Коммерциялық банктердің депозиттік саясатының қалыптасуы
I. Депозиттік операциялардың теориялық негіздері..................5
. Депозиттік операциялар түсінігі, маңызы және нарықта алатын орны.....5
. Депозит турлері...............8
. Шетел депозиттік операцияларының ерекшеліктері..............20
II. ҚР екінші деңгейлі банктердің депозиттік операцияларының түрлері және
2.1. Комерциялық банктердің депозиттік саясатының қалыптасуы.................27
2.2. Депозитті сақтандыру жүйесі мен қорлары.........34
2.3. «Нұрбанк» АҚ депозиттік операциялар жағдайына талдау......................40
III. Депозиттік портфельді басқару және ондағы
Қорытынды.............................
Қолданылған әдебиеттер..........................
I. Депозиттік операциялардың теориялық негіздері
1.1. Депозиттік операциялар түсінігі, маңызы және нарықта алатын орны
Әрбір қаржы интитуты өз қызметін іске асыру кезінде ғимарттар
Ең алдымен, депозиттік операцияларды қарастырмастан бұрын, депозит ұғымына көңіл
«Депозит» сөзінің бірнеше мағынасы бар. Ал дәл қазіргі жағдайда
Депозит сөзіне анықтама беретін болсақ, Қазақстан Республикасындағы 31.08.95 ж.
Қысқаша айтатын болсам, депозит – бұл клиенттердің (жеке және
Жоғарыда айтылған анықтамалар бірін бірі толықтырады десе де болады.
Ал банктік депозит – салымшыны банкке алдын ала келісілген
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктердің орындайтын депозиттік операциялары оның
ҚР депозиттер нарығының банктердегі құрылымы.
(автордын есептеуі бойынша жасалған).
Көріп отырғандай, ең көп үлесті Казкомерцбанк алады екен. Екінші
Депозиттік операциялар коммерциялық банк үшін оның ресурсын қалыптастырудың ең
Банктерге орналастырылған уақытша бос ақша қаражаттары салымшы үшін екі
Депозиттік операциялар мынадай қағидалармен ұйымдастырылады:
банктік пайда алуға немесе болашақта пайда алу үшін
депозиттік операциялар әрекет етуі керек;
банк балансының өтімділігін жоғары дәрежеде демеп отыратын мерзімдік салымдарға
депозиттік операциялар мен қарыздырды беру бойынша өзара байланыс пен
депозиттерді тартуға әрекет ететін банктік қызметтерді дамытуға шаралар
Банктермен тартылатын депозиттердің көлемі негізінен негізгі 4 факторға тәуелді
халықтың ақшалай табыстарының көлемі;
олардың банктік жүйеге деген сенімінің деңгейі;
салымдар бойынша нақты пайыз мөлшерлемесі;
елдегі банктік жүйенің даму деңгейі және ондағы қаржылық өнімдердің
1.2. Депозит түрлері
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың және депозиттік шоттардың көптеген түрлері
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етілмелі;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар;
мерзiмдi депозиттер.
Бiрiншi топ — талап етiлмелi депозиттер, бұл салым иелерінің
Отандық банктік тәжірибеде талап етілетін депозиттерге мыналар жатады:
мемлекеттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-ақ әр түрлі шағын коммерциялық құрылымдардың
әртүрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
есеп айырысудағы қаражаттар;
жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы қаражаттар;
басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаржат қалдықтары.
Талап ету депозиттік шотының ерекшелiктерiне мыналарды жатқызуға болады:
ақшаны салуға немесе алуға шектеудiң болмауы;
ақша шоттан қолма-қол түрде, сондай-ақ чектер көмегiмен алынуы мүмкiн;
шот иесi банкке тұрақты айлық мөлшерде немесе әрбiр жазылған
Ұлттық банкке ең аз резервтің мерзiмдiк депозиттермен салыстырғанда үлкен
Талап ету депозитінің бір түрі банктің клиентпен барлық операциялары
Талап ету депозитiне сондай-ақ ағымды овердрафт шотын жатқызуға болады,
Талап ету депозитінің басқа бiр түрі — нау-шоттар —
Депозиттік шоттардың келесi түрі — жинақ салымдары немесе автоматтық
Бұл депозиттерден тыс көптеген банктердің баланстық есеп берулерiне «банк
Көптеген банктер өзінің клиенттерiнен компенсациялық балансты ұстануды талап етедi,
Депозиттің келесi тобы — жинақ салымдары. Жинақ депозит туралы
Жинақ кітапшаларындағы шоттар — бұл жедел алуға болатын, пайыз
Олардың ерекшелiктерiне мыналар жатады:
кiтапшалы жинақ салымында тұрақты мерзiмiнің болмауы;
банктер салымшылардан ақша қаржысын алу туралы алдын ала хабарлауды
шоттың жоғары шегiн белгiлеу мүмкіндiгi;
салым иесiнің шоттан ақша алу немесе салу үшін жүргiзiлген
шоттағы міндетті ең аз баланстық қалдық мазмұны туралы талаптардың
Жинақ салымының жағдайы туралы жазбасы бар шотттар жинақ кiтапшаларындағы
Ақша нарығының депозиттік шоттары алғаш рет 1982 жылы енгiзілген
Жинақ салымдарының ерекшелiгi мынадай:
бұл шоттардың анықталған мерзiмдерi жоқ;
салымда ақша нарығының депозиттік шотынан қаржыларды бiрдей ала алады;
бастапқыда бұл шоттар бойынша ең аз баланстық қалдық талап
осы шоттар бойынша салымшы чектердің тек санаулы шектелген санын
бұл шоттар қызмет жасау мақсатында емес, жинақ мақсатында қолданылады;
банк шығындарын өтеу мақсатында шот иесiнен белгiленген төлем алынады;
егер салымшылар — корпорация болса, банктер осы шоттар бойынша
Кең тараған топтардың бiрi — мерзiмдiк салымдар, оған мерзiмдiк
30 күннен 89 күнге дейiн;
90 күннен 179 күнге дейiн;
180 күннен 359 күнге дейiн;
360 күннен жоғары.
Мерзiмдi салымнан қаржы алу үшін банкке күнi бұрын хабарланған
Депозиттердің төртiншi тобы — бағалы кағаздар, депозиттер түрі ретiнде
аталған банкке тиесiлi кәсіпорындар мен ұйымдардын, кооперативтің, акционерлiк қоғамдар
сақтаудағы және қарызды қамтуға қабылданған акциялар мен облигациялар;
шетел операциялары бойынша құндылықтар мен құжаттар;
депозиттік сертертификаттар.
Депозиттік сертертификаттар қаржылық құралдардың ең бір кең тараған түрі.
Депозиттік сертификат — эмитент банктің ақша қаржыларының салымы туралы,салымшы
Депозиттік сертификат — кiрiстi бағалы қағаздың бiр түрі, сол
Депозиттік сертертификаттардың екi түрі болады:
жолданбайтын — салымшыда сақталады және төлем мерзiмi жеткенде банкке
жолданатын — екiншi нарықта сатылуы немесе басқа тұлғаға өтуi
Жолданатын депозиттік серсертификаттар капиталды кез келген мерзiмге тиiмді инвестициялауға
Сертификаттар келесі белгiлерi бойынша бөлінедi:
Шығарылуыбойынша:
бiр рет;
сериямен шығарылатын.
Ресiмдеу тәсілі бойынша:
арнайы;
ұсынушыға.
Төлеу шарттары бойынша:
анықталған есеп айыру кезеңі аяқталғанға дейiн пайыздың мөлшерi үнемі
Төленіп тұратын сертификаттар;
сертификатты өтеу кунi пайызы төленетiн сертификаттар.
Депозиттік сертификаттарды жаңа шығарымдармен, салымның басқа түрлерiне немесе талап
Банкте шығарылатын сертификаттарды баспалық тәсілмен шығарылуы және осы сияқты
Сертификаттарда мiндеттi түрде келесi деректемелер болуы тиiс:
аты;
сертификатты ұсыну себебi;
ұсыну күні;
салым сомасы;
депозитке енгiзiлген соманы қайтаруға банктің сөзсiз мiндеттемесi;
сертификат сомасын талап ету күнi;
пайыз мөлшерi және есептелетiн пайыз сомасы;
эмитент банктiң аты және мекен-жайы;
банк мөрiмен бекiтiлген осындай мiндеттемелерге қол қоюға өкiлеттi екi
Банк сертификаттар шығарады және меншiктi сертификаттарды шығару мен орналастыру
инвесторлар үшін тартымды пайыздық мөлшерлеме деңгейі;
салымшыға ыңғайлы сертификаттың ең аз шегін;
пайыздық мөлшер қайта қараудың икемді механизмі;
шығарымды стандартты шарттарын ;
номинал құны және қосылған пайыздарды төлеудің сенімді кепілдігі;
кең жарнаманы.
Жай депозиттiк сертификаттармен рәсімделген мерзімдік салымдармен салыстырғанда, сертификаттар бірнеше
сертификаттарды тарату айналымындағы мүмкіндік қаржылық делдалдардың үлкен санына сәйкес
екiшi нарық аркылы сертификат иесі үшінші тұлғаға,сақтаған мерзімі үшін
Сертификаттар бойынша табыстарға, азаматтардың талап етілмелi шоттары мен мерзiмдiк
Мерзiмдiк салымдармен салыстырғанда сертификаттардың жетiспеушiлiгi оның эмиссиясымен байланысты банктің
Ақша қаражаттарын сақтандыру шоттарына аудару ерікті сипатта жүзеге асады.
Ағымды операцияларды жүргізу барысында барлық операциялар депозиторға берілген жинақ
Халықтың салымдарын тарту мақсатында жинақтардың түрлі формалары қолданылады: ұтысқа,
Жинақ салымдары мерзімді салымдардың маңызды бөлігін құрайды. Мерзімдік салымдардың
Сонымен жинақ салымдарына (шоттарына) мынадай сипаттама беруге болады:
ақша қаражаттарының сақталуының нақты белгіленген мерзімі болмайды;
салымды кез келген уақытта хабарламай алуға болады;
шотқа ақша қаражатын салу немесе алу кезеңінде жинақ кітапшасы
Ол кітапшада ақша қаражаттарының барлық қозғалысы көрініс табады.
мерзімді жинақтаушы салым;
қосымша толықтырылатын салым;
ағымдағы жинақтаушы салым.
Мерзімді жинақтаушы салым бойынша нақты мерзім белгіленеді немесе
Қосымша толықтырылатын жинақтаушы салымы. Бұл шотқа алдынала келісілген ақша
Ағымдағы сақтандыру салымы – негізінен жалақыны аудару үшін пайдаланылады.
Банктер өзінің активті операцияларын жүргізу үшін пассивтi операцияларды өткізу
банк қорын қалыптастыру және ұлғайту үшін банктердің пайдасы есебiнен
басқа заңды тұлғалардан алынған несиелер;
депозиттік операциялар.
Депозиттік операциялар — бұл заңды және жеке тұлғалардың тартылған
Депозиттік операцияларды жүргізу кезiнде кез келген банк өздері дайындаған
депозиттік операциялар банктің пайда табуына немесе болашақта пайда табуға
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерiсiнде депозиттік операциялар субъектiсiнiң ар түрлiлiгiне
депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында осы және депозиттер мен
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерiсiнде банк балансының өтiмдiлiгiн жоғары деңгейде
депозиттік операцияларды ұйымдастыра отырып, банк депозиттік шоттардағы бос қаржы
депозиттердi тартуға әсер ететiн банктiк қызметтерді дамыту және қызмет
Көптеген ұсақ және шағын банктер үшін депозиттер ақша қаржыларының
Халықаралық банктiк тәжірибеде барлық депозиттер төрт топқа бөлiнедi:
мерзiмдi депозиттер;
талап етiлмелі депозиттер;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Бiрiншi топ — талап етiлмелi депозиттер, олар сондай-ақ чектiк
Талап ету депозиттік шотының ерекшелiктерiне мыналарды жатқызуға болады:
ақшаны салуға немесе алуға шектеудiң болмауы;
ақша шоттан қолма-қол түрде, сондай-ақ чектер көмегiмен алынуы мүмкiн;
шот иесi банкке тұрақты айлық мөлшерде немесе әрбiр жазылған
Ұлттық банкке ең аз резервтің мерзiмдiк депозиттермен салыстырғанда үлкен
Талап ету депозитінің бір түрі банктің клиентпен барлық операциялары
Талап ету депозитiне сондай-ақ ағымды овердрафт шотын жатқызуға болады,
Талап ету депозитінің басқа бiр түрі — нау-шоттар —
Депозиттік шоттардың келесi түрі — автоматтық аудару шоттары (АТS-шоттар).
Бұл депозиттерден тыс көптеген банктердің баланстық есеп берулерiне «банк
Көптеген банктер өзінің клиенттерiнен компенсациялық балансты ұстануды талап өтедi,
Депозиттің келесi тобы — жинақ салымдары. Қазiргi кезде жинақ
Жинақ кітапшаларындағы шоттар — бұл жедел алуға болатын, пайыз
Олардың ерекшелiктерiне мыналар жатады:
кiтапшалы жинақ салымында тұрақты мерзiмiнің болмауы;
банктер салымшылардан ақша қаржысын алу туралы алдын ала хабарлауды
шоттың жоғары шегiн белгiлеу мүмкіндiгi;
салым иесiнің шоттан ақша алу немесе салу үшін жүргiзiлген
Депозиттерді пасиивті және активті деп екі топқа бөлуге болады.
Банктік тәжірибеде активті депозиттерді банкаралық депозиттер деп атайды. Банкаралық
Пассивті депозиттер – бұл банктің ресурсының негізін құрайтын тартылған
Пассивті операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады. Сондытан да, пассивті
Пассивтік операциялар – бұл нәтижесіндегі пассивтік шоттағы немесе активті-пассивті
1.3. Шет ел депозиттік операцияларының ерекшеліктері
Батыс Еуропа және Солтүстік Америка мемлекеттерінде барлық несиелік институттар
1. Капитал нарығының жинақ шоттары ( capital market saving
2. Автоматты жинақ шоттары, оларды дамыған мемлекеттердің коммерциялық банктері
Бұл шотқа ұқсас 1978 жылы “Мерилл Линг” фирмасы ұсынған
Сол 1978 жылы банктер ATS – шоттарын (automatic transfer
Мұндай шоттар отандық банктер тәжірибесінде де қолданылуы мүмкін, өйткені
3. “Бай” клиенттер үшін жинақ шоттары (fortune saving accounts)
4. Асыл металдарды сатып алу үшін шоттар (precious metals
Депозиттік қызметтер нарығындағы өскен бәсекелестік чектік депозиттердің көптеген жаңа
Чектік депозиттердің көп таралған формалары талап етуге дейінгі депозиттер
Алғашқы кезде NOW – шоттары пайыз төленетін жинақ салымдарының
Сөйтіп, банктік тәжірибеге NOW – шоттарының енгізілуі, бірте- бірте
1. Сомма алынатын жағдайда,7 күн бұрын алдын-ала ескертуді талап
салыстырмалы түрде қалыпты пайыз;
салымнан ішінара ақша алу және толықтыру мүмкіндігі ешбір шектеусіз
сомманы алар алдында 7 күн бұрын ол жөнінде банкті
Оның екі нұсқасы бар:
1. Жинақ кітапшасымен (passbook savings) немесе банктен клиентке берілетін
2. Кезекті түрде толықтыруды қажет ететін жинақ шоты. Бұл
3. Пайыздық қойылымы жоғары инвестициялық шот. Бұл шот жағдайлары
Негізгі ерекшеліктері:
сомма алынатын жағдайда,7 күн бұрын алдын-ала ескертуді талап ететін
салым соммасының жоғарылауына байланысты пайыздық қойылымның соған сәйкес жоғарылауы
салымның ең төменгі мөлшері 2 000 фунт стерлингті құрайды
сомманы алу жөніндегі ескерту 30 күннен кем емес мерзімде
салымды толықтыру бойынша ешқандай шектеулер қойылмайды.
4. Мерзімі және соммасы тіркелген салым. Оның ерекшеліктері:
салым мерзімі 14 күн- 18 айға дейін;
салымның ең төменгі мөлшері 2 500 фунт стерлингті құрайды
тіркелген пайыздық қойылым – пайыз салымның мерзімі аяқталғаннан кейін
5. Пайыздық қойылымы өзгермелі депозит. Шот қысқа және ұзақ
6. Ақшалай қорлар. Ең алғаш рет 1983 жылы енгізіліп,
пайыз ақша нарығының пайыз қойылымына байланысты;
ең төменгі қалдық 1000 фунт стерлингті құрайды;
7 күн бұрын ескертіп, 250 фунт стерлингтен жоғары сомманы
Чектерді жазуға рұқсат беріледі.
7. Берілетін салымдық сертификат. Бұл құрал АҚШ-та сияқты ірі
тіркелеген пайыз қойылымы;
номиналдың ең төменгі мөлшері – 5 000 фунт стерлинг
1979 және 1987 жылдары Ұлыбританияда Банктік акттер қабылданған болатын.
1987 жылы 1979 жылғы актке өзгерістер енгізіліп, жаңа Банктік
20 000 фунт стерлингті құрайтын соммаға депозит бойынша өтелімнің
Францияда жинақтарды тарту саясаты мемлекеттің пайыз ставкасының жоғарғы шектерін
Халықтың жинақтарын салымдарға тарту Германияның барлық несиелік мекемелері айналысады
Еуропаның дамыған мемлекеттеріне қарағанда АҚШ-та халықтың жинақтарын тартумен негізінен
бұл шот түрі бойынша пайыз төленеді;
бұл шот жеке тұлғаларға немесе пайда таппайтын ұйымдарға ашылады;
салым иелерінен бұл шотта ең төменгі қаражат болуы талап
Куәландырылған чектер шоттары – бұл куәландырылған чектерді төлеу үшін,
Американдық банктік тәжірибелерде жаңа депозит түріне ақша нарығының депозиттік
ақша нарығының басқа құралдары бойынша мөлшерлемелерінің өзгеруіне байла-нысты, әр
шот бойынша ең төменгі қалдықтың болуының талап етілуі;
салымдардың сақтандырылуы;
иемденуші, үшінші жақтан төлемдер үшін айына шоттан алты рет
Коммерциялық банктердегі депозиттердің сыныптамасын жүргізуде мына тұжырымға сүйенеміз: қазiргi
II. ҚР екінші деңгейлі банктердің депозиттік операцияларының түрлері және
2.1. Коммерциялық банктердің депозиттік саясатының қалыптасуы
Тартылған қаражаттарды тиімді басқару банктің депозиттік саясатының жасалуын көздейді.
Депозиттік саясаттың ұғымын екі тұрғыдан қарауға болады. Кең мағынада
Депозиттік саясат бірнеше принциптерге негізделіп қарастырылады. Ол әрбір банккке
Депозиттік саясат макро және микро деңгейлерінде анықталады. Макроэкономикалық факторға:
ұлттық банктің ақша несие саясаты;
мемлекеттің фискалды саясаты;
нақты сектордың жағдайы;
ұлттық экономиканың дүниежүзілік экономикамен байланысы;
бағалы қағаздар нарығының даму қарқыны жатады.
Банк тепе-теңдігін, банктер тәуекелдіктерінің кемуі және салым иелері
Банктердің депозиттік саясатын қалыптастыруға әсерін тигізетін микроэкономикалық факторларға мыналар
коммерциялық банктердің нарықты ортадағы репутациясы;
коммерциялық банктердің клиентуралық нарықтағы экспансиондық іс – қимыл
коммерциялық банктердің маркетингтік қызметтерінің тиімділігі, яғни клиентуралық нарықта өз
сырттан тартылған қаражаттарға, әсіресе депозиттерге дұрыс баға белгілеу, яғни
коммерциялық банктердің менеджментінің сапасы, яғни банк қызметкерінің кәсіби
коммерциялық банктердің меншікті капиталының жеткіліктілігі.
Депозиттік саясаттың мазмұны коммерциялық банктердің депозиттік нарықтағы іс -
Депозиттік саясаттың келесі үлкен мазмұны – коммерциялық банктердің депозиттік
Кейбір ғылыми көзқарастарға сүйенсек, коммерциялық банктердің депозиттік базасының орнықтылығын
Депозиттік саясаттың негізгі мақсаттарының бірі - өте икемді және
Егер сапасы жоғары депозиттік саясат өте тиімді депозиттік портфельдіқалыптастыратын
Депозиттік операцияларды жүргізуде банктер мынандай принциптерді басшылыққа алады:
депозиттік базаны қалыптастыру барысында заңдық және нормативтік талаптардың орындалуын
депозиттік операциялар банктің пайда табуына ықпал етуге тиіс;
тартылған депозиттік ресурстар банктің өтімділігін қамтамасыз етуге тиіс;
депозиттік ресурстардың субъектілері, түрлері және мерзімдері бойынша дифференциалдануын қадағалуы
Банктің депозиттік саясаты депозиттік операцияларға байланысты туындайтын тәуекелдерді басқаруға
Депозиттік саясаттың міндеті:
банк балансының өтімділігін сақтау;
ең төменгі шығынды ресурстар тарту;
барынша ұзақ мерзімге қажетті мөлшерде депозит тартуды қамтамасыз ету;
алдағы уақыттарда банкте тұрақты ресурстардың шоғырлануын қамтамасыз ету.
Депозиттік саясат туралы ереженің құрылымы мынадай баптарды қамтуға тиіс:
жалпы ереже;
депозиттік саясаттың мақсаты мен міндеттері;
банктің құрылымдық бөлімшелерінің өзара әрекеті;
банк ресурсының құрылымы;
ақшалай қаражатты тарту мерзімі және депозиттік келісім-шартты бекіту тәртібі;
депозиттік келісім-шартты жасауға және банкте шот ашуға қажетті құжаттардың
депозиттік және жинақ сертификаттарын сатумен байланысты операцияларды рәсімдеу тәртібі
банктік және банктік емес ұйымдардың қаражаттарын тарту және рәсімдеу
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің белгілеген міндетті резерв нормалары негізінде
Құжаттарды сақтау тәртібі.
Клиенттердің құрамына және банктің қызметінің бағытына байланысты депозиттік саясаттың
Депозиттік саясаттың қалыптасуы мен іске асырылуына ықпал ететін факторларды
Депозиттік нарық дегеніміз – заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардың
Қазақстан Республикасында заңды тұлғалардың барлығы да, соның ішінде коммерциялық
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі екінші деңгейдегі банктерге олардың депозиттік
Нұрбанк депозиттік саясаты Ұлттық банк белгілеген шарттарға сай келеді.
Жеке тұлғалардың депозиттері нарығындағы банк үлесін арттыру және өзінде
Табысы орташа клиенттер үшін жаңа депозиттер түрін шығару;
Арнайы салым операцияларын шығару және сервисті қамтамасыз ету, сапасы
Ірі шаруашылық субъектілеріне кешендік қызмет көрсету негізінде олармен
Барлық депозиттер бойынша жеткілікті табыстылық дейгейін олардың әрқайсысына қатысты
Барлық беттік шоттар иелеріне дебеттік төлем карточкаларын беруді қамтамасыз
Депозиттік нарыққа жасалған талдау депозиттік саясаттың ортақ ықшамдылық критерилерінің
Банк тұрақтылығын, сенімділік және қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында
Тәуекелді төмендету мақсатында банктің депозиттік ресурстарын диверсификациялау;
Клиенттердің тобына қарай депозиттік қызмет көрсету (байларға, кедейлерге, халықтың
Банктің өнімдері мен көрсетілген қызметтері бәсекелес банктердікінен ерекшеленіп тұруға
Міне осындай талаптар ескерілген жағдайда отандық банктеріміз депозиттік саясатты
Депозиттік операцияларды жузеге асыруда, коммерциялық банктер келесідей қағидаларға суйенеді:
Депозиттік операциялар банктерге пайда алуына қарай ұйымдастырылуы тиім;
Депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде депозиттік операциялардың әртүрлі субъектілері және
Депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында олардың несиелік жұмсалымдардың мерзімі
Депозиттік операцияларды ұйымдастыру пройесінде мерзімді депозиттерге көңіл бөлу, себебі
Банктің депозиттік саясаты – салымдар бойынша белгіленетін сыйақы мөлшерлемелерін
АҚ «Нұрбанк» 2009 – 2012 жылдарға арналған даму стратегиясына
Әр түрлi экономика секторларындағы клиенттерге арналған сенiмдi банктiң мәртебесiнiң
Банктiң клиенттерiмен ұзақ мерзiмдi өзара тиiмдi әрiптестiк қатынастарының орнатылуы;
Жоғары сапалы қызметтер және өнiмдердiң беруi;
ҚР маңызды өлкелерінде филиал желісінің дамуы мен өркендеуі;
Тәуекелдiң стандарттарының әбден жетiлдiрілуi - менеджмент және операциялық тиiмдiлiктiң
ҚРдың ең жоғары технологиялы банктерiнiң бiрi болу;
Бастаушы халықаралық банктiк ұйымдары бар стратегиялық әрiптестiктiң жасалуы;
Қаржы орнықтылығы және банктiң өтiмдiлігiнiң жоғарылатуы;(4)
Қорыта айтқанда, бүгінгі Қазақстандағы екінші деңгейдегі банктер депозиттік саясатты
Салымдарды кепілдендіру. Қазақстандық жеке тұлғалардың салымдарды сақтандыру қорына мүше
Міндеттемені орындау. Банктік салым туралы келісімшартқа сай және клиенттердің
Ашықтылық. Банктің қаржылық жағдайы туралы клиенттердің барлығына ақпараттың ашық
Бәсекелестік. Банк өзінің депозиттік өнімдерінің депозиттік нарықтағы бәсекелестік қабілетін
Бұрын шығарған және жаңадан шығаратын депозиттік өнімдердің сапасын арттыру
Депозиттер бойынша ұтыс жариялау, салым иелеріне сыйлық беру, бонус
Клиенттерге өте жоғары мәдени және сапалы қызмет көрсету.
Құпиялылық. Клиенттермен қарым қатынас орнату барысында алынған кез-келген ақпаратты,
Коммерциялық банктің депозиттік саясатының нарықтың секторлары бойынша өзіндік ерекшелігі
Жеке тұлғалар салымдары бойынша: банктердің тұрақты ресурсын құрайтын және
VIP санатындағы ірі клиенттерді тарту;
Орташа табысты клиенттерді тарту.
Заңды тұлғалар депозиттері бойынша: корпорация мен ұйымдардың ұзақ мерзімді
Банкаралық депозиттер нарығы бойынша: банктер банкаралық депозиттер нарығын өздерінің
2.2. Депозитті сақтандыру жуйесі мен қорлары
Депозиттерді қорғау жүйесіне Ұлттық банк тарапынан коммерциялық банктердің қызметін
Салымдарды сақтандыру негізінде банктердің депозиттерді жалпылама қайтарып алуға байланысты
Бұл кезде банктердiң мiндетiне сақтандыру қорларында белгiленген көлемдегi депозиттердi
Қор Ұлттық банк атынан, мемлекет атынан салымдарды орналастыруға негізгі
Қор қаржылары ұжымдық сақтандыру жүйесінің салымдарынан жинақталады. Салым үш
2001 жылдың 1 шiлдесiнен:
теңгеде жылдық есеппен 16 пайыз;
доллар және еурода жылдық есеппен 9 пайыз.
2001 жылдың 1 қазанынан:
тедгеде жылдық есеппен 14 пайыз;
доллар және еурода жылдық есеппен 8 пайыз.
Салымдар және олар бойынша есептелген сыйақы сомалары мiндеттi түрде
Қор әрбiр салымшыға қайтарылуы мiндетті салым мөлшерін төлеп отырады,
Мерзiмдi салымдар (депозиттер) бойынша:
Теңгеде — салынған салым (депозит) сомасы, бiрақ 400 мың
АҚШ доллары және еурода — салынған салымның (депозиттің) 90%
Талап ету салымы бойынша теңгеде — салынған салым (депозит)
Бiр салымшы әр түрлi валютада салынған мерзiмдi салымдар (депозиттер)
Салымшы өзінің әр түрлi валютада салған мерзiмдi салымы бойынша
Жинақталған резервтер салымдар бойынша жетiспеген соманы қалпына келтiруге жеткiлiксiз
Мiндетті күнтiзбелiк жарна мөлшерi әр қатысушы банк үшін олардың
Қордың 80 пайыздан кем емес бөлігін Қаржы министрлiгінің бағалы
Ұжымдық сақтандыруға Халықаралық стандартттарға еөу бойынша бiрiншi топқа енетiн
Барлық банктер ұжымдық сақтандыруға қатысуға тырысады, өйткенi сақтандыру жүйесіне
Шетелдiк тәжiрибе елде қалыпты жұмыс iстейтiн банктiк жүйе қалыптасқанда
Барлық дамыған елде депозиттердi сақтандырудың бiр немесе басқа да
Францияда бiр салымшыға кепiлдiк 400 мың француз франкiн құрайды.
Германияда немiс банктерiнің федералдық ассоцияциясы жетеiкшiлiгіндегі депозиттi қорғау қорына
Жапония, Испания, Канада, Ұлыбритания және АҚШ-та депозиттерді сақтандыру бағдарламалары
Канада банктерiнің депозиттердi сақтандыру бойынша Канада қорпорациясына төлейтiн сақтандыру
Жапонияда банктің депозиттер бойынша сақтандыру сомасы бiр салымшыға 10
Депозиттердi сақтандырудың федералдық бағдарламасы бойынша АҚШ-та банк шығындары жоғары.
Салымның жоғары сақтандырылатын жарнасына шек кою себептерiн түсіндірсек. Бiрiншiден,
Соңғы кездері ел зкономикасына тұрғындардың бос ақша қаржыларын тартудың
Қазақстан Республикасының депозиттік операцияларының одан әрi дамуына әсер етушi
Резервтеу мөлшерi факторының ерекшелiгі депозиттерді тарту құнын банк операциялары
Коммерциялық банктер жүргізетiн депозиттік саясатта әсер етушi факторлардың бiрi
Депозиттік операциялардың дамуына әсер етушi факторлардың екiншi тобына депозиттік
Депозиттер нарығын одан әрi жетiлдiру мен кеңейтудің маңызды факторларының
2.3. «Нұрбанк» АҚ депозиттік операциялар жағдайына талдау
«Нұрбанк» АҚ депозиттері депозиттердiң кепiлдiк беру Қазақстандық қорымен қауiпсiздендiрген.
Максимал табысын алуға және инфляциялық тәуекелдердi минимизациялауға мүмкiндiк беретіндей
1 айдан 5 жылға дейінгі ыңғайлы мерзiмдерi;
Қосымша жарнаның соммасына улес бойынша жұмыс істейтін сыйлық беру
Ай сайын немесе келісім шарттың әсері аяқталғанда пайыздарды алу
Пайыздарды карточкага аудару мүмкіндігі;
Салымдарды автоматты ұзарту.
Салымдар түріне байланысты «Нұрбанк» АҚ салымдарының артықшылықтарын айта кетейін.
«Нұр алтын» - клиенттің мәртебесіне қарамастан табысы тыс бекінеді
Бұл салым түрінің қосымша ерекшеліктері, біріншіден қосымша жарналарға шек
Артықшылығы:
Қосымша жарналарға минималды сомаға шек қойылмай рұқсат етiледi;
Салымдар бойынша біртіндеп алу рұқсат етіледі (тек 6 ай
Салымның сомасына және төмендетілмейтін қалдыққа байланысты ставка таңдаудың кең
Мерзiмiнен бұрын бұзудың жеңіл шарттары;
Сыйлыққа Visa Classic картасын алу мүмкіндігі.
валюта минималды салым сомасы 6 ай 12ай 36 ай
KZT 400000 -1499999 7 8 9 10
1500000-7499999 7,5 8,5 9,5 10
7500000 дан жоғары 8 9 10 10
USD 300-9999 4,5 5 5,5 7
10000-49999 5 5,5 6 7
50000 нан жоғары 5,5 6 6,5 7
EUR 300-9999 3,5 4 4,5 6
10000-49999 4 4,5 5 6
50000 нан жоғары 4,5 5 5,5 6
«Нұр алтын» депозитi бойынша сыйлық беру мөлшерлерi.
«Бөбек» орналастырудың тиiмдi шарттары бар балалар депозитi:
Сыйлық беру автоматты түрде салымның сомасына қосылады және оған
Клиент ұзақ мерзiмге салым аша бөпесінее келешекті қамтамасыз етеді.
Салымшының (бөпенің) атынан оның ата-аналары немесе салымшының (жасы кәмелетке
мерзімі тенге (ставкасы 7000 тг жоғары) АҚШ доллары (50
1 ай 8% 5,50% 5,50%
2 ай 9% 6% 6%
3 ай 9,50% 6,50% 6,50%
4 ай 10% 7% 7%
5 ай 10% 7% 7%
Сыйлық ақы ставкалары.
«Рублевая капилка» депозит салымы ресейлiк валютада ұзақ сақтау үшін
Шек қойылмаған ең төменгі соммадағы қосымша жарналар рұқсат етіледі;
360 күннен кейін мерзімінен бұрын бұзылатын болса сыйлық ақы
Шарттары:
Салымның валютасы: ресейлiк рубль;
Салымның мерзімі: 3, 6, 9, 12, 24 ай;
Сыйлық беру мөлшерлерi :
Мерзімі/ай 3 6 12 24
Базалық ставка, % 3,0 4,5 6,0 7,0
Сыйлық беру тәртiбi :
салымның мерзiм соңында есептелген сыйлық берудiң ай сайынғы капитализация;
Үлестiң ең төменгi сомасы : 3000 ресейлiк рубль;
Қосымша жарналарды енгiзуi немесе үлестiң жартылай алып қоюына мүмкiндiк
Ұзарту: егер салымшы банктiк үлестi келiсiм шартына сәйкес мерзiмiнiң
Мерзімінен бұрын алып қою:
Депозит мерзімі/валюта түрі 90 кунге дейін (қоса алғанда) 91
0 3,0% 3,5% нақты сақтау мерзiмiне негiзгi үлестiң ставкасы
12 айдың ағымындағы депозитi бойынша сыйлық беру мөлшерi бекiтiлген,
Ал заңды тұлғаларға арналған депозиттік салымдарға көшетін болсақ, олардың
Ыңғайлы мерзімнің болуы;
Жоғарғы пайыздық ставка;
Депозиттік кез-келген уақытта толтыру мүмкіндігі;
Керекті соманы алу мүмкіндігі;
Мерзімге дейін шартты бұзу барысында ыңғайлы ставкалар;
Клиентке даралап тіл табу.
Заңды тұлғаларға депозиттер екі түрлі болып келеді: жедел және
«Инвестициялық» (инвестиционный);
«Оңтайлы» (оптимальный);
«Қысқы мерзімді» (краткосрочный);
«Классикалық» (классический).
«Инвестициялық» депозиті жинақталу және капиталды көбейтудi мақсатпен бос қаражаттарды
Орналастыру мерзімі 3 айдан 36 айға дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома:
Салымдар бойынша 3 айдан 36 айға дейін – 200
Салымдар боынша 12 айдан 36 айға дейін – 15
Салымдар бойынша 3 айдан 36 айға дейін – 100
Қосымша салымға рұқсат етіледі;
Біртіндеп алуға рұқсат етілмейді;
Фиксациялық ставка 12 ай;
Сыйақы клиенттің таңдауымен айдың аяғында немесе шарт бойынша мерзімі
«Оптималды» депозиті бұл – қолайлы, толықтыруларға және төмендетiлмейтiн қалдық
Орналастыру мерзімі: 3 айдан 16 айға дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома:
200 000 тенге/ 2000 доллар/ 2000 евро;
15 000 000 тенге/ 150 000 доллар/ 150 000
100 000 000 тенге/ 700 000 доллар/ 700 000
Төмендетілмейтін қалдық: қосымша жарналардың есепке ала отырып салым сомалары
Қосымша салымға рұқсат етіледі;
Біртіндеп алуға рұқсат етіледі, бірақ төмендетілмейтін қалдық шегінде ;
Фиксациялық ставка 12 ай;
Сыйақы клиенттің таңдауымен айдың аяғында немесе мерзімі аяқталғанда беріледі;
Қосымша: 2 міндетті шартты орындаған жағдайда Visa Business тегiн
Салым мерзімі 12 айдан жоғары болғанда;
Салым сомасы төмендетілген қалдықпен бірдей не одан жоғары болған
«Қысқа мерзімді» депозиті қасқа мерзімге бос ақша қаражатын орнату
Орналастыру мерзімі2 күннен 28 күнге дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: 100 000 000 тенге/ 700 000 доллар/
Қосымша салымға және біртіндеп алуға рұқсат етілмейді;
Сыйақы айдың аяғында беріледі.
«Классикалық» депозиті бос ақша қаражатын орналастыра отырып барынша жоғары
Орналастыру мерзімі: 3 айдан 16 айға дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома:
200 000 тенге/ 2000 доллар/ 2000 евро;
Салымдар боынша 12 айдан 36 айға дейін – 15
Салымдар бойынша 3 айдан 36 айға дейін – 100
Қосымша салымға және біртіндеп алуға рұқсат етілмейді;
Фиксациялық ставка 12 ай;
Сыйақы клиенттің таңдауымен айдың аяғында немесе мерзімі аяқталғанда беріледі,
Шартты салымдардын ішінде:
«Еңбекші капитал» (трудовой капитал);
«Жер пайдаланушылар қоры» (фонд недропользователей );
«Резидент емес» шартты салымы» (условный вклад нерезидент);
«Жарғылық капитал» шартты салымы» (условный вклад уставной капитал).
Осылардың әрқайсысына тоқталып өтейін. Ең алғашқысы – « Еңбекші
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың басталуына
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға рұқсат
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.
«Жер пайдаланушылар қоры» шартты салымы 31.07.2001 жылдан бастап Қазақстан
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың басталуына
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға рұқсат
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.
«Резидент емес» шартты салымы ҚР және резидент еместің елі
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың басталуына
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға рұқсат
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.
«Жарғылық капитал» шартты салымы 02.06.2000 жылдан «Қазақстан Республикасында банк
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың басталуына
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға рұқсат
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.
Мерзімі Сомасы, тенге
01.03.2010 265872915
01.02.2010 33026055
01.01.2010 33114925
01.12.2009 28852840
01.11.2009 28852840
01.10.2009 30339558
01.08.2009 27870123
01.07.2009 27522007
01.06.2009 25606911
01.05.2009 25606911
01.04.2009 22890606
01.03.2009 22788552
01.02.2009 19828204
01.01.2009 18346085
01.12.2008 23689772
01.11.2008 15760517
01.10.2008 15144765
01.09.2008 15094564
01.08.2008 14511348
01.07.2008 15393489
01.06.2008 21900764
01.05.2008 19411401
01.04.2008 21192007
01.03.2008 8783165
01.02.2008 16575343
01.01.2008 10559468
01.12.2007 9545126
01.11.2007 9408021
01.10.2007 8833492
01.09.2007 8335937
Нұрбанк заңды тұлғаларына арналған жедел депозиттері.
Көріп отырғанымыздай кестеде төрт жылға арналған «Нұрбанк» АҚ-ның заңды
Нұрбанк заңды тұлғаларының жедел депозиттері.
III. Депозиттік портфельді басқару және ондағы
Депозиттік портфель - коммерциялық банктердің депозиттік саясаты нәтижесінде қалыптасқан
Депозиттік портфельдің мазмұнын оның құрамы мен құрылымы аша түседі.
Клиенттердің депозиттер бойынша қызметке сұранысы;
Пайыздық сыйақы түріндегі қаржы табу тәсілі;
Клиенттерді тартуға кететін уақыт пен ресурстар;
Балансталмаған өтімділік тәуекелінің деңгейін реттеу;
Банктік депозиттердің жалпы сомасындағы бір салымшының үлесін белгілеу;
Пайыздық тәуекелді басқару.
Егер коммерциялық банктер өндіріс ошақтары шоғырланған аймақта бөлек қызмет
Депозит базаны қалыптастырудағы негізгі міндет – аз шығынмен қаражат
Жеке тұлғаларға (ағымдағы шоттар)
Жеке тұлғаларға (мерзімді шоттар)
Заңды тұлғалар
1. Орналасқан жерінің жақсы болуы
1. Қарым-қатынастың сенімділігі
1. Сенімділік
2. Бірнеше қызмет түрінің болуы
2. Пайыздық мөлшерлеме
2. Банк қызметкерлерінің біліктілігі
3. Сенімділігі
3. Мәміле жасалуының тиімділігі
3. Қаржы сұрақтары бойынша сапалы кеңес беру
4. Қызмет көрсетуге алынатын төлемақы
4. Орналасқан жері
4. Қолма-қол ақшамен қызмет ету
5. Пайыздық мөлшерлеме
5. Қызметке төленетін төлемақы
Депозитке тарту кезінде есепке алынатын артықшылықтар (жеке және заңды
Депозиттердің жаңа түрін құру кезінде клиенттердің тек ақшалай потенциалы
Депозиттің қаншалықты көп мөлшерде жиналуына байланысты банктің қызмет ету
Тұрғындардың салымдары.
Жедел салымдар тенгеде.
Жедел салымдар шетел валютасында.
Талап етуге дейінгі салымдар тенгеде.
Талап етуге дейінгі салымдар шетел валютасында.
1
Коммерциялық банкте депозиттік саясаттың қалыптасуы
Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының сыныптамасы
Коммерциялық банктердегі депозиттік саясат
Депозит
Коммерциялық банктердің несие ресурстарын құрудағы депозиттер: болашағы мен проблемалары
Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктердің депозиттік операцияларын талдау
Қазақстандағы депозиттік нарықтың дамуын коммерциялық банктің депозиттік қызметі негізінде талдау
Коммерциялық банкте депозиттік саясат қалыптасуының теориялық негіздері
Банктің сыйақы құру саясатының принциптері
Банктің депозиттік операциялары және олардың қорларды қалыптастыруындағы ролі