Қызметкердің орташа айлық жалақысы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
Т.РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
Экономикалық теория кафедрасы
К у р с т ы қ
Тақырып: Нарықтық экономикаға өту кезіндегі еңбек нарығының қалыптасуы
Тексерген: э.ғ.к. доцент
Байшоланова Қ.С.
Орындаған: Ақберді А.
Экономика – 201 топ
Алматы – 2007 жыл
Жоспар
Кіріспе
1 БӨЛІМ. Нарықтық экономикаға өту кезіндегі еңбек нарығының
1.1 Еңбек нарығының құрылымы
1.2 Еңбек нарығына әсер ететін факторлар
1.3 Жалақының қалыптасуы
2 БӨЛІМ. Жалпы жұмыссыздық
2.1 Жұмыссыздық мәні
2.2 Жұмыссыздықтың көрсеткіштері мен түрлері
3 БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығы
3.1 Қазақстан Республикасы және өңірлердегі
3.2 Қазақстан Республикасының еңбек нарығының
3.3 Қазақстан Республикасының жұмыссыздық
шешу және тұрғындарды жұмыспен қамтудың мемлекеттік саясаты
Қорытынды
Қолданыған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Еңбек адам өміріне қажетті материалдық және рухани игіліктерді
Еңбек дегеніміз шығармашылық процесс, яғни еңбек өзінің даму
Еңбекті түсіну үшін оның обьективті және субьективті жақтарын
Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы» Заңында «еңбек қатынастары- тараптардың
Адамның алдына қойған мақсаты, оны ынталандыратын уәждер зор
Нарық жалдау қатынастарын да қарастырады, одан барып жұмысқа
Еңбек қызметі процесінде еңбек қатынастары өзара келсім –шарт
І. БӨЛІМ. Нарықтық экономикаға өту кезіндегі еңбек нарығының
1.1 Еңбек нарығының құрылымы
Қазақстан Республикасы нарықтық экономикаға көшу кезінде, бұрынғы экономикаға
Еңбек нарығы, әлеуметтік еңбек қатынастарының жүйесі, ол нарық
Еңбек рыногында жұмыс күші бір жағынан сатылады, ал
Еңбек рыногы пайда болуы және іске кірісуі үшін
- еңбек рыногының субъектілері /жалданған еңбеккер және олардың
- субъектілер қабылдаған экономикалық бағдарламалар, шешімдер мен заң
- рынок механизмі / жұмыс күшіне деген сұраныс
- жұмыссыздық және оған байланысты әлеуметтік төлемдер;
- рынок инфрақұрылымы.
Еңбек рыногының жоғарыда аталған аталған бөліктері бірлесіп жұмыс
Еңбек рыногының екі түрін көрсетуге болады:
- біріншісі жұмыс күшінің территория жүзінде жылжуға бейімделген
- екіншісі еңбеккерлердің фирма ішінде жылжуына бейімделген. Бұл
Рыноктың даму дәрежесіне қарай, талдау мақсаты және де
- бірінші сектор. Бұл секторда еңбеккерлер тұрақты және
- екінші секторда адамдар жартылай жұмыспен қамтылады, маусымдық
- үшінші сектор жұмыссыздарды біріктіреді.
Мемелекеттің еңбек рыногыне ықпал жасау дәрежеміне қарай екі
мемлекеттің жұмыспен қамту жөніндегі қызмет орындары реттейтін пынок.
1.2 Еңбек нарығының қалыптасуына әсер ететін факторлар
Бұл сауалды қарастыру үшін еңбек нарығына тікелей әсер
Экономикалық нарықтық дүниежүзілік деңгейге көтерілуі;
Демографиялық жарылыс;
Ақпараттық технологиялар.
Бұл факторлардың барлығы да белгілі, бірақ олардың әсері
Экономикалық нарықтық дүниежүзілік деңгейге көтерілуі.
Ақша массасының , ақпарат, технологиялар, тауарлар мен қызметтердің
Халықаралық бәсекелестік , басқа жетістіктердің ішінде ең жақсы
2)Демографиялық жарылыс.
Осы жарылыстың себебі болып екі феномен болып табылады.
3)Ақпараттық технологиялар .
Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар келешекте ең маңызды
1.3. Жалақының қалыптасуы
Жалақы – еңбек құнының ақшалай көрінісі. Жалданған
Тарифтік, ол жұмыс беруші мен кәсіподақ арасындағы
Мерзімнен тыс, түнгі сағаттар, мейрам және демалыс күндері
Сондай- ақ жалақыны түріне байланысты екіге бөлеміз:
Номиналды жалақы
Нақты жалақы
Номиналды жалақы- ақшаға шығарылып берілетін жалақы, оны жалдамалы
Нақты жалақы- жұмысшының күнелтуіне қажетті заттарға шағылған жалақысы,яғни
Қызметкердің жалақысы сала және қызметкерлер тобы бойынша
Қазақстандағы жағдайды талдасақ, салалар бойынша орташа жалақының қатты
1-кесте. Қазақстандағы сала бойынша орташа номиналды жалақы, теңгемен.
2002ж. 2003ж. 2004ж. 2005ж. 2006ж.
Бүкіл экономикада. 127,5 4786 9683 14374 17303
Өнеркәсіп 170,5 7792 13465 20647 23812
Ауыл шаруашылығы (аңшылық, орман шаруашылығымен қоса) 100,5 2392
Құрылыс 170,4 7850 12375 21017 26805
Қаржы қызметі 288,1 10967 19324 36140 41686
2006 жылы қаржы қызметінде орташа жалақы ауыл шаруашылығымен
Жалақының айырмашылық себебі келесінде жатыр:
Қызметкерлер біртекті емес: олардың білімі, шеберлігі, тәжірибесі, адам
Сұраныс пен ұсынысқа байланысты.
Техника және технологиялық дәрежесі (өнеркәсіптік).
Экономикалық жағдай.
2002 жылдың тамызында бір қызметкердің орташа айлық атаулы
2002ж. Қызметкердің орташа айлық жалақысы
Бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы Орташа
Теңге пайызбен
2002ж. шілде 2006ж. тамыз
Шығыс Қазақстан 18973 98,1 110,7 92,7 22,0
Батыс Қазақстан 26391 96,8 128,0 128,9 15,8
Солтүстік Қазақстан 13060 96,6 119,6 63,8 32,0
Оңтүстік Қазақстан 13836 99,3 121,3 67,6
30,2
Алматы қаласы 28081 99,8 116,7 137,1 14,9
Осы жылдың тамызында осының алдындағы аймен салыстырғанда нақты
2002 жылдың тамызында, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда
2006жылғы еңбекке ақы төлеу көрсеткіштері
Астана қаласы.
Қаладағы қызметкерлер саны 50- ден асатын ірі және
Орташа айлық атаулы жалақы 2004 жылдың қаңтар-
Атырау облысы
2004 жылғы мамырда бір қызметкердің орташа атаулы жалақысы
Қызылорда облысы
2003 жылдың қаңтар- мамырында бір қызметкердің орташа айлық
Орташа жалақының экономикалық қызметтің түрлері бойынша айырмасы
Оңтүстік Қазақстан облысы
2003 жылдың қаңтар- мамырында облыстың ірі, орта
Қазақстан Республикасының 2004 жылы 19 наурыздағы халыққа
Ең төменгі жалақы- 2,6 мыңнан 6,6 мың теңгеге
Орташа жалақы- 14,3 мыңнан 24,4 мың теңгеге дейін.
2 БӨЛІМ. Жалпы жұмыссыздық
2.1 Жұмыссыздық мәні
Кеңес заманында жұмыссыздық мәселесі туралы қайта құру
Жұмыссыздық мәселелері көптен бері зерттелуде, бірақ жұмыссыз қатарына
Қазақстан заңдарында кімді жұмыссыз қатарына жатқызу керек екені
2.1. Жұмыссыздық көрсеткіштері мен түрлері
Жұмыссыздық деңгейін (U), жұмыссыздар санын (V) бүкіл экономикалық
U=V/L=V/ (V+E)
E – жұмыс істеушілер саны.
Ол Халықаралық еңбек ұйымының әдісі бойынша және әр
Қазақстандағы жұмыссыздық, %.
Жұмыссыздық масштабын азайту мақсатында жұмыссыздық ретінде жұмыссыздықтың табиғи
2003 жылдың маусымында экономикалық тұрғыдан белсенді 15 жас
Қазақстан Республикасы және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің деректері
2003 жылғы маусымның соңында жұмыспен қамту органдарында жұмыссыздар
Келесі көрсеткіш- жұмыссыздық ұзақтығы: жұмыссыздың іздеу уақыт
Қазақстанда жұмыссыздық ұзақтығы бойынша жұмыссыздардың бөлінуі, пайыз
Жұмыс-
сыздар
Саны,
Барлығы 2002ж. 2004ж. 2006ж.
жұмыссыздар жұмыссыздар жұмыссыздар
Бар-лығы Оың
ішінде Бар-лығы Оның ішінде Бар-
лығы Оның ішінде
әйел-
дер Жас-
тар
әйел-
дер Жас-
тар
әйел-
дер Жас-тар
100 100 100 100 100 100 100 100
Оның ішінде
Жұмыссыз-дық ұзақтығы
1айдан 3 айға дейін 22,6 22,6 23,5 22,4
3 айдан 6 айға дейін 26,8 27,3 27,5
6 айдан 12 айға дейін 29,9 27,0 25,8
Жұмыссыз-дықтың орташа ұзақтығы 5,9 5,9 5,8 6,0 6,1
-
Кестеден байқайтынымыз: әйелдер, жастар және ауыл тұрғындары әлеуметтік
Жұмыссыздықты әр автор өзінің жүргізетін зерттеулер тұрғысынан
Еркін жұмыссыздықта (кейде күту жұмыссыздығы деп аталынады) адам
Жұмыссыздықты тудыратын экономикалық себеп бойынша жұмыссыздықтың төрт
Фриксиондық жұмыссыздық, қызметкер бір жұмыс орнынан екіншісіне ауысқанда
Құрылымдық жұмыссыздық, экономика құрылымында ұзақ үақыт бойы
Циклдік не сұраныс тапшы жұмыссыздық түрі тұтас сұраныс
Маусымдық жұмыссыздық кейбір салаларда экономикалық белсенділігінің жыл
Көріну сипаты жағынан жасырын жұмыссыздық түрін ажыратады. Бұған
3 БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығы
3.1 Қазақстан Республикасындағы және аймақтарындағы еңбек нарығының ерекшеліктері.
Экономикалық сектордың дамуы, барлық улттық азық-түліктің өсуі, халықтың
Қазақстан Республикасы статистикалық агенттігінің мәліметі бойынша 2000.01.07.13,0 пайызға
2005 жылдың 1 қыркүйегінде мы на нәтижелерге қол
-әркімдердің ақпараты бойынша 147,4 мың адамға жумыс орны
- 93,4 мың жумыссыздар жумысқа турғызылды(жылдық тапсырма 82,6
-қоғамдық жумысқа 104,7 мың жумыссыз қатысқан немесе жоспарға
- Кәсіби мамандандыруға 11,3 мың жұмыссыз оқытылған немесе
Өткен жылы жұмыспен қамту органына 10,4 пайыз жұмыссыз
2005 жылдың 2 тоқсанында өткен жылмен салыстырғанда экономикада
Қазақстан Республикасы агенттігінің мәліметі бойынша табиғи монополиялардың реттелуі
Жұмыспен • қамту өкілетті органдары жұмыспен қамту мәселелері
Республика бойынша салыстырғанда жұмыссыздардың ең төменгі көрсеткіші Шығыс
2005 жылдың қаңтар-шілде айларында жұмыспен қамту органдарында 230,9
Осы қарастырылған уақыттарда 93,4 мың жұмыссыз адам жұмысқа
Республика аймақтары бойынша бұл көрсеткіштің улкен айырмашылықтары бар.
Ең төменгі көрсеткіш Қызылордада - 14,1; Атырауда -
Нормативтік құқықтық базаларды жетілдіру, жұмыспен қамту мәселелерін реттеу
Қоғамдық жұмыстың негізгі түрлері: комуналдық тұрғын үй шаруашылығы
Сонымен бірге республика қоғамдық жұмысқа 78,9 млн. теңгеге
Жұмыссыздық жұмысқа шақырушылардың біліктілігіне сәйкес келмегендіктен жұмыспен қамту
Облыс әкімінің мәліметі бойынша 2005 жылы 1 қыркүйегінде
Жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі органда 10,6 мың жұмыссыз
Ірі және шағын өндірістік кәсіпорындарда жұмыс орнын ашу
Жамбыл облысында егінді жинап алу мерзімдерінде уақытша жұмыс
Келтірілген мысал, инвестициялық мүмкіндігі бойынша толығымен экономиканың өскендігіне
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі
Шетелдік азаматтар жұмыс істейтін кәсіпорындарда Қазақстан азаматтар санының
2005 жылдың бірінші жарты жылдығында 5190 шетелдіктер жұмысқа
Сонымен қатар, кәсіпорындарда шетелдік мамандарды жұмысқа шақырушы жыл
Атырау облысының шетелдіктер жұмыс істейтін кәсіпорындарында 1,9 мың
Қазақстан Республикасы Үкіметінің нормативті құқықтық актілерді қабылдауы министрліктің
2001 жылдың 1 қаңтарынан «Халықты жұмыспен қамту туралы»
«Халықты жұмыспен қамту туралы» Заңының дамуында:
- шетелдіктерді жұмысқа алушы жұмыс берушілерге рұқсат беру
- "2005 жылғы
- "Алматы және Астана
- мемлекеттік қызметшілерді мәртебесімен қамту мәселесі бойынша
Қазақстан Республикасының Үлттық банкі мен мүдделі министрліктермен бірге
Қауіпсіздік кеңесінде Республикасының оңтүстік өңірінде заңсыз еңбек беру
Қазақстан Республикасы Премьер-министрінің 2005 жылғы 23 шілдегі №
Ақтау, Павлодар, Атырау, Семей, Өскемен, Теміртау, Жезқазған, Қарағанды,
"Халықты жұмыспен қамту туралы" Заңының дамуында:
- шетелдіктерді жұмысқа алушы жумыс берушілерге руқсат
- "2005 жылғы 5 наурыздағы Қазақстан Республикасы Үкіметінің
- "Алматы және Астана қалалары, облыстары бойынша
-мемлекеттік қызметшілерді мәртебесімен қамту мәселесі бойынша орган қызметшілерін
Қазақстан Республикасының Үлттық банкі мен мүдделі министрліктерімен бірге
3.2 Қазақстан Республикасының еңбек нарыгының
методологиясы.
1991 ж. желтоқсан айында Халықтың жұмыс бастылық туралы
Еңбек нарығын жан-жақты комплексті бағалау ушін, оның мониторинг
*
жастар еңбек нарығы;
әйелдер еңбек нарығы;
кәсіби еңбек нарығы;
ақпараттық қамтамасыз ету нарығана бөлінеді.
Республикалық және оның өңірлер еңбек нарықтарына макроэкономикалық және
Интегралды көрсеткіш ретінде еңбек нарығының жағдайын сипаттайтын улттық
Ттр = ҮТ/ЕР
Ттр-еңбек ресурстарды пайдалану тиімділігі;
ҮТ-ұлттық табыс, теңге. ЕР-еңбекті ресурстар саны, адамдар;
Жұмыс бастылықты талдау мен бағалау ушін халықтың экомикалық
Хэ - жұмыс істей алатын жастағы халықтың экономикалық
ЭБТ - экономикалы белсенді жұмыс істей алатын халық,
адамдар; ЖІАХ- Жұмыс істей алатын халық, адамдар.
Экономикалы белсенді халық дегеніміз, Халықаралық Еңбек Үйымының стандартына
Жоғарыдағы көрсеткіштердің анықтамасына сәйкес, еңбек қатысудың дәрежесін немесе
3.3 Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық
проблемасын шешужәне тұрғындарды жұмыспен
қамтудың мемлекеттік саясаты.
Жұмыспен қамту және табысты болу адамдардың тамақтануына, денсаулығына,
Қазақстанда жұмыссыздық санын қысқарту үшін, Үкімет не істеуі
Осы уақытта 2003 - 2007 жылдарға арналған Қазақстан
Қазақстанда кімдер жұмыссыз болып қалады? Жұмыссыздардың санын 30
Халықты жұмыспен қамтуды көтеру және жұмыссыздықты төмендетуге бағытталған
Үлкен үміт артқан қоғамдық жұмыстар әзірше,(ең төменгі) жұмыс
Мекемелерде бухгалтерлік және экономистік курстарды оқыту әлі жалғасуда,
Үзақ мерзімді жұмыссыздықтың күшеюі байқалады - 2005 жылы
Халықты жұмыспен қамту және жұмыссыздық проблемасына жұмыс берушілердің
Біздің мекемелердің өз қызметінің негізін анықтайтын міндетінен бастайық.
Сондай-ақ әлемде өткізілген зерттеулер экономикалық құрылымдау және өсу
Сонымен қатар, кедейшілік проблемасымен тығыз байланысты елде экономикалық
Елде жұмыссыздықты қысқарту үшін кәсіпкерге әрбір жаңа орын
Республикада экономикалық белсенді халық 7,8 мың адамды құрайды.
Сондай - ақ, Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты
Азиат банкінің даму мәліметтеріне қарағанда, соңғы 10 жылда
Экономиканың дамуы еңбек нарқына тұрғысы келетін адамдардың дайындық
Жоғарғы оқу орындарын бітірушілерді жұмысқа орналастыруда тағы бір
орындарынан өз кәсіпорында ғана қызметкерлерді жұмысқа шақыру қолайлы
Шағын бизнес және жеке кәсіппен айналысатын халық жұмыссыздықтың
МОП құру - ескерту сипатына ие болады. Кәсіпкер
Көптен бері шағын бизнес субъектерін жалға беру жолдарымен,
Кәсіпорындардың қызметкерлерге ресми түрде жоғары еңбекақы төлеуге және
Бұл қатарға еңбек қатынастарын жария ету проблемасы -сондай
Қазақстан Республикасы халқының қолдауынсыз қол жеткізу мүмкін емес.
Қорытынды
Нарықты экономикаға өту кезіндегі еңбек нарығының қалыптасуы кезінде
Еңбек нарығына өту кезіндегі қиын жағдайлар болды, себебі
Оның есесіне жұмыскерге белгілі бір жұмыс орнына ие
Ал мен қарастырып отырған бірінші бөлімде еңбек нарығының
Еңбек нарығына барынша қабілетті және іскер жұмыскерлерді қатал,
Бұдан тиімді түрдегі жұмыспен қамту жолы еңбек нарығында
Еңбек нарығының Қ.Р.- да қалыптасуының ерекшеліктері бұл
Жоғарыда айтылғандарға мән беріп қарасақ осы үлгі Кейнсшілдік
Талқыланып отырған есепті жұмыссыздардың материалдық жағдайы және
Мен мынадай сұрақ қойғым келеді: жұмыссыздар бүгін немесе
Қала экономикасының нақтылы секторы кәсіпорындарының тұтас алғанда аккумулятор
Қорыта келе менің ойым ҚР еңбек нарығын мемлекет
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Еңбек рыногы экономикасы: оқу құралы – Алматы, 2003
Еңбек экономикасы: Атырау, 1999 ж. 173 бет. Редакторлары:
Нарықты экономиканың негіздері: оқу методикалық құралы – Ақтөбе,
Нарықтық экономика әліппесі – Алматы: Қазақстан. 2003 ж.
Экономикалық теория негіздері: оқулық. – Алматы, «Санат»,
«Еңбек нарығы және жұмыспен қамту». Ақиқат. 2005 ж.
«Еңбек нарығы және елді еңбекпен қамту». Қаржы-қаражат. 2002ж.
Қазақстан және оның аймақтары. 2002 ж. № 1.
Қазақстан және оның аймақтары. 2003 ж. № 4.
Үкімет жаршысы. 2002. № 7.
Алматы ақшамы. 2006 ж. 27 наурыз.
Егемен Қазақстан. 2005 ж. 22 шілде. Рысдәулет М.

Ұқсас жұмыстар

Жалақының түрлері, еңбекақы төлеудің нысандары мен жүйелері туралы ақпарат

Қызметкердің мемлекеттік немесеқоғамдық міндеттерді орындау кезіндегі кепілдіктері

Жалақы түсінігі мен басқа төлемдер

Кепілдік төлемдер мен қосымша ақылардың түсінігі және түрлері

Еңбек демалысының төленуі

Жалақы төлеу мерзімдері

Жалақының есебі: түрлері, нысандары мен жүйелері

Еңбекақының экономикалық мәні және оның принциптері

Еңбек ақы бойынша есеп айырысу