НАРЫҚ ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫ, КОНЬЮКТУРАСЫ
ЖОСПАР
К І Р І С П Е 3
І-БӨЛІМ. НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ 7
1.1. НАРЫҚТЫҢ МӘНІ, АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ, ТҮРЛЕРІ 7
1.2. НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ 14
1.3. НАРЫҚ МЕХАНИЗМІНІҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ МЕН КЕМШІЛІКТЕРІ 15
ІІ-БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ НАРЫҚТЫҢ ҚАЗІРГІ ҚҰРЫЛЫМЫ 17
2.1. НАРЫҚ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КӨРІНІСТЕРІ, ӘЛСІЗДІГІ 17
2.2. НАРЫҚ ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫ, КОНЬЮКТУРАСЫ 19
Қ О Р ЫТ Ы Н Д Ы
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 28
К І Р І С П Е
Адам әуелі бір істі, тіпті, жәй бір ғана
Бұны айтып отырған себебіміз; еліміз өміріне нарықтық қатынас
Иә, ол жанталаста бастаған ісінен нәтиже шығара алмай,
Яғни, бүгінгі айналамызда күннен күнге жеке меншік ұйымдардың,
Демек, нарықтық механизмді – ең жалпы түрде экономиканың
Нарық дегеніміз не? Алғашқыда нарықты әр түрлі тауарларды
Тауар өндірісі жағдайында нарықтық байланыстар экономикалық қатынастардың барлық
Жоғарыда аталғандай әрбір экономикалық жүйе – негізгі үш
Нарықтық экономикада бұл сұрақтар негізінде нарықтың көмегімен ғана
Айталық, табыс көзінің артып, әл-ауқаттың жақсаруы нәтижесінде адамдардың
Бұдан, уақыт өткен сайын бағаның қалыптасқан жаңа қатынасы
Біріншіден, бұлар бағалар. Салыстырмалы бағалардың өзгеруі - өндірушіге
Екіншіден, бұл сұраныс пен ұсыныс. Сұраныс төлем мүмкіндігі
Үшіншіден, бұл бәсеке. Мұнда әрбір кәсіпкердің мақсаты пайданы
Бәсеке нарық механизмінің қажетті элементі, бірақ оның сипаты
І-БӨЛІМ. НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1. НАРЫҚТЫҢ МӘНІ, АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ, ТҮРЛЕРІ
Қоғамдық өндіріс процесінде – қоғамдық өнімнің нақтылы қозғалысы
Жалпы нарық мәселесі төңірегінде осы күнге дейін теориялық
Саяси экономикалық мағынада, «нарықты айырбас қатынасын білдіретін экономикалық
Экономикалық дамудың объективті жағдайы нарықты және оның категорияларын
Соңғы кездерде, теориялық айтыс-талдауларда нарық пен жоспар бір-біріне
Нарықтың атқаратын басты қызметтеріне; өндіріс пен тұтынудың ара
Көп уақыт бойы біздің шаруашылығымыздың бұрынғы социалистік елдердегі
Көтерме сауданың бірінші көрінісі – өндірушілер мен тұтынушылардың
Жалпы тауар айналысы, ақша айналысымен тығыз байланысты. Сондықтан
Болашақта нақты жүйенің қалануына ұлттық ақшаның төлем қабілетінің,
Өндіріс құрал-жабдықтары айналысының ерекше бір формасы, ауыл шаруашылық
Ұдайы өндіріс процесінде тұтыну тауарлары мен қызмет көрсету
Көптеген елдердің тауар айналымында ауыл шаруашылығы мен басқа
Нарықты сапалы жақсы тауарлармен толтыру мен қызмет көрсетуді
ТМД елдерінің ұлттық нарықтары бір-бірімен тығыз байланыста және
Сұраныс пен ұсыныс – халықтың тауарларға деген төлем
Сұраныс сияқты ұсыныс та елдегі өнім өндірудің бүкіл
Сұраныс пен ұсыныс тепе-теңдігіне халықтың ақшалай табысы мен
Сұраныс пен ұсыныс арақатынасының өзгермелілігі тек бағаларды өсіріп
Қазіргі кезеңдегі нарықты реттеудің бір ерекшелігі – орталық
Еңбек нарығы – өндірістің тиімділігін өсіруге, ғылыми-техникалық прогресті
Еңбек нарығының құрамдас бөлігі – жұмысшы күшінің сипатына
Енді жұмыспен қамтамасыз етуді рационалдауға байланысты, қызметкерлерді контракт
Сонымен, нарықтық экономика – әр түрлі талғам мен
1.2. НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ
Нарықты экономика негізгі шаруашылық субъектілеріне үй шаруашылығы, фирмалар
Үй шаруашылығы, материалдық (жер және капитал) және адам
1.3. НАРЫҚ МЕХАНИЗМІНІҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ МЕН КЕМШІЛІКТЕРІ
Тауар шаруашылығы жағдайында нарық қоғамдық өндірістің реттеушісі болады.
Нарық өндірістің қай жағдайлары қоғамдық қажетті екенін анықтайды,
Нарықтық механизм – өз қызметінің кәсіпкерлік еркіндігін, әр
Баға мен ұсыныстың өз бетінше ауытқуы, өндіріске қатысушылар
Нарықтық экономикада тауарлар ақша көп болған жаққа қарай
ІІ-БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ НАРЫҚТЫҢ ҚАЗІРГІ ҚҰРЫЛЫМЫ
2.1. НАРЫҚ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КӨРІНІСТЕРІ, ӘЛСІЗДІГІ
Нарық қазір өз алдына қызмет ететін жүйеге айналды
«Нарық экономикасы» деген ұғым «нарық» ұғымынан кең, оған
«Нарық – әлеуметтік реттеуші» деп аталады. Реттелуге жататын
Нарық – бүгін де сатып алу, сату объектісіне
Жоғарыда нарық экономикасын дәріптеуден, оның күш-қуаты шексіз мол
Макроэкономикалық пропорциялар. Нарық экономикасы халық шаруашылығы салалары арасындағы
Ғылыми-техникалық прогресс. Нарық экономикасы ғылыми-техникалық жаңалықтарды қолдануға ерекше
Стратегиялық инвестициялар. Капиталдың айналымын тездетуді көздейтін нарық экономикасы
Нарықтық емес секторларды қолдау. Нарық экономикасы өзіне тікелей
Әлеуметтік қорғау. Нарық экономикасы өте күрделі әлеуметтік проблемаларды
2.2. НАРЫҚ ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫ, КОНЬЮКТУРАСЫ
Нарық – сұраныс пен ұсыныстың баға арқылы өзара
Нарықтар. Қазіргі уақытта нарықтар жүйесі қалыптасты. Олар аумақтық
Ұзақ мерзімде осы аталған факторлардың өзі қоғамдық еңбек
Нарық инфрақұрылымына - халық шаруашылығының ерекше салысы сауда
Адамдардың әрекет ету ортасына (өндірістік, әлеуметтік, қаржы, рухани)
Нарықтық экономикаға қажетті элементтердің бірі – оның инфрақұрылымы.
Нарық институттары – коммерциялық банктер, қор биржалары, сақтандыру
Нарық инфрақұрылымының тиімділігі көбінесе экономикалық коньюктураға тығыз байланысты,
өндіріс пен құрылыс динамикасы, тауар запастарының мөлшері, баға,
пайда, еңбек ақы және өндіріс шығындары дәрежесінің өзгеруі;
еңбектегі және жұмыссыздар саны арасындағы қарым-қатынас.
Экономикалық коньюктураға «циклдық», «циклдық емес», «кездейсоқ» факторлар әсері
а) циклдық факторлар әдетте негізгі капиталдың (өндірістік құрал-жабдықтың)
ә) циклдық емес факторлар экономикаға тұрақты түрде әсер
б) кездейсоқ (уақытша, тез өтетін) құрғақшылық, аурулар, мода.
Экономикалық коньюктураны жақсартудың әдістері:
а) инвестициялық ахуалды қалыптастыру;
ә) фирмаларға мемлекеттік заказдардың берілуі мен көлемінің өзгеруі;
б) салық және пайыз ставкаларының дәрежесін қайта қарау;
в) халықтың ақшалай жинақтарының мөлшерін реттеу.
Қазір барша кәсіпорындар немесе жекелеген нарықтар коньюктураның өзгеруін
Нарық коньюктурасын болжау маркетингтің де міндеті.
Қ О Р ЫТ Ы Н Д Ы
Біз қарастырып отырған тақырыбымызда нарықтың жалпы мәні мен
Н а р ы қ қазір өз алдына
Ал «нарық экономикасы» деген ұғым; «нарық» ұғымынан гөрі
Нарық – әлеуметтік реттеуші болып табылады. Реттелуге жататын
Нарық бүгінде сатып алу, сату объектісіне тән дәстүрлі
Нарық экономикасы практикада (тәжірибеде) өзінің жоғары тиімділігін дәлелдей
Өндіріс пен тұтынудың өзара байланысын қамтамасыз ету. Нарық
Өз алдына тәуелсіз шаруашылық жүргізетін өндірушілер еңбегі нәтижесін
Бағаның еркін қозғалысы. Нарықтық бағаның мөлшері мен динамикасы;
Экономиканы «сауықтыру» (санация) дербес шаруашылық жүргізушілердің еңбек нәтижесін
Бәсекенің жалпыға бірдейлігі. Нарық экономикасы дегеніміз бәсеке және
Біз енді нарықтық реттеу әдістеріне келетін болсақ, бұл
Ал біздің елімізде бөліп үлестіру методологиясына негізделген шаруашылық
Нарықты жанама реттеу әдістері негізінен адрессіз, бірақ барлық
Сондай-ақ, экономиканы мемлекеттік реттеу құралдарына фискальдық («фиск» -
Фискальдық саясат. Ол мемлекеттік бюджетпен байланысты реттеу құралдарын
Салықты реттеу фискальдық саясаттың маңызды бөлігі болып саналады.
а) кейбір экономикалық процестерді көтермелеу және шектеу мақсатында
ә) салық нарқын өзгеріссіз қалдыра отырып, оны төлеудің
б) салық жеңілдіктерін енгізу немесе оны алып тастау.
Несие-ақша саясаты. Мемлекет нақты салалық және аймақтық проблемаларды
а) эмиссиялық банктің есептеу нарқын өзгерту. Есептеу нарқы
ә) эмиссиялық банкке ақша салудың міндетті минимумін арттыру.
б) «ашық нарықтағы операциялар». Мұндайда, мемлекет өзінің облигацияларын
Міне, экономикалық шараларды жүзеге асыру үшін, ең басты
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Әубәкіров Я., Нәрібаев К., Есқалиев М., Жатқанбаев Е.,
Шеденов Ө.Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И.
Андреева Е.Н. Сущность рынка и рыночных отношений.
Виды рынков // Общеэкономические рыночного хозяйствования. –Б.121-170.
3
Экономиканы ұйымдастырудың нарықтық сипаты туралы
Қоғамның экономикалық нәтижесі мен мемлекеттің рөлі
Экономиканы ұйымдастырудың нарықтық сипаты
Әрбір өндіріс әдісіндегі нарық
Маркетингтің негізгі принциптері өндіру, сату мен тұтынушы қажеттілігін анықтау
Нақты жалақы
Қазақстан Республикасындағы еңбекақы төлеу мәселелерін талдау
Қазақстан республикасындағы нарық инфрақұрылымының заманауи жағдайы
Қазақстан Республикасында нарық инфрақұрылымын дамыту
Коммерциялық банктер операциялары