Халықаралық экономикалық қатынастардың субъектілері
Мазмұны
Кіріспе 3
Әлемдік экономика және халықаралық экономикалық қатынастардың объектісі мен
Халықаралық экономикалық қатынастар түрлері 9
Халықаралық экономикалық қатынастардың субъектілері 12
Елдерді экономикалық нышандарына байланысты топтастыру 16
Әлемдік экономикадағы интернационализация, глобализация мен аймақтандыру: тенденциялары мен
Қорытынды 23
Пайдаланылған әдебиеттер 24
Кіріспе .......................................................................................3
I Халықаралық экономикалық қатынастар: мәні және түрлері
1.1 Әлемдік экономика және халықаралық экономикалық қатынастардың объектісі
1.2 Халықаралық экономикалық қатынастар түрлері.......9
II Әлемдік экономиканың субъектері және оны глобализациялау мен
Халықаралық экономикалық қатынастардың субъектілері.................................................................................12
Елдерді экономикалық нышандарына байланысты топтастыру ....................................................................16
Әлемдік экономикадағы интернационализация, глобализация мен аймақтандыру: тенденциялары мен
Қорытынды ...........................................................................23
Пайдаланылған әдебиеттер..................................................24
Кіріспе
Әлемдік экономика немесе дүниежүзілік шаруашылық дегеніміз – ұлттық
Дүниежүзілік шаруашылықты оқыту мен зерттеудің үлкен теориялық-әдістемелік және
Халықаралық экономикалық байланыстарды зерттеу жұмысымен А.Смит, Д.Рикардо, К.Маркс,
Дүниежүзілік шаруашылық өзара байланысты екі жүйеден – ұлттық
Дүниежүзілік шаруашылық дегенде, тек бір ғана қарапайым байланысты
Қвзіргі жағдайда кез келген мемлекеттің экономикасының дамуы дүниежүзілік
Әлемнің біртұтастығы алуан түрлі, 160-тан астам тәуелсіз, экономикалық
Бүгінгі таңда аталған мәселелер уақыт ағымынан кейін артта
ХХI ғарырдың басында әлемдік экономиканың негізгі бағыты оның
Әлемдік экономика және халықаралық экономикалық қатынастардың объектісі мен
Қандай да пәнді зерттеуге кіріскенде, оның объектісі мен
Қаншалықты өзгеше болып көрінгенімен, Халықаралық экономикалық қатынастар мәнін
Оған көңіл бөліп отырған себебіміз, пайдаланылатын көптеген әдебиеттерде
Халықаралық экономикалық қатынастар мазмұны ешқандай қиыншылықтар туғызбаса да,
«ХЭҚ теориясы жалпы саяси экономия теориясы негізінде пайда
Жоғарыда келтірілген анықтамаларда марксистік саяси экономияның методологиясы айқын
«Бұл оқулықта зерттелуі үшін ерекше, басқа экономикалық теорияға
Көріп отырғанымыздай, бұл жерде ХЭҚ ерекше тәсілдерді қажет
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келгенде, төмендегідей тұжырым жасауға болады.
Бұл жерде қандай өзгешелік бар деуге болады? «Әлемдік
Осы мәселені зерттеуде кездесетін алғашқы қиындық – терминдердің
Қанша ерсі көрінгенімен, осы терминологиялық былық өз бастауын
Арнайы әдебиеттерде де жағдай мәз емес. Сондықтан «экономика»
Бұл өзгешеліктерді талдауды мақсат етпегендіктен, біз бұл жұмыста
Осы мәселенің толық күрделілігін көрсету үшін, француз професоры
Адамзаттың өндіріс іс-әрекетінің жиынтығы. Оны әлемдік жалпы өнім,
Әлемдік экономикада өзіндік орны бар ұлттық экономикалар жиынтығы.
Халықаралық экономикалық қатынастардың жиынтығы. Алғашқы классикалық мектептер экономистері
Трансұлттық компаниялар (ТҰК) мен банктердің (ТҰБ) планетарлық іс-әрекеті.
Ірі «Солтүстік-Оңтүстік», «Шығыс-Батыс» блоктарына құрылымданған ансамбль.
К.Маркс пен В.И.Ленин ізбасарлары мен неомарксистердің әлемдік экономиканы
Бәрін анықтайтын, ұйымдастыратын және құрылымын жасайтын, («машинадан шыққан
Қоршаған орта жағдайын және қолда бар ресурстарды есепке
Ол өз шолуын, мынандай тұжырыммен аяқтайды: «Әлемдік экономика
Бұл жерге «Ұлыбритания мен АҚШ зерттеушілері әлемдік экономиканы
Басқа да анықтамаларды қорытындылай келе, Л.А.Зубченко мынандай тұжырым
Біз бұл ұғымға анықтама беру талпыныстарының бәрін келтіре
Әлемдік экономика мен ХЭҚ-дың жалпы даму бағыттылығын белгілі
1995 жылғы мәліметтер бойынша, БҰҰ-на мүше болған 185
Халықаралық экономикалық қатынастар түрлері
Халықаралық экономикалық қатынастар басқа экономикалық қатынастар сияқты бір
Көптеген оқулықтар мен оқу құралдарында ХЭҚ түрлеріне үлкен
Ал ХЭҚ тарихы ғана емес, даму логикасы да
«Халықаралық экономикалық қатынастар» - әлем елдері арасындағы шаруашылық
ХЭҚ алдыңғы қатарындағы түрі халықаралық сауда болып табылады.
Жоғарыда аталып кеткен профессор М.Бо былай жазады: «Халықаралық
Біз ХЭҚ түрлерін толық тізіп шығуды мақсат етпейміз.
Бұл негізден қарағанда, халықаралық сауда ХЭҚ-ның ең алғашқы
әрбір сауда қатынастары нәтижесінде ақшаны тудырады. Ақшасыз халықаралық
Көптеген қысқа оқулықтарға көбінесе осы екі түрі еніп,
Дүниежүзілік шаруашылықтың пайда болуы өндірістің халықаралық мамандануы мен
ХЭҚ-дық тағы бір маңызды түрі ХЭҚ субъектілерінің орны
Бұл тенденцияға қарама-қарсы трансұлттық компаниялардың маңызы тез өсуде.
Енді әлемдік қауымдастықтың ХЭҚ даму қажеттілігіне байланысты институционалды
Сонымен қазіргі ХЭҚ-дың негізгі түрлеріне: халықаралық сауд, халықаралық
Бірқатар басылымдарда ХЭҚ-ң тек бірнеше түрі ғана беріледі,
Әрине мәселе ХЭҚ түрлерінің тарихи және логикалық себептерінде
Халықаралық экономикалық қатынастардың субъектілері
ХЭҚ-тар субъектісі дегенде, осы қатынастардың дамуы мен өзгеруіне
Әлемдік экономика шығу тегі мен мәніне нарықтық экономика
ХЭҚ-дың дәстүрлі теориялары мемлекеттер арасындағы экономикалық қатынастарды қарастырады.
Белгілі бір батыс оқулықтарының бірінен алынған бұл цитата
Соңғысын арнайы айта кетуіміздің себебі, біз ұзақ мерзім
Осындай идеологиялық «қамтамасыздану» мен халықаралық құқықтық түсіндіру Қазақстанның
«Социолистік дүниежүзілік шаруашылық жүйесінің» ыдырауы ХЭҚ-дағы ұлттық мемлекеттердің
Халықаралық ұйымдар, оның ішінде экономикалық ұйымдар мемлекетаралық экономикалық
Экономикадан Нобель сыйлығының лауреаты Я.Тинберген өзінің «ХХI ғасырда
Осы ұсыныстардың кейбіреуі тым батыл және бүгінгі саяси
Халықаралық экономикалық ұйымдар көп болуымен қатар, әр түрлі
Бірақ нарықтық экономикада өндіру мен сауданы мемлекет пен
Француз профессоры Р.Петрелланың пікірінше, «Экономика глобализанциясы дегеніміз –
Бұл ТҰК-тың экономикадағы ролін проблемаларға назар аударуға деген
Әрине ХЭҚ-дың бәрінде жекелеген адамдар қатысуда, олар үкімет,
Халықаралық экономикалық қатынастардың шиеленісуі жағдайында ХЭҚ қатысушыларының ұлтына,
Осылайша, қазіргі таңдағы халықаралық экономикалық қатынастар әр түрлі
Елдерді экономикалық нышандарына байланысты топтастыру
Дүниежүзілік шаруашылықтың құрылымы және әлемдік экономикалық қатынастар –
«Халықаралық экономика құрылымына ұлттық экономикалық құрылымдар анықтаушы әсер
Шындығында, кенеттен болатын сауда соғыстары, бір елдердегі протекционистік
Экономиканы сипаттайтын көрсеткіштер өте көп, сондықтан елдерді топтастыру
Біріккен Ұлттар Ұйымы әлем елдерін бірнеше нышандары бойынша
Елдерді Адам Даму Индексі бойынша топтастыру.
Бұл БҰҰ-ның тәжірибесіне 1990 жылдан бастап енгізілді. Сондықтн
Осы топтастыру тәсілі бойынша әлем елдері 3-топқа бөлінеді:
АДИ-ның жоғарғы деңгейі – 53 ел
АДИ орта деңгейі – 67 ел
АДИ төмен деңгейі
Бұл көрсеткішті көрсетіп отырған себебіміз, ол ең бедерлді
Әрине, БҰҰ «әлемдік үкімет» емес, бірақ оның саяси
Екінші топтастыру тәсілі – американ долларында есептелетін
Төмен табыс – 765 және одан төмен –
Орта төмен табыс – 766-3035 – 65 ел
Орта жоғар табыс – 3036-9385 – 30 ел.
Жоғары табыс – 9386 және одан жоғары –
АҚШ долларымен есептелген бұл көрсеткіш халық өмір деңгейін
Үшінші топтастыру экономикалық даму бойынша жүргізілген. Бұл жерде
Осы нышаны бойынша елдер екі үлкен топқа бөлінген:өнеркәсібі
Әлемдік экономикадағы интернационализация, глобализация мен аймақтандыру: тенденциялары мен
«Экономикалық интернационализация» ұғымы оқу және ғылыми әдебиетте кең
Шын мәнінде «интернационал» деген сөз қазақша «халықаралық» деген
Мұндай мағынада түсініліп отыған интернационализация – ХЭҚ-р сияқты
Сондықтан, әңгіме дүниежүзілік экономиканың қашан пайда болғанында емес.
Мұндай байланыстар ұлттық экономиканы жетіспейтін ресурстармен қамтамасыз ететін,
Машина индустриясына өту мен экономика интернационализациясы ұлттық экономиканың
Қазір ХЭҚ-ға қатыспайтынел немесе халық жоқ және экономика
Қазіргі экономикалық процестердің ұлттық сипатының тереңдеуі «экономика глобализациясы»,
«Глобалды мәселелер», «әр түрлі процестер глобализациясы» деп аталған
Американдық немесе канадалық фермерлердің кез келген шешімі глобалдық
Ұдайы өндіріс процестерінң ұлттық шекаралардан шығуы, ұлттық экономиканың
Экономикалық процестердің глобализациясы ХЭҚ-ң әлемнің барлық жері мен
Бірақ көптеген тарихи саяси, мәдени және тағы басқадай
Қазіргі экономикалық әдебиетте бұл процесс әлемдік экономикадағы аймақтандыру
Латын тілінен алынған «регион» сөзі облыс, ел мағынасын
Біздің түсінігімізде, аймақ – басқа елдерге қарағанда араларында
Ол заңдылықтар бар, бірақ ішкі қатынастарға қарағанда халықаралық
Бірақ та экономикалық даму мен шырмалу заңдылығы басым.
Сөйтіп аймақтық бірлестіктер мемлекеттің экономикалық өсу жағдайын қамтамасыз
Қазіргі заманғы әдебиетте ең дамыған үш аймақ туралы
Қорыта келіп, айтатынымыз, бір ел бірнеше аймақтық топ
Қорытынды
Қазіргі кезде кәсіпкерлердің жаңа буындары, басқару, сондай-ақ, білікті
Ғылыми-техникалық прогрестің жылдамдауы, жаңа ьехнологияның тарауы. Ғылыми-техникалық прогрестің
Қоршаған ортаның проблемаларындағы глобальдық өзгерістер. Экологиялық базалардың сарқылуы,
Халықаралық өсу мен қоныстанудың қозғалысы. Халықтың қоныстануы экологиялық,
Экономикалық өзара бағыныштылық дүние жүзі елдері арасындағы құқық
Қазіргі кездегі байланыстардың ерекшелігі:
Халықаралық ұйымдардың рөлінің күшеюі;
Мемлекеттік емес құрылымның рөлінің өсу;
Халықаралық мәселелерді шешуде халықаралық қауымдастыққа кіретіндердің құрамын өзгерту
Пайдаланылған әдебиеттер
Елемесов Р.Е. «Халықаралық экономикалық қатынастар» - Алматы, 2002жыл
Мамыров «Халықаралық экономикалық қатынастар» - Алматы,2000жыл
Г.Н. Доғалова «Халықаралық экономика» - Алматы, 2000 жыл
Хасбулатов Р.И. «Международная торговля» – М., 1994
В.Д. Щетинина «Международные экономические отношения» - М., 1996
Әкімбеков « Экономикалық теория» - Алматы,2002
1
Банктік қызмет аясындағы банктік құқықтық қатынастар: жалпы сипаттамасы, теориялық мәселелері
Халықаралық құқық қайнар көздері
Халықаралық құқығының негіздері
Тауар-ақша қатынасы және қаржы
Кәсіпкерлік саласындағы міндеттемелік-құқықтық қатынастар
Бүгінгі таңдағы халықаралық қатынастардың негізгі белгілері
Саясат тарихы туралы ақпарат
Жеке тұлғаларадың халықаралық құқықтық субектілері
Халықаралық жеке құқықтың жалпы жағдайы
Қаржы нарығының экономикағы рөлі және мәні