Кедендік экономикалық талдау
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ 6
1 КЕДЕНДIК ТӨЛЕМДЕРДIҢ ЖӘНЕ САЛЫҚТАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫНЫҢ ТАРИХИ ШАРТТАРЫ
1.1 Кедендiк төлемдердiң пайда болуының тарихи аспектiлерi 8
1.2 Салық жүйесiнiң құрылу және даму тарихы, кезеңдерi
2 КЕДЕНДIК ТӨЛЕМДЕР МЕН САЛЫҚТАРДЫ ӨНДIРIП АЛУДЫҢ МАҒЫНАСЫ, ТҮРЛЕРI
2.1 Кедендiк төлемдердiң мәнi, түрлерi мен функциялары 35
2.2 Кедендiк төлемдердi өндiрiп алу мен төлеу механизмi. 44
2.3 Қосылған құн салығына және акцизге арналған салықты
2.4 Кедендік экономикалық талдау 68
3 КЕДЕНДIК ТӨЛЕМДЕР ЖӘНЕ САЛЫҚТАР САЛАСЫНДАҒЫ ЗАҢДЫ ЖЕТIЛДIРУДIҢ
3.1 Кедендiк төлемдер және салықтардың Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық
3.2 Ұлттық практикада кедендiк төлемдердi және салықтарды өндiрiп алу
ҚОРЫТЫНДЫ 79
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 82
КIРIСПЕ
Әлемдiк экономика әлемдiк нарыққа негiзделедi, оның материалдық негiзi болып
Бiрқатар елдер өздерiнiң жеке даму мұқтаждықтарына байланысты әлем шаруашылығына
Импорт, елде өндiрiлмейтiн өнiмдердi, басқа елдерде өндiру өнiмдiлiгi төмен
Қазақстан Республикасындағы радикалды экономикалық өзгерiстер мемлекеттiң экономикаға әсер ететiн
Сыртқы экономикалық қызмет саласында құрылған салық жүйесi, оның құрылымы,
Дипломдық жұмыстын мақсаты. Егемендігін алған еліміздің жоғары шегінде жетүдің
Алға қойған мақсатқа жету үшін мынандай шараларды шешу керек:
кедендік төлемдердің және салықтардың пайда долуының тарихы шарттарның мәнің
кедендік төлемдердің және салықтардың ұғымы түрлері мен ерекшеліктерін қарастыру;
кедендік төлемдердің және салықтардың жетілдіру жолдарын ұсыну.
Дипломдық жұмыстын зерттеу объектісі:
Бұл, Қ.Р. кедендік төлемдер мен салықтарды өндіріп алу, олардың
Қазақстан Республикасының қолданыстағы заң актiлерi, Қарағанды облысы бойынша Кедендiк
1 КЕДЕНДIК ТӨЛЕМДЕРДIҢ ЖӘНЕ САЛЫҚТАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫНЫҢ ТАРИХИ ШАРТТАРЫ
1.1 Кедендiк төлемдердiң пайда болуының тарихи аспектiлерi
К.Маркс пен Ф.Энгельс, В.Ленин, өздерiнiң жеке меншiктiң, мемлекеттiң пайда
Кедендiк алымдар мен оларды өндiрiп алушы органдардың пайда болуының
Кейiннен, «өндiрiспен ғана емес, ал өнiмдердi алмастырумен айналысатын класс,
Көпестердiң пайда болуымен қатар жүзеге асыруы бар қатынас құралынан,
Сыртқы сауда байланыстары туралы бiрiншi мәлiметтер египеттiктер фин қалалары
Көпес керуендерiнiң қозғалысы қауiптi болды және Египеттегi Жаңа патша
Қоғамның топтарға бөлiнуi және мемлекеттердiң құрылуы кеден саясатының пайда
Көпестер класы пайда болған соң «металл ақшалары, чекандық тиындар,
Құл иеленушi қоғамында қанаушылар үстемдiгiн бекiтуге өзге де салықтар
Мемлекеттiң экономикалық және саяси даму ерекшiлiгi, сондай-ақ әр түрлi
Бастапқы кезде сауда жаяу болды және де көпес керуендерi
Грецияда құнарлы жерлер жоқ, оның аумағын жан-жағынан су алып
Грецияның өзiнде әкелiнетiн тауарларға салынатын кедендiк баж оның құнының
Кедендiк баж алымдары теңiз порттары мен қала базарларында да
Баж алымы атақты азаматтар құрамынан кепiлдiк берушiлерi бар жеке
Кедендiк операциялар басқа елдерде де белсендi дами бастады. Б.з.д.
Б.з.д. IIIғ. Карфаген қаласында кедендiк баждардың мемлекет табысының маңызды
982 жылы Страсбург қаласының статутымен епископтың төрт жоғары қала
Страсбург кеденшiлерiнiң мiндетiне ең басты салықтарды өндiрiп алу кiрдi,
Қалада дамып отырған кәсiпшiлiктiң әсерiмен, iшкi нарық үшiн өндiрiлетiн
Ерекше кластың қолындағы сауда қатынастарымен бiрге көпестердiң арқасында қаланың
Қалалар мен княздiк арасындағы экономикалық байланыстарды дамытуға арналған тенденциялар
ХҮ-ХҮIIIғғ. саудагерлер әулетiнiң сыртқы сауда байланыстары, мемлекет iшiндегi қиыншылықтарған
Бұрынғы меркантелизмнiң1 кедендiк баждары тек қаржы сипатында болды және
Бұрынғы меркантелизм кезiнде, ХҮIIғ.жуық кезде елдi ақшамен байыту колонияларды
Егер де ерте меркантелизм кезiнде сауда капиталы саудамен ғана
Сауда мен өндiрiске теңiз флотының екпiндi дамуы ықпал еттi.
Еуропа үкiметi Англияға елiктей отырып, сауданы ғана емес, мануфактуралық
«ХҮIII ғасыр сауда ғасырына айналды… Бiр елдегi – Англиядағы
Кедендiк шараларды күшейткеннен кейiн еуропа мемлекеттерiнiң шекараларында кеден шараларын
ХIХғ. басында ағылшынның фабрика өндiрiсi кез келген елдiң бәсекелестiктерiне
Франция 1815-1822жж. протекционистiк кеден тарифтерiн қабылдады, оның қолдауымен өз
Еуропа елдерi мен қалалардағы ХҮIII-ХIХғғ. кеден ережелерi қоғамның әлеуметтiк
Бiздiң уақытымызда, шикiзатты әкелудi көтермелеу, дайын өнiмдердi әкелудi шектеу
1.2 Салық жүйесiнiң құрылу және даму тарихы, кезеңдерi
Бiрiншi салықтардың пайда болу күнiн әрең дегенде анықтауға болады.
Салық прототиптерi адам қоғамымен басқарудың бiрiншi ұйымдық нысандарымен бiрге
Мейiрiмсiз сыртқы орта жағдайларына бейiмделуге мұқтаж болған алғашқы қауымда
Сонымен, салықтардың бiрiншi рет пайда болуына қоғамның небiр мүдделерiн
Ұзақ уақыт iшiнде адамдар салықты объективтiк қажеттiлiк деп бiлдi.
Ақшалай қатынастардың проблемаларымен айналысатын ғылымның осы бiр саласы «қаржы»
Осы кезде А.Монкретьен бiрiншi рет мемлекет мүддесiнен емес, керiсiнше
Салық жүйесiне деген осындай көзқарас ХҮIIғ.салық теориясы жөнiндегi зерттеуде
У.Петти былай деп жазған болатын: «…жер салығы тұтыну үшiн
Меркантелизм кезiнде3 салықтарды зерттеу Х.Юсти мен С.Вобланның жұмыстарында
төлеуге шамасы бар азаматтар;
бiркелкiлер;
азаматтар мен мемлекеттiң әл-ауқатына зиян келтiрмейдi;
өндiрiп алу үшiн қолайлы;
аталмыш мемлекеттiк басқару сипаты мен экономикалық жағдайларына сәйкес келедi.
Меркантелистердiң iлiмiне негiзделе отырып және оны одан әрi дамыта
ХҮIIIғ. аяғында – ХIХғ. басында мемлекеттiк табыстардың теориясының негiзгi
ХҮIIIғ. аяғында буржуазия революциясын басынан өткiзген мемлекеттерде практикаға салықтардың
Адам Смитпен салық жүйесiн құрауда келiтiрiлген төрт ереже немесе
Салық салу теориясы саласында А.Смитпен қозғалған пiкiрлердi ХҮIIIғ. және
ХIХ ғасырдың екiншi жартысы қаржы ғылымының даму уақыты болды.
ХIХ ғасырдың бiрiншi жартысындағы салықтарды көрсетiлген мемлекеттiк қызметтерге ақы
Қаржы ғылымында да, сондай-ақ салықтар теориясында да әр түрлi
Салықтар теориясына үлкен үлестi әлеуметтiк саяси мектептiң жақтасы, әйгiлi
А.Вагнермен ұсынылған салық салудың 9 негзiгi ережесi осы күнге
Марксизм классиктерiнiң де пiкiрлерi қызығушылық тартады. К.Маркс пен Ф.Энгельс
К.Маркс жанама салықтарға терiс қарады, ол оны буржуазияның пролетариатты
Салықтар мен басқа қаржы институттарын қосалқы құбылыстар екен деп
Осындай көзқарастар өткен жүзжылдықтың 30 жылдарына дейiн бар болды.
Салықтық реттеуге арналған көптеген жұмыстар пайда бола бастады. Өткен
Салықтарды экономикаға кiрiсу құралы ретiнде пайдалануду ұсынған бiрiншi ғалым
Кейнстен кейiн Батыстың көрнектi экономистерi салық түсiмдерiнiң көлемi мен
В.Витман «мемлекет салық салу арқылы қоғамдық азық-түлiктiң өсу нарқына,
Кейнсиандық ережелер экономиканы реттеудiң, өндiрiс көлемi мен төлемқабiлеттiлiгiнiң сұранысы
Әрбiр үкiмет алдында салық салудың қайсыбiр концепциясын таңдауда тұрған
Байлар мен кедейлер арасындағы ұлттық табысты бөлудiң сандық пропорциясының
Байлар мен кедейлер арасында табыс бөлу проблемаларын зерделеген, П.Самуэльсон,
Салықтарды қайта бөлу функциясы экономиканың әр түрлi сфераларына әсер
Егер де Қазақстандағы салық салу жүйесiне көз салсақ, ХIХғ.
Қазақстанның оңтүстiгiндегi отырықшылық жұрт астық құнының 10 мөлшерiнде харадж,
Салықтар, көбiнесе өз билiгiн терiс пайдаланатын старшындармен және болыс
Мысалы, 1883ж. Ақтөбе облысының аумағында мынадай борышкерлiктер болды:
1.үй алымы
2.лауазымды тұлғаларды ұстауға арналған алым
3.жолдарды күтiп ұстауға арналған салық
4.почта қатынасы үшiн земство аттарын күтiп ұстауға арналған алым
5.лауазымды тұлғалардың жүрiп-тұруына арналған алым1
Жыл сайын борышкерлiктiң жаңа түрлерi пайда бола бастады. Оны
Сонымен, 1884 жылғы Торғай облысының шолуы мынаны көрсетедi:
1.елтаңбалық алым;
2.әр түрлi земство алымдары (мектептердi жабдықтауға және күтiп ұстауға,
1886 жылы алымның жаңа түрлерi енгiзiлдi:
1.айлық алым; 2.орман үшiн алынатын алым.
Салық салу проблемаларын зерттеудiң тарихи көрiнiсi осылай берiледi. Ендi
Егер мемлекет болса, онда салық та болды. Олар өздерiнiң
Бүгiн, өткен он екi жылдың басына көз жүгiртсек, 1991
Шын мәнiсiнде, бiрiншi қазақстандық салық заңының нормалары ССРО аумағында
ҚР бiрiншi салық заңы салық жүйесiнiң құрамында 16 жалпы
Салықтар – бұл қоғамда жиi кездесетiн құбылыс, әрбiр адам
Мемлекетпен шығарылған заң негiзiнде өндiрiлiп алынатын және жалпы мемлекеттiк
Салық - нақты iшкi құрылымы бар жеткiлiктi қиын бiлiм,
1.Салықтың құқықтық негiзi (салық төлеу мiндетi туады)
2.Салық субъектiсi (салық төлейтiндер);
3.Салық объектiсi (салықты не үшiн төлейдi);
4.Салық нормасы (салықты қандай мөлшерде төлейдi)
5.Салық төлеу тәртiбi (салық қалай төленедi).
Әрбiр салық көрсетiлген элементтердiң кешенiн ұсынады. Егер де осы
Мемлекеттiң салық қызметiн құқықтық реттеу практикасындай, сондай-ақ салық құқының
Салық субъекiтiсi – салықты төлейтiн тұлға. Заң жоспарында салық
Салықтың келесi элементi – оның объектiсi. Салық объектiсi
Басқаша айтқанда, салықтың объектiсi ретiнде барлық нәрсе бола алады,
Салық объектiсiнiң ұғымымен салық мағынысының ұғымы тығыз байланыста. Салық
Салықтарды белгiлейтiн заң актiлерiнiң мәтiнiнде салық объектiсi оның мәнiмен
Салықтың келесi элементi – оның нормасы. Салық нормасы –
Салықтың бесiншi элементi ретiнде оны төлеу тәртiбi түседi. ҚР
Салық қолма қол ақша нысанында немесе ақшасыз аудару жолымен
Салықтар әр түрлi негiздер бойынша жiктеледi. Салық ауыртпалығын алып
1992-1994жж. iшiнде салық заңдарына барлық мүмкiн түзетулер енгiзiлдi, оның
Жоғарыда айтылған, Қазақстандағы салық жүйесiнiң шаруашылық субъектiлерiнiң қызметiне қауiптi
Бiрақ, бұл көпке бармады. Ежелден командалық-әкiмшiлiк жоспарлы экономика принципiнде
Тәуелсiз Қазақстанның салық жүйесiн құрудың және дамытудың бiрiншi бесжылдық
I кезең: 1991-1992 жылдар – тәуелсiз Қазақстанда дербес салық
II кезең: 1994-1995 жылдар – экономикадағы нарықтық өзгерiстердi, Қазақстанның
Жаңа салық заңын әзiрлеуде салық салудың халықаралық тәжiрибесiн қарқынды
Жоғарыда көрсетiлген ұйымдар мен мамандардың қатысуымен, әр түрлi ұсынымдарды
Концепцияда реформаның басты себептерi мен мақсаттары, көрсетiлген мақсаттарға қол
Концепцияға жаңа салық жүйесiнiң негiзгi принциптерi де салынды, олар:
Қазақстанның бiрiншi салық кодексiн қабылдауға байланысты мынадай маңызды мiндеттер
Салық салу қарапайымдылығын қамтамасыз ету мақсатында салықтардың барлық iрi
Салық кодексi бұрынғы барлық салық заңдарын бiрiктiрдi, бұл Қазақстанның
Талқылаудың өзi, жобаларды әзiрлеу оппоненттермен қызу пiкiрталаста және дауда
Салық кодексiн Қазақстанның өнеркәсiп Одағы мен ҚР Президентi жанындағы
1995 жылғы қаңтар айының аяғында Салық кодексi Қазақстан Республикасының
Салық кодексi күшiне енгеннен кейiн бiрiншi жүз күн өткеннен
1996-1999 жылдар аралығындағы кезеңдi салық жүйесiн жетiлдiру жөнiндегi жұмыстардың
Осы уақыт iшiнде Салық кодексiне енгiзiлген өзгерiстер мен толықтырулар
Жаңа салық кодексi туралы баспада көптеген басылымдар болды, оған
Бiрiншiден, осы Салық кодексiнiң 1995 жылғы салық заңын түпкiлiктi
Жаңа салық кодексiнде басқа да нормативтiк құқықтық актiлерден алынған
Тағы да салықтық әкiмшiлiк ету туралы сөз қозғайық. Егер
Жоғарыда айтылғанды қорытындылай отырып, қазiргi уақытта ҚР заң деңгейiнде
Осы тарауда кедендiк төлемдер мен салықтардың пайда болуының тарихи
2 КЕДЕНДIК ТӨЛЕМДЕР МЕН САЛЫҚТАРДЫ ӨНДIРIП АЛУДЫҢ МАҒЫНАСЫ, ТҮРЛЕРI
2.1 Кедендiк төлемдердiң мәнi, түрлерi мен функциялары
Кез келген елдiң мемлекеттiк бюджетi бұл Қазақстанған да тән
Кедендiк төлемдер - Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы
ҚР КК 290-бабында ҚР кеден шекарасы арқылы тауарларды өткiзу
1.Кедендiк баждар;
2.Кедендiк алымдар;
3.Алымдар;
4.Алдын ала шешiм үшiн төлемақы.
Кедендiк баждың жалпы түсiнiгiн анықтайық. Кедендiк баж-Қазақстан Республикасының кеден
Кедендiк баждар кедендiк тарифке сәйкес төленедi. Кедндiк тариф дегенiмiз
Әкелiнетiн және әкетiлетiн тауарларға арналған баждар ставкасын Қазақстан Үкiметi
1.салық салынатын тауарлардың кедендiк құнына процентпен есептелетiн – адвалорлық
2.салық салынатын тауарлардың бiрлiгi үшiн белгiленген мөлшерде есептелетiн –
3.кедендiк төлемдер ставкаларының аталған екi түрiн де ұштастыратын -
Кедендiк баждарды жiктеуге тiкелей кiрiспей отырып, кедендiк тарифтiң негiзгi
Теңгерiлген функция – iшкi бағасы әлемдiк бағадан төмен,
Әлемдiк практикада кедендiк баждар, тауарларды өткiзу бағыттылығына байланысты импорттық
Кедендiк баждардың негiзгi бөлiгiн дүние жүзiнде, оның iшiнде Қазақстанда
ұлттық өндiрушiлердi жағымсыз шетел бәсекелестiгiнен қорғау, сондай-ақ ҚР әлемдiк
елiмiздiң төлемдiк және сауда балансы талаптарының позициясынан экспорт пен
ҚР аумағына әкелiнетiн тауарлардың құрылымын рационалдау;
ҚРда тауарларды өндiру және тұтыну құрылымындағы прогрессивтiк өзгерiстер үшiн
ҚР бюджетiнiң кiрiс бөлiгiн толықтыру.
Экспорттық (әкетiлетiн) баждар ҚР аумағында өндiрiлетiн және оның сыртына
отандық нарықты толығынан қанықтыру үшiн, елдiң экономикалық қауiпсiздiгiн қорғау
алғашқы өңдеудегi шикiзатты тауарлар мен өнiмдердi әкетудi ұстау және
ел бюджетiнiң кiрiс бөлiгiн толтыру.
Экспорттық баждар импорттық баждарға қарағанда сирек қолданылады.
Транзиттiк баждар ел аумағы арқылы басқа (транзит) өткiзiлетiн тауарлардан
ел аумағы арқылы тауарлардың нақты топтарының өтуiн реттеу;
мемлекет қазынасын толтыру үшiн белгiленедi.
Транзиттiк баждар әлемде де, Қазақстанда да қолданылмайды. Қазақстанның кеден
Кедендiк баждардың әр түрлi жiктеулерi бар.
1.Әдiсi бойынша кедендiк баждар мыналарға бөлiнедi:
Ерекшелiктi баждар – салық салынатын тауардың бiрлiгi үшiн белгiленген
Адвалорлық баждар салық салынатын тауарлардың кедендiк құнына процентпен есептеледi
Баламалы баждар - өнеркәсiбi дамыған елдердiң кедендiк практикасында адвалорлық
Құрамдас баждар – кедендiк салық салудың екi түрiн ұштастырады
2.Кедендiк баждар шығу тегi бойынша мынадай болады:
Автономдық - мемлекеттiк өкiмет органдарының бiр жақты шешiмдерi негiзiнде
Конвенциялық баждар – ГАТТ/ДКҰ сияқты екi жақты немесе көп
преференциалдық баждар – дамыған елдерден шығатын тауарларға арналған көп
3.Ставка түрлерi:
тұрақты – ставкалары мемлекеттiк өкiмет органдарымен белгiленген кедендiк тариф
өзгерiстi – мемлекеттiк органмен белгiленген жағдайда өзгертiлетiн кедендiк тариф.
4.Есептеу әдiсi бойынша кедендiк баждар мыналарға бөлiнедi:
номиналдық - кедендiк тарифте көрсетiлген кедендiк ставкалар. Ол кедендiк
тиiмдi – импорт түйiнiне және осы тауарлардың деталiне салынған,
Кедендiк баждың осы түрi арнаулы кедендiк баж ретiнде қорғаныс
Маусымдық кеден бажын ҚР Үкiметi тауарларды сол және басқа
Өтемдiк кеден бажы, тауарларды өндiру кезiнде тiкелей немесе жанама
Демпингке қарсы баж, егер де Қазақстанға бәсекелестiк бағадан төмен
Арнаулы, өтемдiк, демпингке қарсы кеден баждары кенетсiз қолданылмайды. Оларды
Осы баждар бойынша қабылданатын шешiмдердiң критериi ретiнде экономикалық негiздеме
Қазақстан Республикасындағы кедендiк төлемнiң келесi түрi – кедендiк алымдар.
ҚР КК 293-бабына сәйкес кедендiк алымдарға:
1.кедендiк ресiмдеу үшiн кедендiк алым;
2.кедендiк iлесiп алып жүру үшiн кедендiк алым;
3.тауарларды сақтау үшiн кедендiк алым2 жатады.
Тауарлар мен көлiк құралдарын негiзгi кедендiк ресiмдеу кезiнде кедендiк
Кедендiк ресiмдеу үшiн алым халықаралық почта жөнелтiмдерiнде, иесiмен бiрге
Кедендiк ресiмдеу үшiн кедендiк алымдарды төлеу кейiнге қалдырылмайды.
Тауарларды кеден қоймасында сақтау үшiн алым қойма куәлiгiн бергенге
Кеден кодексi (295-бап) тауарларды кедендiк iлесiп алып жүру үшiн
Кеден органдарымен алынатын алымдарға:
лицензия бергенi үшiн алым;
кедендiк ресiмдеу жөнiндегi маманның бiлiктiлiк аттестатын бергенi үшiн алым
Жоғарыда айтылғандай, кедендiк төлемдерге алдын ала шешiм үшiн төлемақы
Кез келген тауар (немесе тауар тобы) бойынша баждың мөлшерiн
Баждарды есептеу үшiн ұлттық және әлемдiк бағалар қолданылуы мүмкiн.
Әкелiм баждары, ұлттық және әлемдiк бағалар арасындағы айырмашылықтан биiгiрек
Ақыры, әкелiм баждары, ұлттық және әлемдiк бағалар арасындағы айырмашылықтан
Баждардың жоғарыда сипатталған функцияларын келесi шартты мысалмен көрсетуге болады.
1.А тауарына әкелiм бажы 10% асатын деңгейде белгiленедi. Осындай
2.Әкелiм бажы 10% деңгейiнде, яғни бағадағы айырмашылыққа сәйкес белгiленедi.
3.Әкелiм бажы 10% төмен деңгейде белгiленедi. Осындай либералдық баж,
Жоғарыда келтiрiлген мысалдарды талдау негiзiнде мынадай қорытынды шығаруға болады:
1.Баж деңгейi, оны әлемдiк және ұлттық баға деңгейiмен салыстырусыз,
2.Егер де әр түрлi тауарларға мөлшерi бойынша бiрдей әкелiм
3.Баж мөлшерiн импорттық және отандық өндiрiстегi тауар бәсекелесiнiң өзгерiс
4.Баждарды түзету кезiнде өндiрiстiң ұлттық шарттары мен тауарларды ұсынудың
5.Егер де аталған тауарға, бiрқатар елдерде әкелiм бажы бiрыңғай
Сондай-ақ кедендiк баж тауарларға салық салудың бiр түрi болып
2.2 Кедендiк төлемдердi өндiрiп алу мен төлеу механизмi.
Баждар, алымдар, салықтар мен кедендiк төлемдердiң өзге де түрлерiн
Декларант тауардың кедендiк құның, кедендiк құн декларциясын толтыру жолымен
a) тауардың шот фактурада көрсетiлген бағасы;
b) тауарды тасымалдау құны;
c) тауарды тасымалдау кезiнде оның бұзылу қатерi үшiн төленетiн
d) Қазақстанның кеден аумағынан тауарды әкету орнына дейiн жеткiзумен
e) контейнерлердiң, басқа ыдыстардың, сондай-ақ орамалардың құны.
ҚР әкелiнетiн тауарлардың кедендiк құнын Тариф және сауда жөнiндегi
ҚР кеден заңы декларанттың тауардың кеден құнына қатысты құқықтары
Декларант:
a)кедендiк құнды мәлiмдеуге және оны айқындауға қатысты дұрыс, сан
b)мәлiмделген кедендiк құнды растау қажет болған кезде, кеден органының
c)кедендiк құнды нақтылаумен байланысты барлық қосымша шығыстарды мойнына алуға
Кедендiк ресiмдеу жүргiзетiн кеден органы “декларант мәлiмдеген тауарлардың кедендiк
Кедендiк құн әр түрлi әдiстердiң көмегiмен анықталады. Әкелiнген тауарлармен
Кедендiк құнды анықтау кезiнде мәмiле бағасына, егер де олар
тауарды әуежайға, портқа немесе тауарды Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына
тасымалдау құны;
тауарларды тиеу, түсiру, қайта тиеу және ауыстырып тиеу бойынша
сақтандыру құны;
сатып алушы шеккен шығыстар:
тауарларды сатып алу жөнiндегi комиссиялық сыйақыны қоспағанда, комиссиялық және
егер Сыртқы экономикалық қызметтiң тауар номенклатурасына сәйкес олар бағаланатын
буып-түю материалдары мен туып түю жөнiндегi жұмыстардың құнын қоса
бағаланатын тауарларды әкетуге арнап өндiруге және сатуға байланысты пайдалану
бағаланатын тауарлардың құрамдас бөлiгi болып табылатын шикiзаттар, материалдар, бөлшектер,
бағаланатын тауарларды өндiру кезiнде пайдаланылған құрал-саймандар, штамптар, қалыптар мен
Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлерде жасалған және бағаланатын тауарлар
сатып алушы бағаланатын тауарларды сатудың шарты ретiнде тiкелей немесе
бағаланатын тауарларды кез келген кейiннен қайта сатудан, беруден немесе
Егер:
сатып алушының бағаланатын тауарларға иелiк ету немесе пайдалану құқына
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген шектеулердi;
тауарлар қайта сатылуы мүмкiн географиялық аймақтың шектеулерiн;
тауар құнына елеулi әсер етпейтiн шектеулердi қоспағанда шектеулер болса;
сату немесе мәмiле бағасы әсер етуiн есептеп шығару мүмкiн
кедендiк құнды мәлiмдеген кезде декларант пайдаланған деректер құжатпен расталмаса
мәмiлеге қатысушылар өзара тәуелдi тұлғалар болып табылса және мәмiле
мәмiлеген қатысушылардың бiрi немесе мәмiлеге қатысушылардың бiреуiнiң лауазымды адамы
мәмiлеге қатысушылар еңбек қатынастарымен байланысты болатын;
мәмiлеге қатысушылар үшiн адамның тiкелей немесе жанама түрде бақылайтын;
мәмiлеге қатысушылардың бiрi мәмiлеге басқа қатысушының тiкелей немесе жанама
мәмiлеге қатысушылар немесе олардың лауазымды адамдары қажын туыстар болып
Мәмiлеге қатысушылардың өзара тәуелдiлiк фактiсi мәмiле бағасын жарамсыз деп
Бiрдей тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша бағалау әдiсiн пайдаланған
Бағаланатын тауарлармен бiркелкi, соның iшiнде мынадай белгiлерi:
физикалық сипаттамалары;
рыноктағы сапасы мен танымдылығы бойынша бiркелкi тауарлар бiрдей тауарлар
Егер тауарлар бағаланатын тауарлар өндiрiлген елде өндiрiлмеген болса, бағаланатын
Егер осындай тауарлар жоғарыда мәлiмделген талаптарға сай келсе, сыртқы
Егер бұл тауарлар:
ҚР аумағына әкелу үшiн сатылса;
бағаланатын тауарлармен бiр уақытта әкелiнсе немесе бағаланатын тауарлар әкелiнгенге
шамамен сол мөлшерде және сол коммерциялық деңгейде (көтерме, бөлшек
Егер тауарларды сол мөлшерде және сол коммерциялық деңгейде әкелу
Түзетулер дұрыс және құжаттармен расталған мәлiметтер негiзiнде жүргiзiлуге тиiс.
Егер осы әдiстi қолданған кезде бiрдей тауарлар бойынша мәмiленiң
Бiртектес тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша бағалау әдiсiн пайдаланған
Бiрдей болмаса да, бағаланатын тауарлардың функциясын атқаруға және коммерциялық
Тауарлардың бiртектестiгiн айқындау кезiнде олардың мынадай белгiлерi:
сапасы, тауар таңбасының болуы;
рыноктағы танымдылығы ескерiледi.
Кедендiк бағалаудың осы әдiсiн пайдаланған кезде:
егер тауарлар бағаланатын тауарлар өндiрiлетiн елде өндiрiлмесе, бағаланатын тауарлармен
бағаланатын тауарларды өндiрушi емес, басқа тұлға өндiрген тауарлар бағаланатын
егер тауарлардың жобалануын, оларға жасалатын тәжiрибелiк-конструкторлық жұмыстарды, олардың көркемдiк
Егер бағаланатын бiрдей немесе бiртектес тауарлар ең алдымен бастапқы
Тауардың кедендiк құнын айқындау үшiн негiз ретiнде құнды шегеру
Бұл ретте, сату бағаланатын тауарларды әкелумен бiр уақытта, ал
Тауар бiрлiгiнiң бағасынан:
төленетiн немесе төлеуге келiсiлген комиссиялық сыйақылар немесе әкелiнетiн тауарлардың
Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды әкелуге немесе сатуға байланысты Қазақстан
Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылатын тасымалдауға, сақтандыруға, тиеу және
Сол кластағы немесе сондай түрдегi тауарлар дегенiмiз өнеркәсiптiң белгiлi
Құнды қосу негiзiнде бағалау әдiсiн пайдаланған кезде тауардың кедендiк
бағаланатын тауарды өндiруге байланысты дайындаушы жұмсаған материалдар мен шығындар
Қазақстан Республикасына беру үшiн экспорт елiнде өндiрiлген, бағаланатын тауарлармен
тасымалдау құны, тауарларды тиеу, түсiру, қайта тиеу және ауыстырып
Тауардың кедендiк құнын айқындаудың резервтiк әдiсiн пайдалану кезiнде ҚР
Резервтiк әдiс бойынша тауардың кедендiк құнын анықтау үшiн негiз
экспорт елiнiң iшкi рыногындағы тауар бағасы;
экспорт елiнен үшiншi елге берiлетiн тауардың бағасы;
тауардың Қазақстан Республикасының iшкi рыногындағы отандық тауарларға арналған бағасы;
тауардың еркiн белгiленген немесе дұрыс расталмаған құны;
ең төменгi кедендiк құн негiзiнде қолданылмайды.
Резервтiк әдiс бойынша тауардың кедендiк құнын анықтау кезiнде кедендiк
2003 жылғы 17 қаңтардағы кедендiк төлемдер мен салықтарды мемлекеттiк
Осыдан басқа, ҚР КК кедендiк алымдарды төлеу мерзiмдерi айтылады.
Сонымен, кедендiк ресiмдеу үшiн кедендiк алымдар:
кедендiк декларацияны тiркегенге дейiн немесе тiркеген күнi төленедi;
егер кедендiк декларация ЖКД беру мерзiмiнде берiлмесе, онда
шартты түрде шығарылған тауарларды кедендiк ресiмдеу үшiн кедендiк алымдарды
Кедендiк алып жүру үшiн кедендiк алымдар кеден органы кедендiк
Кеден органдары құрған кеден қоймаларында және уақытша сақтау қоймаларында
Кедендiк төлемдер мен салықтарды төлеу, ҚР Экономика және бюджеттiк
Күн сайын Қазыншалықыпен кеден органына және салық органына –
Кеден органдары кедендiк төлемдер мен салықтардың әр түрiн салыстыру
Кедендiк төлемдер мен салықтарды мемлекеттiк бюджетке төлеу және оларды
заңмен белгiленген тәртiпте, басқа кедендiк төлемдер мен салықтар бойынша
Кедендiк төлемдер мен салықтардың жетпейтiн соамасын төлеу фактiсi, сондай-ақ
Артық төленген кедендiк төлемдер мен салықтардың сомасын есепке алу
Салық органының-бенефициардың артық төленген кедендiк төлемдер мен салықтардың сомасын
есепке алуға және қайтаруға жататың соманың төленгенiн растайтын төлем
кеден органы ресiмдеген, сол бойынша кедендiк төлемдер және салықтар
жүзеге асыру кедендiк төлемдер мен салықтар енгiзiлiп, өзге де
Өтiнiштi қарау мерзiмi өтiнiш берiлген күннен бастап бес жұмыс
Салық органы – бенефициар артық төленген кедендiк төлемдер мен
Қазынашылық салық органымен ресiмделген құжаттар негiзiнде артық төленген сомаларды
Кедендiк төлемдердi кедендiк төлемнiң негiзгi түрi ретiнде есептеудiң негiзi
Тариф – бюджет табысының маңызды көзi. Одан басқа, кедендiк
Ақырында, кедендiк тарифтiң тағы бiр мiндетi – ол Қазақстанның
Қазiргi кезде күшi бар кедендiк тариф iшкi рынокқа бейiмделген,
Әкелiнетiн кедендiк баждардың ставкасы тауарлардың шыққан елiнен тәуелдi сараланып
Егер де тауар Қазақстанмен сауда – саяси қатынастары дамыған
Егер де саудалық-саяси қатынаста қолайлық режим қолданылмайтын ел болып
Преференциялардың ұлттық схемасын қолданатын, дамыған елдерден шығатын тауарларға салық
Кедендiк тариф дүние жүзiнде экономиканы құрылымдық реттеудiң маңызды құралы
Қолданыстағы кедендiк тарифтiң кемшiлiгiне қарамастан, Қазақстандағы кедендiк тарифтiк реттеу
Бүгiнгi күнде Қазақстан Республикасында тарифтiк реттеу әкелiнетiн және әкетiлетiн
Импорттық таифтiң көпшiлiк ставкалары – адвалорлық. Ерекшелiктi және құрамдас
Кедендiк баждар, әкелiнетiн шетел немесе әкетiлетiн ұлттық тауарлардың атауы,
Тауарларды кедендiк ресiмдеу кезiнде төлеуге жататын кедендiк баждарды есептеу
Егер де тауарға адвалорлық ставка бойынша баж салынса, онда
КҚ*АС=КБа
бұл жерде:
КҚ- тауардың кедендiк құны, ол қолданыстағы кеден заңына сәйкес
АС – кедендiк баждың адвалорлық ставкасы (тауардың кеден құнынан
КБа – адвалорлық ставка бойынша есептелген кедендiк баждың шамасы.
Егер де тауарға ерекшелiктi ставка бойынша баж салынса, онда
С*ЕС = КБ
С – тауарға салынатын бiрлiктiң саны;
ЕС – кедендiк баждың ерекшелiктi ставкасы ( тауардың бiр
КБ – ерекшелiктi ставка бойынша есептелген кедендiк баждың шамасы.
Кедендiк баждың құрамдас ставкасы:
-кедендiк баждың адвалорлық және ерекшелiктi ставкаларын бiрдей қолдану түрiнде
-есептеу сомасын таңдау кезiнде (мысалы: 10%, бiрақ 1 евро/кг
Кедендiк төлемдердiң келесi түрi – кедендiк алымдар. Кедендiк баждар
1.Мiндеттi кедендiк алым. Ол тауарлар мен көлiк құралдарын кедендiк
2.Қосымша кеден алымдары. Алымның осы түрiне қосымша қызметтер көрсетiлген
а) тауарларды сақтау үшiн алым;
б) кедендiк iлесiп алып жүру үшiн алым;
в) алдын ала шешiм қабылдау үшiн алым.
Қосымша алымдар барлық жағдайларда алынбайды, ол егер де мүдделi
Кедендiк алымдардын сомасы кедендiк баждар мен iшкi салықтардан алынатын
2.3 Қосылған құн салығына және акцизге арналған салықты
Мемлекеттiк бюджеттiң кiрiс және шығыс бөлiгiне қатысты проблемелар, яғни
Салықтар екi топқа бөлiнедi:
Тiкелей;
Жанама салықтар.
Тiкелей салықтар кiрiске және мүлiкке салынады; ал жанама салықтар
Нақты мәселе, көрсетiлген салықтардың қай шоттан төленетiн көздi анықтауға
Бiрақ, салық салудың нақты объектiлерi туралы теоретикалық сұрақ (тұрғындардан,
Салықтарды қайта салу проблемасы шешiм қабылдау үшiн (тек коммерциялық
Тарихи және қазiргi кезеңде нарықтық экономикасы дамыған елдерде салықтарды
Жанама салықтар арасында негiзгi ретiнде, бiрiншiден, халықаралық практикаға сәйкес
Тұтынуға арналған салықтар жанама салықтардың ерекше тобы ретiнде салық
50 жылдардан бастап айналымнан және сатудан алынатын салық ҚҚС
ҚҚС, теория жағынан, үлестi бiлдiредi (өндiрiстiң және айналымның әрбiр
ҚҚС шамасын салық салу базасы ретiнде анықтау кезiнде тауарды
осы әдiстерге:
Тiкелей әдiс – алдын ала есептелген, қосылған құн өлшемiнен
Аддивтi әдiс – бұл жағдайда ҚҚС екi кезеңге бөлiнедi:
Есептесулердiң қиындылығына байланысты осы әдiстер сирек қолданылады1.
Көптеген елдерде ҚҚС есептеудiң үшiншi әдiсi қолданылады. Олардың әр
«Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы»
Тауарлар импорты кезiнде қосылған құн салығын төлеушiлер Қазақстан Республикасының
ҚР кеден аумағына әкелiнетiн тауарларға ҚҚС салынады. Импортталатын тауарларға
ҚҚС анықтау кезiнде адвалорлық ставкалар қолданылады. ҚҚС ставкасының мөлшерi
нөлдiк ставка;
тауарларға арналған негiзгi ставка 16% тең болады1.
ҚҚС келiсiм валютасында есептеледi, яғни тауардың кедендiк құны мәлiмделген
Төлеуге жататын ҚҚС өлшемiн есептеу кезiнде, негiз ретiнде, үш
Ққс = (КҚ + КТ +)*ҚқсС
мұнда, Ққс – төлеуге жататын, қосылған құн салығының өлшемi;
ҚқсС – аталған тауарға белгiленген қосылған құн салығының ставкасы1.
Қосылған құн салығы Қазақстан Республикасының бюджетiне түседi.
Сыртқы саудада акциздi төлеу
1917 жылдың Октябрь революциясы акциздермен кедендiк төлемдердi қосатын жанама
Советтiк акциз жүйесiн салудың негiзгi принциптерi, ол – iрi
1917 жылдан кейiн енгiзiлген бiрiншi акциз – 1921 жылы
Кейiннен, акциз салу жүйесi бiртiндеп өрiс ала бастады: 1922
1924 және 1925жж. акциз салу жүйесiн жетiлдiру және саралау
1924-1925жж. жеткiзiлген қаржы нәтежиелерi бойынша жанама салық салу үшiн
1926-1927жж. жанама салықтар саласына бiрқатар өзгерiстер енгiзiлдi. Сонымен, 1927
Тұзға салынған акциз бойынша мемлекетпен жоғалтыған кiрiстiң орнын жартылай
Акциз салудың кiрiс құрылымын өзгертуге тоқтала кетелiк. Егер де
Сонымен, өздерiңiз байқаған шығарсыздар, 20 жылдары акциз мемлекеттiк бюджеттi
Акциздер туралы тарихи мәлiметтер осындай.
ҚР аумағында өндiрiлген және ҚР аумағына импортталатын тауарларға, сондай-ақ
Мыналар:
1.ҚР аумағында акцизделетiн тауарлар шығаратын;
2.акцизделген тауарларды ҚР кеден аумағына импорттайтын;
3.ҚР аумағында бензиннiң (авициялық бензиндi қоспағанда) және дизель отынының
4.ҚР аумағында қызметтiң акцизделетiн түрлерiн жүзеге асыратын жеке және
Акциз салынатын тауарлар акцизделетiн тауарлар деп аталады. Акциз отандық
Отандық импортталатын акцизделетiн тауарлар номенклатурасы бiрдей және заңмен белгiленген
спирттiң барлық түрлерi;
алкоголь өнiмi;
темекi бұйымдары;
құрамында темекi бар басқа бұйымдар;
бекiре және қызыл балық уылдырығы;
алтыннан, платинадан немесе күмiстен жасалған зергерлiк бұйымдар;
бензин (авиациялық бензиндi қоспағанда), дизель отыны;
жеңiл автомобильдер (арнайы мүгедектерге арналған, қолмен басқарылатын автомобильдерден басқа);
атыс және газ қарулары (мемлекеттiк билiк органдарының қажеттiлiктерi үшiн
газ конденсатын қоса алғанда, шикi мұнай акцизделетiн тауарлар болып
ҚР аумағына әкелiнетiн және одан әкетiлетiн, акцизделетiн тауарлар бойынша
Адвалорлық ставка бойынша акциз сомасын есептеу кезiнде салық салынатын
Кедендiк ресiмдеу кезiнде акцизделетiн тауарларды ресiмдеуге ерекше мән берiледi.
2.4 Кедендік экономикалық талдау
Экономикалық талдауды негізінен екі топқа бөлуге болады;
Дәстүрлік және экономикалық-математикалық. Экономикалық талдаудың негізгі дәстүрлік тәсілінің қатарына
А) Орташа және абсолютты көлемдер
Б) Салыстыру
В) Топтастыру
Г) Индексті тәсіл
Д) Баланстық тәсіл
Белгілі бір көрсеткіштер абсолюттық көлемді қолдану арқылы басталады. Мәселені
Кесте 1
Түсім статиясы Жоспар боиынша ФС түрінде (мын.тг) Жоспардан ауытқу
1 2 3 4 5
Кедендік жиын 60,0 66,3 +6,3 110,5
Лицензия бергені үшін жиналғаны 17,0 118,4 +101,4 696,5
Өткізуден түскен құралдар 1604,0 533,4 -1070,6 33,3
Штрафтар 420,0 534,2 +14,2 127,2
Материалдық зияндылықты толтырулан түскен сомы 130,0 200,6 +70,6 154,3
Барлығы 2213,0 1452,9 -778,1 65,1
Бұл жерде 1,2 және 3 бөлімдегі - абсоллютты көрсеткіштері
Кесте 2
Түсім статиясы Жоспар бойынша % Факт Ауытқу (+-)%
А 1 2 3
Кедендік жиын 2.69 4.56 +1.87
Лицензия бергені үшін жиналғаны 6.76 8.15 +1.39
Комплекске жүткерді өткізуден түскен түсімдер 71.9 36.71 -35.19
Штрафтар 18.82 36.77 +17.95
Материалдық зияндылықты толтырулан түскен сомы 5.83 13.81 +17.95
Барлығы 100 100 -
Жоспарды және іс жүзіндегі құрылымдар бойынша сметаның түсім бөлігінде
3 КЕДЕНДIК ТӨЛЕМДЕР ЖӘНЕ САЛЫҚТАР САЛАСЫНДАҒЫ ЗАҢДЫ ЖЕТIЛДIРУДIҢ
3.1 Кедендiк төлемдер және салықтардың Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық
Сыртқы экономикалық байланыстар қоғамдағы әлеуметтiк-экономикалық прогрестiң күштi факторы болып
Кедендiк баждардың сыртқы саудаға әсер етуiн бағалау өте қиын.
Қазақстан экспортының үлкен бөлiгiн, өкiнiшке орай, шикiзат құрайды және
Экспорттық баждар әлемде кеңiнен қолданылмайды, бiрақ оларды тек Қазақстан
Кедендiк төлемдер бюджеттiң кiрiс бөлiгiнiң 35% құрайды және олардың
Қазақстан Республикасының Үкiметi баждар салынатын сол және өзге де
Экспорттық баждардың қолданылуы көптеген факторларға, оның iшiнде әлемдiк рыноктағы
Қазақстан Республикасының Үкiметi баждар көлемiн және баж салынатын тауарлар
Сонымен, бiр жарым-екi жылдан кейiн экспорттық баждар тиiмдi болады
Қазiргi кезде баждарды нақты бiрiздендiрудi және оларды келе-келе төмендетудi
Баждарды реттеушi роль бiрiншi жолға шығады, ал фискальдық төмендей
Сондай-ақ баждарды төмендетуге және алдымен, прогрессивтi технологиялық жабдыққа мүдделi
Экономиканың бiрқатар салаларында жоғары баждар шетел инвесторлары үшiн ынта
Сонымен, жоғарыда мәлiмделгеннен кедендiк баждардың бiрнеше функцияларды орындайтынын көруге
1)Реттеушi функция – мемлекетке сыртқы сауда қатынастарын реттеуге, импорт
2)Фискальдық функция – кедендiк баждардың бұл функциясы импортерлердiң (негiзiнен),
3)Бақылаушы функция – кедендiк баждардың, төлемдердiң, олардың жалпы сомасы
Жоғарыда мәлiмделген жайды қорытындылай келе, мемлекеттiң саясаты сыртқы экономикалық
3.2 Ұлттық практикада кедендiк төлемдердi және салықтарды өндiрiп алу
Қазақстан Республикасының халықаралық еңбек бөлiнiсi мен әлемдiк шаруашылық байланыстарының
Қазақстан егемендiк алғаннан бастап бүгiнгi күнге дейiн қазақстандық кеден
Осыған байланысты 2003 жылғы 5 сәуiрде ҚР Кеден кодексi
Заң жобасы жолындағы жұмыста РФ қазiргi тәжiрибесi қолданылды. Одан
Кеден кодексiнiң жобасы барлық мүдделi тараптармен талқыланды. Конференцияның жұмысына
Бұрын қолданыста болған “ҚР-дағы кеден iсi туралы” Заңмен салыстырғанда
ҚР Кеден кодексi кеден заңы жетiлдiру және бiрiздендiру, кедендiк
Бұрын қолданыста болған кеден заңында көрсетiлмеген, кедендiк төлемдердi және
Сақтандыру, төлеудi қамтамасыз етудiң түрi ретiнде Сараптау Кеңесiнiң ұсынысына
Жоғарыда айтылғандардан басқа, ҚР Кеден кодексiне декларантпен мәлiмделген кедендiк
кедендiк құн декларциясын;
шартты (келiсiм-шартты) және мәлiметтерi тауарлардың кедендiк құнын айқындауға әсер
шот-фактураны (инвойс) немесе шот-проформаны (сатып алу-сату мәмiлесiнен бөлек мәмiлелер
егер кедендiк декларацияны беру күнiндегi мәмiле бойынша төлем шарттарына
егер беру шарттары бойынша тасымалдау және сақтандыру жөнiндегi шығыстарды
тасымалдағаны үшiн шотты немесе көлiк шығыстары шот-фактураға енгiзiлмеген, бiрақ
егер декларант бере алса, жiберушi елдiң кедендiк декларациясының көшiрмесiн
Егер мәлiмделген кедендiк құнды растау үшiн жоғарыда көрсетiлген құжаттар
тауарды өткiзетiн тұлғаның құрылтай құжаттарын;
мәмiлеге қатысы бар үшiншi тұлғалармен жасалған келiсiм-шарттарды;
сатушының пайдасына үшiншi тұлғаларға жасалған төлем шотын;
бағаланатын тауармен мәмiлеге қатысы бар комиссиялық, брокерлiк қызмет көрсетулер
сатып алушының тауар құнын растайтын бухгалтерлiк құжаттамасынан көшiрменi;
лицензиялық немесе авторлық шарттарды;
қоймалық түбiртектердi;
беруге тапсырыстарды;
дайындаушы фирмалардың каталогтарын, айрықша тiзбелердi, баға прейскуранттарын (прайс-парақтарын);
бағаланатын тауарға дайындаушы фирманың калькуляциясын;
кедендiк құн декларациясында мәлiмделген мәлiметтердi растау үшiн пайдаланылуы мүмкiн
Кедендiк ресiмдеу және тауарларды декларациялау мәселелерi сыртқы экономикалық қызмет
ҚОРЫТЫНДЫ
Кеден iсi саласындағы заң базасының қазiргi заманға сай жағдайы
Халықаралық саудадағы екпiндi өзгерiстер, глобализация және ақпараттық технологиялар кедендiк
Қазақстанды әлемдiк экономикалық қатынастар жүйесiне интеграциялау процесi туатын проблемаларды
Қазақстанның тиiмдi географиялық орналасуын ескере отырып қолайлы сыртқы экономикалық
Елiмiзде болып жатқан нарықтық өзгерiстердiң қазiргi кезеңiнде кеден органдарының
Мемлекет нарықтық экономикада елдiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету және жалпы
Кедендiк төлемдер және салықтар бюджеттi толтырудың тиiмдi көзi бола
Экономикалық және заң әдебиетiнде кедендiк төлемдердiң табиғаты туралы бiрде
В.Г.Драгановпен берiлген анықтама кедендiк төлемдердiң толық анықтамасы болып табылады,
Диплом жұмысының екiншi тарауында кедендiк төлемдердi өндiрiп алудың ерекшелiктерiне,
Кедендiк-тарифтiк реттеу көбiнесе iшкi рынокты шетелдiк бәсекелестiктен қорғауға бағытталған
Кедендiк-тарифтiк реттеудiң негiзгi принципi – бұл мемлекетпен, кедендiк-тарифтiк қатынас
Қазақстан Республикасындағы нақты экономикалық өзгерiстер мемлекеттiң экономикаға әсер етуiнiң
Үшiншi тарау кедендiк төлемдердiң және салықтардың сыртқы экономикалық қызметтегi
Жоғарыда айтылғанды мазмұндай келе мынадай нәтежиелер шығаруға болады. Нелiктен,
Кедендiк баждардың көмегiмен мемлекет тиiстi тауарларды әкелудi немесе әкетудi
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нормативтiк кесiмдер:
Қазақстан Республикасының конституциясы. 1995 жылғы 30 тамыз (1998ж. 7қазандағы
«Салықтар және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы»
Қазақстан Республикасының Кеден кодексi. 2003 жылғы 5 сәуiр.-Алматы: Заңгер,
«Кедендiк баждарды және салықтарды төлеудiң қамтамасыз ету сомасын депозитке
«Қазақстан Республикасында өндiрiлетiн және ҚР кеден аумағына әкелiнетiн, ҚР
ҚР ККМ КК Төрағасының 2001 жылғы 9 ақпандағы №45
ҚР ККМ КК Төрағасының 2001 жылғы 15 ақпандағы №54
ҚР Үкiметiнiң 2002 жылғы 23 қаңтардағы №84 «ҚРда импортталатын
ҚР Үкiметiнiң 2002 жылғы 16 шiлдедегi «ҚР импортталатын тауарлардың
ҚР Қаржы министрiнiң 2003жылғы 17 қаңтардағы №13 және ҚР
Арнаулы әдебиет:
А.Б.Аграшкенов, Н.М.Блинов, С.Н.Гамидуллаев. Кеден iсi. Сөздiк-анықтамалық.-С-Пб.: «Логос-СПб», 1994.
С.Х.Әженов. Қазақстан Республикасындағы кеден iсi: мұнай-газ саласындағы кедендiк қатынастарды
Б.Аймақов Қазақстанның салық жүйесiн құру және дамыту//Салықтар мен инвестициялар
С.Т.Әлiбеков Қазақстанның кеден құқы: Оқу құралы. – Алматы: «Әдiлет»,
Р.Әлiбекова. Экономикалық мүдделер күзетiнде// Казақстанская правда.-2003ж.-4 сәуiр.
В.А.Беляшов. Кедендiк энциклопияды сөздiгi. 2 том.-Мн.: «Интер-Дайджест», 1998.
Үлкен энциклопедиялық сөздiк: 2 том./Бас ред.А.М.Прохорова.-М.:Сов.энциклопедия, 1991. 1т.
В.Б.Буглай, Н.Н.Ливенцев. Халықаралық экономикалық қатынастар.-М., «Қаржы және статистика», 1997.
В.М.Власова. Кедендiк операциялар.-М.: Қаржы және статистика, 1997.
Б.Н.Габричидзе. Ресей кеден құқы: оқулық.-М.: Норма- Инфра баспа тобы.-М.,
Б.Н.Габричидзе. Кеден құқы: оқулық. – М. .: Норма-Инфра баспа
А.А.Гравина, Л.К.Терещенко, М.П.Шестакова. Кеден заңы: практикалық түсiнiктеме. – М.:Заңгер,
В.Г.Драганов. Кеден iсiнiң негiздерi. – М.: Экономика, 1998.
Б.А.Жұмабеков. Кедендiк төлемдердi жинаудың қарқындылығын арттыру туралы// Салықтар және
А.Қ.Игембаев. «Семей» кеден бекетiнде төлемдердiң және салықтардың жиналуын арттыруға
Г.Қарағұсова. салықтар: Пайдалану мәнi және практикасы. – А.: Қаржы
Р.Келлер. Осындай iрi алымдар // Авиатрек. – 2001. –
А.П.Киреев. Халықаралық экономика. – 2 бөлiмде. – М., 2000.
А.Мәмбеталин. Бюджетке төленетiн төлемдер мен салықтардың түсiмi көп болса,
Л.Н.Марков. Кеден қызметiнiң тарихы жөнiндегi очерк: Иркутск университетiнiң баспасы,
К.Маркс, Ф.Энгельс Шығармалар. 2 басылым, 21том
С.Меделханова. Кеден кодексi жобасының концепциясы // Қазақстандағы сыртқы экономикалық
С.Никитин, Е.Глазова, М.Степанова. Жанама салықтар: дамыған елдердiң тәжiрибесi //Әлемдiк
Қолданыстағы жаңа Кеден кодексi // Қазақстандағы сыртқы экономикалық қызмет.
А.Ф.Ноздрачев. Кеден құқы: оқулық. – М.:Заңгер, 1998.
Бюджетке артық төленген кедендiк төлемдердiң және салықтардың бар-жоқтығы туралы
Е.Ф.Прокушев. Сыртқы экономикалық қызмет: Практикалық оқу құралы. – М.:
А.Раимбаев. Себептер // Қазақстан қаржысы. – 1999. – №3.
И.Самуэльсон. Экономика. – М., 1999.
К.К.Сандровский.Кеден құқы. – Киев, 1974.
М.А.Сәрсембаев. Қазақстан Республикасының кеден құқы. – Алматы: Дәнекер, 2000
М.А.Сәрсембаев. Кеден құқы: Оқу құралы. – А.:Ғылым, 1997.
С.Саутбаева. Салық салу тарихынан // Пiкiр. – 2001. -
ТМД: кедендiк реттеу. – М.:Благовест: Экономика және маркетинг орталығы,
2003 жылғы қаңтар айында бюджетке түскен кедендiк төлемдердiң және
Төлеуге арналған шот. Практика материалдары.
Б.Таджияков. Мiндет – табысты бюджетке барынша жұмылдыру// Қазақстан қаржысы.
Б.Таджияков. Мемлекеттiк бюджеттi толтыруға бiз жауаптымыз // Қазақстан қаржысы.
Кеден тапсырманы орындайды//Қазақстандағы сыртқы экономикалық қызмет. – 2002. –
И.В.Тимошенко. Ресейдiң кеден құқы. – Ростов на Дону: Феникс,
Н.Оразғалиев, Б.Есенов, Д.Ахметов және т.б. Қазақстан Республикасының фискальдық саясатын
В.И.Фомичев. Халықаралық сауда. – М.:Инфра – М, 1998
А.И.Худяков. Қазақстан Республикасының салық құқы. – Алматы: «Жетi Жарғы»,
1 Ë.Í.Ìàðêîâ. Êåäåí ºûçìåòiíi» òàðèõû æ¼íiíäåãi î÷åðêòåð: Èðêóòñê óíèâåðñèòåòiíi»
2 Ê.Ìàðêñ, Ô.Ýíãåëüñ.Øû¹àðìà 2-øi áàñïà. 21ò, 165á
1 Л.Н.Марков. Кеден қызметiнiң тарихы жөнiндегi очерк: Иркутск университетiнiң
2 Сонда. –5б
3 Л.Н.Марков. Кеден қызметінің тарихы жөніндегі очерк: Иркутск университетінің
1 Л.Н.Марков. Шығарма. – 7б
1 Л.Н.Марков. Кеден қызметiнiң тарихы жөнiндегi очерк: Иркутск университетiнiң
1 К.К.Сандровский. Кеден құқы.-Киев. – 1974. – 73б
2 Л.Н.Марков. Кеден қызметінің тарихы жөніндегі очерк: Иркутск университетінің
1 Үлкен энциклопедиялық сөздік: 2 томда./Бас ред. А.М.Прохоров. –
1 Л.Н.Марков. Кеден қызметінің тарихы жөніндегі очерк: Иркутск университетінің
2 Сонда - 206
1 Л.Н.Марков. Кеден қызметiнiң тарихы жөнiндегi очерк: Иркутск университетiнiң
2 Л.Н.Марков. Кеден қызметiнiң тарихы жөнiндегi очерк: Иркутск университетiнiң
1 Л.Н.Марков. Кеден қызметінің тарихы жөніндегі очерк: Иркутск университетінің
1 Ã.²àð๽ñîâà. Ñàëûºòàð: ïàéäàëàíó ì¸íi æ¸íå ïðàêòèêàñû. – À.:²àðæû
1 Г.Қарағұсова. Салықтар: пайдалану мәнi және практикасы. – А.:Қаржы
2 Г.Қарағұсова. Салықтар: пайдалану мәнi және практикасы. – А.:Қаржы
3 Меркантилизм – ХҮ-ХҮIIғғ. экономикалық iлiмi. Меркантилистер байлықтың көзi
4 Ôèçèîêðàòòàð – Õ¶III¹. åêiíøi æàðòûñûíû» ýêîíîìèñòåði, îëàð áàéëûºòû»
1 В.М.Федосов. Қазiргi заманғы капитализмнiң экономикасындағы салықтар. Киев: Жоғары
1 И.Самуэльсон. Экономика. – М., 1999. – 136б
2 Сонда. – 194б
1 Саутбаева С. Салық салу тарихынан //Пiкiр-2001. –№9 –79б.
1 Ғ.Карағұсова Салықтар: пайдалану мәнi және практикасы.-А.: Қаржы Қаражат.1994
2 Ғ.Карағұсова Салықтар: пайдалану мәнi және практикасы.-А.: Қаржы Қаражат.1994
1 А.И.Худяков. Қазақстан Республикасының Салық құқығы. А., 1998ж. –38-73б.
1 Б.Аймақов. Қазақстанның салық жүйесiн құру және дамыту //Салықтар
1 Қазақстан Республикасының Кеден кодексiн қараңыз. 2003 жылғы 5
1 ҚР Кеден кодексiн қараңыз. 2003 жылғы 5 сәуiр.
1 Б.Н.Габричидзе. Кедендiк құқық: оқулық. – М.:Норма-Инфра баспасөз тобы.
1 М.А.Сәрсембаев. Кеден құқы: Оқу құралы. – А.: Ғылым.
2 ҚР Кеден кодексiн қараңыз. 293-бап
1 ҚР Кеден кодексiн қараңыз. 295-бап.
2 ҚР Кеден кодексiн қараңыз 324-бап, 2-т
1 В.Г.Драганов. Кеден iсiнiң негiздерi.-М.: Экономика, 1998. 286б
1 ҚР Кеден кодексiн қараңыз. 319-бап
2 ҚР Кеден кодексiн қараңыз. 320-бап
1 ҚР Кеден кодексiн қараңыз. 309-бап
1 ҚР Кеден кодексi 310-бап
1 ҚР Кеден кодексi. 311-бап
1 Кедендiк төлемдер мен салықтарды мемлекеттiк бюджетке төлеу және
1 ҚР Кеден кодексi. 324-бап
1 Кедендiк төлемдер және салықтарды мемлекеттiк бюджетке төлеу және
1 В.Б.Буглай, Н.Н.Ливенцев. Халықаралық экономика қатынастары.-М., «Қаржы және статистикаң.,1997ж.
1 С.Никитин, Е.Глазова, М.Степанова. Жанама салықтар: дамыған елдердiң тәжiрибесi//
1 Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 12 шiлдедегi “Салықтар және
1 В.Г.Драганов. Кеден ісінің негіздері. М.: Экономика, 1998. –
1 И.В.Караваева, И.В.Архипкин. ХХ ғасырдың басында Ресейде жанама салық
1 ҚР Салық кодексiн қараңыз. 257-бап
2 ҚР Салық кодексiн қараңыз. 258-бап
1 Қолданыстағы ҚР жаңа Кеден кодексi //Қазақстандағы сыртқы экономикалық
1 ҚР Кеден кодексi. 2003жылғы 5 сәуiр. 339-бап, 4-тармақ
82
Кедендік экономикалық талдау
Кедендік төлемдер
Арнайы кедендік статистика
Қазақстан СЭҚ мемлекеттік реттеу мен кеден саясатын дамыту болашағы және көкейтесті мәселелері
Тараз қаласы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасының басқару аппаратының құрылымы және олардың атқаратын қызметтері
Кеден органдарының кедендік рәсімдеумен кедендік бақылау жүргізудегі ролі
Кедендік төлемді анықтаудың өндірістік жағдайын шешу
Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеуін бақылау
Мемлекеттің кіріс жүйесіндегі кедендік төлемдерінің мәні, түрлері және алу ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы