Сапаны басқару қызметі
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ................................................................................................................... 3
1 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА КӘСІПОРЫННЫҢ ӨНІМ САПАСЫН ТЕОРИЯЛЫҚ
1.1 Сапаның экономикалық мәні мен оның көрсеткіштері................................ 5
1.2 Өнім сапасын басқару жүйесі мен өнімді сертификаттау.............................9
1.3 Өнім сапасы мен оның бәсекеге қабілеттілігін көтерудің экономикалық
2 КӘСІПОРЫНДА ӨНІМ САПАСЫНА ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ..... 19
2.1 «Баян Сұлу» АҚ-ның өндірістік шаруашылық қызметін талдау..............
2.2 «Баян Сұлу» АҚ-ның өнім сапасының саясаты немесе өнімді
2.3 Қазақстандағы кондитер өнімдерін өнідіретін кәсіпорындардың қазіргі кездегі
3 ҚАЗАҚСТАН ӨНІМДЕРІНІҢ ӘЛЕМДІК НАРЫҚҚА ШЫҒАРУ ЖОЛДАРЫ НЕМЕСЕ
3.1 Қазақстан Республикасындағы сапа менеджменті жүйесін жетілдіру және оның
3.2 Қазақстанның БСҰ-ға кіруі отандық өнеркәсіптің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың
ҚОРЫТЫНДЫ...................................................................................................... 37
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................................................... 39
КІРІСПЕ
Нарықтық қатынастарға өтуде өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің негізгі құраушысы оның
Соңғы кездері бұл мәселенің өткірлігі елеулі дәрежеде өсті. Бұл
Өнімнің жоғары сапасы фирмаға бағалы емес бәсекеде жеңіске жетуді,
Қазақстан үшін бәсекеге қабілетті өнім өндірудің басты нәтижесі
Бүгінгі күні басты мақсат тек қана өндірісті жандандыруға бағытталып
Айта кеткен жөн, бүгінгі күнде еліміздің көптеген компаниялары өз
Өнімге, өнім сапасына, бағасы мен бәсекелестігіне кеткен шығындар мен
Курстық жұмысымның мақсаты – кәсіпорынның өнім сапасының ұйымдастыруының теориялық
Өзімнің курстық жұмысымда ҚР-да өнім сапасы, оның бәсекеге қабілеттілігі
Курстық жұмыс үш тарауға бөлінген:
Бірінші тарауда өнім сапасының экономикалық мәні, оның маңыздылығы, бәсекеге
Екінші тарауда кәсіпорынның техника экономикалық көрсеткіштерін есептеу, оған анализ
Үшінші тарауда Қазақстанның БСҰ-ға кіруі, отандық өнімнің сапасы бәсекеге
Курстық жұмысты жазу барысында отандық ғалымдардың еңбектері, оқулықтары, сондай-ақ
1 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА КӘСІПОРЫННЫҢ ӨНІМ САПАСЫН
1.1 Сапаның экономикалық мәні мен оның көрсеткіштері
Өнім сапасы дегеніміз өнімнің атқаратын міндетімен сәйкес қажеттілік анықтамасын
Нарықтық қатынастарға өтудің қазіргі кезеңдегі жағдайларында кәсіпорынға өзінің тауарының
Шығындар бойынша артықшылық – бұл фирманың бәсекелестерге қарағанда аз
Саралау деп сападағы артықшылықты, соның ішінде, өнімнің ерекшелігін, тұтынушыларға
Бір нәрсеге бейімделу фирманың күш-қуаттарының тұтынушылардың қандай да бір
Өнім сапасының бәсекеге қабілеттілік стратегиясы фирманың бәсекелік артықшалық түрлерінің
Кез-келген өнімнің тұтыну қасиеттері сапа көрсеткіштерінде көрініс табады.
Сапа көрсеткіштері бірлік, кешендік, интегралдық сапа көрсеткіштері болып бөлінеді.
Бірлік көрсеткіштер өнімнің жекелеген пайдалы қасиеттерін сипаттайды. Жиынтықта олар
Жеке көрсеткіштер үлкенекі топқа бөлінеді: сыныптау (классификация) және бағалау.
Сыныптау көрсеткіштері өнімнің сыныптау жүйесінде белгілі бір топқа жататының
Жеке көрсеткіштер 11 топқа бөлінеді:
Сурет 1. Өнім сапасының жеке көрсеткіштері
Белгілеу көрсеткіштері өнімнің өзіне арналған қызметін орындаудағы (құрал-жабдықтардың өнімділігі,
Сенімділік көрсеткіші 4 бірлік көрсеткіштерімен сипатталады: бұйымның тоқтаусыздығы, сақталушылығы,
Технологиялық көрсеткіштер. Технологиялық бұйым конструкциясының берілген өндіру көлеміндегі үйлесімді
ресурс тұтыну, яғни, өнім өндірісіне кеткен материал, отын, энергия,
ресурс сыйымдылық - өнімнің материал сыйымдылығы, энергия сыйымдылығы және
Стандарттау мен үйлестіру көрсеткіштері өнім бөлшектері атауларының жалпы
Эргономикалық көрсеткіштер өнім мен адамның өзара әрекетін, оның адам
Эстетикалық көрсеткіштер өнімнің сыртқы түрінің ақпараттық айқындылығын, жинақтың тұтастығын,
Патенттік-құқықтық көрсеткіштер өнім конструкциясындағы техникалық шешімдердің жаңару дәрежесін,
Тасымалдаушылық көрсеткіштері өнімнің тасымалдауға бейімділік дәрежесін көрсетеді.
Экологиялық көрсеткіштер қоршаған ортаға өнімді пайдалану немесе тұтыну кезінде
Қауіпсіздік көрсеткіштері өнімді пайдалану немесе тұтыну кезіңдегі, оны монтаждау,
Экономикалық көрсеткіштер сапаның жеке көрсеткіштері жүйесінде ерекше орынға ие.
Сапаның жалпы қорытынды көрсеткіштері, кәсіпорын шығаратын өнімнің жалпы сапасын
Сапа деңгейі – салыстырмалы сипаттама. Талданылатын өнімнің сапа көрсеткіштерін
Сапаны қалыптастыруға кеткен шығындарға байланысты сапа деңгейі төмендегідей болып
өнімнің абсолюттік сапа деңгейі, өнімнің өндірісі толып жатқан экономикадан
қауіпсіз сапа деңгейі, мұндай өнімді пайдалану қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі;
сапаның экономикалық оптимальды деңгейі, яғни өнім өндірісі мен тұтынуға
Өнім сапасы көрсеткіштерінің барлық жүйесі кәсіпорынды басқарудың ұйымдық-экономикалық механизмінде
Өнімнің қайта өңделетін түрлері бойынша үлгімен салыстырғандағы бірлік және
Мысалы, бизнес-жоспардың “Тауарлар мен қызметтер түрлері” бөлімінде барлық
Жоғары сапалы өнім өзінің техникалық-экономикалық көрсеткіштері бойынша ұқсас бәсекелес
Бәсекеге қабілетті өнім негізінен сапаның жоғары деңгейіне сәйкес келеді,
Сапа деңгейі төмен өнімдердің тұтастай алғанда көптеген бәсекелестер өніміне
Сапа деңгейі өте төмен өнімдер әдетте бәсекеге қабілетсіз, не
1.2 Өнім сапасын басқару жүйесі мен өнімді сертификаттау
Мелекеттік стандарттқа сай, өнім сапасын басқару – бұл өнім
Өнім сапасын басқару жүйесі эволюциясының ХХ ғасырда бірнеше кезендері
І кезеңде ХХ ғасырдың басында Ф.У. Тейлор сапаның жоғарғы
ІІ кезеңде (20-50− ші жылдары) сапаны бақылаудың статистикалық әдістері
ІІІ кезеңде (50-80 жылдары) шетелдерде де, біздің елімізде де
Ресейде Саратовтың ақаусыз өнім өндіру (АӨӨ) жүйесі, Львовтың ақаусыз
Львовтың ақаусыз еңбек жүйесі, ААӨ жүйесі сияқты, ең алдымен,
Горьковтің ССАӨР (сапа, сенімділік, алғашқы өнім ресурсы) жүйесінде негізгі
Өнімнің өміршендік цикллінің барлық сатысын қамтитын ең кешенді жүйе
80 жылдары (IV кезең) өнім сапасын басқару өнімнің өміршендік
TQM сапаның үнемі жақсаруына, өндірістік шығындардың азаюына және өнімді
өнімнің ақауының болмауы;
өндірістік емес шығындардың болмауы;
тұтынушыларға өнімді дәл уақытында жеткізіп беру.
TQM негізі – сапаның жақсаруының шегі жоқ.
1987 жылы АҚШ, Канада, ФРГ елдерінің қатысуымен халықаралық стандарттау
ИСО 9000. Сапаны жалпы басқару және сапаны қамтамасыз ету
ИСО 9001. Сапа жүйесі. Жобалау ненмесе өңдеу, өндіру, монтаждау
ИСО 9002. Сапа жүйесі. Өндірісте және монтаждауда сапаны қамтамасыз
ИСО 9003. Сапа жүйесі. Соңғы бақылау мен сынақ өткізуде
ИСО 9004. Сапаны жалпы басқару және сапа жүйесінің элементтері.
Бұл стандарттардың артықшылығы төмендегілерге бағытталғандығында болып табылады:
жүйелік тәсілдің сапасын басқаруға қолданылуына;
сапаның тұтынушыға бейімделуіне;
өнімнің өміршендік циклінің барлық сатылары бойынша өнім сапасына қойылатын
барлық негізгі қызметтері бойынша сапаны басқаруға;
өнім сапасына қойылатын нақты талаптарды құжат түрінде дайындауға;
Халықаралық стандарттардың дамушы сипатын, сонымен қатар олардың халықаралық нарыққа
Кәсіпорынға енгізілетін сапа жүйесі сапа саласында оның нақты қызметінің
Сапа саласындағы саясат ұзақ мерзімді мақсат түрінде қалыптасады және
кәсіпорынның экономикалық жағдайын қарастыру;
өнім өткізу нарықтарын кеңейту немесе жаулап алу;
алдынғы қатарлы фирмалар деңгейінен артық болатын өнімніңтехникалық деңгейіне қол
белгілі бір салалардағы немесе белгілі бір аймақтардағытұтынушылардың талаптарын қанағаттандыруға
жаңа қағидаларға сай жүзеге асырылатын функционалдық мүмкіндіктерді, өнімді игеру;
өнім сапасының ең маңызды көрсеткіштерін жетілдіру;
өндірілетін өнімнің ақаулылық деңгейін төмендету;
өнімге берілетін кепілдік мерзімін ұзарту;
қызмет көрсетуді дамыту.
ИСО стандарттарына сәйкес өнімнің өміршендік циклы 11 кезеңнен (сапа
Маркетинг, нарықты іздеу мен зерттеу
Техникалық талаптарды жобалау және өндеу, өнімді өндеу.
Материалдық-техникалық жабдықтау.
Өндірістік процесстерді өндеуге дайындық.
Өндіріс.
Бақылау, сынақ жүргізу және зерттеу.
Орау және сақтау.
Өнімді өткізу және бөлу.
Монтаж және пайдалану.
Техникалық көмек және қызмет көрсету.
Сынақтан өткізгеннен кейінгі пайдалану.
Сапаны басқару жүйесіне әрбір кезең бойынша кәсіпорын стандарттары түрінде
ИСО 9000 стандарттары сапаны басқару жүйесіне спа саласындағы саясаттан
Сапаны қамтамасыз ету өнімнің өміршендік циклінің әрбіркезеңінің орындалуы үшін
Сапаны басқаруға жоспарлау, реттеу, есепке алу, бақылау, өнім сапасын
Сапаны көтеру - өнім сапасын жақсарту бойынша үздіксіз жүргізілетін
Сапаны басқару жүйесінің өңделген құжаттарында ИСО 9000 стандарттарының талаптары,
Сапаны басқару жүйесі сертификат алу, яғни аттестациядан өтеді. Кәсіпорынның
Сапаны басқару жүйесі ИСО 9000 базасында, егер
2000 жылы сапаны басқару саласындағы тәжірбиені жинақтап қортындылаған халықаралық
стандарттардың жалпы саның қысқарту;
тұтынушылады қанағаттандыруға бағыттау;
стандарттарды үздіксіз жетілдіру;
құжаттардың ең қисынды құрылымы;
ұйымды басқарудың процестік тәсілі.
2000жылы желтоқсанда Ресей Федерациясы Мемлекеттік стандартты халықаралық стандарттың жаңа
а) сапаны басқару жүйесініңбарлық элементтері бойынша шектеулі ресурстарды бөлуді
б) «кіру-шығу», яғни, сапа басқару жүйесі шегінде қызымет ететін
Осыған орай, процесстік тәсілді пайдалану арқасында кез-келген сапаны басқару
ИСО 9000:1994 сапаны басқару жүйесінде кәсіпорындарға бөлініп берілген сертификаттардың
Сапаны басқару жүйесінің ұйымдық қамтамасыз етілуі сапаны басқару жүйесін
Сурет 2. Өнім сапасын басқару жүйесі
Өнім сапасын басқару жүйесінің басты мақсаттары:
сапа жөніндегі барлық бөлімшелер қызметтерінің үйлестірілуі;
өнімнің жекелеген түрлерінің сапасын басқару және қамтамасыз ету әдістерін
сапаны басқару бойынша оқу бағдарламаларын дайындау;
кәсіпорының сапа жөніндегі қызметінің нәтижелерін талдау;
сапа жүйесін және оны жетілдіру жұмыстарын ұйымдастыруды кезендік тексеру.
Ол сонымен қатар, көптеген кәсіпорында жеткілікті дами қоймаған
кәсіпорынның нарықтағы өніміне сұраныс пен қажеттіліктерді зерттеу және болжамдау;
өнімнің өміршендік циклының түрлі сатыларындағы сапа туралы қажетті мәліметтерді
сапаны кешендік техникалық-экономикалық талдау, оны қамтамасыз ету шығындары және
Сапаны басқару бөлімі осы қызметтің орталық бөлігі болып табылады.
Сапаны басқару бөлімі кәсіпорынның барлық бөлімдері мен қызметтеріне өнімнің
Сертификаттау - өнімнің қойылған талапларға сай келетінін дәлелдейтін іс-әрекет.
Сертификаттау келесідей мақсаттарға жетуге бағытталған:
біртұтас тауар нарығында кәсіпорынның және ұйымның іс-қызметіне, сондай-ақ, халықаралық
тұтынушылардың өнімге жетік талдау жасауына көмектесу;
өнімнің бәсекеге қаблеттілігін жоғарлатуға және оны экспорттауға көмектесу;
тұтынушыларды арам ниетті өндірушілерден қорғау;
өнімнің адам өміріне, денсаулығына, мүлікке қоршаған ортаға қауіпсіздігіне бақылау
өндіруші ұсынған өнім сапасының көрсеткіштерін дәлелдеп бекіту.
Сертификаттаудың зерттелген ережелері мен шарттары – халықаралық стандарттау ұйымының,
Сертификаттаудың негізінде мынадай принциптер бар:
Сертификаттау критерийлерін таңдау. Критерий дегеніміз – шығарылған өнімнің ұлттық
Сертификаттаудың 10 жұйесі ішінен біреуін таңдау;
өнім өндірісінің технологиялық процесінің тұрақтылығы, сапа басқару жүйесін пайдалану,
Сертификаттау жұмыстарын жүргізу мен сынақ өткізу нәтижесінің объективтілігі
Өнім сапасының жүйелерін сертификаттау 9000 сериалы ИСО стандарттарының нормативтік
ГОСТ Р 40. 003-96 сәйкес сапа жүйесін сертификаттауда үш
Сапа жүйесін алдын-ала бағалау;
Сапа жүйесін ең соңғы тексеру және бағалау;
Сертификатталған сапа жүйесін инспекциялық бақылау.
Егер кәсіпорында сапаны басқару жүйесі зерттеліп, әрекет еткен болса,
Жұмыс істеп тұрған сапаны басқару жүйесін және оның жекелеген
Өнімнің өміршендік циклының барлық сатыларында өнім сапасы бойынша заідық
сапа саласындағы сапа саясатты зерттеу және бекіту.
өнім сапасын қамтамасыз ету, басқару және жақсарту бойынша жаңа
9000:2000 сериалы ИСО стандарттары талаптарына сәйкес құжаттарын сараптау.
сараптау нәтижелері бойынша сапаны басқару жүйесінің құжаттарын қайта
Сертификаттау органдарында 5 және 6 сертификаттау жүйелері бойынша сапа
1.3 Өнім сапасы мен оның бәсекеге қабілеттілігін көтерудің экономикалық
Өнім сапасын көтеру, яғни оның бәсекеге қабілеттілігін көтеру деген
Еркін нарық жағдайында өндірушіге де, тұтынушыға да өндіріс тиімділігін
Біріншіден, өнім сапасын көтеру пайдалы әсер бірлігіне материалдық-техникалық
Тұтынушыға ағымдық шығындардың мұндай үнемделуі жаңа техниканың жақсартылған көрсеткіштерін
Э mм-m,e = Рсб (ΔКоа *
Мұндағы: Э mм-m,e - материалдық-техникалық және еңбек
Өнімнің сапасын көтеру өндірушіге баға мен оның рентабельділігін жоғарлатуға
Екіншіден, жаңа техниканың сапасын көтеру тұтынушыға құндық фактор есебінен
(Э өқ(т) ):
Э өқ(т) = Штшн *(К жтө - 1)
Мұндағы: Штшн- негізгі кезендегі тұтынушыдағы өнімнің құнының шартты-тұрақты шығындары;К
Үшіншіден, жаңа техника сапасын көтеру тұтынушыға техникалық қызмет
Этқж(т) = Штқжн * (Көа- 1)*Жкп
Мұндағы:Штқжн- машиналар мен құрал-жабдықтар паркінің жөндеу күрделілігі бірлігі
Төртіншіден, өнім сапасын көтеру тұтынушыға өндірісті ұлғайтуға кеткен капитал
Экст =ΔӨ*Ққт* Кс
Мұндағы: ΔӨ- заттық түрдегі жоғары сапалы бәсекеге қабілетті өнімді
Сонда, бәсекеге қабілетті өнім сапасын көтеру нәтижесіндегі тұтынушыдағы экономикалық
Эфк(т) = (Эмр(т) +Эткж(т)+Эөқ(т)) – Рефн(т)* (ΔSнқ(т)- Экс(т))
Мұндағы: ΔSнқ(т)– негізгі кезендегі негізгі өндірістік қорлардың рентабельділігі (Рефн)
Бір қарағанда бір жолғы және ағымдық шығындардың артуына алып
Бірақ, тіпті нарықтық экономикалық жағдайында өнім сапасы мен бәсекеге
Жаңа техниканы өндіруші, біріншіден, бәсекеге қабілетті өнімге өте жоғары
ΔП(ө)=[(Бқ-шжт - Өқжт) – (Бқ-шет- Өқет)]* Жжт
Мұндағы: Бқ-шжт және Бқ-шет- жаңа және ескі техникалалардың келісімшарты
Екіншіден, өнім сапасын көтеру өнімге тұтынушылардың кінәрат-талабы және ол
Сонда, өнім сапасы мен оның бәсекеге қабілеттілігін көтеруден алынатын
Эфк(ө) =П(ө) + ΔПсанк – Реф(ө) * Кс(ө)
Мұндағы: Псанк - жарамсыз өнімнің құны мен ақауларын жоюға
Бір-бірімен байланысты салалардағы әсерді (Эфкс) есептеу арқылы өндіруші мен
Эф(хш) = Эфк(ө) + Эфк(ө) +Эфк(с)
Өнімнің сапасы — бұл белгілі мұқтаждылықты қанағаттандыруға үлкен себепші
Өнімнің сапа деңгейі оның сапалық көрсеткіштері жүйесі негізінде анықталады.
Бәсекеге жарамдылығы өнім рынокта жеңіл және тез сатылады. Әрбір
Сапаны басқару жүйесін енгізу кәсіпорында мынадай міндеттерді шешуге мүмкіндік
жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты (рынокты) табу;
жоғары бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін қарастыру;
өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының тұрақтылығы жөніндегі проблемаларды
2 КӘСІПОРЫНДА ӨНІМ САПАСЫНА ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 «Баян Сұлу» АҚ-ның өндірістік шаруашылық қызметін талдау
«Баян сұлу» акционерлік қоғамы - 1974 жылы Қостанай кондитерлік
«Баян Сұлу» акционерлік қоғамы ( әрі қарай «Акционерлік қоғам»,
Кәсіпорынның алғашқы директоры негізгі мамандығы инженер механик -
Бірінші кезекте кәсіпорында карамельдік цех іске қосылды. Оның қуаты
1975 жылы наурызда өңдіріске бисквиттік цех қосылды. Осы жылы
1977 жылы Танашев Н.Б мырза өнімдердің жаңа түрін өндіруге
1975-1980 ж.ж - өндіріске үлкен көлемде карамельдердің, мармеладтардың, вафельдердің
1981 жылы тамыз айында Қостанай кондитерлік фабриканың директоры, 1946
1993 жылы қыркүйекте Қостанай кондитерлік фабрика - «Баян Сұлу»
1996 жылы кәсіпорын басқаруына уақыт жетістіктеріне сай жаңа технологиялар
1998-1999 жылдары «Баян Сұлу» АҚ өндіріске карамельді өндіру және
2000 жылы – кәсіпорында пеш іске қосылды. Оның буу
Ал 2003 жылы өндіріске шоколатты баллымен және балсыз өндіретін
«Баян Сұлү» АҚ-ның өнімдері Қазақстанның ішкі нарығына арналған. Өнімдерді
2004 жылы наурыз айында «Баян Сұлү» АҚ директоры
Кәсіпорында технопарктың құрал-жабдықтың жаңарту процесі жүргізіліп жатыр. Оның ішінде
«Баян Сұлу» АҚ-ң жарғылық капиталы
Акционерлік қоғамның жарияланған Жарғылық капиталы – 1000000050 (бір миллиард
Акционерлік қоғамның Жарғылық капиталын ұлғайтуға Қазақстан Республикасының заңнамасына
Акционерлік қоғамның органдары
1) жоғарғы орган – Акционерлердің Жалпы жиналысы;
2) басқару органы – Директорлар кеңесі;
3) атқарушы орган – алқалы атқарушы орган (Басқарма) немесе
4) Қоғамның қаржы-шаруашылық қызметіне бақылауды жүзеге асыратын орган –
Кесте-1 «Баян Сұлу» АҚ қызметінің технико- экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер өлщем бірлігі 2008 2009 ауытқулар
+- %
Өткізілген өнімнен тскен табыс мың. теңге 2550777,0 4039594,0 1488817,0
өткізілген өнімнің өзіндік құны. мың. теңге 1984626,0 3257934,0 1273308,0
Жалпы табыс мың. теңге 566151,0 781660,0 215509,0 138,1
Кезең шығындары мың. теңге 289449,0 473363,0 183914,0 163,5
негізгі қызметтен түскен табыс мың. теңге 276702,0 308297,0 31595,0
негізгі емес қызметтен түскен табыс мың. теңге 50257,0 9795,0
салық салғанға дейінгі табыс мың. теңге 326958,0 318092,0 -8866,0
Таза табыс мың. теңге 200641,0 199582,0 -1059,0 99,5
1 тг-ге шаққандағы шығын теңге 0,89 0,92 0.03 103,61
өнім рентабелділігі % 8,8 5,3 -3,5 -
сату рентабелділігі % 7,9 4,9 -2,9 -
Жұмыскерлер саны адам 432,0 450,0 18,0 104,2
Бір жұмыскердің еңбек өнімділігі мың. теңге 5904,6 8976,9 3072,3
Жұмыскерлердің еңбек ақы қоры мың. теңге 223065,0 230032,0 6967,0
бір жұмыскердің орт. айлық еңбек ақысы теңге 43029,5 42598,5
негізгі қорлардың орташа жылдық құны. мың. теңге 716448,0 1035276,0
қор қайтарымдылығы теңге 3,6 3,9 0,3 109,6
Қор
сыйымдылығы теңге 0,28 0,26 -0.02 92,9
қормен қарулану мың. теңге 1658,4 2300,6 642,2 138,7
1-ші кестеде келтірілген көрсеткіштер арқылы кәсіпорынның істеп жатқан жұмыстары
Негізгі емес қызметтен түскен табыс 2009 жылмен 2008 жылды
Рентабельділік кәсіпорын табысының қалыптасуының сипаттайтын басты көрсеткіштері болып табылады.
Сату рентабельділігі 2009 жылды 2008 жылмен салыстырғанда -2,9%-ға төмендеп
Жұмыскерлер саны 2009 жылмен 2008 жылды салыстырғанда 18 адамға
Бір жұмысшының еңбек өнімділігі 2009 жылмен 2008 жылды
Жалпы жұмыскерлердің еңбек ақы қоры 2009 жылмен 2008 жылды
Бір жұмысекрдің орташа айлық еңбек ақысы 2009 жылмен 2008
Негізгі қорлардың орташа жылдық құны 2009 жылмен 2008 жылды
Негізгі капиталдық пайдалану деңгейі бір жағынан фондтар құрылымын қалыптастыруда
Қор қайтарымдылығы дегеніміз – негізгі өндірістік қорлардың бүкіл жиынтығын
Қор сыйымдылығы – негізгі өндірістік қорлардың бүкіл жиынтығын пайдаланудың
Қор қайтарымдылығы 2009 жылмен 2008 жылды салыстырғанда 0,3 теңгеге
Қор қайтарымдылығы 2009 жылмен 2008 жылды салыстырғанда -0,02 теңгеге
Қормен қарулану 2009 жылмен 2008 жылды салыстырғанда 642,2 мың
2.2 «Баян Сұлу» АҚ-ның өнім сапасының саясаты немесе өнімді
Осыған орай өнім сапасының мынадай негізгі көрсеткіштері бар:
Функционалдық сәйкестік. Бұл өнімнің өзіндік базалық функциясын орындай алу
Нормативтік сәйкестік, яғни, өнімнің стандарттары мен нормаларға сәйкес келуі.
Өнімнің сенімділігі. Оның берілген мерзімде ақаусыз және сынбай жұмыс
Сервис - таурдың сатуға дейінгі және сатылғаннан кейінгі қызмет
Өнімнің эстетикалық қасиеттері: дизайны, түрі, түсі, дәмі және т.б.
Өнім немесе тауар имиджі.
Өнім сапасын көтеру бұрын өндірген өнімдердің ескіруне әкеліп соғады.
Кейбір жағдайда өндірушілер тауарды жасанды түрде ескіртеді. Мысалы, электр
Өнім сапасы, көбінесе «өнім өзегіне», яғни оның физикалық және
Өнімнің сыртқы түрі түтынушының тауарды сатып алуына әсер ететін
Тауар формасының түрі шексіз болуы мүмкін. Оларды куб, пиарамида,
Түс - өнімді түрлендіру үшін қолданылатын қарапайым құрал. әлемде
Түстер адам психикасына, оның көңіл-күйіне әсер етеді. Кейде олар
АҚ Баян Дизайн – нарықта тауарды саралауға қолданатын негізгі
Ассортимент саясаты тұтынушы талабына сай тиімді ассортименті тауар құрылымын,
Нарықта бір мезгілде болатын, бірақ жаңашылдық деңгейі бойынша айқындалатын
Кейбір ғалымдар, нарықта бір мезгілде тауардың мынадай топтары болуы
Негізгі – кәсіпорынға негізгі пайда алып келетін және өсу
Кәсіпорынның барлық тауарларының 15-25 пайызы - өсу кезеңінде, 50-60
Сурет-3. Тауар ассортиментінің оңтайлы арақатынасы
Кәсіпорынның таурлық саясаты мынадай бағытта құрылуы мүмкін:
өндірісті мамандандыру;
өндірісті дифференциациялау;
өндірісті диверсификациялау;
өндірісті интеграциялау.
Өндірісті мамандандыруды қолдануға мынадай факторлар әсер етеді. Ол- өндірісті
Өнеркәсіп дифференциация саясатын қолданған мына өз өнімін бәсекелестердің өнімдеріне
Өсу мүмкіндігі аз болса немесе бәсекелестер позициясы өте мықты
Диверсификацияның шоғырланған және жетілген түрін бөліп қарастыруға болады.
Шоғырланған диверсификацияда кәсіпорын өндірісте шығарылатын тауар тізбегінде өнімдердің
Жетілген диверсификация стратегиясын қолданған кезде кәсіпорын өзінің коммерциялық және
Кез - келген өнім нарықта позицияланады. өнімді позициялау келесі
өнімнің айрықша сапасына;
өнімнің тұтынушылар қойған мәселелерді шешуі (арзан баға);
бәсекелес маркаға қарағанда ерекшелігі.
Позициялау белгілі бір шарттардың дұрыс орындалуын талап етеді. Итальян
Бәсекелестер мен олардың өнімдерін білу. Мамандар бәсекелес фирмалардың өнімдері
Тұтынушылар күткен және олардың қажеттіліктеріне сәйкес ойдағыдай өнім. Кеәсіпорын
Кәсіпорынның өнімді нарықта позициялауын анықтап, оны сенімді дәлелдермен негіздеу.
2.3 Қазақстандағы кондитер өнімдерін өнідіретін кәсіпорындардың қазіргі кездегі
«Баян Сұлу» АҚ-мы Республикамыздағы кондитерлік өнімдерін шығаратын ірі кәсіпорынның
Кең ауқымды, жоғары сапалы өнімдер кез-келген тұтынушулардың талаптарын қанағаттандырады.
Қазіргі таңда кәсіпорын кондитерлік өнімдердің 200 астам түрін өндіруде.
Сапасына келетін болсақ, өндірістің әрбір сатысындағы қатаң бақылау өнімнің
Кәсіпорынның жоғары кәсіпкерлік репутациясы Ресей, Украина, Белоруссия, Германия, Польша,
«Баян Сұлу» АҚ-ның ресми дилері ретінде – ЖШС «Интер
Қазіргі таңда отандық өнім тек ішкі нарықта ғана үлкен
Отандық кондитер өнімдерін өндірушілер қиын жағдайда, оның себебі баж
2005 жылы 1 қантарынан бастап, жарты жыл бойы кейбір
Отандық өнімді қорғау кезде біз көп ұтамыз, мысалға 2008
Өнім өнідірісінің көлемі елімізде жоғары болғанымен тұтыну деңгейімен сәйкес
Кондитерлер ассоцияциясының беретін ақпараттарына сүйенсек, қазақстандық кондитерлер бір
Media Marketing Inbox көрсеткіштері бойынша кондитерлік өнімдер 2010 жылы
Қазіргі тұтынушы өнім сапасына жоғары талап қояды. Тұтынушылардың талаптарына
Кәсіпорындарда шығарылатын өнімдердің сапасы нарықтың жағдайда қызметтің негізгі факторы
Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, сапалылықты арттыру қызметі жүйелік басқару шеңберінде
Өнімнің сапасын басқару стандарттауға негізделеді. Ол ұлттық шаруашылықтың, халықтың,
Дайындалған өнімнің сапасының түпкілікті бағалылығы сертификат көмегімен жүзеге асырылады,
Өнімнің сапасын басқаруда нормативтік актілерді іске асыру сапасын және
3 ҚАЗАҚСТАН ӨНІМДЕРІНІҢ ӘЛЕМДІК НАРЫҚҚА ШЫҒАРУ ЖОЛДАРЫ НЕМЕСЕ
3.1 Қазақстан Республикасындағы сапа менеджменті жүйесін жетілдіру және оның
Бизнес жүйесінің интегративтік сапалары. Іскерлік қатынастың кез келген табиғатын,
бизнес жүйесінде атқаратын функционалдық қызметіне қарамай-ақ барлық субъектілердің әлеуметтік-экономикалық
іскерлік қатыс барлық субъектілер ықыластарының консенсусы болып табылады.
Бизнестегі қатыс барлық субъектілердің бір-бірінен тәуелсіз болулары шартты жағдай.
Іскерлік қатыс субъектілерінің тәуелсіздіктерін бір мағынада түсінуге болмайды. Экономикалық
Іскерлік қатыстар субъектілерінің тәуелсіздігі дел келісім жүргізген кезде олардың
Бизнес жүйесінде өзара байланыстары бар субъектілер қашан болса да
Бизнестің жүйесі экономиканың ұзақ эволюциялық жолмен дамуының нәтижесі.
Іскерлік қатыстар субъектілерінің тәуелсіздігі мен олардың арасындағы мүдделерінің консенсусы
Бизнес өзін-өзі реттеуші жүйе. Бірақ та іскерлік қатыстардың заң
Бүгінгі Қазақстан экономикасында бизнестің жүйелі түрі қалыптасуда. Бұрынғы Совет
Кәсіпкерлік фирмалардың түрлері. Кәсіпкерлік фирма дегеніміз — азаматтардың және
Қазақстан Республикасы бекіткен ереже бойынша жалдамалы еңбекті пайдаланбайтын ұжымдар
Сөйтіп, кәсіпкерлік фирма — жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланатын кәсіпкерліктің
Фирмалардың әр түрлі болуы олардың меншік түріне тікелей байланысты.
Сапалық көрсеткіштер негізіне меншік түрлері жатады. Олардың ішіндегі жиі
жеке меншіктегі фирмалар;
жауапкершілігі шектелген ұжымдық кәсіпорындар;
мемлекеттік ұжымдық не мемлекеттік және меншіктік аралас меншіктегі капиталдары
фирмалардың филиалдары мен өкілдіктері.
Сонымен қоса фирмалардың сапалық және сандық сипаттамалары бар. Кәсіпкерлік
Өнеркәсіптердің сандық параметрі кызметкерлердің санына сәйкес мына төмендегідей бөлінеді
ең шағын өнеркәсіптер (қызметкерлер саны оннан аспайды);
өте ұсақ өнеркәсіптер (қызметкерлер саны 20-дан аспайды);
ұсақ өнеркәсіптер (қызметкерлер саны 99-дан аспайды);
ірі өнеркәсіптер (қызметкерлер саны 500-ден астам).
Басқа елдердегі кәсіпкерлік фирмалардың түрлерін ажырату сандық параметрлері жағынан
Өнеркәсіптер капиталдың жылдық айналым мөлшеріне сай мына төмендегідей бөлінеді
ұсақ өнеркәсіптер (капиталдың жылдық айналымы 25 мың маркадан аспайды),
орта және ірі өнеркәсіптер (25 мың маркадан жоғары). Фирманың
Рынок экономикасы дамыған елдердің бәрінде де кәсіпкерлік фирмалардың әрекеттерін
Қазақстан Республикасы экономикасындағы кәсіпкершілік фирмалардың қалыптасуы төмендегідей өтуде: жеке
Әрбір меншік иесі фирманың барлық алған міндеттемелері үшін толық
Рыноктық экономика қалыптасқан елдерде меншік классикалық жеке меншік емес,
Қазақстанның БСҰ-ға кіруі отандық өнеркәсіптің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың факторы
Дамудың қазіргі кезеңінде біздің қоғамымыздың алдында орнықты экономикалық өсуді
Қазақстанның әлемдік экономикалық қоғамдастыққа оның толық құқылы мүшесі ретінде
Еліміздің өндірістік әлеуеті ерекшелігі мен құрылымын ескергенде, экономиканы әртараптандырудың
Экономиканы әртараптандыру, бәсекеге қабілетті өндірістер құру жолымен орнықты экономикалық
Сондай-ақ саланы қолдаудағы мағызды бағыт техникалық қайта жарақтандыруды жеделдету
Өңдеуші өнеркәсіпті дамытуда тек қосымша құны онды, технологиялық деңгейі
Қазақстан әзірге саяси тұрғыда егемен республика болып табылады, ал
БСҰ-ға кіруге үлкен мән беру, зор мүмкіндіктері бар ел
Бүгінде әлемдегі 140-тан астам ел БСҰ-ға мүше болып табылады,
БСҰ-ға мүше болу отандық өнімдерді сыртқы нарықтарға жылжыту үшін
Отандық тауар өндірушілер үшін белгілі бір тәуекел қаупі бар,
Бүгінде Қазақстанның БСҰ-ға кіру үдерісі тура жолға қойылды, басты
Қазақстанның БСҰ-ға кіру туралы 1996 жылдың қантарында қтініш берді
Жаңа мемлекеттердің БСҰ-ға қосылуы шарттарын талдау қандай да бір
Соңғы кездері Қазақстанда жүріп жатқан келіссөздер үдерісінің белсенді бола
Көптеген жоғары дамыған елдердің БСҰ-ға кіруге бірнеше ондаған жылдар
Бұл мысалдар аталған ұйымға кіру мәселесін жан-жақты қарастыру қажеттігін
Бірақ БСҰ-ға өткен кезде ең басты қағидатты, Қазақстанда шығарылатын
Жоғарыда аталып көрсетілгендей, жекелеген сарапшылардың пікірінше Қазақстанның кеден шекараларын
Кеден шекараларын қорғауды нығайту, кеден кеңістігінің контрабандадан қауіпсіздігін қамтамасыз
Бүгінде отандық заңнама нормалардың қайталануы және әртүрлі ұғынылуы проблемаларымен
Ұлттық заңнамаларды БСҰ ережелері мен нормаларына сәйкес келтіру Қазақстанның
БСҰ-ға кіру елімізге инвестициялардың өсуін қамтамасыз ететінін де естен
Қорытындылай келе, егер Үкімет дұрыс саясат жүргізсе және экспортты
ҚОРЫТЫНДЫ
Өнімнің сапасы — бұл белгілі мұқтаждылықты қанағаттандыруға үлкен себепші
Өнімнің сапа деңгейі оның сапалық көрсеткіштері жүйесі негізінде анықталады.
Бәсекеге жарамдылығы өнім рынокта жеңіл және тез сатылады. Әрбір
Сапаны басқару жүйесін енгізу кәсіпорында мынадай міндеттерді шешуге мүмкіндік
жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты (рынокты) табу;
жоғары бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін қарастыру;
өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының тұрақтылығы жөніндегі проблемаларды
Бизнес жүйесінде өзара байланыстары бар субъектілер қашан болса да
Кәсіпорындарда шығарылатын өнімдердің сапасы нарықтың жағдайда қызметтің негізгі факторы
Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, сапалылықты арттыру қызметі жүйелік басқару шеңберінде
Өнімнің сапасын басқару стандарттауға негізделеді. Ол ұлттық шаруашылықтың, халықтың,
Дайындалған өнімнің сапасының түпкілікті бағалылығы сертификат көмегімен жүзеге асырылады,
Өнімнің сапасын басқаруда нормативтік актілерді іске асыру сапасын және
Қазақстанның әлемдік экономикалық қоғамдастыққа оның толық құқылы мүшесі ретінде
БСҰ-ға кіру елімізге инвестициялардың өсуін қамтамасыз ететінін де естен
Қорытындылай келе, егер Үкімет дұрыс саясат жүргізсе және экспортты
Пайдаланылған әдебиеттер:
Бердалиева К.Б. «Қазақстан экономикасын басқару негіздері».
Алматы -2001 ж.
Ермаков В.А. «Қазақстан қазіргі дүние әлемінде», Алматы – 2002
Мейірбеков А.Қ. «Кәсіпорын экономикасы», Алматы - 2003 ж
Сәбден О., Тоқсанова А. «Шағын кәсіпкерлікті басқару», Алматы –
Сахариев С.С «Әлем экономикасы», Алматы – 2003 ж.
Шеденов Ө.Қ. «Жалпы экономикалық теория», Алматы – 2002 ж.
«Экономикалық саясат», Экономика –Алматы, 2002 ж
Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. «Қаржы», Алматы 2003 ж.
Мамыров Н.К. «Халықаралық экономикалық қатынастар»
Мейірбеков А.Қ. «Кәсіпорын экономикасы», Алматы - 2003 ж
Ахметов К.Ғ. Менеджмент негіздері, Алматы - 2005
Сәбден О., Тоқсанова А. «Шағын кәсіпкерлікті басқару», Алматы –
Шеденов Ө.Қ. «Жалпы экономикалық теория», Алматы – 2002 ж.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Жаңа әлемдегі
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. Қазақстан Республикасы
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан-2030. Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы.
40
Бәсекеге қабілеттілііктің
параметлері
Техникалық
Экономикалық
Қызметі
Біржолғы
Ағымдағы
Эргономи-қ
Эстетикалық
Нормативтік
Қауіпсіздігі
Техникалық тиімділігі
Патенттік
тазалығы
Эколо-гиялық
Жіктелуі
Конструкция-лық
Бас директор
Бас директордың сапа жөніндегі орынбасары
Стандарттау бөлімі
Сапаны басқару қызметі
Сенімділік бөлімі
Метрология
бөлімі
Техникалық бақылау бөлімі
Сертификат-тау
бөлімі
Сапаны басқару бөлімі
Қызметті әзірлеудегі сапа
Өнім сапасын басқарудың теориялық аспектілері
Өнім сапасын арттыру жайлы шетелдік тәжірибе
Өнім сапасын арттырудың шетелдік тәжірибесі
Өнім сапасын басқару жайлы Жапонияның тәжірибесі
Сапа көрсеткіштерінің мәні мен қызметі
Өнім сапасы түсінігі
Өнім сапасын басқару жөніндегі Жапонияның тәжірибесі туралы мәлімет
Өнімнің сапасы оның бәсекелестігінің көрсеткіші
Өнеркәсіптік кәсіпорындарда өндірістік тауарлардың сапасын басқару