ОРТАЛЫҚ АЗИЯДАҒЫ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ҮРДІСТЕРДЕГІ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ФАКТОР
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Халықаралық қатынастар факультеті
Халықаралық қатынастар және ҚР сыртқы саясаты кафедрасы
Бітіру жұмысы
ОРТАЛЫҚ АЗИЯДАҒЫ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ҮРДІСТЕРДЕГІ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ФАКТОР: ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚ ТӘЖІРИБЕСІ
Орындаған 4 курс студенті
Ғылыми жетекші
Норма бақылаушы
Кафедра меңгерушісінің
рұқсатымен қорғауға жіберілді
Алматы, 2009
МАЗМҰНЫ
Кіріспе .....................................................................................................
1 Тарау ОА жаңа геосаясат: интеграция және дезинтеграция ........
Орталық Азиядағы жаңа геосаяи жағдайдың қалыптасуы............
ОА интеграция мәселелері................................................
Н.Ә. Назарбаевтың ОА Одақ идеясы: бүгіні мен болашағы ...................
2 Тарау ЕО және ОА: интеграциялық тәжірибе....................
2.1 Европалық интеграция және оның аймақтық даму үшін тәжірибесі
2.2 ЕО және ОА.............
2.3 ЕО және Қазақстан...........................
Қорытынды ................................
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Әлемнің әр түрлі аймақтарындағы мемлекеттердің интеграцияға ұмтылысы
Жаһандану экономикалардың бәсекелестігін кенет шиеленістірді, бұл осы үрдістерден қалып
Кеңес Одағының құрамында болған кезде Орталық Азия елдерінің басқа
Биполярлық жүйе құлағаннан кейінгі жалғасып келе жатқан әлемнің геосаяси
Бұл зерттеудің өзектілігі анық геосаяси тартыстың, негізгі әлемдік күш
КСРО ыдырағаннан кейін Орталық Азия ұлы державалар ғана емес,
Әрине, сөзсіз, мұндай жағдай Орталық Азияға ұнамайды. Ол тек
Орталық азиялық аймақ минерал-шикізат және су-энергетикалық ресурстардың бай қорын
Өзге халықаралық интеграциялық бірлестіктер қатарында экономикалық және саяси жақындасудың
Президент Н. Назарбаев өз кезегінде Қазақстанның ЕО-пен қарым-қатынастарының дамуының
Зерттеу жұмысының хронологиялық шеңбері ХІХ ғасырдың аяғынан, КСРО-ның ыдырауынан
Бітіру жұмысының мақсаты Жүйелі түрде, Орталық Азиядағы кеңістігіндегі интеграциялық
Бұл мақсатқа жету үшін зерттеу жұмысының алдына төмендегідей міндеттер
Орталық Азиядағы жаңа геосаяи жағдайдың қалыптасуын қарастыру.
ОА-дағы интеграция мәселелерін ашып көрсету.
Н.Ә. Назарбаевтың ОА Одақ идеясы: бүгіні мен болашағын сараптау.
Европалық интеграция және оның аймақтық даму үшін тәжірибесін көрсету.
ЕО және ОА арасындағы қарым-қатынастарды қарастыру.
ЕО-пен Қазақстанның саяси байланыстарын зерттеу.
Зерттеу жұмысының деректік негізі. Орталық Азиядағы интеграциялық үрдістерге арналған
Бітіру жұмысының теориялық әдістемелік негіздері. Берілген бітіру жұмысының теориялық
Зерттеу жұмысының тақырыбын ашуда негізгі әдістеме ретінде қоғамдық ғылым
Бітіру жұмысының құрылымы кіріспеден, екі тараудан, қорытынды және пайдаланылған
Бітіру жұмысының жалпы көлемі - 59 бет.
1 Тарау ОА жаңа геосаясат: интеграция және дезинтеграция
1.1 Орталық Азиядағы жаңа геосаяи жағдайдың қалыптасуы
Орталық Азия аймағы өзінің географиялық, экономикалық, ұлттық, тарихи, мәдени
20-шы ғасырдың аяғы, дәлірек айтсақ, 90-шы жылдардың басы Орталық
КСРО алып мемлекет ретінде тарих сахнасынан кеткен соң, оның
Тәуелсіздік алған бес мемлекеттің әлеуметтік-саяси жағдайы, экономикалық дамуы бірдей
Кеңес Одағының құрамында болған кезде Орталық Азия елдерінің басқа
КСРО ыдырағаннан кейін Орталық Азия ұлы державалар ғана емес,
Орталық Азия аймағының стратегиялық жағдайы Ресейдің де, сондай-ақ Батыстың
Аймақтық емес ойыншылардың өздерінің Орталық Азияға жақындау тәсілдерінде белгілі
Аймақтағы геосаяси мүдделері бар ықпал етуші державалардың бірі Ресей
Бұл байланыста шектелген әскери қатысуға деген шешімі Ресей үшін
Тәжікстан және Қырғызстан территорияларында ресейлік әскери базалардың құрылуы бұл
Ресей 1992-1993 жылдары Батыспен «стратегиялық серіктестікті» орнату идеясын алға
Ресейдің экономикалық мүдделерін қорғау – Мәскеудің Орталық Азиядағы саясатының
Қазақстан бұрынғы Кеңес Одағында мыс, қорғасын және цинк өндіруде
Орталық Азиядағы үш негізгі ойыншы – Қытай, Ресей және
Орталық Азиядағы АҚШ-тың мүдделері мен саясаты ерекше айтылуы керек.
бұрынғы кеңестік азиялық республикалар мемлекеттік тәуелсіздік алды және халықаралық
олар АҚШ-тың маңызды геосаяси бақталастары Ресей, Қытай және ислам
аймақ ең бай энергоресурстар және өзге де табиғи ресурстар
аймақ әлемдік маңызы бар уран рудасы және ядролық технологиялар
Сөзсіз, АҚШ алыс болашақта Орталық Азияны өзінің ықпал ету
Көптеген мамандардың пікірінше, Орталық Азия елдерінде американдық саясат геосаяси
Тәуелсіз мемлекеттер мәртебесіне ие болған шақта Орталық Азияның әлемнің
Аймақтағы ірі ойыншылар мұнай мен газды игеруде ғана емес,
Қытай да АҚШ-тан кейінгі екінші ірі мұнай импорттаушысы ретінде
Қазіргі Қытай – қарқынды дамып келе жатқан мемлекет, күшті
Қытай Орталық Азияға қатысты әзірше өте сақ саясат ұстануда.
Қытайдың Орталық Азиядағы әлсіз қатысуы, сонымен қоса, Синьцзян-Ұйғыр автономды
Кейбір қазақ және қырғыз саясаттанушылары мүлдем өзге пікір ұстанады.
Сонымен қоса, аймақтағы ҚХР-дың кейбір белсенділігінің күшею тенденциясы ескерусіз
2001 жылғы 11 қыркүйек оқиғасынан кейін АҚШ-тың Орталық Азиядағы
Лаңкестікпен күрес АҚШ-ты, Орталық Азия республикаларын, Ресей мен Қытайды
Кеңес Одағының ыдырауымен Ресей өзінің бұрынғы әлеуетін жоғалтып алса
АҚШ-тың аймақта пайда болуы, оның Өзбекстан мен Қырғызстанда әскери
Ресейдің келесі стратегиялық қадамы – 2003 жылдың күзінде Қырғызстанда
Орталық Азия аймағындағы ірі державалардың қатысуын қарастырғанда, НАТО-ның да
Орталық Азия мемлекеттерінің «Бейбітшілік үшін серіктестік» бағдарламасына кіруі олардың
Орталық Азия елдерімен саяси және экономикалық байланыстарды Түркия, Иран,
Түркия, түркі мемлекеті болған соң, түркі халқы отбасы бойынша
Түркияның Орталық Азия республикаларымен этникалық, тілдік және мәдени жақындығы
ОА интеграция мәселелері
КСРО ыдырағаннан кейінгі қысқа тарихи уақыт аралығында Орталық Азияның
Өсіп келе жатқан жаһандану жағдайында интеграциялық үрдістер әлемнің көптеген
Тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдары аймақтағы елдер өзінің егемендігін нығайтуға
Әрине, Орталық Азия мемлекеттері экономикалық негізде әлі әлсіз. Бұл
Қазіргі орталықазиялық қауымдастықтың дамуы оның аймақтық құрылымының қайта-қайта күрделенуімен
Орталық Азия аймағындағы экономикалық және саяси интеграция немесе ынтымақтастық
Орталық азиялық экономикалық және саяси кеңістіктің интеграциясы аймақтың ғылыми
Орталық Азия елдеріндегі интеграция мәселесі олардың тәуелсіздігінің алғашқы жылдарындағы
Бұл идеологиядағы маңызды құрамдас бөлікті ОА-дағы аймақтық интеграция барысында
Интеграциялық үміттер және жобалардағы Еуропаның үлгісі ерекше тартымды. ЕО
Интеграциялық үміттер геосаяси өлшемдерді де иеленеді: орталық азиялық мемлекеттердің
90-жылдардың ортасынан бастап, осы интеграциялық үміттерді жүзеге асыруға бірнеше
1994 жылғы қаңтар: Ташкентте Қазақстан мен Өзбекстан негізінде Орталық
1995 жылы ОАҚ Мемлекеттік Кеңесі және өзге де негізгі
1994-1996 жылдар аралығында интеграциялық идеологияны жүзеге асыруды көздеген 180
1996 жылы интеграцияға қатысты бірде бір шешімді жүзеге асырудың
1998 жылы интеграциялық идеологияны қайта түсіну, шамданушылық жобалардан бас
2001 жылы И. Каримов ОАЭҚ–ты Орталық Азиялық Экономикалық Фондқа
2002 жылы ОАЭҚ/ОАЭФ Орталық Азиялық Елдердің Ұйымына ауысты.
2005 жылы қазанда ОАЕҰ–ның ЕурАзЭҚ–қа бірігу жөнінде шешім қабылданды.
Интеграциялық жобалардың жүзеге аспаған қадамдары ОА интеграциялық дамуының жақтастары
ОА бес мемлекеті әлі де транзиттің түрлі кезеңдерінде,
экономикалық дамудың түрлі деңгейлерінде болып отыр. Қазақстан даму темпі
Аймақ елдері әлі де саяси транзит жағдайында. Демократиялық саяси
Интеграцияның дамуындағы, көбіне ұлттық мүддеге қатысты аймақтық мүдденің артықшылығын
Көбіне жүгінетін мәдени–тарихи ортақтық күдік туғызуда. ОА халықтарын Ресей
ОА мемлекеттерінде нақты мазмұнмен толықтырылған аймақтық мүдде түсінігі жоқ.
Интеграция бойынша Өзбекстанның ұстанымын республика президенті И. Каримов толық
Бүгінгі таңда Орталық Азияда интеграцияның бірнеше бағыттары қадағалануда (
Орталық Азиядағы интеграциялық үрдістер проблемаларсыз өтіп жатқан жоқ, қазіргі
Дегенмен, аймақтағы интеграциялық үрдістерді ынталандыратын бірқатар факторлар бар. Геосаяси
Орталық Азияның халықтарының тарихи ортақтығы олардың, әсіресе, қазіргі жағдайлардағы
Су ресурстары – бұл үстінде аймақтың бұрынғы өркениеттері пайда
Ортақ қауіп факторы – қауіпсіздікті қамтамасыз ету қажеттілігі барлық
Конфессионалды фактор да үлкен рөл ойнайды – бүкіл Орталық
Ортақ тарихи өткен өмір жөнінде естен шығармаған жөн: Орталық
Осылайша, Орталық Азия мемлекеттерін көп нәрсе біріктіреді: тарихи өткен
Мұндай жағдайда, әңгіме «жоғарыдан» келетін экономикалық және саяси интеграцияның
Орталық азиялық аймақтық мелекеттердің қатысуымен Посткеңестік кеңістіктегі аймақаралық интеграцияда
Экономикалық интеграция жөнінде айтатын болсақ, бұл үрдіс айиақтың экономикалық
Бір уақытта Орталық Азиялық интеграция аймақтық бөлектенуді білдірмейді. Бірыңғай
Нәтижесінде, аймақта сәтті және әсерлі интерация және оның жаһанданудың
Дегенмен, аймақтағы интеграциялық үрдістерді ынталандыратын факторлармен қатар, бірқатар қайшылықтар
Әр түрлі елдердің мамандары Орталық Азиядағы болып жатқан интеграциялық
Сөзсіз, мемлекетаралық коалиция құрылуынан бастап, қатысушы-мемлекеттерге интеграциялық одақтың нақты
Дегенмен, шыншыл өмірде өзге де фактілер орын алуда –
Орталық Азия мемлекеттері бір өркениетті кеңістікте және экономикалық және
Орталық Азия мемлекеттері жаңа мемлекеттілік құру сатысында. «Мемлекет ретінде
Қазіргі саясаттану көзқарасы бойынша, бірыңғай территориясы, сыртқы шекарасы, бірыңғай
Осылайша, Орталық Азиядағы объективті жетілген интеграциялық үрдістер қатаң қиыншылықтарды
Көрсетілген себептер, мүмкін, аймақтағы интеграциялық үрдістердің даму жолындағы ең
1.3 Н.Ә. Назарбаевтың ОА Одақ идеясы: бүгіні мен болашағы
Орталық Азияның мемлекеттерінде коммуникацияның дамыған жүйесі, әлемдік мұхитқа шығу
Орталық Азиядағы аймақтың шикізаттық ресурстарына үмітер күш орталықтары арасында
Үміткерлер қандай тәсілді – экономикалық, саяси, күштік – таңдайды?
Халықаралық қатынастардың жаңа субъектілері – Орталық Азия мемлекеттері өздерін
Көптеген мамандар әлемдік саясаттағы «Екінші Үлкен ойын» атаған бұл
Біріншіден, дезинтеграциялық тенденциялар және өткеннің мұрасынан жедел құтылу қадамдары;
Екіншіден, сыртқы әлеммен, соның ішінде бұрынғы кеңестік елдермен жаңа
Үшіншіден, негізгі саяси және экономикалық мәселелерді шешудегі бәсекелестік;
Төртіншіден, аймақтағы болып жатқан интеграциялық үрдістердегі әркелкілік.
Соңғылары аймақтың елдерінің басшыларының саяси еріктеріне айтарлықтай шамада сүйенеді.
Орталық Азиядағыдай табиғи ресурстарды пайдалануға қатысты жанжалдардың тууына осынша
Аймақтың сыртқы қауіпсіздігін сыртқы байланыстарды диверсификация арқылы – бір
Аймақтың геоэкономикалық, геосаяси және геомәдени кеңістіктер үшін тарихи ұқсастық
Орталық азиялық интеграция үрдістері, олардың тәжірибелік нәтижелері белгілі бір
Бірақ мемлекеттер интеграцияның ең тиімдірек түрін іздеуді жалғастыруда. Бұл
Ғаламдану мен нарық заманында Нұрсұлтан Назарбаев жаңаша ғылыми негiз
Орталық Азия елдерінің тарихи және мәдени байланыстарын, сонымен қоса,
Президент Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдаған жолдауында айтты: «жақын
Қырғыз жағы Нұрсұлтан Назарбаевтың Орта Азиялық мемлекеттер Одағын құру
Орталық Азия мемлекеттері тырысуларының бірігуінің қажеттілігі трансшекаралық сипаттағы жаңа
Қазақстан ұсынған орталық азиялық мемлекеттердің одағын құру инициативасы олардың
Орталық Азиядағы интеграцияда осы үлгі жүзеге асқан жағдайда, аймақ
Орталық Азия кең нарық болып саналады, мұнда шамамен 55
Орталық азиялық мемлекеттердің ынтымақтастығының жаңа үлгісін, Орталық Азияның тарихында
Орталық Азиядағы интеграциялық үрдістердің тереңдеуі және аймақтық ынтымақтастықтың кеңеюі
2 ЕО ЖӘНЕ ОА: ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ
2.1 Еуропалық интеграция және оның аймақтық даму үшін тәжірибесі
Қазіргі кезде әлем өзара жүйелі жаһандану үрдісінде дамуда. Әлемнің
Қазіргі заман тарихының феномені ретінде танылған Еуропалық Одақ халықаралық
Еуропалық жаһанданудың дамуы сапалы түрде жаңа, бұрын болмаған бірлестікке
Еуро Одақ – еуропалық интеграция үрдісіне қатысушы Еуропа мемлекеттерінің,
ЕО-ның қалыптасу кезеңінен қарастырсақ, ол 1948 жылы Маршалл жоспары
Уақыт өткен сайын ЕО-ның қызмет ауқымы кеңейіп, оған мүше
Европалық комиссия – ЕО атқарушы органы. Сонымен қатар заң
Арада алты жыл өткен соң алтылық одаққа Дания, Ұлыбритания,
Кеңес одағы ыдырағаннан кейін Еуропалық Одақ өз шекарасын шығысқа
2002 жылдың 1 қаңтарында Еуропалық Одақтың бірыңғай ортақ валютасы
Енді Еуропалық Одақтың институттары туралы сөз қозғайтын болсақ, олар
Еуропалық Парламент тікелей дауыс беру арқылы бес жылға сайланған
Еуропарламенттің өкілеттілігі айтарлықтай ауқымды. Ол Еуроодақ Кеңесімен бірлесе отырып
Еуропалық Одақ кеңесі ЕО-ның өкілетті шешім қабылдайтын басты органы
Еуропалық Кеңес – Еуроодақтың жоғары саяси органы. 1974 жылы
Ал Еуропалық Комиссия Еуроодақтың атқарушы органы ретінде құрылған әрі
Еуропалық Одақ Келісімінің преамбуласында айтылған «еуропалық континенттің бытыраңқылығын тоқтату,
Еуропалық Қоғамдастықтың дамуының маңызды шебі Маастрихт келісімі бойынша (1997ж.
Маастрихт келісімі 1992 жылы 7 ақпанда Еуропалық Одаққа бастау
ЕО-ның мүше-мемлекеттерінің жақындасу үрдісінде қиын экономикалық, саяси, құқықтық мәселелердің
ЕО - әлемдегі тұрақтандырушы фактор. Оның геосаяси күшеюі және
Интеграция бүгінгі таңда әлемдік дамудың күшейіп жатқан тенденциясына айналуда.
Қазіргі кезде әлем- интеграциялық блоктар, одақтар, топтар жиынтығы. Еуропалық
Еуропалық интеграцияның дамуы сапалы түрде жаңа, бұрын соңды болмаған
Қазіргі кезде интеграция мәселесі өте маңызды, сондықтан Еуропада өтіп
Ортаазиялық кеңістіктің әлемдік экономикаға, саудаға жаһанданудың маңызды шарты Орталық
Еуропалық Одақ құрамына енетін мемлекеттер Орталық Азия елдерінің басты
Бүгінгі ЕО интеграциялық дамудың күрделі кезеңдерін басынан өткерді. Нәтижесінде
1951 ж. (Париж шарты бойынша) Еуропалық көмір және болат
1957 ж. (Рим шартына сәйкес) құрылған Еуропалық экономикалық қауымдастық
1960 ж. (Стокгольм конвенциясына сай) Еуропалық экономикалық қауымдастық Еуропалық
1968 ж. Еуропалық экономикалық қауымдастық Кедендік одаққа қол жеткізді.
1986 ж. (Люксембургте және Гаагада қол қойылды) Ортақ Еуропалық
1992 ж. (Портода қол қойған) ЕО Еуропалық экономикалық кеңістікке
1992-2002 жж. аралығында (Маастрихт шартына сай) ЕО Экономикалық және
Осылайша, ЕО-ның кол қойылған құжаттарға сәйкес интгерациялану бюарысында құрылған
ОА елдеріндегі интеграциялық үрдістердің пайда болуы мен оның дамуы,
2.2 Еуропалық Одақ пен Орталық Азия
Еуропалық Одақтың посткеңестік республикалармен қатынасының жандануы оның Кеңес Одағымен
ЕуропалықОдақтың Орталық Азияға қатысты саясаты 1990жж. Варшава блогы, кейін
Еуропалық Одақ, сонымен қатар, ТМД тұрақтандыруда теңдесі жоқ қадамдар
Бірінші этапта (1990-1994жж.) ЕО-ның ОА қатысты стратегиясы тактикалық саяси
Екінші этапта (1994-1998жж.) ЕО-та ТМД мен Орталық Азияға қатысты
Үшінші этата, қазіргі кезең, ЕО пен ОА арасындағы қатынастар
1991 жылы КСРО күйреді, Орталық Азияда жаңа тәуелсіз мемлкеттер
ОА мемлкеттеріндегі экономикалық және саяси реформалар аясында 1991 жылдын
1992 жылдан бастап ЕО ОА мемлкеттерімен дипломатиялық қатынастар
ТАСИС бағдарламасын дайындау идеясы 1990 ж. желтоқсанда Римде Еуропалық
Алғашқы кезде ТАСИС тек бір ғана мемлекетке арналған- КСРО.
Бағдарламаның негізінде серіктестік пен ынтымақтастық қағидалары жатыр. Ол бойынша
1991- 1999 жж. бағдарлама бойынша 4 226 млн. еуро,
ТАСИС қызметінің әр түрлі формалары арқылы ноу- хау ұсынады:
Басқару мәселелері бойынша мамандар тобының кеңес беру қызметі экономикалық
Кәсіби дайындықтар ТАСИС көмек көрсететін барлық салалар үшін маңызды.
1992 жылы 16 желтоқсанда Еуропалық Қауымдастық бұрынғы КСРО-да демократизация
ЕО-тың ОА аймағындағы мемлекеттерге қатысты жасалған стратегиясының маңызды
Күн тәртібіне толық қанды келісімге қол жеткізу шығуымен
Еуропалық Қауымдастық үшін посткеңестік Орталық Азияға қатысты, бір жағынан,
Байланыстар, әсіресе, Қазақстан және Қырғызстанмен қарқынды дамыды. Комиссияның ресми
Алайда Түркменстан, Өзбекстан және Тәжікістанмен Серіктестік және Ынтымақтастық туралы
ЕО-пен ынтымақтастық ең аз дамыған елдер Түркменстан мен Тәжікістан
СЫК қол қойылуынан күшке енуі арасында біраз уақыт кетеді.
1995ж. Желтоқсандағы парламенттік сайлаудан кейін ЕО жұмысы белсендеді. Бірінші
Бірнеше жыл бойы жаңа тәуелсіз мемлкеттердің қалыптасуымен ЕО сарапшылары
ЕО аймақтармен байланыстарының әрі қарай дамуын келесі мақсаттардың жүзеге
Ортақ стратегия жобасында ОА 5 мемлекетіне деген жеке-жеке тәсіл,
1999ж. наурызда Еуропарламент пленарлық отырыста ЕО-тың орталық азиялық мемлекеттермен
Баяндамада жекелеген елдерде ерекшеленгенмен, бұл аймақтағы «адам құқығы саласындағы
Әлемдік сауда, экономика мен мәдениеттің орталықтарының бірі Еуропа болып
ЕО жаңа тәуелсіз республикаларға байланысты өз стратегиясын жасады. Аймақта
Жоғарыда айтылып кеткендей, 1989 ж. Еуропалық Одақ Кеңес Одағымен
Алайда 1989 ж. келісім ЕО мен ТМД елдері арасында
ЕО мен Орталық Азия арасында қатынастардың дамуының оңды көрінісі
ОА аймағы энергетикалық хартия келісімі мен Синерджи бағдарламасына қосылып,
Еуропалық Одақ пен Орталық Азия арасында қатынастар әр түрлі
1992 ж. Қазақстан Еуропалық банктің мүшесі болады. Елімізге қатысты
1999 ж. Н. Назарбаевтің ЕҚДБ президенті Х. Келлермен
ҚТЖ мемлекеттік кепілмен 65 млн. доллар (5 млн. доллар
1992-1996 жж. Өзбекстанға несие 351 млн. доллар көлемінде берілді.
Қазіргі кезде Қырғызстанның экономикасының негізгі доноры- ЕҚДБ. Оның қолдауымен
Тәжікстанға берілген 15 млн. доллар көлемінде несиелер негізінен инфрақұрылым
ЕҚДБ қызметін сараптағанда, банк Орталық Азия аймағында пайдалы салаларға
Еуропалық Одақтың инвестициялық қызметі ең алдымен Орталық Азияның инвестициялық
2.3 Еуропалық Одақ және Қазақстан
Қазақстанның сыртқы саясатының философиясы АҚШ, Еуропалық Одақ, Ресей және
Бізді тек географиялық тұрғыдан ғана жақындатып қоймаған Еуроодақ аясының
Бүгінде Қазақстан мен Еуропалық Одақ бірін-бірі саяси, экономикалық және
1993 жылғы 2 ақпан күні Қазақстан Республикасы мен Еуропалық
ЕО Орталық Азия мемлекеттерімен қатынастарда екі жақты деңгейде Әріптестік
Әріптестік және Ынтымақтастық туралы Келісімдерден басқа, ЕО пен Қазақстан
- Болат жөніндегі Келісім: 2002-2004 жылдары қолданылған, бірақ қазіргі
- Ядролық қауіпсіздік: 2003 жылғы маусымда күшіне енгізілген Еуроатом
- Ядролық синтез: 2002 жылғы қарашада қол қойылған және
- Бейбіт мақсаттарда ядролық энергияны пайдалану: Ынтымақтастық туралы Келісім
Бұл әріптестіктің мақсаты:
- Тараптардың арасында саяси қатынастарды дамытуға жәрдемдесетін саяси пікір
- Тараптардың арасындағы саудаға, инвестициялауға және үйлесімді экономикалық қатырнастарға
- бейбіт мақсаттағы ғылыми зерттеулер саласында құқықтық, экономикалық, әлеуметтік,
- нарықтық экономикаға өтуді аяқтау мақсатында республикада демократияны нығайту
2003 жылғы 15 желтоқсанда К.Жигалов мырза Еуропалық Комиссияның Президенті
2006 жылдың 5 қазанында ЕО Кеңесі Орталық Азия
ҚР-ЕО қарым-қатынастарында жақын келешекте Еуропалық Одақтың Қазақстанға нарықтық
Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2006 жылы желтоқсанның 3-6-сында Брюссельге
Еуроодақ үшін «көршінің көршісі» болып табылатын аймақтағы ғана емес,
Ынтымақтастықты ілгерілетудің пәрменді тетіктерінің бірі - бүгінде тұрақты мәнге
Еуроодақпен саяси диалог сонымен бірге, өзара алаңдаушылық туғызып отырған
Өзіміздің сыртқы саясатымызда біз замана ығыттарымен және қатерлерімен күрес
Бүгінде экономикалық сала біздің қарым-қатынастарымызды анықтаушы сала болып отыр.
Екіжақты сауда көлемі 20 миллиард еуродан асып отыр. Еуроодақ
Қазақстан-еуропалық экономикалық ынтымақтастығының дамуы көбіне мұнай-газ секторындағы өзара тиімді
Н.Назарбаевтың Брюссельге сапары барысында, 2006 жылдың желтоқсанында Қазақстан мен
Атом энергетикасы мен онымен байланысты уран өнеркәсібі саласындағы ынтымақтастықты
«Баку процесі» аталған Еуроодақтың Каспий және Қара теңіз өңірлері
Тиімді трансқұрлықтың көлік желісіне кіретін және өңірдің көмірсутегі және
Еуроодақпен экономикалық ынтымақтастық тұрғысында анықтаушы роль атқарып отырғанына қарамастан,
Жақын арада Еуроодақтың Қазақстанға нарықтық экономикалы ел мәртебесін беру
Еуропалық Одақтың өзінің нарықтық экономикасын енді ғана құрып келе
Гуманитарлық саладағы ынтымақтастықтың негізгі саласы - білім болып табылады,
Бүгінде Қазақстан Республикасы мен Еуро Одақ бірін-бірі, тек өздері
ҚОРЫТЫНДЫ
КСРО ыдырағаннан кейінгі қысқа тарихи уақыт аралығында Орталық Азияның
Еуропалық интеграцияның дамуы сапалы түрде жаңа, бұрын соңды болмаған
Орталық азиялық экономикалық және саяси кеңістіктің интеграциясы аймақтың ғылыми
Орталық Азия елдері өара интеграциялануға үлкен ниет білдіргендіктен және
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
16. Ст. 99 Договора об учреждении Европейского объединения угля
Европейская Комиссия: Программа ТАСИС, годовой отчет 2002.-Брюссель, 2003. –
Соглашение о партнерстве и сотрудничестве между республикой Казахстан, Европейскими
Проект «О формировании Евразийского Союза Государств»// Евразийское пространство: интеграционный
Договор о создании Единого экономического пространства между Республикой Казахстан,
Договор между Республикой Казахстан, Республикой Беларусь, Кыргызской Республикой и
Указ Президента Республики Казахстан от 11 октября 2001 года
Сотрудничество стран Ценральной Азии и США по обеспечению безопасностти
Қазақстан-2030. Послание Президента страны народу Казахстана. Алматы, 2002,
Выступление Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева на открытии министерской встречи
Послание Президента РК Н.А.Назарбаева народу Казахстана «Казахстан на пороге
Выступление комиссара по вопросам внешней политики ЕК Криса Паттена
Послание Президента Республики Казахстан Н.Назарбаева народу Казахстана. "Казахстан на
Выступление Министра иностранных дел Касымжомарта Токаева на конференции «Стратегия
Выступление Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева на открытии Евразийского
Назарбаев Н.А. На пороге ХХІ века.- Алматы, 1996.
Токаев К. Казахстан в современном мире // Международная жизнь.
Токаев К.К. Внешняя политика в условиях глобализации. – Алматы,
Тоқаев Қ. Беласу: Дипломатиялық очерктер. – алматы: Дәуір, 2003.
Назарбаев Н. Қазақстан жолы, - Астана, 2007. – 372б.
Назарбаев Н. Еуразия жүрегінде. – Алматы: Атамұра, 2005. –
Тоқаев Қ. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. – Алматы, 2002. –
Лаумуллин М.Т. Казахстан и Европейское Сообщество. Алматы.// Казахстан-Спектр.-№ 1-2.
Нурдавлетова С.М. Интересы Европейского Союза в Центральной Азии \\
Азиз Бурханов. Концепция "Большой Центральной Азии": проблемы и перспективы
Байзакова К. И., Губайдуллина М. Ш., Тормышева Б. Л.
Лаумуллин М.Т. Стратегичиские интересы ЕС и ЦА// Казахстан- Спектр.
М.Губайдуллина. Интеграционный процесс в Центральной Азии: опыт, уроки, будущее
А. Искандаров. К вопросу об эволюционных процессов в Центральной
Едильбаева А. О некоторых аспектах сотрудничества Казахстана с Европейским
Касенов У. Интеграция в Центральной Азии как фактор региональной
Договор о создании Единого экономического пространства между Республикой Казахстан,
Ибрашев Ж.У. Политика нового соседства // Европейский диалог. –
Белокреницкий В. Я. Центральноазиатское единство миф или реальность? //
Макашева К.Н. Соглашение о партнерстве и сотрудничестве ЕС и
Kazakhstan and European Union: Geopolicy and economy // Central
The European Union and the New Independent States.// www.europa.eu.int
Алшанов Р., Ашимбаева А.. Интеграционные процессы в Центральной Азии.
Жоламановa Г. Центральная Азия: интеграция и геополитика. 11-05-2006. http://www.iimp.kz
Лузянин С. Центральная Азия в ожидании перемен // http://www.ia-centr.ru/public_details.php?id=475
Анохин А. «Большая Центральная Азия» и Казахстан // http://www.ia-centr.ru/public_details.php?id=312
Топорнин Б. Н. Европейское право.- Москва, 1998.- С.1
Динкевич А. И. Центральная Азия: новые тенденции в экономике.
Европейская интеграция, большая гуманистическая Европа и культура / под
Наумова Н.Н. Проблемы западноевропейской интеграции: история и современность //
Бжезинский 3. Великая шахматная доска. Господство Америки и его
Динкевич А. И. Центральная Азия: новые тенденции в экономике.
Примбетов С. Центральная Азия: реалии и перспективы экономической интеграции.
Закиева Ш. Б. Интеграция в Ценральной Азии и Казахстан.
Васильев А. М. Постсоветская Центральная Азия. Потери и приобретения.-
Ашимбаев М. С. Центральная Азия до и после 11
Исингарин Н.К. Таможенный союз: дела и планы. – Алматы,
Ибрашев Ж.У., Енсебаева Э. Проблемы суверенитета национальной идентичности в
Ибрашев Ж. Европейский Союз и Центральная Азия. - Алматы,
Ибрашев Ж. Европейский Союз во внешней политике Казахстана. -
Ибрашев Ж. Центральная Азия во внешней политике Европейского Союза.
Исингарин Н. Проблемы интеграции в СНГ. - Алматы, 1998
Абусеитова М.Х. Казахстан и Центральная Азия в XV-XVII вв.
Аубакирова Ж.Я.. Экономические основы интеграции в условиях глобализации: Учебное
Закиева Ш. Б. Интеграция в Ценральной Азии и Кзазхстан.
Сотрудничество стран Ценральной Азии и США по обеспечению безопасностти
Г.Г Рахматуллина. Динамика развития интеграционных процессов в государствах СНГ
Казахстан в фокусе Европы. Материалы международной научно-практической конфреренции.алмтаы, 12
Интеграционные возможности Центрльной Азии: опыт Европейского Союза, 8 декабрь
Орталық Азия мемлекеттері жаңа мемлекеттілік құру сатысында
Еуразиялық Экономикалық Қауымдастықтағы Қазақстан
Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясаты
Қазіргі әлемнің геосаяси бейнесі
Саясат - бүкіләлемдік құбылыс
Жұмысшы күшінің халықаралық миграциясы
Орталық азия аймағындағы интеграциялық процестер: мәселелері мен келешегі
Орталық Азия одағы
Қазіргі кездегі Жапонияның ішкі және сыртқы саяси жағдайы
Германия Федеративті Республикасының Орталық Азияға қатысты сыртқы саяси концепцияларының негізінде орталық азиялық бағытының басымдылықтарын көрсету