Зейнетақы қоры
Жоспар:
Кіріспе
Ломбардтар және “Қазпошта” АҚ пошта-жинақтау жүйесі – банктік
Несиелік серіктестік пен шағын несиелік ұйымдар
Инвестициялық қорлар: «Қазақстан инвестициялық қоры» АҚ және жарналық
Банктік емес несие ұйымдарының құрылымы
Жинақтаушы зейнетақы қорлары
2.2 Сақтандыру компаниялары және қор биржаларының қаржы нарығындағы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Сұраныс пен ұсынысты ұтымдылығына сәйкес пайдалану үшін ресурстардың
Белгілі коғамдық кажеттілікті қаржыландыру үшін және өз бетімен
Бұл қорлар қаржы нарығының қатысушы ретінде және инвесторы
Қазақстанда мемлекеттік бюджеттен тыс қорларға мыналар жатады:
• Зейнетақы қоры
• Халықты жүмыспен қамтудың мемлекеттік
• Әлеуметтік сақтандыру қоры
• Міндетті медициналық сақтандыру қоры
• балаларға жәрдемақы мен зейнетақы
• халықты әлеуметтік қолдау бойынша
• өзін-өзі қаржыландыру негізінде ұдайы
1993 жылдан бастап ол Еңбек және әлеуметтік қорғау
Зейнетақы қоры кәсіпорын, мекеме, ұйымдардың, сонымен қатар кәсіпкерлік
Қордың бюджеттік жобасы Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінде
Әлеуметтік сақтандыру қоры - аумақтық дәл осындай, осы
Жұмыспен қамтудың мемлекеттік саясатын іске асыру шараларының өткізілуін
Оның қаржылық көздерін қамтитындар:
• кәсіпорындар, ұйымдар мен мекемелер,
• мемлекеттік бюджеттен дотациялар және
• отандық және шетелдік кәсіпорындардың,
Міндетті медициналық сақтандыру қоры Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанынан
Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Міндетті медициналық сақтандыру қоры
• ҚР Үкіметі белгілеген міндетті
• мөлшерленген басы артық (заиас)
• қордың уакытша бос қаржысын
• ерікті жарналар мен заңды
• ҚР заңында тыйым салынбаған
Ломбардтар және “Қазпошта” АҚ пошта-жинақтау жүйесі – банктік
Жылжымалы мүліктердің кепіліне қарыз ақша беретін несиелік мекеме
Ломбард - банк болып саналмайтын заңды тұлға (коммер-циялық
- ломбардтық операциялар: жылжымалы мүліктер
- сейфтік операциялар: бағалы қағаздарды
лизинг қызметін жүзеге асыру;
- зергелік бұйымдар, бағалы металдар
- ломбардтар шаруашылық серіктестік формасында
Ломбардтар бағалы металлдар мен тастарды қосқанда (құнды қағаздардан
негізінде салынатын мүлікінің құнына қарай, қысқа мерзімге (3
Ломбардтық несие операцияларын ұйымдастырудың ерекшелігі оның кепілдік міндёттемесінің
Қазақстанда 2005 ж. басында 75 ломбард есептелінген болатын.
Қазақстанның географиялық және демографиялық ерекшеліктері, елді мекендердің бір-бірінен
Байланыс мекемелері мен өндірістік-қаржылық кешеннің белгілерін өзіне үйлестіре
Пошта адамзат коғамына барынша қажетті институттардың бірі болып
Отандық экономиканың дербес сегменті ретінде, Қазақстан пошта саласы
Қазпошта дәстүрлі пошталық қызмет көрсетумен ғана шұғылданбай, сонымен
Еліміздің барлық аймақтарындағы компаниялар белсенділігінің өсуі, қаржылық инфрақұрылымы
Ұлттық төлем карточка ел ішіндегі қолма-қол ақшасыз төлемнің
Қазіргі кезде «Қазпошта» АҚ 3439 пошта офисі бар,
«Қазпошта» АҚ пошта жүйелерін ақпараттандыру мен компьютерлендірудің инвестициялық
Мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясатындағы негізгі міндеттердің бірі - 2004-2010
Келешекте ақпараттық технологияның жаңа есігі ашылып, гіоштаның қызмет
Қаржылық институт ретінде пошта ісі белсенді түрде дамитын
АҚ «Тұрғын үй құрылысы жинақ банкісімен» тұрғын үй
«Қазпоштаның» Германияда, Қытайда, Өзбекстан мен Қырғызстанда өкілдіктері ашылып
1.1 Несиелік серіктестік пен шағын несиелік ұйымдар
Несиелік серіктестіктер, коғамдар, одақтар Еуропада XX ғасырдың екінші
Несиелік серіктестік туралы ең негізгі міндетті орындайтын іс
- өзара көмек көрсету үшін
- несиелік одақтарды бақылау және
1994 ж. несие серіктестігі, коғам, одақтардың қызметтерінің негізгі
- НС (несиелік серіктестік) демократиялық
- мүшеліктің еріктілігі мен
- бизнестің немесе жинақ ақшасының
Несие серіктестігі (НС) - өзінің қатысушыларына қызмет көрсететін
Несие серіктестігі коммерциялық ұйым болып саналады, кұрылады және
НС мүліктері меншіктікке құқылы ретінде өзінің иелігіне жатқызылады
Несие серіктестігінің қатысушылары өкілдік, атқарушы және сот билігі
Несие серіктестігі ҚР аумағында және одан сыртқары жерде
Несие серіктестігін жүзеге асыру мыналарды алады:
- кассалық операциялар - қабылдау, қайта санау, ұсату,
- қарыз операциялар несие серіктестіпнш
- аудару операциялары, ақша аудару
- сенімгерлік (трастовые) операциясы сенімгердің
- несие серіктестігінің қатысушылары үшін
- сейфтік операциялар - бағалы
- заңды және жеке тұлғалардан
- несие серіктестігіне
Жоғарыда аталған операциялармен қатар, Ұлттық банктің лицензиясы болған
- факторингілік операциялар - төленбеген
- форфейтинг операциялары - сатушыға
- жалға берілген мүліктің келісімшарт
НС кәсіпкерлік қызметпен айналысуына тыйым салынады. Қолданылып жүрген
НС қатысушылардың жалпы жиналысында бекітілген ішкі несие саясатының
НС қатысушыларға несие қамтамасыз етіліп немесе қамтамасыз етілмей
Несие комитетінің қорытындысы бойынша несие беріледі (НС жанынан
Өздерінің қызметтерін үйлестіру үшін, ұсынылатын жаппы мүдделерді қорғау,
ҚР қадағалау және реттеу жөніндегі агенттігі НС міндетті
2005 ж. 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша Қазақстанда 80-нен
НС 2005 ж. 1 қаңтарында несие қоржынындағы кұрылымының
НС алуан түрлілігінің бірі ауыл шаруашылық несие серіктестігі
Несие серіктестігі, ломбардтармен, ипотекалық компаниялар және өзге ұйымдармен
Несие жүйесіндегі үшінші деңгейдегі тек кана шағын несиемен
Шағын несиелік ұйымдар 6 наурыз 2003 ж. ҚР
Осындай ұйымдарға несиелік кооперативтерді жатқызуға болады және де
Бұл ұйымдардың клиенттері негізінен тек кана ұсақ кәсіпкерлер,
Шағын несиелік ұйымдар (ШНҰ) - 6 наурыз 2003
Шағын несие - шағын несиелік ұйымдардың осы заңның
Шағын несиелік ұйым қарыз алушы адамға бір айлық
ШН құқы бар:
- қамтамасыз етілген немесе қамтамасыз
- берілген шағын несие туралы
Коммерциялық шағын несиелік ұйым шаруашылық серіктестігі нысаны ретінде,
Коммерциялық емес ШНҰ (шағын несие ұйымы) шағын кәсіпкерліктің
Осы мақсатқа жету үшін коммерциялық ШНҰ шағын несие
ШНҰ кұнды қағаздар шығаруға тыйым салынады, ШНҰ қүруға
Берілетін шағын несиенің тәртібі мен жағдайын берілетін шағын
ШНҰ өзінің шаруашылық-қаржылық қызметін бақылауды жүзеге асыру үшін,
ШНҰ берілетін шағын несие қызметіне қосымша келесі қыэмет
- ҚР резиденттері мен резидент еместерінен гранттар қарыздар
- уакытша бос активтерін мемлекеттік
- кепілдегі мүлікпен мәміле жасасуға;
- басқа заңды тұлғалардың жарғылық
- кеңестік қызметтер көрсетуге;
- лизингтік қызметін жүзеге асыру
Әрбір берілетін шағын несие ШНҰ қарыз алушының тіркеу
Шағын несиені алу үшін қарыз алушы құжаттарын ұсынады,
- шағын несиені пайдалану мақсаты
- қарыз алушының құрылтайшылық кұжаттарының
- берілетін шағын несие туралы
- еңбек ақысының мөлшері жөніндегі
2005 ж. басында Қазақстанда 2,8 млрд теңге көлемінде
Белгілі бір сақтандыру жағдайлары болған кездерде ақшалай қордың
Сақтандырудың түрлері. Сақтандырудың бөлімдері:
- міндетті дәрежелері бойынша: а)
сақтандыру объектісі бойынша: а) жеке; ә) мүліктік.
Міндетті сақтандыру - заң талабының күшімен жүзеге асырылатын
Ерікті түрдегі сақтандыру - екі жақтан да өз
Азаматтың жеке басына байланысты өз өмірін, денсаулығын, жұмыска
Мүлікті сақтандыру мен сол мүдделерге байланысты, азаматтық-құқықтық жауапкершілік
Азаматтығы жоқ, шетел азаматтары, өз қызметтерін ҚР аумағында
ҚР сақтандыру ұйымдарындағы шетелдік инвесторлардың жарғылық қордағы қатысу
Сақтандырушы тиісті сақтандыру түрлерін іске асыруға күқылы лицензиясы
Мемлекеттік емес сақтандыру ұйымдары акционерлік ұйым немесе жауапкершілігі
Мемлекеттік сақтандыру ұйымдары шаруашылық жүргізу құқығына негізделген кәсіпорын
Сақтандыру компанияларының пассивті және активті операциялары айрыкша сипатта
Сақтандыру компанияларының пассивтері заңды және жеке тұлғалардың сақтандыру
Өзге пассивті бап үлесі шамалы және пайда есебінен
Сақтандыру компанияларының активтік операциялары ірі компаниялар жергілікті органдардың
Активті және пассивті операцияларының нәтижесінде сақтандыру компаниясы пайда
Сақтандыру мен кайта сақтандыру компаниялары өздерінің қаржылық тұрақтылығын
Сақтандыру компаниясының жарғылық капиталы сақтандыру төлемдерін өтеу мен
Сақтандыру резервтері сақтандыру төлемдерінің есебінен құрылады және сақтандыру
Компания меншікті капиталы, басқа да міндеттемелер мен сақтандыру
Компания міндеттемесінің ең жоғары көлемі кайтадан сақтандырырылуда немесе
Сақтандыру ұйымдарының қызметі ҚР «Сақтандыру туралы» заңымен реттеледі.
1.01.2005 ж. Қазақстанда 36 сақтандыру компаниялары жұмыс істеді.
Инвестициялық қорлар: «Қазақстан инвестициялық қоры» АҚ және жарналық
7 шілде 2004 ж. ҚР «Инвестициялық қорлар туралы»
Қазақстан Республикасында инвестициялық қордың екі түрі бар:
1) акционерлік инвестициялық қор (АИҚ);
2) үлестік жарна инвестициялық қоры (ҮЖИҚ);
Ашық ҮЖИҚ ҚР «Инвестициялық қорлар туралы» заңында белгіленген
Жабык түрдегі ҮЖИҚ үлес жарнасын иеленушіге өзіне жататын
ИҚ инвестициялық қызметі лицензиясының бар кезінде дербес АИҚ
Басқарушы компания - бағалы қағаздар нарығында кәсіби қатысушы,
Инвестициялық декларация - сақтандыру жағдайында және қор активтерін
Инвестициялық кіріс (табыс) - оларды инвестициялау нәтижесінде алынған
1) Инвестициялық акционерлік қор (ИАҚ) ҚР «Инвестициялық қорлар
АИҚ жоғарыда көрсетілген өзге қызметті іске асыруға, жай
АИҚ антивтерін басқару лицензия бар болғанда дербес немесе
АИҚ активтерінің сақталуы мен есепке алынуын кастадион жүзеге
Офшорлық ай\Іақта тіркелген заңды тұлғалар, ИҚ деректерімен келісімшарт
Компания басқарушысы, кастодиан мен тіркеуші өзара үлестес болмауы
АИҚ жарғысында ҚР «Инвестициялық қорлар туралы» Заңның белгіленген
АИҚ акциялары тек кана Ұлттық валютаның ақшасымен төленеді.
2) Үлестік жарна инвестициялық қоры (ҮЖИҚ).
Үлестік жарна инвестициялық қор заңды тұлға болып саналмайды,
Үлестік жарна - құжатталмаған формада шыккан атаулы эмиссиялық
Үлестік инвестициялық жарна қоры активтерінің ең аз мөлшері
Егер басқарушы компания акционерінің жалпы жиналысында жарғылық айрыкша
Үлестік инвестициялық жарна қорының активтері құнды қағаздар нарығында,
Үлес жарнасын алғаш рет (бастапкы) кезецдегі ҮЖИҚ орналасуы
ҮЖИҚ ережесініц мазмүны мына атаулардан тұрады: қордың, тіркеушінің,
ҮЖИҚ қызметі жоғарыда аталған «Инвестициялық қор туралы» заңымен
Қазақстанда бірінші үлестік инвестициялық жарна қоры 2004 ж.
Сол жылы иивестициялық қоржынды басқару жөніндегі (бойынша) Сентрас-Сскьюритез
ҮЖИҚ активтерін тек кана жоғары сенімді құралдар инвестициялайды:
12-тарау.
ҮЖИҚ шетелде жеткілікті түрде белгілі және сұраныска ие
Ресейде бірінші ҮЖИҚ тіпті 1996 ж. пайда болды.
2005 жылдың басында Қазақстанда 6 ҮЖИҚ тіркелген болатын,
ҚР 6 тамыз 2004 ж. №575-11 Заңына сәйкес
Қор қызметінің мақсаты ҚР индустриялды-инновациялық саясатын жүзеге асыруға
Жана технологияны пайдалана отырып, бэсекеге төзімді өнім шығаратын,
Қордың инвестициялық декларациясына сәйкес қордың инвестициялануы аткарылады.
Қор төмендегі шартты сақтай отырып инвестицияны жүзеге асырады:
- индустриялы-инновациялық саясаттың негізгі
- қаржылық және экоңомикалық параметрлері
- ИЖ ұйымның технологиялық әлеуетін
Қордың құнды қағаздар мен өзге қаржылық кұралдардан басқаға,
Қордың жарғылық капиталы Үкімет арқылы қалыптасады, олардың атаулы
Жарғылық капиталдың көбеюі акцияларды шығарумен орналастыру арқылы жүзеге
Банктік емес несие ұйымдарының құрылымы
Банктік емес несие ұйымдарының көп бөлігі мемлекеттік емес
Мемлекеттік емес зейнетақы қоры (МЕЗҚ) халықтың зейнетақы жарналарын
Қор кастодиандық қызметке лицензия алғаннан соң кастодиан-банкісінен ғана
Қор зейнетақы активтерін басқару бойынша компаниямен және қызмет
Зейнетақы және корпоративті активтердің жалпы сомасын, инвестицияланған қаржының
Жинақтаушы зейнетақы қорлары төмендегілер болуы мүмкін:
- ашық;
- корпоративті.
Алушының жұмыс орны мен мекен-жайына қарамастан салымшыдан жинақтау
Корпоративті ЖЗҚ - осы қордың акционерлері мен құрылтайшылары
2.1 Жинақтаушы зейнетақы қорлары
ЖЗҚ акционерлік қоғам нысанында құрылады және ҚР қадағалау
- зейнетақы қорларының алымдарын іске
- өзінің қызметі (жұмысы) үшін
- зейнетақы активін басқарудың инвестициясы
- зейнетақы келісімшартының жағдайына сәйкес
ЖЗҚ міндетті:
- зейнетақы алушыныңтөлемдерін жүргізу;
- жинақталған зейнетақыны жеке есепке
- салымшы мен алушыға
- зейнетақы активтеріне инвестициялық басқаруды
- ЖЗҚ зейнетақы шартын жасасқан
ЖЗҚ салымшыларының мүдделері мен құқықтарын қорғау мақсатымен мыналарға
Қадағалау жөніндегі агенттік белгілеген пруденциялық нормативті міндеттемелерін ЖЗҚ
- акционерлер мен құрылтайшылардың жарғылық
- комиссиялық сыйақыларынан.
ЖЗҚ меншікті капиталы - оның міндеттеме сомасының шегерілімін
ЖЗҚ зейнетақы активтері мыналардың есебінен қалыптасады: зейнетақы жарналарынан,
Халықтың міндетті зейнетақы жарнасы (еңбекакының 10%-ь») мен қорлардың
ЖЗҚ мен ЗАБК (зейнетақы активтерін басқарушы компанияның) қызметтерін
Бүгінгі танда Қазақстанда 15 ЖЗҚ жұмыс істейді. Салымшылардың
Ашық ЖЗҚ жарғылық капиталына шетелдік инвестор қатысуының денгейі,
Зейнеткерлік жасқа жеткен адам сақтандыру ұйымдарымен өмір бойы
Аннуитет - зейнетке шыккан соң реттелген уакыт аралығы
Зейнетақы аннуитеті келісімшартына отырған адам, оны жасаскан күннен
Зейнетақы жинақтаушы қорының инвестициялық активін басқару ісін жүзеге
ЖЗҚ зейнетақы активтерінің инвестициялық гүрғыда басқаруын жүзеге асырушы
Зейнетақы активтерінің инвестициялық тұрғыда басқаруын жүзеге асыратын ұйымның
Өзінің таңдауы бойынша зейнетақы активінің инвестициялық тұрғыда басқаруын
Өз алдында зейнетақы активінің инвестициялық түрғыда басқаруын жүзеге
Салымшылардың мүдделері мен құқықтарын қорғау мақсатында ЖЗҚ ұйымдарына
банктерден меншікті капиталдың мөлшерінен артық емес мөлшерде 3
- акциядан басқа, басқадай кұнды
- зейнетақы активтерінің
- түрлі тәсілдермен қарыз ұсынуға, кез
- сауданың кез келген түрімен
- кұнды қағаздар мен қаржы
- маржа бойынша және т.б.
Осы мақсатпен олар үшін міндетті пруденциялық нормативтер белгіленді.
Сақтандыру компаниялары және қор биржаларының қаржы нарығындағы ролі
Қаржылық қолдануды қосканда ресурстардың бөлінісі жаңа экономикалық шарттардың
Қор биржасы - кұнды қағаздардың қалыпты айнапымы үшін
- қор нарығында биржалық делдалдармен
- ел үкіметінің шығыстар мен
жалған капиталдың қалыптасуы және ұсыныс пен сұраныстың деңгейіндегі
Қаржылық ресурстарды кайта бөлу мен жұмылдыру, шоғырландыру процесінде
Қор биржасы өзінің қызметін келесі принциптерге сай кұрады:
- брокер және клиентпен арадағы
- биржада жасалатын барлық мәмілелер
- сауда мен есепке алу
Осы принциптерді қамтамасыз ету нәтижесінде, бағалы қағаздарды қор
Қор биржасының механизмін жіберу үшін, алдын ала мыналар
Қор нарығы сауданың өсуі салдары мен мерзімдік мәміле
Биржаның бастапқы қалыптасуы сонымен қатар мемлекеттік борыштың өсуімен
Осы компаниямен апынған пайданың жоғары болуы, биржалық сауданың
Еркін бэсекелестік нарығының стихиясы аса ірі ақшалай қаражатты
Бағалы қағаздар шығарудың өсуі мен акционерлік қоғамның көптеп
Әсіресе АҚШ-та бағалы қағаздар нарығы кең көлемде дамуға
Жеке құқықты сипаттағы қор биржасының классикалық мысалы ретінде
Көпшілік қүкыкты сипаттағы биржалар мемлекеттік мекеме болып саналады.
Дегенмен, соңғы жылдары ағылшын-американдық пен континентті еуропалық арасындағы
Әрбір елде бір емес, бүтіндей қор биржасының жүйесі
Бірінші үлгінің жүйесінде елдің басты қаржы орталығында орналасқан
Қор биржасының көп орталықтандырылған жүйелері Германияда, Австрияда, Канада
Биржалардың өзін-өзі реттеудің пәрменді (әрекеті) эдісі листинг болып
Листинг тәртібінің құрамдас бөлігін белгілеп қоялық. Мұқият талдағаннан
Осы зерттеулердің негізінде дайындалғанның қорытындысында кепілдемені инвесторлар алады.
Баға белгілеуге рұқсат етілген қүнды қағаздары мен акционерлік
ТМД елдері қор биржасының тәжірибесінде листинг рәсімі біртіндеп
Бағалы қағаздар бағасын белгілеуде сам жағына баса көціл
Қорытынды
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығындағы ағымдық күйін экономиканың өтпелі
Барлық күрделі жағдайларда, инвестициялық процестегі қор нарығының атқаратын
Сонымен қатар бюджеттен тыс түрлі қорлар қалыптасады. Қаржының
Қазақстандық бағалы қағаздар нарығын келешектегі дамуы үшін ресурстардың
Соншама, осы бағдарламаның әрекеті мемлекеттік шеңберде, оның қаржылық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1
Зейнетақы қоры
Қазақстан Республикасында зейнетақы жүйесі
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің қалыптасуы мен дамуы
Қазақстан Республикасындағы зейнетақы жүйесінің дамуы: теориясы, тәжірибесі
Жинақтаушы зейнетақы қорының міндеттері
Ресей Федерациясының бюджеттен тыс қорлары
Халықты зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесін басқарудың теориялық және методологиялық аспектілері
Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесі туралы
Зейнетақы қорларының мәні, мақсаты және міндеттері
Қазақстан Республикасының әлеуметтік - экономикалық дамуындағы зейнетақы қорлары