Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерін азаматтардың сот арқылы қорғау
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
І. Азаматтардың сот арқылы қорғалуға
конституциялық құқығы
2.Азаматтарды лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен сот арқылы қорғау
2.1.Лауазымды адамдардың түсінігі.
2.2.Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен азаматтық
-құқықтық қорғау
2.3.Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен қылмыстық
-құқықтық қорғау
3.Лауазымды адамдардың заңсыз іс-әрекеттерін алдын алу
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Сілтемелер
К І Р І С П Е
Демократиялық құқықтық мемлекетте ең маңызды субьектілердің бірі адам болып
Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының кейбір жағдайда бұзылу себептерінің бірі-лауазымды
Біз диплом жұмысын лауазымды адамдар тарапынан жасалған заңсыз әрекеттер,
Осы мәселелерге жеке-жеке тоқталмас бұрын осы бір келеңсіз құбылысының
Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға сыбайлас жемқорлық көріністерінен туындайтын
І. Азаматтардың сот арқылы қорғалуға
конституциялық құқығы
Қазақстан Республикасының Конституциясы бірінші орынға адамның және азаматтың құқықтары
Қазақстан Республикасының Конституциясының 13 бабының 2 тармағына сай әркім
Азаматтар мен заңды тұлғалар өздеріне берілген құқықтарын оларды жүзеге
1995 жылы 30 тамызда Бүкілхалықтық референдумда қабылданған Конституцияда Қазақстан
Адам құқықтары әркімге тумысынан беріледі, абсолютті және бөлінбейтін болып
Азаматтық сот ісін жүргізу тәртібінде адам мен
азаматтық құқығын қорғау.
Қазақстан Республикасы Конституциясы азаматтың құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы
Соңғы жылдары қабылданған барлық заңдар азаматтардың талап арызын немесе
Азаматтың әрбір құқығы мен бостандығы, заңмен көзделген мүдделері, оның
Азаматтардың еңбек құқықтарын қорғау саласында бұрын болған шектеулердің барлығы
Қазіргі уақытта адам азаматтың субьективтік құқықтары мен бостандықтарын, Заңмен
Сот арқылы қорғалу құқығын жүзеге асыруға кепілдеме ең алдымен
Азаматтардың мемлекеттік басқару органдары мен лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерімен
Азаматтық істерді қорғау сот, шаруашылық мәселе бойынша алқа немесе
Бұзылған құқықты қорғау үшін өкімет органына немесе басқару органына
Азаматтық құқықтарды қорғаудың қоғамдық және әкімшілік нысандары соттың бақылауында
Субьективтік құқықтармен заңды мүдделерді қорғаудың соттық нысанын кеңейту-азаматтардың әрбір
Азаматтық ісін жүргізу-бұл азаматтардың субьективтік құқықтары мен заңды мүдделерін
Істердің жеке түрлерін қарау мен бөлу ерекшелігі тұтас сот
Азаматтық сот ісін жүргізудің ерекшелігі оның іс жүргізу нысанында.
Азаматтық істер бойынша әділ сот Конституцияда және салалық заң
Азаматтардың бұзылған немесе даулы субьективтік құқықтарын қорғау үшін сотқа
Сот арқылы қорғалу құқығын жүзеге асыру көп жағдайда тиісті
Жоғарыда айтылып өткендей, Конституцияда жарияланған адам және азаматтың құқықтары
Конституция сыртқы заңи күшке (4-б, 2-б), тікелей әрекетке ие
Бұл ережелер соттардың азаматтық істерді шешуде маңызды мәнге ие.
1995 жылығы Конституция күшіне енгеннен кейін сот тәжірибесінде мүдделі
Азаматтар мен ұйымдардың заңды мүдделері мен субьективтік құқықтарын қорғау
Осы жерде Қазақстан Республикасында мемлекеттік бір тармағы ретінде сот
Конституцияның 75 б. 2-бөлігінде сот төрелігін тек сот жүзеге
Конституция 75б 4-бөлігіне сәйкес Республиканың сот жүйесі Республика Конституциясымен
Қоғамдық қатынастардың жаңаруы, құқықтық мемлекет құру, қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуы
Жалпы юрисдикциядағы соттар тараптардың бірі азаматтар болатын істерді қарайтындықтан,
Осыған байланысты !азаматтық істер» ұғымын қарастыруға болады. «Азаматтық істер»
Қылмыстық сот ісін жүргізуде адам мен
азаматтардың құқығын қорғау.
Қылмыстық іс жүргізу арқылы жеке адамның құқықтары мен бостандықтарын
Мемлекеттік қорғау, құқықтық қорғау, сот арқылы қорғау, адвокат-қорғаушының заңи
Конституцияда адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын мемлекет қорғаудың
Сот-мемлекеттік билік органы, сондықтан сот арқылы қорғау-мемлекеттік қорғаудың бір
2.Азаматтарды лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен сот арқылы қорғау
2.1.Лауазымды адамдардың түсінігі.
Азаматтардың лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен қорғалудың түрлеріне тоқталмас бұрын
Лауазымды адамдар дегеніміз тұрақты, уақытша немесе арнаушы өкілеттік бойынша
Жауапты мемлекеттік қызмет атқаратын адамдар-мемлекеттің міндеттері мен мемлекеттік органдардың
Қазақстан Республикасы «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» заңына сәйкес
Мемлекеттік міндеттерді атқаруға уәкілдік берілген өзге адамдарға:
-Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңдарына сәйкес барлық мемлекеттік
-құқық қорғау органдары мен арнаулы қызметтердің лауазымды дамдары жатады;
Осы заңды қолданған кезде мемлекеттік мемлекеттік міндеттерді атқаруға уәкілдік
-жергілікті өзін-өзі басқару органдарына сайланған адамдар;
-заңда белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының уәкілдік берілген адамдар.
-жергілікті өзін-өзі басқару органдарында тұрақты немесе уақытша жұмыс істейтін,
-мемлекеттік ұйымдардың немесе жарғылық капиталында мемлекеттік меншіктің жиынтық үлесі
Қазақстан Республикасы Президентінің «Мемлекеттік қызмет туралы» 1995 жылғы
Функционалдық міндеттер борышын өтеумен байланысты мемлекеттік қызметші: Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік қызметшінің заңсыз өкімді орындағаны үшін сол өкімді мақұлданған
Қазақстан Республикасы Президентінің «Мемлекеттік қызмет туралы» 1995 жылғы 26
Өткен жылдың шілде айында «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы»
Облыстық прокуратура органдарымен сыбайлас жемқорлық сипатындағы және мемлекеттік қызмет
Осы мерзімде облыста сыбайлас жемқорлыққа байланысты 42 қылмыс тіркелді.
Сөйтіп, өнеркәсіп және көлік басқармасы, төтенше ағдайлар жөніндегі басқарма,
Құқықтық статистика және ақпарат орталығында сыбайлас жемқорлыққа байланысты құқық
Облыстық прокуратура органдарымен сыбайлас жемқорлық сипатындағы және мемлекеттік қызмет
Өкінішке орай, ондай қылмыстарды жасайтындар қылмыспен күресуге тиісті құқық
1999 жылы сыбайлас жемқорлықққа байланысты 12 қылмыстын іс қозғалды.
Заң қабылданғаннан бергі уақытта прокурорлардың жеке қолға алуымен заң
Сыбайлас жемқорлықпен құқық бұзушылық жасауға байланысты жасасқан мәмілелерді сот
2.2.Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен
азаматтық-құқықтық қорғау.
Көп жағдайларда азаматтар мен заңды тұлғалар өзіне тиісті құқықтарын
Субьективтік құқықтарын іске асыру міндеттерді орындаумен тығыз байланысты болып
Азаматтар мен заңды тұлғалардың өздерінің субьективті құқықтарын еркін жүзеге
Азаматтық құқықтарына ие болумен қатар олар сенімді құқықтық қорғалуын
Жалпы тәртіп бойынша азаматтық құқықтар мен заңмен қорғалатын мүдделер
Азаматтық құқықтар мен заңмен қорғалатын мүдделерді қорғау арнайы тәртіптермен
Әдеттегідей бұзылған құқық иесі кез-келген емес, нақты құқығын қорғау
Азаматтар мен заңды тұлғалардың мүдделерін қорғау мемлекеттік органдар мен
Азаматтық құқықтарды қорғаудың дербес тәсілі ретінде міндеттемені шынайы түрде
Моральдық зиянды өтеу сияқты азаматтық құқықтық қорғау тәсілі оның
1.Заңды тұлғалардың физикалық немесе азаптарды сезіну мүмкін болмағандықтан моральдық
2.Бұзылған құқықтар жалпы тртіп бойынша жеке мүліктік емес сипатта
Азаматтардың экономикалық құқықтарын қорғау.
Қазақстан Республикасы 24 бабына сәйкес әркімнің еңбек ету бостандығына,
Дамыған нарықжағдайындағы кез-келген экономикалық қызмет сияқты кәсіпкерлік те мемлекет
Әрбір азамат егер мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының,
1.Азаматтың өз құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруына кедергі келтірілетін;
2.Азаматқа заңсыз қандай да бір болмасын міндет жүктелсе немесе
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың кәсіпкерлік
-жеке кәсіпкерді немесе коммерциялық ұйымды тіркеуден негізсіз бас тарту
-экономикалық қызметтің ұйымдық құқықтық нысанына және меншік нысанына қарау
-заңмен белгіленген кәсіпкерлік қызметтегі заңмен берілген экономикалық дербестікті шектеу.
Мұндай араласу және кәсіпкердің жолында жасанды бөгеттер жасау лауазымды
Азамат өзінің экономикалық құқықтарын бұзатын әрекеттерге (шешімдер) тікелей сотқа
Сотқа шағымданып бару үшін келесі мерзімдер анықталған:
-азаматқа өз құқықтарының бұзылғандығы белгілі болған күннен 3 ай
-азаматқа мемлекеттік орган немесе лауазымды адамның оның шағымын қанағаттандырудан
Шағым беру мерзімінің белгілі себептерге сәйкес өтіп кетуі сот
Шағым қарау үшін қабылдағаннан кейін сот азаматтың өтінішімен немесе
Шағым азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қаралады. Жауапкерге шағымданған
Шағымның негізділігін анықтап және оның заңдылығын, азаматтың экономикалық құқығын
Шағымды қарауға байланысты сот шығындары жауапкерге жүктеледі.
Азаматтың шағымын қанағаттандырумен қатар сот азаматтың экономикалық құқығын бұзуға
Заң күшіне енген сот шешімі барлық мемлекеттік орган, жергілікті
Бұл шешім орындалуы үшін атқару органына жіберіледі, сонымен қатар
Шешімді орындау жөнінде сот пен азаматқа сот шешімін алғаннан
Сот шешімін әдейі орындамау, соның ішінде өкімет өкілдері, мемлекеттік
Қылмыстық іс қозғалған жағдайда азаматтың өз құқықтарының шектелгендігі жөніндегі
Заңды кәсіпкерлік қызметке қасақана кедергі жасау қылмыс болып табылады.
Қазақ Республикасының қылмыстық кодексінің 189-бабына сәйкес жеке кәсіпкерді немесе
Жеке меншік негізделген жаңа экономикалық рыноктық қатынастар Қазақстанда қалыптасып
Қазіргі заң, оның ішінде «Милиция туралы» заң милицияға: кәсіпорындар,
Әкімшілік басқару саласында келтірілген зиянды өтеу.
Мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы немесе лауазымды адамдардың
Бұл ереже әрбір мемлекет органы және лауазымды адам өз
Ережеде келтірілген зала үшін мүліктік жауапкершілікке арнайы, ерекше негіз
Қылмыстық әділет саласында келтірілген зиянды өтеу.
Құқық қорғау, құқықтық және әкімшілік әділет саласындағы келтірілген мүліктік
Өндіріп алу анықтау, алдын ала тергеу органдары, прокуратура және
Азаматтық кодекс «Заңсыз әрекет» түсінігі ерекше түсіндіруді талап етеді,
Қазіргі заң өкінішке орай азаматқа анықтау, алдын алу тергеу
1.Қылмыс жасауға сезікті деп кінәсізді ұстау:
2.Қоғамға қауіпті әрекетті жасамаған азаматты сот медициналық сараптама жүргізу
3.Қоғамдық лауазымды әрекет жасамаған азаматты заңмен көзделген медициналық сипаттағы
Соттың толық ақтауымен және қылмыстық істің тоқтатылуымен қатар тәжірибеде
Сот төрелігін жүзеге асыруда келтірілген шығынды өндіру.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексіне сәйкес анықтау, алдын ала тергеу,
Ар-ождан мен қадір-қасиетті қорғау.
Конституциялық құқықтардың бірі-әрбір адамның ар-намысы мен қадір-қасиетінің қорғалуы. Халқымыз
Ұзақ уақыт бойы тұлғаның ар-намысы мен қадір-қасиеті қылмыстық-құқықтық сипаттағы
Заңға сәйкес, қылмыстық істер қылмыстық жауапкершілігі бар азаматтарға ғана
Қылмыстық-құқықтық қорғаудың мақсаты-басқа бір тұлғаның ар намысы мен қадір
Заңды тұлғаның ар-намысы мен қадір-қасиеті ұғымынан азаматтық ар-намысы мен
Әдебиетті адамдар қауымының (ұлттың, таптың, кәсіподақтың, партияның және тағы
Алайда, қауым заңды тұлға құқықтарына ие болған жағдайда ғана
Қазіргі кезде азаматтың ар-намысы мен қадір-қасиетінің үшінші жақтарымен қорғалуы
Ар-намыс пен қадір-қасиет азаматтың өзіндік құқығының обьектісі болып табылады.
Бұл жерде мүдделі жақтың жеке бас мүддесіне назар аударудың
Сонымен қатар, абыройлы аты, атақ-даңқы бүкіл халықтың мақтанышы болып
Сот тәртібімен теріске шығарылуы мүмкін мәліметтер тұлғанын ар-намысы мен
Сонымен қатар жұмыстағы, ұжымдағы, тұрмыстағы, қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстаудағы
Ар-намыс пен қадір-қасиетке кір келтіретін мәліметтер мазмұнына төмендегідей белгілер
Біріншіден, ондай мәліметтердегі ақпарлар жеке бір тұлғаның іс-әрекетінің белгілі
Екіншіден, ар-намыс пен қадір-қасиетке кір келтіретін мәліметтерде жекелеген тұлғаның
Үшіншіден, таралған мәліметтер азаматтың немесе ұйымның өмірінің кез-келген жағына
Таралған мәліметтердің шындыққа сәйкес келмеуі дегеніміз-ар-намыс пен қадір-қасиетке кір
Егер талапкердің ар-намыс мен қадір-қасиетіне кір келтіретін мәліметтерді сот
Сот практикасында және ғылымда азаматтың немесе ұйымның ар-намысы мен
Мәліметтердің таратылу формалары жайлы заңмен белгіленген арнаулы талаптар жоқ.
Кей кездерде адам туралы негативті ақпарлардың таралуына байланысты туындаған
Тұлға туралы мәліметтердің анонимді арыздар мен хаттарда берілуі де
Тұлғаның ар-намысы мен қадір-қасиетіне кір келтіретін мәліметтерді таратушыны анықтау
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 143-бабына сәйкес азамат немесе заңды
Заңда тұлғаның ар-намысына, қадір-қасиетіне кір келтіретін мәліметтердің теріске шығарылуының
Бұқаралық ақпарат құралдары азаматқа немесе заңды тұлғаға қатысты олардың
Бұқаралық ақпарат құралдарында теріске шығаруды не жауапты жариялау туралы
Егер аталған мәліметтер ұйымнан шыққан құжатта (мінездеме, хаттама көшірмесінде,
Өзге реттерде теріске шығару тәртібі мен тәсілін әрбір істі
Сот шешімінде таратылған мәліметтердің теріске шығарылу тәсілімен қатар теріске
Азаматқа қатысты олардың ар-намысына, қадір-қасиетіне кір келтіретін мәліметтер таратылған
Өзі туралы ар-намыс пен қадір-қасиетіне кір келтіретін, шындыққа сәйкес
Кәмелетке толмаған, яки кәмелетке толғанымен белгіленген тәртіп бойынша әрекет
Ар-намыс пен қадір-қасиетті қорғау туралы істерде ар-намыс пен қадір-қасиетке
Егер бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланған мәлімсеттерді теріске шығару туралы
Егер ар-намыс пен қадір-қасиетке кір келтіретін мәліметтер автордың аты
Талапкер қабырға басылымдарында немесе көп тиражды газетте жариялаған мәліметтердің
Ал, егер ар-намыс пен қадір-қасиетке кір келтретін мәліметтер әкімшілік
Сот алдында талапкер екі фактіні: өзі туралы мәліметтер таратылғанын
Ар-намыс пен қадір-қасиетті қорғау туралы талап-арыздарды қараған кезде сот
2.3.Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен қылмыстық-құқықтық қорғау
Қылмыстық ісін жүргізуде жеке адамның құқықтары мен бостандықтарына іс
Егер жеке адамның құқығы дегеніміз заңда бекітілген адамның белгілі
Заң соттың, прокурордың, тергеуші мен анықтау жүргізген адамдардың сот
Қылмыстық істі жүргізуде жеке адамның құқықтары негізгі кепілдемесі болып
Сезікті үшін-ұстау жөніндегі хаттама немесе айыпты ретінде іске араласуға
жәбірленуші және азаматтық талапкер үшін-жәбірлену және азаматтық тұлға деп
азаматтық іс бойынша жауапкер үшін-қылмыстық іске араласуға тарту жөніндегі
Осы уақыттан бастап іс жүргізуге қатысушы сәйкес құқыққа ие
Өз құқықтарын қолдану үшін іс жүргізуге қатысушы ең алдымен
Айыпкер ретінде іске араласуға тарту туралы қаулы текстіне осы
Сезіктіге оның іс жүргізу құқықтарын тергеуші жауап алмас бұрын
Азаматтық жауапкер немесе оның өкіліне тергеуші іс жүргізу құқықтарын
Жаңа Қылмыстық іс жүргізу Кодексіндегі маызды және жаңа принциптер
-адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын соттың қорғауы, жеке
«Қорғау» термині және оның синонимдері (қорғану мен қорғау, заңи
Қылмыстық іс жүргізу саласында өз құқықтары мен бостандықтарын қорғауды
1.Қылмыстан тікелей немесе жанама нұқсан алған адамдар: жәбірленуші, азаматтық
2.Сезікті деп айыптаудан қорғалуға құқықтың субьектілері: айыпкер, сезікті, сот,
3.Істің мән-жайын анықтау үшін тергеу және субьективтік іс-әрекеттерге тартылған
Соңғы уақытта қызметтік парыз бойынша іс жүргізуге қатысушыларды қорғау
Дәстүр бойынша қылмыстық іс жүргізуде жеке адамның құқығы мәселесі
Қылмысқа байланысты бұзылған құқықтар мен
бостандықтарды қорғау
Қылмыстан зардап шеккен адам мен азаматтық құқықтары мен бостандықтарын
Жәбірленушіге нақты анықтама Қазақстан Республикасы қылмыстық істер жөніндегі кодекс
Жәбірленуші болып танылған адамның өз іс жүргізу құқықтарын қолдану
Азаматтардың Заң алдында теңдігі конституциялық азаматтардың әлеуметтік немесе мүліктің
Азаматтардың заң мен сот алдында теңдігі конституциялық қағидасына сәйкес
Жаңа қабылданған Қылмыстық істер жөніндегі кодексінде айыптау мен қорғаудың
Айыптау мен сезіктенуден қорғау.
Заң әдебиеттерінде айыптау мен сезіктеніден қорғауды адам құқығы мен
Қылмыстық ізге түсуден қорғаудың конституциялық негізін-яғни арнайы қылмыстық іс
Нақты түрінде кінәсіздік презумпциясы әрбір айыптау немесе сезіктену қате
Лауазымды адам жүзеге асырған қылмыстық ізшге түсудің құқыққа қайшы
Қателік немесе әдейі жалған айыптау, егер ол кінәсіз адамды
Сонымен, қылмыстық ізге түсуден қорғалу құқығына ие адамдар тобына
Өзіне тиесілі құқықты түсіндіруді қылмыстық ізге түсу органдарынан талап
Ар-намыс пен қадір-қасиеттің қылмыстық-құқықтық қорғалуы
Ар-намыс пен қадір-қасиет түсінігі заңда да, әдебиетте де бөлінбей
Қадір-қасиетті біреуге беруге болмайды, оны жоғалтып алуы ғана мүмкін.
Ар-намыс түсінігі біріншіден басқа адамдардың тұлғаны бағалауымен байланысты, мағына
Ар-намысқа, адамның жақсы атына залал келтіру, оның әкімшілік жауапкершілікке
Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінің 130 бабының 1-бөлмесіне сай қорлау,
Татулас соттың үкім шығару үшін кеңесу бөлмесіне кеткенге дейін
Көпшілік алдында сөз сөйлегенде, ең көпшілікке тартылатын шығармада, не
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 347 бабына сай тергеушінің немесе
Азаматтың ар-намысына қол сұғу да қылмыстық жауапкершілікке тартуға негіз
Егер көпшілік алдында сөз сөйлегенде, не көпшілікке тарататын шығармада,
Ал, Қылмыстық Кодекстің 129-бабының 3-бөлімі қылмыстың бір құрамы: адамды
Осы қылмыстар үшін жауапкершілік қылмыстық заңның ережелер мен конституциялық
Азаматқа негізсіз айып тағылған қылмыстық жүргізуші тұлғаға қарсы
Егер тергеуші, анықтама жүргізуші мен прокурор алдын ала азаматтың
Жеке басқа қол сұғылмауының қылмыстық
құқықтық қорғалуы
Көрінеу заңсыз ұстау, қамауға алу немесе қамауда ұстау-әділ сотқа
Мұндай жауапкершілік шараларын қылмыстық істі қарау нәтижесінде сот қолдануы
Егер осы қылмыстар ауыр зардаптарға, мысалы, жәбірленушінің аруға шадығуына,
Егер қамауға алынған және қамауда ұсталынған адам белгіленген тәртіппен
Қамауда ұстау нәтижесіндегі зиянды өтеу.
Бұлтартпау шарасы ретінде азаматты заңсыз қамауда ұстау нәтижесінде азаматқа
Сонымен бірге қамауға алынуына байланысты иесінен алынған мүліктер (оның
Қамаудан босатылған адамға ол босатылған күннен бастап 1 ай
Қамауда болған уақыт кінәсіз адамның жалпы еңбек стажы болып
Мүліктің шығынды өтеу жөнінде азамат 6 ай ішінде мына
-Республика ішкі істер министрлігіне, аталған ведомствоның облыстық басқармасына-Қазақстан Республикасы
-Қазақстан Республикасы прокуратурасына, облыстық және оған теңестірілген прокуратураға-ішкі істер
-осы органдарға-егер қылмыстық іс Ішкі ІстерМинистрлігі немесе Қазақстан Республикасы
Егер қамауда ұсталған адам кінәсіз деп танылып, оны сот
Анықтау, алдын-ала тергеу органдары, прокуратура немесе сот азаматтың шағымданған
Осы көшірменің негізінде қаржылық органы чекті әзірлеп беруге міндетті.
Өзінің заңды мүдделерін қорғау жолында кінәсіз жәбірленген азамат бірқатар
-шығынды өтеу жөнінде шағымданып барған азаматқа анықтау алдын-ала тергеу
-Анықтау, алдын-ала тергеу органдары, прокуратура немесе соттың шығынды өтеу
Бірінші жағдайда анықтау, алдын-ала тергеу органдары, прокуратура мен сот
Ал, екінші жағдайда қылмыстық жауаптылық туындайды. Өйткені, бұл жерде
Сондықтан осы органдар қызметіне шағым беру тәртібі «азаматтардың құқықтары
Тергеу органдары, прокурор мен соттың өз қызметін тиісінше орындалмауы
Қазіргі заңда анықтау, алдын-ала тергеу органдарының қызметкерлерінен заңсыз әрекетінен
Кінәлілік және кінәсіздік ұғымдарымен залалды өте байланысты емес. Кінәсіздігіне
Бұлтартпау шарасы ретінде қамауға алудан басқа, қылмыс істі алдын
Қылмыс жасауға сезікті деп ұсталған адам төмендегі жағдайларда ғана
1.Егер адам қылмыс жасау барысында немесе жасалып болғаннан кейін
2.Егер жәбірленушімен бірге, көрген адамдар азаматты қылмыс жасауда көрдік
3.Егер сезіктінің үстінен оның киімдері немесе үйінен қылмыстық айқын
Басқа да азаматтың қылмыстың жасалуына сезікті табылатын мәліметтер табылған
-Егер ол адам қамауға оқталса;
-Егер оның тұрақты мекен-жайы болмаса;
-Егер сезіктінің жеке басы анықталмаса;
Сезіктіні ұстау үшін сот шешімі де, прокурор санкциясы қажет
Қылмыс жасауға сезікті деп ұсталған адамның құқықтары.
1.Ұсталған уақыттан бастап іске қорғаушы араласып өзінің қорғаушысымен көзбе-көз
2.Ұстау туралы сол қылмыстық іске қадағалау отырған прокурорға шағым
3.Қылмыс жасалуына сезікті деп ұсталған адамнын қорғаушысы мен заңды
4.Сезіктілерді уақытша ұстау изоляторы әкімшілігінің өкілдері күн сайын камераларды
Шағымды ұсталған адам өзінің ісін жүргізуші тергеуші арқылы беруі
Қылмыстық іс жүргізудегі мәжбүрлеу шарасы ретінде ұстаудан әкімшілік ұстауды
Жалпы ереже бойынша әкімшілік ұстау 3 сағаттан артық болмауы
Жасөспірім ұсталған жағдайда оның ата-анасы немесе олардын орнындағы адамдарға
Әкімшілік ұстаудан құқық бұзушыны милицияға жеткізуді дұрыс ажыратқан жөн.
Егер, құқық бұзған адам туралы мәлімет беретін куә болмаған
Орманды пайдалану, аң, балық аулау ережелерін және жануарлар әлемін
Қорғалатын обьектіге қол сұғушылыққа байланысты құқық бұзған адамды әскерилендірілген
Әкімшілік жеткізу барлық жағдайда қысқа уақыт ішінде жүргізілуі тиіс.
Қазақстан Республикасының Конституциясында медициналық сипаттағы еріксіз шараларды қолдануды жеке
Сезіктіні немесе айыптыны қылмыстық іс бойынша медициналық мектептерге орналастыру
Қазіргі заң бойынша азаматқа өзінің немесе заңды өкімінің келісімінсіз
Куәландыру. Мәліметтерге сүйеніп, зерттелушіні психикалық ауытқулары бар деп болжам
Бірінші жағдайына куәландыру туралы шешімді психиатр-дәрігер қабылдайды; ал соңғы
Диспансерлік бақылау созылмалы психикалық ауытқумен ауыратын адамдарға орнатылуы мүмкін.
Психиатриялық стационарға жатқызу. Психиатрлық аурумен ауырған адам оның келісімінсіз
Емханаға жатқызу дәрігер-психиатр немесе судьяның шешімі бойынша жүргізілуі. Психиатриялық
Емханаға орналастыру негізделген болып табылмаса, онда комиссия қорытындысы 24
Судья арызды қабылдай отырып, адамның психиатриялық емханада болу мерзімі
Жеке өмірдің, жеке және отбасы құпиясының қылмыстық қорғалуы
Мемлекеттің өз азаматтарының жеке өміріне деген қатынасы мемлекеттің әлеуметтік
Жеке өмір-бұл адамның өзіне ғана қатысты өмірінің бір саласы,
Атап айтқанда, тұлғаның денсаулығы туралы мәліметтер жеке құпия болып
Отбасы құпиясы дегеніміз отбасына байланысты жағдайлар. Отбасы-некеге, туыстық қатынастарға,
Әрбір адамның жеке өміріне және отбасы құпиясына қол сұғылмауға
Жеке өмірдің, жеке және отбасы құпиясының сот арқылы қорғалуын
Бұл әрекеттер үшін жәбірленушінің арызы бойынша қылмыстық іс қозғалуы
Мысалы, Қазақстан Республикасының Қылмыстыұ Кодексінің 142 бабына немесе отбасы
Бала асырап алушының еркіне қайшы қызметтік немесе кәсіптін
Судьялар (бала асырап алу істер сотта қаралады), қамқоршылық және
Егер адам өзінің қызмет бабын немесе ақпаратты жасырын алуға
Қажеттіліктен туындамаған, негізделмеген тінту, сондай-ақ оның жүргізілу тәртібін бұзу,
Азаматтың тұрғын-жайына қол сұғылмауының қылмыстық-құқықтық қорғалуы.
Қазақстан Республикасының Кодексінің 25-бабына сәйкес тұрғын үйге қол сұғылу
Кейінге қалдыруға болмайтын жағдайларда тінту прокурордың санкциясының жүргізілуі мүмкін.
Тінту тұлғаның кең мағынадағы бостандығын елеулі түрде шектейтін мәжбүрлеу
Кең таралған ұғымға қарамастан тінту тек қана айыпкерге қатысты
Ірі қылмыстық істербойынша бір мезгілде, әр түрлі жерде тінту
Прокурордың санкциясы берілген қаулы азаматтың тұрғын-жайына қол сұғылмауының бұзылуының
-қылмыс жасады деп сезіктелген адамдардың ізіне түсу кезінде;
-қылмыс жасалды немесе жасалып жатыр деген, бақытсыз жағдай болған
-Тұрғын - жайға онда тұрып жатқан адамдардың еркіне қарсы
Тінту-жария әрекет, оның нәтижелері қылмыстық іс бойынша сот дәлелдемелері
Қолданылып жүрген заңдарда онда тұрып жатқан адамдардың еркіне қарсы
Тұрғын үйге қол сұғылмауын заңды негіздерсіз бұзу қылмыс болып
ҚІЖК 68,69 баптарында көрсетілген жекелеген құқықтарының кешені болып табылады.
Өзіне тиесілі құқықты түсіндіруді қылмыстық ізге түсу органдарынан талап
3.Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерін алдын-алу.
Елімізде заңсыздыққа қарсы күрестің күшейіп отырғандығы жұртшылықты жайбарақат жағдайда
Осылай болғанда ғана лауазымды адамдардың бір жаңаша өздері заңды
Бұдан бес жыл бұрын Қазақстан Республикасы Президентінің 1569 қаулыфсымен
Мемлекеттік негіздерді нығайту мемлекеттік органдарды ұйымдастырудың және олардың жұмыс
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 21 маусымда қабылданған «Жалпыға
1996 ж. 29 сәуірде Қазақстан Республикасының Үкіметі «Қазақстан Республикасының
Құқық мәселесінің жүзеге асырылуы барысында Қызылорда облыстық әділет басқарма
Әділет басқармасы білім департаментімен бірлесіп мектеп оқушыларына, заңгер-лекторларға арналған
Құқықтық білім беруде Әділет басқармасы бұқаралық ақпарат құралдарымен тығыз
Халыққа құқықтық білім беруде облыстық деңгейдегі заңгер лектордың үлесі
Әділет басқармасының бастамасымен құқықтық білімді насихаттау күндері, айлықтары тұрақты
Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы» /20/, насихаттау мақсатында
Қазақстан Республикасының «Ұлттық қауіпсіздігі туралы» және сыбайлас жемқорлыққа қарсы
І С – Ш А Р А Л А
Жоспарланған мәселелердің мазмұны Орындалу мерзімі Орындаушылар
Қазақстиан Республикасының «Ұлттық қауіпсіздігі туралы» және «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы
Мекемелерде, ұйымдарда, оқу орындарында аталған заңдарды түсіндіру мақсатында түрлі
Сыбайлас жемқорлыққа байланысты аудандық, қалалық соттардың өндірісіне түскен қылмыстық
Сыбайластық жемқорлықққа байланысты қылмыстық істер бойынша мемлекетке келген залады
Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздігі туралы» және Сыбайлас жемқорлыққа қарсы
Сот және әділет басқармасының органдарына қызметкерлерді жұмысқа қабылдауда кадрлерді
Қандай да болмасын заңсыз әрекет заңдылықты оқып үйренбеуден, яғни
Көбіне лауазым иелері азаматтармен құқықтық қатынасқа түсіп заңсыз әрекеттерге
Әрі қарай мемлекеттік қызметкердің негізгі құқықтары мен міндеттері; мемлекеттік
Сот жүйесі, Әділет, прокуратура, ішкі істер органдарын ұйымдастыру принциптері;
Міне, осы мәселелерді үйрені барысында қызметкерлер мен азаматтар конституциялық
Әрине көптеген заңсыз әрекеттер еңбек қатынастарына байланысты болып жататыны
1.Тақырып. Лауазымды адамдардың түсінігі. Лауазымды адамдардың анықтамасы. Қазақстан Республикасы
2.Тақырып. Мемлекеттік қызметшілер жүзеге асыратын міндеттер мен құқықтар. Мемлекет
3.Тақырып. Мемлекет қызметшілердің қызметін реттейтін тиісті құқықтық актілер.
4.Тақырып. Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерімен азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын
5.Тақырып. Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерін азаматтардың сот арқылы қорғау.
6.Тақырып. Лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерін алдын алу.
7.Тақырып. Еліміздің Конституциясының бірінші бабында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық,
Міне, осындай құқықтық мемлекетті құру үшін, азаматтарға жоғары құқықтық
Сондықтан бұл шара-олардың құқықтық мәдениеттерін жоғарлауына, тапсырылған іс
Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы
Қоғамдық өмірдің әртүрлі саласындағы дауларды шешуде басты рол сотқа
Азаматтардың мемлекеттік органдардың және лауазымды адамдардың заңсыз әрекетінен зардап
Біреуінің маңызы Конституциямен рұқсат етілген заңды құқықтары мен бостандықтарын
Екіншісінің түрі азаматтың құқықтары мен бостандықтарын бұзу арқылы оған
Бірақ барлық жағдайларда азаматтық заң жәбір көрген азаматқа сот
Азаматтық құқықтар мен заңмен қорғалатын мүдделерді қорғау арнайы тәртіптермен
Біз дипломдық жұмысымызда азаматтық-құқықтық қорғаудың келесі түрлерін қарастырдық:
-азаматтардың экономикалық құқықтарын қорғау. Әрбір азамат егер мемлекеттік органдардың,
1.Азаматтың құқықтары мен бостандықтары бұзылған;
2.Азаматтың өз құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруына кедергі келтірілетін;
3.Азматқа заңсыз қандай да бір болмасын міндет жүктелсе немесе
Әкімшілік басқару саласында келтірілген зиянды өтеу.
Мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы немесе лауазымды адамдардың
Бұл ереже әрбір мемлекет органы және лауазымды адам өз
-Қылмыстық әділет саласында келтірілген зиянды өтеу.
Азаматтық кодекске сәйкес заңсыз соттау, заңсыз жауапкершілікке тарту, заңсыз
1.Қылмыс жасауға сезікті деп кінәсізді ұстау;
2.Қоғамға қауіпті әрекетті жасамаған азаматты сот медициналық сараптама жүргізу
3.Қоғамдық лауазымды әрекет жасамаған азаматты заңмен көзделген медициналық
-Ар-ождан мен қадір қасиетті қорғау. Ар-намыс пен қадір-қасиет
Азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қылмыстық-құқықтық қорғау түрлеріне мыналар жатады:
-Қылмыстық ісін жүргізуде жеке адамның құқықтары мен бостандықтарына іс
-Қылмысқа байланысты бұзылған құқықтар мен бостандықтарды қорғау
-Жеке басқа қол сұғылмауының қылмыстық құқықтық қорғалуы
-Жеке өмірдің, жеке және отбасы құпиясының қылмыстық қорғалуы
-Азаматтың тұрғын-жайына қол сұғылмауының қылмыстық-құқықтық қорғалуы.
Әр істің сотта қарауының ерекшеліктері, сол іске қатысты процессуалдық
Сонымен қатар, лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерін алдын алу үшін
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1.Қазақстан Республикасының Конституциясы Алматы, «Жеті жарғы» 1995 ж.
2.Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі Алматы «Жеті жарғы» 1998 ж.
3.Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару Кодексі, Алматы «Жеті Жарғы» 1998 ж.
4.Қылмыстық іс жүргізу кодексі Алматы, «Жеті жарғы» 1998 ж.
5.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі Алматы, 27.12.1994 ж.
6.Қазақстан Республикасының Азаматтық Істер Жүргізу Кодексі, Алматы 1988 ж.
7.Адам құқықтарының Жалпыға бірдей Декларациясы, 10.12.1948 ж.
8.Конституционный закон Республики Казахстан «О государственной независимости Республики Казахстан»,
9.Поставновление № 10 Пленума Верховного Суда РК имеющее нормативный
10.Постановление 2 Пленума Верховного Суда ССР. «О применении судами
11.Постановление 6 Пленума Верховного Суда от 18.12.1992 г. «О
12.Постановление 8 Пленума Верховного Суда от 23.12.1994 г. «О
13.Закон Республики Казахстан «О гражданстве Республики Казахстан», 20.12.1991 г.
14.«Мемлекеттік қызмет туралы» ҚР Президентінің Заң күші бар Жарлығы
15.«ҚР-дағы құқықтық реформаның Мемлекеттік бағдарламасы туралы» ҚР Президентінің қаулысы
16.«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес» ҚР-ның Заңы Мемлекеттік бағдарлама және
17.1789 ж. «Адам және Азамат құқықтарының Декларация» (Государство и
18.«Жалпыға құқықтық оқытуды жүзеге асыру шаралары туралы» ҚР Президентінің
19.ҚР Президентінің «Қазақстан Республикасындағы соттар мен судьялардың мәртебесі туралы»
20. Ағыбаев А. «Қылмыстық құқық» Алматы «Жеті жарғы»
21. Басин Ю. «Ответственность за нарушение гражданствко-правового
обязательства» Алматы, 1997 г.
22.Безлепкин В.Т. «Судебно-правовая защита прав и свобод граждан» М.
1997 г.
23.Гражданское право, ответственной редактор Е.А.Суханов
Москва.Издательство «Бек» 1993 г.
24.Галин Д.Г. «Правовое воспитание и его прфилактическая функция в
развитом обществе», Ташкент 1986 г.
25.Гражданское процессуальное законодательство коментарии. Москва
1991 г. «Юридическая Литература».
26.Дулатбеков Н. «Заң терминдерінің сөздігі». Алматы «Жеті Жарғы»
1995 ж.
27.Ибраева А. «Заң терминдерінің қысқаша қазақша-орысша сөздігі» А.
1995 ж.
28. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерінің түсіндірме сөздігі» Алматы, 1997
29.Сапарғалиев Г. «Конституционное право РК» Алматы, «Жеті Жарғы» 1998
30.Сапарғалиев Ғ. «Оқушыларға құқықтық тәрбие беру туралы» Алматы, 1988
31.Советское уголовное право. Общая часть Под ред. Кригеря Г.А.,
32.Савещкий «Что такое уголовный процесс», Москва 1987 г.
33.Лукяненко М.В. «Правовое воспитания учащейся молодежи» Москва
1982 г.
34.Лекции по методике конкретных социальных исследований» Под ред.
Андреева Москва, 1989 г.
35.Копаева О. «Жастар және құқықтық тәрбие» Алматы, 1988 ж.
36.Коментарий к уголовно-исполнительному кодексу Республики Казахстан» Алматы, 1999 ж.
37.«Қазақстан Республикасы Конституциясының түсіндірме сөздігі» Алматы, «Жеті жарғы» 1996
38.«Қылмыстық құқықтың орысша-қазақша терминдерінің сөздігі, Алматы, 1994 ж.
39.Тататинцева А.Е. «Правовое воспитание: методология и методика» Москва, 1990
40.Треушникова М.К. «Особенности рассмотрения отдельных категорий гражданских дел» Москва,
41.Уголовное право под редакций В.Кудрявцева и А.Наушова Москва «Спарк»
42.Уголовное право Казахской ССР в двух частях
43.Уголовный процесс Под ред. Божьева В.В. Москва «Спарк»
44.Уголовный процесс под.редРустамова Х. Москва 1998 г.
45.Айсин Т. «Сот билігі дербес» Заң газеті 29.11.1995 ж.
46.Айтүкенова Р. «Өткеннен сабақ, бүгінгі талап» Заң газеті, 7.02.1996
47.Азимова Ә. «Возмещение морального ущерба при нарушении права гражданина
48.Абдикаликов К. «О полномочиях государственных органов» Әділет Министрлігінің хабаршысы
49.Ағыбаев А. «О уголовной ответственности юридических лиц» Әділет Мин.хабаршысы
50.Ағыбаев А. «Должностное лицо» Фемида 4, 1997 г.
51.Айсин Т. «О деятельности судов по рассмотрению гражданских дел».
53.Ақпанов А. «Қылмыстық істерді жүргізудің кейбір мәселелшері» Әділет Мин.хаб.
54.Асқаров Б. «Заң мүддесі бәрімізге ортақ» Заң газеті, 31
55.Әміров Ш. «Әділдікке бастар жол» Заң газеті, 6.01.1996 ж.
56.Әлекешев А. «Күн тәртібінде Азамат құқығы Заң және заман
57.Әлиева А. «Атқарылған істер, алдағы міндеттер» Әділет Мин.хаб. 1996
58.Байтұрсынұлы А. «Осы күнгі соттың тәртібіндегі кемшіліктер» Тұраби, 2.1997
59.Баймұрзаева Р. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» Фемида, 3.1997 г.
60.Пұсырманов Ж. «Судебная система и защита прав человека» Әділет
61.Вольдман Ю. «О понятии должностного лица» Законность 10.1993 г.
62.Дәніжан Ж. «Заң жүйеленсе, заңдылық қалыптасады» Заң газеті. 9.8.1996
63.Дуабеков Т. «Не преступление, а проступок» мысль, 3.1996 г.
64.Демченко Т. «Гражданские права и способы их защиты» Фемида
65.Есеналиев Е. «Заңның үстемдігі, шешімнің әділдігі керек» Заң және
66.Жумагулов Б. «О правовом статусе государственного служащего» Фемида, 5,
67.Жалмуханбетов К. «Соттардың тәуелсіздігі түбегнейлі шешілді ме: Егемен Қазақстан
68.Жұмабаев Е. «Право человека: практика и перспектива» Каз.правда. 21.111.1997
69.Көмеков «Должностные преступления» Юридическая газета 3, 1997 г.
70.Табанов С., «Жаңа Конституция заңдары жетілдірудің негізгі бастамасы» 71.Әділет
72.Төлеубекова Б. Проблемы совершенствования уголовно процессуцального право Әділет Мин.Хаб.
73.Тұрсынбеков О. Әділет үшін бәріміз жауаптымыз Әд.Мин.Хаб. 3, 1996
Танайлова Ю. «Гражданские права и способы их защиты Фемида,
1997 г.
74.Мәмбеков Н. «Мемлекеттік қызметшілердің құқықтары мен міндеттері» Заң» газеті,
75.Қамысбаева Б. «Заңдылықтың қадағалануы ұтымды жүргізілуі тиіс» 14.04.1999 ж.
76.«Үкімет жаршысы» 1, 1997 ж.
Яруллин Р. «Профессия-нарушать закон» Юридическая газета, 12.1.
1997 г.
77.Темірғали Ж. «Құқықтық қызметке деген құлықсыздықтан арылатын кез жетті»
Сілтемелер
1.Нерсесянц В.С. Права человека и истории человечества.-М. 1989, .22
2.Қазақстан Республикасының Конституциясы, А., Жеті жарғы, 1995, 14 б.
3.Адам құқығынан жалпыға бірдей декларациясы 7 бап
4.Адам Құқықтарының Жалпыға бірдей Деклорациясы.
5. .ҚР Қылмыстық Кодексі А., Жеті жарғы, 1998 жыл/
6.Заң газеті, 1996, 16 қаңтар.
7.»Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» ҚР Заңы,//-«Заң газеті», 1998,
9.Агыбаев А. «Должностное лицо Фемида 1997 г. № 4
10.Мәмбеков Н.Н. «Мемлекеттік қызметшілердің құқықтары мен міндеттері»//»Алматы ақшамы» 4
11.Асқаров Б.Ә. «Заң мүддесі бәрімізге ортақ», «Заң газеті», 31
12.Қамысбаева Б. «Заңдылықтың қадағалануы ұтымды жүргізілуі тиіс», «Заң газет»
13.²Ð Àçàìàòòûº êîäåêñi “Æåòi æàð¹û”, 1998 æûë
14.Демченко Т., Танайлова Ю. «Гражданские права и способы их
15.Б.Т.Безлепкин «Судебно-правовая защита прав и свобод граждан» Москва, 1997
16.Б.Т.Безлепкин «Судебно-правовая защита прав и свобод граждан» Москва, 1997
17.Б.Т.Безлепкин «Судебно-правовая защита прав и свобод граждан» Москва, 1997
18.Жұмабаев Е. «Права человека: практика и перспектива» Каз.правда. 21.02.1998
19. Темірғали Ж. «Құқықтық қызметке деген құлықсыздықтан арылатын кез
20. Тайу ұлы Ә. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл»-//Фемида, №3,
21. Қызылорда облысы Әділет басқармасының мұрағатынан
22. ҚР Президентінің «Жалпыға құқықтық оқытуды жүзеге асыру шаралары
1
2
Ерекше талап қоюмен істерді қараудың ерекшеліктері
Ерекше талап қоюмен іс жүргізу ерекшеліктері
ПРОКУРАТУРА ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ
Азаматтардың экономикалық құқықтарын қорғау
Прокуратура органдарының құрылымы
Қазақстан Республикасы прокуратурасының Конституциялық – құқықтық мәртебесі
Прокуратураның қызметі. ҚР Азаматтық іс жүргізу құқығындағы прокурордың орны
ПРОКУРАТУРА ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ
Прокурорлық қадағалау жайлы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ПРОКУРОРЛЫҚ ҚАДАҒАЛАУ ОҚУ ПӘНІНІҢ МӘНІ МЕН ЖҮЙЕСІ