Акция үлгісі
Таќырыбы: Ќазаќстандаєы акция нарыєы
Office
User
3
Тақырыбы: Қазақстандағы акция нарығ
ЖОСПАР
Кіріспе 3
1. Акция түсінігі мен экономикалық мәні 4
1.1 Акция түсінігі, оның жіктелуі 4
1.2 Акцияны басқа түріне айырбастау мүмкіндігі 7
1.3 Акция нарығындағы АҚ орны 8
2 Қазақстандағы акция нарығының жағдайы 15
2.1 Акция нарығының бағалы қағаздар нарығындағы алатын орны
2.2 Бағалы қағаздар нарығының даму жолдары 23
Қорытынды 26
Қолданылған әдебиеттер 27
№ 1 қосымша 28
Кіріспе
Қазақстанның орталықтанған – жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өтуі
Қоғамдағы соңғы жылдарда болған өзгерістер – Қазақстан Республикасының
Өркениетті мемлекеттерде экономикалық өрлеуді қаржыландырудың басты жолы –
Қазақстан Республикасының мемлекеті бағалы қағаздар нарығын құру және
Бұнда бағалы қағаздар нарығының пайда болуы және оның
1. Акция түсінігі мен экономикалық мәні
1.1 Акция түсінігі, оның жіктелуі
Акциялар. Акция – үлесті немесе меншікті куәландыратын бағалы
Акцияны шығару мына жағайда болады:
меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам құрып, оның жарғылық
бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда:
жарғылық капиталда қосымша молайтқанда.
Атап айтқанда, жарғылық капитал деген шығарлған акциялардың бастапқы
Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның өз капиталын
Акция бірнеше түрге жіктеледі (с-1) бір жағынан бір
Акциялардың жіктелуі
Акция
Басқаруға қатынасу
құқығы бойынша
Артықшылықты Жай
Басқаға беру
тәсілі бойынша
Атаулы Ұсынушы
( с-1 )
а) Атаулы акция – иесі міндетті түрде корпорацияның
ә) Ұсынушыға арналған акция – иесінің аты-жөні корпорация
Корпорацияны басқаруға қатынасу құқығы бойынша жай және артықшылықты
әрбір акция өз иесіне бір дауыс үлес береді.
Артықшылықты акциялар – меншік туралы ерекше сертификат. Олар
Артықшылықты акциялар наминал құны көрсетілген және көрсеиілмеген болып
Жай акция бойынша төленетін дивиденттер сияқты артықшылықты акция
Артықшылықта акциялардың өзі, бірнеше түр тармағына бөлінеді. Олалды
1.2 Акцияны басқа түріне айырбастау мүмкіндігі
Облигациялар. Облигация деп эмитенттің белгілі бір шартты орындауға,
Облигация шығару – қосымша капитал тартудың бір нысаны.
Акция сияқты облигациялардың номиналы және нарықтық бағасы болады.
Біріншіден, егер жаңа жағдайлармен шығарылған заимдар өте көп
Екіншіден, егер жаңа облигациялар аз болса, олар номиналынан
Инвесторлардың облигациядан алатын пайдасы купондық төлеммен дисконттық айырмашылықтан
Жай акциялар тәрізді облигациялар да иесі ұсынушы
Заимның мерзіміне қарай корпорация облигацияларды:
қысқа мерзімді : 1 жылдан – 3
орта мерзімді : 3 жылдан – 7
ұзақ мерзімді : 7 жылдан да көп ;
осынша жылдарға дейінгі болып үшке бөлінеді.
1.3 Акция нарығындағы АҚ орны
Акционерлік қоғам деп өзінің қызметін жүзеге асыру үшін
Экономикасы дамыған елдерде олар корпорациялар деп те аталады.
Жабық акционерлік қоғамдардың акциялары өзінің құрылтайшылары мен алдын-ала
Жабық қоғам акционерлерінің осы қоғамның басқа акционерлері сататын
Егер акционерлердің ешқайсысы аталған мерзімде осы құқықты пайдаланбаса,
Қоғам және оның акционерлері акцияларды сатып алудан бас
Акционерлері өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің келісімінсіз иеліктен
Қазіргі уақытта ҚР-ның акционерлік қоғамдар туралы заңында бағалы
ААҚ төмендегі жағдайларға байланысты ашық халықтық қоғам
сін жоғалтады. Егер:
1. Халықтық қоғам мәртебесін алған қоғам акционерлерінің
2. Оның активтерінің мөлшері айлық есепті көрсеткіштің 200000
3. Қоғам акцияларының бағалы қағаздар нарығындағы бағалануы тоқтатылса,
Қоғам акционерлерінің саны жүзден аспаса, акционерлердің жалпы жиналысының
Қоғамды құру туралы шешім қабылдаған жеке және заңды
Қоғамдарды құрушылар құрылтайшы пайдасы түрінде орасан көп табысты
Құрылтай шарты мен жарғы қоғамның құрылтай құжаттары болып
Құрылтай жиналысында құрылтайшылар қоғамды құру туралы шешім қабылдайды,
Қоғамның құрылтай жиналысында сайланған органдар қоғам мемлекеттік тіркелгеннен
Қоғамның құрылтай шартында қоғамды құру туралы шешім, қоғамның
Қоғамның жарғысы заңды тұлға ретіндегі қоғамның мәртебесін айқындайтын
Осымен қатар жарғыда қоғам акционерлерінің құқықтары, яғни қоғамды
Акционерлік қоғам – заңды тұлға. Оның органдары: акционерлердің
Акционерлердің жалпы жиналысының айрықша құзыретіне жататын кейбір мәселелерді
Егер акционерлердің жалпы жиналысына қатынасу үшін тіркеу аяқталған
Акционерлердің саны жүзден асатын қоғамда акционерлердің жалпы жиналысында
Қоғамның басқару билігі қолында акцияларды бақылау бумасы бар
Қоғамның басқару органы – директорлар кеңесі.Оның міндетіне қоғам
Ағымдағы қызметке басшылық жасауды, яғни акционерлердің жалпы жиналысының
Қоғамның атқарушы органының қаржы-шаруашылық қызметін бақылауды жүзеге асыратын
Қоғам акционерлердің жалпы жиналысының шешіміне сәйкес акционерлерге өз
2 Қазақстандағы акция нарығының жағдайы
2.1 Акция нарығының бағалы қағаздар нарығындағы алатын орны
Акция - акционерлік қоғамның капиталына қаражат қосқандығын
Акция өз кезегінде оның иесіне тиісті акция
Егер акционерлік қоғам тиімді жұмыс істеп отырса, онда
Бағалы қағаздар нарығында бірінші кезекте қор биржасында бір
Әдетте АҚ, резервтер немесе “заемдық резервтер” деп аталатын
Акционерлік қоғамның бірқалыпты жұмыс жасауы барысында акцияның иелері
Дивиденд
Рендит =
Сатып алу бағасы
Егер де 50 теңгелік номиналдық құны бар акция
100
10
250
Бірақ бұл көрсетілген акция табысын салым иесі үшін
Қор биржасындағы ж әне банктердегі акцияның
Акцияны сатып ала отырып қаражат иесі одан алатын
Дивиденд
Акция бағамы
Қарыздық пайыз
Бұл шамалар мәнінде акция бағамы сұраныс пен ұсыныс
Облигациялардың экономикалық жаратылысы келесідей үш ерекшелігімен сипатталады:
1. облигация- шаруашылық қызметі несиелеу үшін пайданылатын капитал
2. облигация – онша қымбат емес және оңай
3. облигация- ұзақ мерзімге борыштық міндеттеме.
Шаруашылық жүйенің дамуы мен қоғамның және шаруашылық міндеттердің
Оны шығару және сатудағы дербестігі, сондай-ақ қор биржасы
Облигация мұндай басты элементтерден тұрады: облигация деген жазу;
Мақсаты облигациялардың міндетті түрдегі реквизитті бұл олардың шығарылуын
Негізгі бөлігінің басқа облигацияға пайыз төлеуде қолданылатын купон
Пайыз төлеуге арналған купон мынадай негізгі элементтерді қамтиды:
Облигацияларды қамтамасыз ету әдістеріне немесе эмитенттері мен ұстаушыларына
Қамтамасыз ету әдістеріне қарай облигацияларды қамтамасыз етілген және
Қамтамасыз етілген облигациялар заңды құжатармен қамтамасыз етіледі. Ол
Қамтамасыз етілмеген облигациялар- қоғам мүлкімен қамтамасыз етілмеген жай
Эмитенттері мен ұстаушыларына берілген құқықтарына байланысты облигацияның көптеген
Қайтарып алынатын облигациялар- эмитенттеріне наминалды құнынан алатын баға
Жинақталған қор облигациялары – бұл пайданы алынатын қаражаттарға
Табыс облигацияларға байланысты төлемдер сол қаржылық жылдағы қоғамның
Ұлғаймалы облигациялар оны ұстаушыларына жоғары пайызыбен өтелу мерзімін
Қысыңқы облигациялар ұстаушыларына белгіленген шығару шартына
Сериалды облигациялар негізгі қарызды жыл сайын төлеумен қатар,
Айырбасталатын облигациялар –инвесторларды акционерлік қоғамға бекіту мақсатында шығарлатын
Ордерлді облигациялар (жыртылатын талонмен)- жанға облигацияларды немесе тұрақты
Пайыз тұрақты болып табылмайтын яғни белгілі бір ірі
Тұрақты табысты өнеркәсіптік облигациялардың акциялардан айырмашылығы олар
Ол облигацияның ажио және дизажио пайызына негізделетін табысының
Номиналдық пайыз
Рендит=
Эмиссиялық бағам
Мысалға, 5%-дық облигация номиналдық бағамынан төмен, 100-дің
Дұрыс есептеу үшін облигацияның мерзімі мен бағамын есепке
Өнеркәсіптік облигацияның көптеген түрлері болады. Иелеріне қарыздарын қайтармай
Өнеркәсіптік облигациялардың эмитенттер үшін бірқатар кемшіліктері бар.
Тұрақты табысты бағалы қағаздардың бағамы әр түрлі болады.
2.2 Бағалы қағаздар нарығының даму жолдары
Қазіргі кезде Республикада бағалы қағаздар нарығы қалыптасу шағында.
Экономикалық мәселелерге:
а) нарықты реттейтін механизмнің жоқтығы;
ә) бағалы қағаздар нарығын дамытатын бірыңғай көзқарас жүйесінің
б) заңдардың мүлтіксіз орындалмауы;
в) салымдарды тіркеу жүйесінің жоқтығы;
г) бағалы қағаздар нарығының материалдық-техникалық негізінің аздығы;
д) нарық инфрақұрылымы өсу деңгейінің төмендігі жатады.
Ал әлеуметтік-психологиялық мәселелерге бағалы қағаздар нарығында маман кадрлардың
Бағалы қағаздар нарығына мамандарды Бағалы қағаздар жөніндегі Ұлттық
Дүниежүзілік нарық тарихында бағалы қағаздар нарығының негізгі үш
І. Банктік үлгі – онда бағалы қағаздар нарығы
ІІ. Банктік емес үлгі немесе нарықтық үлгі –
ІІІ. Аралас үлгі – онда бағалы қағаздар нарығы
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының ерекшелігі – кіші
Бағалы қағаздар нарығының нарықтық үлгісінің банктік үлгіден айырмашылықтары
1. Нарықта акционерлік капитал үлесінің көптігі;
2. Үлестік бағалы қағаздардың қарыздық қағаздардан көптігі;
3. өндірісті қаржыландырудағы тура банктік несиенің аздығы;
4. Нарықтағы банк емес мекемелердің көптігі.
Бұлардан басқа мемлекетіміздің бағалы қағаздар нарығының нарықтық үлгісін
1. өндірісті өркендету үшін шығарылып сатылған акциядан түскен
2. Әлі көп уақытқа дейін Қазақстан нарығында өндіріс
3. Саясат факторы – дүниежүзіндегі сияқты, Қазақстанда да
Қорытынды
Қазақстанда қазір акционерлік қоғамдар шамалы ғана, оларда
Қазақстан Республикасында қалыптасып келе жатқан бағалы қағаздар
Қолданылған әдебиеттер
1. Алехин Б. И. “Рынок ценных бумаг” Сомвен
2. Бункина М. Деньги, Банки, Валюта Учебное
3. Карагусова Г. 1994 г.
Вопросы и ответы – Алматы қаржы –
4. Карагусов Р. “Ценные бумаги и регулирование их
5. “Формирование системы акционерных обществ в Республике Казахстан”
6. “Ценные бумаги” Сейткасымов Т. С. и
7. Балабанов В.С. «Рынок ценных бумаг»., Москва-1994.
8. Карагусов Ф. «Ценные бумаги и регулирования их
9. Көшенова Б.А. «Бағалы қағаздар нарығы»., Алматы-1999.
10. Көшенова Б.А. «Ақша, несие, банк, валюта қатынастары».,
№ 1 қосымша
Акция үлгісі
Акционерлік қоғамның аты және оның орналасқан жері
Ұлттық ұқсату ноиері
(Ұлттық комиссия тағайындайды)
Акцияның сериясы және
рет нөмірі
АКЦИЯ
Акцияның түрі ( атаулы жай артықшылықты )
Дауыс беру құқы бар ( дауыс беру
Ұстаушының аты-жөні
Акцияның номиналы
санмен
ШЫҒАРЫЛҒАН АКЦИЯЛАР:
- жай атаулы номинал құны
сомасы
- артықшылықты атаулы номинал құны
Мөлшері
Дивидендтің белгіленген мөлшері (артықшылықты акциялар үшін)
Дивидендтің төлеу мерзімі
Акциялар эмиссиясына мемлекеттік тіркеу жүргізілді
(өкілетті органның аты)
Тіркеу №
(ұлттық комиссия тағайындайды)
Бірінші басқарушы
Бас бухгалтер
М.О.
Ескерту: Акцияның сырт жағында эмиссия проспектісінің кейбір жағдайлары
Бағалы қағаздар рыногының сызығы
Акция түсінігі мен экономикалық мәні
Бағалы қағаздардың негізгі түрлері
Акция нарығының негізгі көрсеткіштері
Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығының даму деңгейі
Бағалы қағаздардың негізгі және туынды түрлері. Бағалы қағаздар нарығы
Инвестициялық қоржынды басқару
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығы
Бағалы қағаздардың түсінігі
Холдингті компаниялардың және олардың қатысуымен компаниялардың бірігуі