеріне мыналар жатады: кепілге салынатын
ҚР-сында ипотекалық несиелендірү жүйесінің белсенді даму кезеңі
Курстық жұмыс екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімінде, ипотекалық
Екінші бөлімінде, ипотекалық несиелеу есебін ұйымдастыру жолдары және
1 Ипотекалық несиенің мәні, қағидалары және оның құрылымы
1.1 Ипотекалық несиелеудің мәні мен қағидалары
Ипотека несиемен қамтудың сенімді бір әдісі болып табылады.
Қазақстанда банктер көбінесе келесі кепіл түрлерін қолданады: жылжымайтын
Ипотекалық несие – бұл жылжымайтын мүлік кепілі бойынша
Ипотекалық несиелеу жүйесі 2 бағыттан тұрады:
шаруашылық субъектісіне және тұрғындарға берілетін ипотекалық несие;
несиелер үшін ресурстарды тартуды қосымша қамтамасыз ететін екінші
Әлемдік тәжірибеде негізінде бірінші бағытта ипотекалық банк, екінші
Бұл құнды қағаздар өтімді, өйткені олар жылжымайтын мүлікпен
Кейбір қаржылық компаниялардың міндеттері бойынша шетелде кепіл ретінде
Мүлікке ипотекалық несиенің екінші нарығының функциялануы ипотекалық несиенің
Осы жағдайда ипотекалық несиемен айналысатын банктер несиелік ресурстармен
Берілген жүйені эффективті функциялау екінші ипотекалық нарықтың дамығандығын
Ипотекалық несиенің объектісі:
жер учаскесі;
тұрғын-үй, квартиралар, үйлер, котедждер, дачалар және т.б. кәсіпорынның
коммерциялық қызметтің сервизтік қызмет көрсету объектісі, ресторандар, офистер,
өндірістік кеңселер – складтар, заводтық ғимараттар, ғылыми-зерттеу институттары,
Ипотекалық несиені келесі түрде көрсетуге болады:
тұрғын үй құрылысын несиелендіру;
тұрғын үйге жөндеу жұмыстарын жүргізу.
Тұрғын үй құрылысын несиелендіру қысқа мерзімді және коммерциялық
Ипотекалық несиенің басты есебі нарықтық механизмдерді дамыту мақсатында
Қазіргі кезде әлемдік тәжірибеде коммерциялық банк тұрғын үйді
жеке және заңды тұлғалардың жерді алу үшін берілетін
жеке және заңды тұлғалардың құрылыс жұмыстарын қаржыландыруда алатын
жеке және заңды тұлғалардың тұрғын үйді иемдену үшін
Үй құрылысы үшін берілетін несие сомасы құжаттарда көрсетілген
Ипотекалық несие нарығында келесі субъектілер қызмет етеді:
қарыз алушы;
кредитор;
ипотекалық несиеге қаражаттарды салатын инвестор (ссуда беретін банк
үкімет.
Қарыз алушының негізгі мақсаты ай сайын несие бойынша
Банк өзінің акционерлерінің дивидендтерін және табысын максималдандыруға бағытталады.
Ипотекалық несиелендіру процесі өте жоғары несиелік тәуекелмен байланысты.
Ипотекалық несиелік операцияларда мәміле қозғалмайтын мүлік салымы көмегімен
Сөйтіп салымды беретін тұлға салым затына физикалық түрінде
Мұндай салым ипотекалық несиенің негізгі қамтамасыз етушісі болып
Ипотеканы бағалау күрделілігі несиенің максималды деңгейін төмендетеді.
Барлық дерлік салымдарды бөлшектеп өтелетін ссуда түрінде түсінуге
Экономикалық талаптарға мыналар жатады: кепіл объектісін дұрыс таңдау,
Кепіл туралы келісімде несиенің түріне қарай несиені кепілдік
Кепіл заты мыналар бойынша болуы мүмкін:
заем алушының меншігі болып табылатын құрылыс жұретін жер
дайын тұрғын үй немесе аяқталмаған құрылыс;
мүліктің және мүлік құқығының басқа түрлері.
Кепілдік мүлікті кепіл беруші жоғалту және құрту тәуекелдерінен
Несиені беру туралы шешім заем алушының несиелік өтініші
Кепіл затының келесі ортақ талаптары болады:
кепіл берушіде кепіл затына деген меншік құқығының немесе
кепілдің сол затына өзге кредиторлар тарапынан претензиялардың болмауы;
салынатын мүлік түріне байланысты дифференциаланған белгілі бір сала
кепіл құнының клиенттің сәйкес міндеттерін қанағаттандыру үшін жеткіліктілігі;
арнайы кітапта міндетті тіркелу.
Ссудаларды жабу ретінде банктер әр қайлы мүлікті қолдануы
Сонымен қозғалмайтын мүлік кепілі – бұл меншікті
Қарыздың төленуі жағдайында борышқордың кепілденген мүлікті сатып алу
Осы саладағы отандық және шетелдік тәжірибені талдау ипотекалық
меншік құқықтарын шектеу шарттарында мүлікті борышқордың қолында қалдыру;
кепіл үлесі түрінде ссуда мөлшерін анықтау;
1 мүлік кепілі бойынша қосымша ипотекалық ссудаларды алу;
сақтандыруды есепке ала отырып ссудаларды беру;
мерзімінде қарызды төлемеу кезінде қозғалмайтын мүлікті жоғалту немесе
Қозғалмайтын мүлік кепілмен берілетін ссудалар нарықтық экономиканы дамыған
Ипотекалық ссудаларды талдай отырып мыналарды орындау қажет:
қарызды өтеу схемасын дайындау;
инвестор үшін ипотеканың эффективтілігін және борышқор үшін ссуда
ипотеканың анағұрлым мақсатты түрі негізінде таңдауға мүмкіндік беретін
Осы проблемаларды шешу ипотекалық ссуданың таңдалған түріне және
1.2. Қазақстанның ипотекалық компаниясы және тұрғын үй
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының № 469 қаулысымен
«Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» өзінің қызметін 2001 жылдың 2-ші
АҚ «ҚИК-ның» қызметінің негізгі түрлері болып мыналар табылады:
Компанияның рөлі – екінші денгейлі банктер мен бірдей
ҚИК қызметінің негізгі ерекшелігінің бірі – несиенің берілуі
Қазіргі кезде Қазақстан Ипотекалық компания өздігінен тартылатын мемлекеттік
ҚИК қызметі кредитор банктер арасында бәсекелестіктің өсуіне және
Нәтижесінде қазіргі кезде ҚИК өздігінен тартылатын мемлекеттік емес
Эмиссиялардың жалпы сомасы Ұлттық банкте 3 млрд. теңге
Банктердің несиелері экономиканы тұрақтандыруда ең манызды фактор болып
Кесте-1. Тұрғын үй ипотекалық несиелендіру бойынша жиынтық кесте.
№ Банк атауы Несиелеу мерзімі Минималды бастапқы жарна,
1. АТФ Банк 15-20ж дейін 10-30 13,5 бар
2. Альянс Банк 3-20 жыл 15 13,6 бар
3. Казкоммерц-банк 3-30ж дейін 7ж дейін-14.5;
7ж. жоғары-14;15ж.жоғары-13.5 13,5 бар Бастапқы пайыздан 1,5 (
4. Каспий Банкі 7ж. дейін 30 18 бар
5. Халық Банкі 15ж. дейін 7ж.дейін-15;
10ж.дейін-20;
15ж.дейін-30 11
10
9 бар Айыппұл жоқ
6. Нұрбанк 15ж.дейін 15 12 бар 1ж.дейін-5(;
1ж.кейін айыппұл жоқ
7. БТА Ипотека 3-20жыл 15 12,8 ҚИК;
14,8
бар өтелетін сомадан 2( айыппұл
8. ЦентрКредит Банк 20ж. дейін 15 13,6 бар
9. Цеснабанк 20ж. дейін
15 13,6 бар өтелетін сомадан 2( айыппұл
Ипотека куәлігі бір данада жасалады және кепіл үстаушыға
құжаттың атауына енгізілген «Ипотека куәлігі» сөздері;
кепіл берушінің аты – жөні және түрағы (мекен
кепіл ұстаушының аты – жөні және турағы;
егер борышқор негізгі міндеттеме бойынша кепіл беруші болмаса,
ипотека шарты жасалған күн мен орны;
егер олар төленуге тиіс болса, негізгі міндеттеменің сомасы
егер олар төленуге тиіс болсанегізгі міндеттеменің сомасы мен
кепілге берілген жылжымайтын мүліктің тізбесі мен мекен –
ипотеканың мәні болып табылаты мүліктің кепіл берушінің меншігі
кепіл берушінің қойған қолы;
ипотека куәлігінің берілу күні.
Компания қызметінің негізгі жетістіктерінің бірі және түрғын үй
Қазіргі уақытта «Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» акционері Ұлттық банк
Бағдарламаның ерекшеліктері:
сыйақы ставкасы -10%;
алғашқы жарна түрғын үй қүнының 10% кем емес;
несие беру мерзімі 20 жылға дейін;
мерзімен бұрын несие борышын өтеу 3 жыл ішінде
Мемлекеттік түрғын үй бағдарламасының қүрылысы, сыйақы ставкасын төмендету
Түрғын үй сатып алудағы басым қуқықтың берілуі:
балалары бар жас отбасына;
мемлекеттік бюджеттің қаражаты есебінде түрғын мемлекеттік органдар және
әлеуметтік саладағы мемлекеттік мекемелердің қызметкерлеріне.
Түрғын үйді сатып алу туралы шешім қабылданғаннан кейін,
Компания бағдарламасы бойынша несиелеудің негізгі шарттарының бірі –
Тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік
Бірінші. Ретте атап көрсетілген, яғни тұргын үй саласына
Қазіргі 13-15 пайыздық ставка 9-10 пайызға дейін азайтылып,
Екінші. Тұрғын үй құрылысы жинақтамалары жүйесін жетілдіру. Бүл
Үшінші. Жаңа қолжетімді түрғын үй құрылысы үшін жергілікті
Төртінші. Коммуналдық тұрғын үй салу, яғни
Бесінші. Құрылыс материалдарды, тиімді конструкциялар мен технологиялар өндірісін
Алтыншы. Тұрғын үй бағасының елеулі құрамдасы инженерлік коммуникацияларға
2005 - 2007 жылдарға арналған ҚР тұрғын үй
Бағдарлама келесі бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
Тұрғын үй құрылысының ұсынысын ынталандыру:
Жалпы сипаттағы жүйелік шаралар:
1.1 тұрғын үй бір шаршы метр құрылысының күнін
1.2 жеке тұрғын үй құрылысығ дамыту;
1.3 жеке капитал инвестициясын тарту негізінде тұрғын үй
1.4 жаңа технология еңгізу мен тиімді, экологиялық таза
материалдар өндірісін дамыту.
Халықтың әлеуметтік қорғалатын орта топтары үшін құрылысты ынталандыру:
2.1 коммуналды тұрғын үй құрылысы;
2.2 мемлекеттік қаражат есебінен тұрғын үй құрылысы.3
3. Төлем қабілеттілігі бар сұранысты ынталандыру:
3.1 ипотекалық несиелеу жүйесін жақсарту;
3.2 құрылыс жинақтар жүйесін дамыту.
Бағдарламаның шеңберінде тұрғын үй құрылысы жоспарланып, оның шаршы
Банк ипотекалық тұрғын үй несиесі бойынша талап ету
Компанияның талаптарына ипотекалық тұрғын үй несиесінің сәйкес келмеуі;
Ипотекалық немесе несиелік шарт бойынша қарыз алушы міндеттері
өзге де талаптарды орындамаса;
талдамалы ипотекалық куәлікті алмастыру.
Банктердің несиелері экономиканы тұрақтандыруда ең манызды фактор болып
2 Ипотекалық несиелердің есебі
2.1 Ипотекалық несие есебін ұйымдастыру жолдары және оны
Ипотекалық инвестициялау жүйесі төмен пайызбен ұзақ мерзімге
1. Маман қағидасы – ипотекалық кітапта көрсетілген кепілдік
2. Жариялылық сенімділік қағидасы – барлық қызығушылық білдіретін
3. Құқық бойынша ипотекалық кітапқа енгізілген қарызды жабудан
4. Берілген мүлікке әр түрлі кредиторлардың претензияларын қанағаттандыру.
Қазіргі кезде ипотекалық несие жүйесінің бірнеше түрлері бар.
Ипотекалық несиенің банктік несиемен бірге қаржыландырудың қосымша көзі
Осы жүйелер құрылыстың бағасының тұрақсыздығына байланысты, коммерциялық тәуекелді
Ипотека кепіл берушінің сату құқы арқылы кез келген
жер учаскелері;
тұрғын үйлер және квартиралар;
өндірістік қызметте қолданылатын кәсіпорын, ғимарат, құрылыс және басқа
тұтынуға арналған құрылыстар;
басқа да жылжымайтын мүліктер.
Ипотека заты толық шаруашылықты жүргізуші және жеке
Несиені бөлу туралы несиелік комитеттің шешімі негізінде несие
Несиелік келісім, кепіл келісімі және басқа да құжаттар
Клиенттердің несиелік шотын ашу және жабу ішкі бухгалтерияның
несиелік немесе арнайы несиелік шоттан бенефициар төлем құжаттарын
бенефициар төлем құжаттары бенефициар мекенжайына төленеді;
аккредитив қою жағдайында несиелік шоттан аккредитив шотына қаражатты
қарыз алушының есеп айырысу шотына несие сомасын аудару;
қарыз алушыға қолма-қол ақша беру;
қарыз алушының жазбаша көрсетілген шотына несие сомасын аудару,
басқа да жолдармен.
Қызмет көрсетіп отырған банк клиенттерге несие берген кезде
Дт 1411, 1417 «Клиенттерге берілген қысқа мерзімді және
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары».
Мерзімді міндеттемелер бір мезгілде баланстан тыс шотқа келіп
Дт 1411 «Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар»
1417 «Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар»
Кт 1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары».
Клиенттерге шетел валютасымен несие берген кезде келесідей жазу
Дт 1411, 1417«Клиенттерге берілген қысқа мерзімді және ұзақ
Кт 1858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық қысқа
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы».
Сонымен бір уақытта теңгемен:
Дт 1859 « Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы
2859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны (валюталық
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары».
Несиені қайтару кезінде өткізбелер керісінше жасалады. Теңгелей берген
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1411 «Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар»
1417 «Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар».
Шетел валютасында берілген несиені қайтарғанда:
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ
Бір уақытта теңгемен берілген:
Дт 1859 « Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы
2859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны (валюталық
Кт 1411 «Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар»
1417 «Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар».
Клиент қарыздың негізгі сомасын қайтармаған кезде, ол кешіктірілген
Дт 1424 «Банк қарызтары бойынша клиенттердің мерзімі өткен
Кт 1411 «Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар»
1417 «Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар».
Болашақта клиент кешіктірілген қарыздарын төлеген кезде:
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1424 «Банк қарызтары бойынша клиенттердің мерзімі өткен
Егер клиенттің қаржылық жағдайы үмітсіз деп табылса, онда
Дт 1427 «Банк қарыздары бойынша клиенттердің оқшауланған берешегі»
Кт 1424 «Банк қарызтары бойынша клиенттердің мерзімі өткен
Тосқауыл қойылған қарыз бойынша пайызды есептеу тоқтатылады.
Клиенттің тосқауыл қойылған берешегі қайтарылған кезде:
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1424 «Банк қарызтары бойынша клиенттердің мерзімі өткен
Несиелеу принципінің бірі – төлемділігі болып табылады,
Банктің пайыздық деңгейі мынадай бірқатар факторларға байланысты:
несиелік қаражатқа деген сұраныс пен ұсыныстың қатынасы. Қандай
ҰБ саясатының реттеу бағыты. Бізде ҰБ екінші деңгейдегі
Берілген несиенің көлемі және мерзімі ( несиенің көлемі
Несиелік капиталдың өзіндік құны (яғни тартылған қаражат банкке
Қарыз алушының несие қабілеттілігі. Банк қарыз алушының қаржылық
Қамтамасыз ету сипаттамасы (кепілдік сенімділігі, кепілге қойылған мүліктің
Несиенің мақсаты.
Банктік несиенің пайыздық мөлшерлемесі деңгейіне әсер ететін тағы
Жоғарыда айтылғандардан мынадай қорытынды алуға болады: банктік несие
Несиені беру кезінде тұрақты және қалқымалы пайыз бекітілуі
Банктің несиелік комитетінің шешім бойынша пайыздық мөлшерлеме ,
Несиелік келісімшартта қарастырылған мерзімде және мөлшерде пайыздар аударылады,
Егер несие түрінде берілсе, пайыздық аударымдар бойынша:
Дт 1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кт 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
Егер несие шетел валютасымен берілген жағдайда, пайыздық аудару
Дт 1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кт 1858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталы қысқа
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы».
Бір уақытта теңге түрінде:
Дт 1859 « Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы
2859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны (валюталық
Кт 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
Есептелген пайызды төлеу кезінде:
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
Егер келісімшартта сәйкес пайызды ай сайын төлесе, онда
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталы қысқа
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы».
Бір уақытта теңгемен берілсе былай жазылады:
Дт 1859 « Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы
2859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны (валюталық
Кт 4411, 4417 «Клиенттерге берілген қысқа, ұзақ мерзімді
Кешіктірілген пайыз сомасына:
Дт 1741 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
КТ 1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Клиенттердің кешіктірілген қарыздары бойынша аудару кезінде:
Дт 1741 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Кт 4424 «Банктің қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі өткен
Қарыз алушы өзінің міндеттемелерін келісімшарт бойынша орындаған жағдайда
Алғашқы сауда жылжымайтын мүлік орталғы немесе банктің сраптама
Алғашқы баға алдын ала келісіміен қадам бойынша ең
Нарықтық сұранысты есепке отырып, комиссия коэффициенті мөлшерін бекітеді.
Мәжбүрлі шығындар құру кезінде келесі корреспонденттік шоттар құрылады:
Дт 5455 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кт 1465 «Банктің несиелік қызметіне байланысты шығындарды жабуға
Анықталған мерзімінен кейін оқшауланған қарызын өтемесе, ол мәжбүрлі
Дт 1465 «Банктің несиелік қызметіне байланысты шығындарды жабуға
Кт 1427 «Банк қарыздары бойынша клиенттердің оқшауланған берешегі».
Бір мезгілде «Әр түрлі құндылықтар және құжаттар» баланстан
Осы шотта қарыз 5 жыл аралығында ексеіріледі. Осы
Банк Тұран Әлемнің 2005 жылғы ссудалық қоржыны
Тұран Әлем Банкінің Ипотека несиелерінің көлемі мен саны
Тұран Әлем Банкі тобы бойынша ипотекалық несиенің көлемі
2004 жылға қарағандағы өсімі 60 пайыз;
«ТӘБ ипотека» компаниясының ортақ несиелік портфелі 317 млн.
«ТӘБ ипотекасы» 2005-2007 жылға Мемлекеттік тұрғын үй құрылысты
2005 жылы «ТӘБ ипотека» франчайзинг жүйесінін өткізуге қатысты;
20 млн. АҚШ доллары көлемінде AG Dreasdener
2.2 Қазақстанда ипотекалық несиелеудің даму перспективасы мен өзекті
Ипотекалық несиелендіру жүйесін қалыптастыру – қазіргі мемлекеттік тұрғын
Қазақстанда қолданылатын ипотеканың үлгісі өзінің тиімділігін дәлелдеген Малайзиялық
Бүгінгі күні тұтыну несиесінің 80-90 пайызы ипотекалық несиелер.
Ипотекалық несиелерді қаржыландыру мен дамудың жалпы экономикалық қарқындарын
ҚР-ғы ипотека механизмдерін дамыту қажеттілікті бүгінгі күні
Біріншіден, тұрғын үй құрылысын дамытудағы объективті қажеттілік –
Екіншіден, экономикадағы рецессия жағдайы. Кейбір оң коньюктуралық өзгерістерге
Үшіншіден, экономикаға тән жоғары тәуекелдер белгілі бір дәрежеде
Ипотекалық несиелеумен байланысты жаңа салық жеңілдіктерінің пайда болуы
Ипотекалық несие азаматтардың салық тәртібінің жоғарылауына үлесін тигізеді,
Көптеген мемлекеттердің жеке тұрғын үйді қолдауға бағытталған әр
Осы елдердің азаматтары қолайлы ипотекалық несиелеу кезінде де
Мысалы, Финляндияда жалға алудың нысаны – бөлшекті иесі
Нарықтық қатынастардың дамуы мемлекет экономикасындағы және адамдар өміріндегі
Осы жағдайларда нарық субьектілерінің қажеттіліктерін тиімді қанағаттандыруын қамтамасыз
Потенциалды сатып алушыларда бар қаражаттарды эффективті пайдалануды үлкен
Нарықтық экономика жағдайларындағы құрылыс кешені үшін инвестициялық процесстерді
Бұдан әрі республикада ипотекалық несие жүйесінің мынадай көрсеткіштері
1. тұрғын үймен қамсыздандырудың орташа деңгейін адам басына
2. құрылысты қаржыландырудың құрамдастырылған жүйесі негізінде кезекте тұрғындарды
3. тұрғындардың жоғары сапалы тұрғын үйге деген өсіп
4. халыққа ссудалар, заемдар, несиелерді ұсынудың несие-банктік жүйені,
5. тұрғын үйдің біріккен құрылысы мен эксплуатациясы үшін
Аталған жоспарлаудың орындалуы тек бюджеттік қана емес, бюджеттен
Қазіргі кездегі құрылыс көлемдерінің төмендеуі жағдайларында халықтың кең
Екіншілік нарықтың дамуы банктерді бос несие ресурстарынан қамтамасыз
Келесі шараларды жүзеге асыру қажет:
несиелерді беру процесін жетілдіру және унификациялау;
пәтердің тек тұтыну сапаларын ғана емес, сондай-ақ заем
сенімді заңнамалық нормативтік базаны құру; құқытардың оптималды балансын
ипотекалық облигациялар бойынша инвесторларға салық жеңілдіктерін ұсыну.
Қазақстандағы пайыз мөлшерлемелерін бағалау қиын, өйткені экономика әлі
Мұндағы проблема мынада: ммакроэкономикалық деңгейде пайыз мөлшерлемелерінің монетарлық
Егер мемлекет халықтың кейбір топтары үшін жеңілдетілген несиелендіруді
Біріншіден, ауыл тұрғындары үшін жеңілдетілген несиелендіру енгізу қажет.
Екіншіден, жастарды қолдау үшін оларға жеңілдетілген ипотекалық несиелеуді
Үшіншіден, өндірісті, оның ішінде импорт алмастырушы өнімді дамыту
Төртіншіден, зейнеткерлерді қолдау үшін жеңілдетілген жағдайлардағы ипотекалық несиелеуді
Қазақстан Ипотекалық компаниясының несиелендірудуі нәтижесінде ішкі инвестициялау –
Ипотекалық тұрғын үй несиелендіру жүйесін одан әрі дамыту
тұрғын үй нарығының барлық қатысушыларының өзара әрекеттесу механизмдерін
тұрғын үй нарығының барлық қатысушыларының белсенділігін ынталандыруға бағытталған
қала деңгейінде құқықтық және нормативтік базаны жетілдірудің жеке
қалалық ипотекалық несие жүйесінің басқа облыстардың ипотекалық жүйелерімен
тұрғы үй ипотекасы саласында мамандарды дайындау [15, 35-37б].
Ұзақ мерзімді ипотекалық тұрғын үй несиелендіру жүйесі сәйкес
Осы арада мыналарды жүзеге асырған жөн:
1. ипотекалық тұрғын үй несиелендіру жүйесін дамыту бойынша
2. ҚР Үкіметінің қарауына Қазақстан Республикасында ипотекалық
3. Қазақстандық қор нарығы мен қозғалмайтын мүлік нарығында
4. ипотекалық нарық субъектілеріне жеңілдетілген салық салу ережелерін
5. Қозғалмайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді
6. ҚР Ұлттық банктер және ипотекалық қызметі негізгі
Ипотеканың бұқаралық құбылысқа айналуы үшін объективті алғышарттар қажет
Қазақстанда орта тап санының өсуі ипотеканы өркениетті стандарттарға
Сондықтан «несие-тұрақтылық» көрсеткішінің 2 мағынасы бар: «несие неғұрлым
Қорытынды
Қорыта келгенде жылжымайтын мүлікті кепілге салу арқылы болатын
- Ипотекалық несие – бұл қатаң анықталған кепілзатпен
- Ипотекалық ссуданың көбісі қатаң
- Ипотекалық несие әдетте, 10-30 жылға дейін ұзақ
ҚР «Ипотека туралы» заңы шықаннан кейін Қазақстанда ипотекалық
Ипотекалық несиелендіру нарығының жағдайы бірнеше құраушылардың дамуына байланысты:
Қазақстандағы ипотекалық несиелендіруді дамыту үшін шешілуі қажет пробемалар
- салық салу жүйесінің жетілмеуі;
- ипотекалық несиелер көмегімен тұрғын үй алу бойынша
- ипотекалық несие – бұқаралық өнім емес, оны
ҚР-сында ипотекалық несиелендірү жүйесінің белсенді даму кезеңі
Қазіргі кездегі құрылыс көлемдерінің төмендеуі жағдайларында халықтың кең
Ипотекалық несиелендіру нарығы – Республикада ең динамикалық түрде
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
«Әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына ену стратегиясы»
Дүйсенбаев Н. «Вопросы стимулирующей составляющей ипотечного кредитования», Қаржы-қаражат,
Балубаева А.К. «Национальные модели ипотечных кредитов», Банки Казахстана,
А.Ж.Тұрлыбекова. Қазақстан ипотекалық компаниясы және тұрғын үй
Джимабаев Е. «Особенности национальной ипотеки», Юридическая газета.
Міржақыпова С.Т. «Банктегі бухгалтерлік есеп», Алматы, 2004ж
Итоги 2005 года БТА», Финанс и кредит, №5
Дүйсенбаев Н. «Перспективы развития ипотечного кредитования в РК»
Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие», Алматы 2004ж.
Мақыш С.Б. «Коммерциялық банктердің операциялары», Алматы, 2004ж.
Бердалиев А.К. «Қазақстан экономикасын басқару негіздері», Алматы, 2000ж.
Осипова А.В. «Экономикалық теория», Алматы, 2001ж.
Сейткасымов Б.К. «Деньги Кредит Банк», Алматы, 2002 ж.
Кондрат Е. «Проблемы развития ипотеки в РК», Статистика,
А. Баялбаева. Развитие ипотечного кредитования в Казахстане. //
Дүйсенбаев Н. «Сущности и принципы ипотечного кредитования»,
Сейткасимова Г.С. «Банковское дело», Алматы: Қаржы – қаражат,
Ким Т. «Ипотекалық облигация», РЦБК. №11 2004г. 95-97
Рамазанов Н. «Ипотека станет дешевле; обещает финансист», Деловая
Сағындықова Н. «Ипотекалық игіліктер», Егемен Қазақстан, 2004ж. 23
Нурманбетова А. « АТФ банк в системе ипотечного
«Квартира по ипотеке: ярмо или удача» Экспресс К,
Сейітқасымов Б.Қ. «Ипотекалық несие үлгілері», Ақша Несие Банк
Ким Т. «Ипотекалық облигация», РЦБК. №11 2004г. 95-97
Нурсейтов Р. «Ипотечная кредитования в РК, проблемы и
Ипотекалық операциялардың есебі мен аудиті
Қысқа мерзімді несие - пайдалану мерзімі бір жылдан аспайтын несиелер
«Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелеуді дамытудың негізгі бағыттары»
Тұрғын үйді ипотекалық несиелеу жүйесінің құрылуы мен дамуы
Екінші деңгейлі банктердің несиелік тәуекелін басқарудың теориялық-әдістемелік негіздері
Коммерциялық банктердің жеке тұлғаларды несиелеу
Қарыз алушы кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері
Ипотекалық несиелерді беруге маманданған несие қаржы мекемелері мен ипотекалық банктер
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінің ипотекалық несиелендіруін ұйымдастырудың қарқынды дамуын және механизмін зерттеу
Тұтыну несиесі жайлы мәлімет