Метафора классификациясы
Мазмұны
Кіріспе .............................3
Бөлім І. Әлемдік тіл білімінде метафораның зерттелуі.
Метафораның зерттелу тарихы...................6
Метафора классификациясы.......................10
Метафораның шығу көздері........................18
Бөлім ІІ. Публицистикалық мәтіндегі метафораның рөлі.
Публицистика жанрлары..........20
Газет мәтінінің басты ерекшеліктері...........29
Публицистикада метафораның қолданылу ерекшеліктері................54
Ағылшын және қазақ баспасөз материалының негізіндегі газеттік публицистикалық метафораларды
Қорытынды ....................65
Глоссарий........................67
Қолданылған әдебиеттер тізімі ..........................68
Қосымша ........................71
Кіріспе
Метафора қазіргі тіл білімінде бұрынғы кезге қарағанда күрделі әрі
Көптеген ғалымдардың мойындауынша қазіргі таңда тілі білімі саласында тіл
Соңғы отыз жылда екі мың жылдай өзіндік даму тарихы
Тіл - әлем туралы көзұарасымызды бекітудің негізгі формасы және
Метафораны зерттеудің өзі тек көркем әдеби мәтіндерді зерттеп қана
Зерттеу өзектілігі адамның метафорикалық шығармашылығындағы тұжырымдамалық зерттеулердің, жаңа байланыс
Публицистикалық мәтіннің метафорикалық қасиеті бейнелілікті көрсетудің мүмкіндіктерінің бірі,
Берілген дипломдық жұмысте біз өзекті де үлкен мәселенің бір
Публицистикалық жанрда қолданылатын бейнелеуіш және экспрессивти тәсілдердің ішінде метафоралардың
Аталмыш тақырып, яғни метафора жаңа ұғым емес. Метафораның зерттелуіне
Қазіргі таңда метафораның публицистикалық мәтіндердегі орны жөнінде зерттеулер аз
Өзінің эстетикалық мақсатта қолданудан басқа бағыттарда қолдануға кемделмегеніне қарамастан,
Дипломдық жұмыстың мақсаты – метафора ұғымын тілдік құбылыс ретінде
Зерттеу жұмысының мақсатына сай мынадай міндеттер қойылған:
Мәтінді құру және оны түсіну негізінде метафоризацияның рөлін анықтау;
Метафора тұжырымдамасының жалпы лингвистикалық сипатын қарастыру;
Ағылшын тілінде берілген публицистикалық мақаладағы метафораның ерекшеліктерін зерттеу;
Стилистикалық теориядағы метафораның маңызы мен оның негізгі түрлерін айқындау;
Метафораның ағылшын тіліндегі мақалаларында қолданылуының ерекшеліктерін зерттеу;
Метафораның мазмұндық маңызына талдау жасау.
Газет мәтінінде жазылған публицистикалық мәтіннің табиғаты, қасиеттері, категорялары, құрылымдық
Газет мәтінінде жазылған публицистикалық мәтінде қолданылатын метафорикалық бірліктердің функционалдық
Метафораның публицистикалық газет мәтініндегі рөлін сипаттау;
Газет мәтінінде жазылған публицистикалық мәтініндегі метафораның лексикалық-семантикалық топтарының түрлерін
Зерттеудің жаңалылық негізі. Зерттеу жұмысының жаңалығы жоғары аталып кеткен
Дипломдық жұмыстың теориялық маңызы метафора теориясына, функционалды стилистика
Зерттеу кезінде келесі әдістер қолданылды: мазмұндық талдау әдісі мен
Берілген зерттеу жұмысының теориялық негізін И.В. Арнольд, Н.Д., Арутюнова,
Дипломыдық жұмыстың құрылымы кіріспе, екі бөлім, қорытынды, қолданылған әдебиеттер
Бөлім І. Әлемдік тіл білімінде метафораның зерттелуі.
Метафораның зерттелу тарихы
Тіл білімнің әлемде өмір сүруі мен қалыптасуының маңызды құралдарының
Әлемнің тілдік бейнесі адамның әлемге деген көзқарасы мен қатысын
Сонымен метафораға анықтама беретін болсақ, ол (грек. Metaphora –
Метафора терминіне алғашқы анықтама берген Аристотель. Ол метафораны сөздің
Метфора мәселесі міне екі мың жыл бойы адам санасын
тикалық бағыт негізінен өзара әрекеттесу теориясы (Дж.Серль, Ф.Уилрайт), ауытқу
Қазіргі таңда метафораны зерттеумен айналысатын негізгі бағыттары танымдық, мәдениеттанушылық
Семиотикалық белгі мен мағына анықтамасына негізделе отырып, метафораның семиотикалық
Метафораның танымдық теориясы Дж.Лакофф, М.Джонсон, Э.Маккомака, Дж.Карбонелла деген ғалымдардың
Дж.Лакофф және М.Джонсонның пікірі бойынша метафоралар біздің өмірімізді түгел
Бірақ қазіргі зерттеушілердің айтуынша, мұндай пайымдамалардан күллі адамзат танымы
Э.Маккормак Дж.Лакофф пен М.Джонсонға қарағанда тілдің толықтай метафорикалық екен
Метафораның пайда болуының негізінде жатқан «семантикалық ілгерілеу» мәселесін шешу
Адам мен компьютердің ұқсастығы арасындағы пікірде олардың екеуініңде ойлау
1. метафора таным аясында жүйелі;
2. метафора мәдени ортамен тығыз байланыста;
3. метафоризация кезінде «кеңістік метафорасы», «уақыт метафорасы», «шайқас метафорасы»,
4. метафорада мәдениет, синтаксис, семантика және таным өзара тығыз
Бірақ осында ғалым метафораның танымдық теориясының кемшіліктерін де,
Метафораның танымдық теориясының мызғымас артықшылығы метафораның өзінде тілдік аспекттің
Метафора туралы мәдениеттанушылық көзқарас оның имманенті қасиетін әділ көрсетеді,
Метафораға қатысты мәдениетанушылық теорияның негізгі ережелерін мына тұжырымдармен беруге
таным аясында метафора жүйелі болып келеді;
танымдық тілдік салаларда белгілі бір заңдылық бар;
метафора мен мәдени ортаның арасында тығыз байланыс байқалады;
нәтижесінде семантикалық тұжырымдамалық ауытқу пайда болады.
Дегенмен, берілген метафораны зерттеу бағытының теоретикалық кемшіліктері болып әртүрлі
Метафораны зерттеудің семантикалық бағытының негізінде екі субстанцияның салыстыру және
А.Вежбицкая болса, метафора қысқартылған теңеу деп пайымдайды. Бірақ, Дж.А.Миллерге
Метафораны зерттеудің салыстырмалы теориясын қолдайтындар метафораның терең құрылымын қарама-қайшылық,
Метафораның семантикалық бағытын зерттеушілердің бірі С.А.Хахалова. Оның пікірінше, метафора
Метафорика категориясының санатты белгілері болып форматив белгісінің жалған денотатының
Метафораларды зерттеу үшін релевантты критерий ретінде С.А.Хахалова функционалды транспозиция
Метафораның онтологиялық дуализмді С.А.Хахалова этникалық шығу тегінен тәуелсіз тілде
Метафораның функционалды дуализмі бір жағынан динамикалық танымдық үрдіс ретінде,
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылайтын болсақ, тіл адамдарға және сол тілде
Тілдік формада қалыптасқан бұл білімдердің байланысы әлем бейнесін құрайды.
Метафора классификациясы
Метафораны жасау немесе жасай алмау бұл ойлаушы, сөйлеуші адамды
Қазіргі кезде ғылыми парадигманың ауысуына байланысты, яғни өзінің дүниетанымы
Ғалымдардың пайымдауынша, ойлау қабілетінің арқасында метафораларды күннен күнге жандандырады.
Сөз жасауда, сөздік қорды байытуда мағына өзгерушілігі жетекші орын
Сөздің мағынасының өзгеруіне әсіресе ішкі себептерден гөрі сыртқы себептер
Метафора адамның терең ойлауының ерекшеліктеріне қатысты туындайды. Егер ойды
Метафора (гр. metaphora – ауысу) – сыртқы не
Сөзге метафоралық тәсіл арқылы ауыс мағына жамайтын сөз біткеннің
Метафора қолдану сипатына қарай негізінде екі түрге бөлінеді:
а) тілдік (сөздік) метафора;
ә) поэтикалық (сөйлеу кезінде туындайтын контекстік) метафора [1, 88].
Тілдік (сөздік) метафора сөзге жаңа мағына қосып, оның семантикалық
Дәстүрлі метафоралардың мағынасы халықтың таным-түсінігі, ой-өрісі, тіршілігі мен тұрмысына
Тілдік метафоралар – туынды сөздерде метафоралық қасиеттер күңгірттеніп, соның
Поэтикалық метафора – саналы түрде белгілі мақсат үшін көркемдік
Антика заманынан бері метафораның кейбір дәстүрлі түрлері бар:
Айқын метафора деп екі мағынасы жағынан мүлдем алыста тұрған
Генетикалық метафора деп қазіргі таңда онша білінбейтін жалпыға түсінікті
Метафора – формула генетикалық метафораға жақын болып келеді, бірақ
Толық метафора – бұл хабарланып тұрған ақпараттың белгілі бір
Діни метафора оның бейнелі сипатын ескермей метафорикалық сөзбен немесе
Тіл білімі тарихында метафора классификациясы туралы бірнеше пікірлер қалыптасқан.
Н.Д.Арутюнова тілдік метафораның функционалыдық типтерін көрсете отырып, номинативті, бейнелі,
Н. Д. Арутюнованың ұсынған классификацияға сай метафоралар номинативті, яғни
Енді бейненің қалыптасуына әсерін тигізетін метафораларды кеңінен қарастырайық.
«Бейне» термині кең мағынасында санадағы сыртқы ортаның көрінісі. Көркем
Бейненің шегі мен құрылымы әртүрлі болуы мүмкін: бейне сөзбен,
Бірақ та метафораның классификациясына орай басқа да көзқарастар қалыптасқан.
Джордж Лакофф өзінің «The Contemporary Theory of Metaphor» атты
Лакофф прозалық немесе поэтикалық сөзде метафора тіл негізінде
Метафорикалық ұғымдар жүйелі болып келеді, «метафора жалғыз тіл
Метафора көбіне көркем әдебиеттегі ақиқатты білдірудің бір жолы ретінде
Метафораға анықтама беріліп, басқа тілдік құбылыстардың қатарынан бөлініп шығып,
В.Г.Гактың типологиясында толық метафорикалық ауыстыру бар, олар: екіжақты
Ю.И.Левиннің типологиясында салыстырмалы элементтердің жүзеген асырылу тәсіліне орай
Сонмен қатар лингвисттер метафораның гиберболалық негіздегі метафора деген түрін
В.П.Москвин зерттеушілердің көзқарастарына сай метафораның толық классификациясын ұсынды. Ол
Семантикалық классификация зерттеу аясының кеңдігімен зерттеушілердің пікірінше үлкен қызығушылықты
негізгі субъектті салыстыру;
көмекші субъектті салыстыру;
негізгі және көмекші субъектті біріктіре отырып салыстыру;
метафоралардың ішкі формалаларының біртұтастығы.
Көмекші субъектті салыстыру классификациясы филологтардың ғана емес, сонымен қатар
Метафораның базистік жүйесі – уақыт рухын түсіну кілті болып
Құрылымдық метафоралар негізінде лексикалық-грамматикалық құрылым ретінде метафораның сыртқы құрылысы
Метафоралар сөз табына қатысына қарай субстантивті, адъективті, етістікті және
Метафоралық бейнені алып жүретін бірліктер санына орай мынадай түрлерге
қарапайым метафора, бұнда айтылған нәрсе бір сөзбен ғана беріледі;
кеңейтілген метафора, бұнда метафорикалық бейнені алып жүретін сөз тақырып
Сонымен қатар метафоралардың тірек сөздерінің болу не болмауына орай
Салыстыру метафорасы. Бұнда параметр сөзі де, тірек сөзі де
Жасырын метафора, бұнда ешбір тірек сөз болмайды.
Метафораның функционалды классификациясы оның функционалды сипатына орай жіктеледі:
Атаулы метафора өзінің атауы жоқ объектті көрсету үшін қолданылады
Декоративті немесе әдеби метафора. Ол тілді бейнелі түрде беру
Бағалау метафорасы газет және ауызекі тілдегі метафораларға тән. Публицистикадағы
Анықтаушы метафоралар ғылым тіліне тән.
Атаулы, декоративті және бағалау метафораға қарағанда, анықтаушы метафора өзінің
Тіл туралы ғылым метафораны білдірудің тілдік құралдарының жүйеленуін қажзет
И.В Арнольд метафора немесе теңеу, яғни жиі кездесетін бейнелілікті
В.Г.Гактың пайымдауынша, метафораның формалды аспектісі морфологияның (сөзжасам) және синтаксистің
В.Н.Телия метафоризацияның ой өндірісінің тропалық тәсілі ретінде тіл теориясында
Бұл пікір бізді метафораның жүзеге асырылуының басқада деңгейлерін анықтауға,
Ең жоғары қызығушылықты композициялық метафоралар, яғни мәтін деңгейіндегі метафоралар
Мұғалім бұл жерде альтруизм мен рухани құндылықтардың белгісіне
Сонымен, жүйелі-құрылымдық жасалу ретінде тілдік деңгейлерге сай метафораның тағы
Қорытындылай келе, метафора классификациясының көрсеткіштері контекст пен метафорикалық
Метафораның шығу көздері
Метафора кейбір нысандар сыныбын (заттардың, тұлғалардың, құбылыстардың, әрекеттердің және
Белгілі бір контексттегі метафора «дискурс шындығын немесе мазмұнын одан
Біз адамдармен қарым-қатынаста метафораны қалай қолданатынымызды байқамай да қаламыз:
Адам метафораға жолыққанда тек таным үрдісі ғана емес, түйсіну
И.В.Вачковтың пікірі бойынша, метафораны психологиялық-педагогикалық тұрғыдан түсінуде, С.Л.Рубинштейннің еңбектеріне
Рубинштейн бойынша іс-әрекет – белсенділіктің жалғыз формасы ғана емес.
Баланың қиялы, философиялық тұжырымдар, мінсіз нысандарды математикада қолдану, көркем
Метафораға жолыққанда субъект алған ақпаратты, түйсінген мазмұнды өзінің санасының
Метафораның түп тамыры тілдің, сөздің туу тарихымен тікелей байланысты.
Мағына масштабын кеңейтетін, сөздердің жаңаша қолданылуын туғызатын тәсілдерінің бірі
Метафораға бір-біріне сәйкес келмейтін, үйлеспейтін ұғымдарды байланыстыру қабілеті тән.
Дәстүрлі метафораларда тұтас бір халықтың ортақ бейнелі ойы, дүниетанымы
Жеке қолданыстағы (индивидуалды) метафора белгілі бір ақынның я жазушының
Метафораның табиғаты әлемге көркемдік көзбен қараумен байланысты. Әрбір автордың
Бөлім ІІ. Публицистикалық мәтіндегі метафораның рөлі.
Публицистика жанрлары.
Публицистика жанрлары туралы сөз қозғағанда публицистика әдебиеттен бөлек, дербес
Публицистика жанрларының ерекшеліктері, ең алдымен, публицист лабораториясының ерекшеліктеріне байланысты.
Публицист жазу әдістері мен тәсілдерін жетілдіре түсіп, өз шығармасы
Міне, осы жерде публицистің шығарма жазу ерекшелігі мен жазушының
Мысалы, космонавтар келіп қонды. Міне, бұл оқиға туралы журналистер
Бұқаралық үгіт пен насихат құралдары –телевизия мен радиохабар және
Мысалы, М.Әуезов Абай эпопеясын жиырма жылдан астам мерзім ішінде
Журналист еңбегінің осындай ерекшеліктеріне тоқтала келіп, біз оны айқындай
Публицистикалық шығармаларда фактілер, деректер сол қалпында пайдаланылса, көркем әдеби
Публицистикалық шығармалардың барлығы бірдей сюжетке (мазмұнға) құрыла бермейді және
Көркем әдеби шығармалар (әңгіме, хикая, роман) міндетті түрде сюжетке
Журналист еңбегінің осы ерекшеліктері публицистикалық жанрлардың сипатын да айқындай
Публицистика жанрының да пайда болу, қалыптасу, даму тарихы бар.
Баспасөз арқашанда идеялық-саяси күрестің алаңы екені мәлім. Жанрлардың мазмұны
Бірақ қандай жанрлардың да даму тарихын, қалыптасуын алып қарағанда
Бір материалдарда оперативтік тақырып көтеріледі, екінші біреулерінде проблемалық
Публицистика әр түрлі жағдайда әр түрлі мәселе көтеріп,
Бірақ жанрлар өзара ешбір ұқсастығы жоқ қатып қалған нәрсе
Әрбір жанрдың өз ерекшеліктері, өз сипаттары, өздерінің тұрақты белгілері
Жанрдың тағы басқа ерекшелігі оның алдына қойылып отырған мақсат
Публицистика жанрларының жалпы даму жолдарын, дамудың жалпы заңдылығын зерттеу,
Бір жанр жайын байыптауға қарапайым түр тұрғысынан емес, мазмұн
Публицистика жанрларының барлығы да өздерінің түрі жағынан оқушы үшін
Жанрлар өзара бөлінгенде, олар ерекшелене, екшеле түскенде, біз олардың
Ақиқатқа деген әртүрлі көзқарастың қалыптасуы тілдің көркем әдебиеттегі және
Публицистикалық стиль әртүрлі жанрларда жүзеге асырылады. Журналистиканың жанрларына мазмұнды-формалды
Ақпараттық жанр (газет мақаласы, сұхбат, есеп, репортаж және т.б.)
Аналитикалық (мақала, корреспонденция, нұсқа, пікір, журналисттік тергеу, ашық хат,
Көркем-публицистикалық (суреттем, әңгімелесу, жүрек жарды, очерк, фельетон, памфлет, пародия,
Әр жанр – бұл сөзді ұйымдастырудың белгілі бір тәсілі,
Автордың ойы, автор бейнесі – автордың өзіне тән стильдің
Бұл жерден публицистикалық мәтіннің келесі айырым белгілері пайда болады:
Субъективті бейнелілік. Автор сезімінің палитрасы құр фактілердің пафос пен
Ғибадат етушілік. Автор өзінің ойлары мен сезімдерін білдіреді.
Құжаттылық. Публицистке динамизм мен әп-сәтте қабылдау тән. Автор бүгінгі
Объективтілік. Автор білім қорын кеңейтуге тырысады, пікірлерге ықпал етіп,
Әлеуметтілік. Автордың міндеті ақиқаттың белгілі бір топтардың мақсаттары мен
Публицистиканың хабар жанрлары мерзімді баспасөз арқылы жарияланғанда да, радио
Публицистиканың хабар жанрларының негізінде қоғамдық ой-пікірлер, әлеуметтік фактілер жатады.
Бұл тұрғыдан келгенде, суретті де, карикатураны да, очерк
Міне, сондықтан да публицистиканың хабар жанрлары қоғамдық пікірге ықпал
Міне, хабарға деген бұқараның осы ынтызарлығы публицистиканың хабар жанрларын
Хабар жанрлары – заманымыздың елеулі істері мен сипатын
Хабар жанрларының функцияларына түсіне білудің өзі – совет
Хабар жанрлары оперативтілікпен, ұшқұрлықпен беріледі. Оперативтілік дегеніміз – елеулі
Бүгінгі өскелең өміріміздің жаңалық жаршысы –хабар жанрларының мерзімді
Публицистиканың бұл жанрлары көпшіліктің назарын аударарлықтай, қоғамдық пікір туғызатын,
Публицистикалық стиль - өзінің мағынасының саналуанлығында саясат саласындағы тілдік
Газет жанры – очерк, репортаж, мақала, фельетон;
Теледидарлық жанр – аналитикалық бағдарлама, ақпараттық хабар, сұхбат, тікелей
Ораторлық жанр – шерудегі баяндама, саясаткерлердің көпшілікке арналған баяндама,
Коммуникативті жанр - пресс-конференция, саммит;
Жарнамалық жанр – жарнамалық очерк, жарнамалық хабарландыру.
Жоғарыда сипатталған классификациясы жалпы алғанда түсінікті және тек дәстүрлі
Метафора оқырманның қиялы мен эмоцияларына әсер етуге арналған тіл
Бұнда оның барлық толықтығы мен анықтығында жанрллармен функционалдық стилистика
В.Б.Шкловский бұл әлемді қараудың үш негізгі критерийлерін белгілеп көрсетеді.
Журналистиканың функционалды-стилистикалық критериялардың нақты тұжырымдамалары бар тілдік жанрлардың толық
Тілдің қызметтерін айта отырып, біздер әрине мәтіннің лексикалық-стилистикалық және
Көптеген ресейлік уақытылы баспаға шығып отыратын ресейлік басылымдар, сонымен
Тіл білімі жағынан журналистика жанрларын зерттеу бүгінде бар күшінде
Қазіргі публицистика жанрында күшейіп келе жатқан тұлғалық авторлық тенденциялар
Журналистиканың өзінен кейбір құрамдас жанрлар жоғалып барады: очерк, фельетон,
Газет мәтінінің басты ерекшеліктері
Газет мәтіні – семантикалық құрылысы жағынан, функциясы тұрғысынан, мәтінді
Тілді қандай да бір ақпаратты жеткізу және өңдеу үшін,
Газет мәтінін лингвистикалық талдаудағы негізгі мәселе адресанттың
Газет мәтінін құрастырушы да (адресант), оны тұтынушы да (адресат)
Қазіргі тіл білімі социолингвистика, психолингвистика, когнитивті лингвистика, лингвомәдениеттану, этнолингвистика
Сонымен, публицистикалық мәтінге лингвистикалық талдау жасау барысында аталмыш
Бірінші тараудың үшінші тармағы « газет мәтіні – ғаламның
Газет мәтіні – БАҚ арқылы жүзеге асырылатын ақпараттық-коммуникативтік процестің
Газет мәтіні қарым-қатынастың өзге түрлерінің жүзеге асырылуы үшін қолданылатын
Коммуникацияның аяқталған, тиянақты және тұтас бірлігі;
Газет мәтіні ақиқат болмыстың қандай да бір үзігінің репрезентациясы
Газет мәтіні – оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді интерпретациялаушы көп
Газет мәтіні – мәтіндік интерпретациялаушы механизмдер әрекетінің жемісі;
Газет мәтініде – әсер етудің тикалық стратегиялары жүзеге
Газет мәтіні – әлеуметтік регуляцияда қолданылатын қуатты құрал;
Газет мәтіні – ғаламның медиа бейнесін қалыптастырушы негізгі фактор
Газет мәтінінің тақырыптық ұйымдастырылуы мен құрылымдық ерекшеліктері анықталып, жалпы
Аудиторияның мәтінді барынша дұрыс түсінуі үшін адресант ақпаратты жеткізу
Газет мәтінінде адресанттың белгілі бір тикалық ұстанымы көрініс
Зерттеушілер оны 3 түрге жіктейді:
Ақпараттық ұстаным (мәліметті іріктеп ұсыну); Фатикалық ұстаным (материалды оқырман
Мәтінде тикалық ұстаным бірнеше саты арқылы жүзеге асырылады.
Болмыстағы оқиғалар БАҚ арқылы реципиент санасында белгілі бір бейнеде
Мәтін ақиқат болмыстағы қандай да бір оқиғаға, фактіге негізделеді;
Газет мақаласына арқау болған ақпарат бастапқы, пайда болған сәтінен
Газет мәтіні тақырыптық ұйымдастырылуы, құрылымы және ақпараттық-мағыналық кескіндемесі тұрғысынан
Газет мәтінінің құрылымы жанрлық сипатына қарай ерекшеленеді. Негізінен әмбебап
1. Мәтіннің тақырыптық бөлігі бір ғана тақырыпаттан тұрса, ол
2. Мәтіннің кіріспе бөлігінде бастама, кілт фраза, ойды таратып
3. Негізгі ақпаратты дәйектеуші бөлікте бастама (реципиентті баяндалып отырған
4. Жинақтаушы-мәре бөлік кілт фразадан, ойды таратушы бөліктен және
5. Түйінде бүкіл мақалада көтерілген негізгі мәселеге қатысты тұжырым
Газет мәтінінің ақпараттық-мағыналық кескіндемесіне арналған тармақшада жалпы газет бетінде
Ғылыми еңбектерде түрліше аталуының өзі (реципиент, рецептор, интерпретатор, тыңдаушы,
Газет материалын лингвистикалық тұрғыдан қарастырғанда мәтіннің адресатқа бағытталу
Адресат факторын газет мәтініне қатысты алғанда негізінен оқырман термині
Яғни публицистикалық мәтінге баға бергенде біріншіден, журналист шешімін табуды
Қазіргі қазақ баспасөзінде жарияланған оқырмандар хаттарына, әртүрлі сауалнамалар нәтижелеріне
1. Ымырашыл топқа жататын оқырман мәтін авторының ой-пікірімен келісе
2. Шартты түрде даукестер деп аталатын топқа адресантпен қайткен
3. Бейтарап оқырмандар тобын газетті уақыт өткізу үшін парақтайтын,
4. Төртінші топқа жеке бас мүддесін бәрінен жоғары қоятын,
Екінші тараудың «Газет мәтінінің интерпретациялануы» деп аталатын тармағында публицистикалық
Мәтін қабылдануы – оның туындауына қарсы процесс. Мәтін түзу
1. Уәждеу сатысы қабылдау процесінің бастапқы кезеңін көрсетеді.
2. Интенция сатысында реципиент тікелей мәтінмен жұмыс істейтін процестер
3. Үшінші сатыны мәтінді тереңдей түсіну процесі құрайды. Ол
Публицистикалық мәтін міндетті түрде екі коммуникантқа қатысты болады. Адресант
Ақпаратты беруде ең алдымен адресантта ой мазмұны қалыптасып,
Ақпаратты кодтау дегеніміз – хабарламаның символикалық пішінге түсірілуі, яғни
Хабарлама кез келген коммуникацияның жүзеге асырылуына себеп болатын идеяға
Ақпарат арнасы дегеніміз – хабарламаның берілу тәсілі, яки,
Кодталған ақпараттың ашылуы – берілген ақпараттың дұрыс қабылданып, реципиентке
Ақпаратты алушы яғни хабарлама жеткізілетін объекті де жеке адам
Мәтін лингвистикасында мәтінде қамтылатын семантикалық ақпарат бірінші орынға шығады.
Сонымен кез келген публицистикалық мәтін автор мен реципиент арасындағы
Енді «Егемен Қазақстанда» (26.06.04) «Жанайқай» айдарымен жарық көрген «Қазақ
Интерпретацияның II сатысы – түсінілім – жүзеге асуы үшін
Жетімін жат жұртқа тентіретпеу үшін әмеңгерлікті ойлап шығарған ата-бабаларымыздан
Бұлжымас, өзгермес, фундаментальді, тек жақсы қасиеттерді қамтитын ана ұғымының
Яғни оқиға – ситуацияларға орай жоғары, биік, асқақ сезімдермен
Газет мәтінідегі «Ана» және «Көкек ана» ұғымдарының семантикалық аясының
Осылайша қазіргі қазақ газет мәтініі ұлттық ғалам бейнесінде
Жоғарыда аталған «ұрпақтың азғындауы» факторы қазақтың когнитивтік санасында бұрын-соңды
Сонымен газет мәтінін интерпретациялау процесінде адресаттың аялық білім қоры
«Газет мәтініндегі адресант пен адресат – субординациялық коммуниканттар»
Автор- басшы, адресат- орындаушы;
Автор- оқытушы, адресат-оқушы;
Автор –ұстаз, адресат- рухани шәкірт.
Автор –үгіттеуші, адресат-күмәнданушы.
Бұл топтастырудағы адресант-адресат арақатынасының бірінші типі Кеңес үкіметі кезінде
Рөлдік қатынастардың екінші типі адресант пен адресаттың білім аясына,
Газет мәтініндегі адресант пен адресат арасындағы рөлдік қатынастардың үшінші
Адресант пен адресаттың газет мәтініндегі рөлдік қатынасының төртінші типі
1. Адресат мәтінді түсініп, қабылдау арқылы интерпретациялайды да, өзі
2. Өз позициясын негіздей отырып жеткізген автор күмәнданып жүрген
«Газет мәтініндегі адресант пен адресат – пікірлес коммуниканттар» атты
Мұндағы автор позициясы оқырманнан тыс, бөлек емес, оны өзі
Оқырманды өзіне жақындата түсу үшін автор мәтінге бейресми қарым-қатынасқа
Мұндай мәтіндерде автор өз пікіріне оқырман аудиториясын сендіруге барынша
Полемикалық мәтіндердегі автордың оппонент-адресатқа қатысты таңдаған стратегиясы коммуниканттар арасындағы
Мұндай позиция автор қолданатын жекелеген тілдік бірліктерден емес, мәтіннің
... Бәтір-ау, Қазақстанда «мынау ұлтшыл» деп көрсететін адам қалды
Екінші тараудың келесі тармақшасы автордың өзімен-өзі сөйлесуінен тұратын
Газет мәтіндерінің айрықша бір типіне автордың өз мәтінін өзіне
О.С.Москальская мен Ю.С.Степанов сияқты ғалымдар модальділік категориясынан тек сөйлеушінің
Қазақ тіл білімінде модальділік категориясы Е:Жанпейісов, А.Н.Нұрмұханова, О.Төлегенов, Қ.Мамаділов,
а) берілген ақпаратқа баға беру;
ә) оны дәлелдеуге қатысты логикалық іс-шаралар;
б) мәтіннің эмоционалдық құрылымын сипаттау.
Осымен байланысты газет мәтінінің модальді- тикалық аспектісі: бағалауыштық модальділік,
«Бағалау модальділігіне» арналған тармақшада бағалауыштық категориясы субъекті мен объектіні
Газет мәтінінде берілетін бағалау автордың өзі сипаттап отырған оқиға-құбылысқа
Газет мәтінінің маңызды қызметтерінің бірі аудиторияны сөз болып отырған
«Эмоционалды модальділік» деп аталатын тармақшада эмоционалдық факторының газет
Сонымен жұмыста модальділік категориясы адресанттың адресатқа тигізбек болған
Қазіргі қазақ газет мәтініінің тикалық ерекшеліктері жұмыстың
Мәтіннің тикалық көрсеткіштерінің бірі – экспрессивтілігіне автор эмоционалдық
Жұмысымызда қазіргі қазақ баспасөзінде кездесетін ақпараттық және талдамалық жанрларда
Қазіргі қазақ газеттерінде ақпараттық жанрда жазылған мәтіндердің ақпараттық сыйымдылық
Қазіргі заманауи газет мәтінінің тикалық әлеуетін сипаттайтын тәсілдердің
Қарқындылық категориясының негізінде сан-мөлшер градациясы (басқыштаушылық, үдемелілік) ұғымы жатады.
Қазіргі қазақ газеттеріндегі мәтіндер қанық бояулы, қарқындылыққа толы
1. Контраст принципі (қарама-қайшылық);
2. Тілдік қайталаулар;
3. Сөз ойнату [19,152].
Қазіргі қазақ газеттерінде бұл тәсілдердің қатар қолданылуы да, бірінің
Контраст – газет мәтініндегі негізгі тикалық құрамдас бөлік
Контраст – ә дегеннен, яғни мәтіннің басталған жері –
Сондай-ақ, бүгінгі тақырыпаттардың ақпараттық сипаты да айрықша басым болып
Контраст принципі тақырыпатта ғана емес, логоэпистемалар қолданысы арқылы газет
Оқырман қауымға бұрыннан таныс мәтіндерден алынып, өзгеріссіз немесе өзгертіліп
Келтірілген мысалдардан көрініп отырғандай, газет мәтіндеріндегі логоэпистемалар негізінен көркем
Автор өзінің субъективті көзқарасын білдіру үшін қарама-қарсы ұғымдарды еркін
Мәнерлілікті арттырудың кең таралған тәсілі ретінде антонимдер қолданысы еске
Газет мәтініндегі контраст оған ерекшелік, бейстандарттық, бағалауыштық, жарнамалық, қарқындылық
Бүгінгі газет мәтінінің тикалық әсерін күшейту мақсатымен кеңінен
Тілдік қайталама немесе реприза құбылысы деп жекелеген дыбыстардың, сөздердің,
Қайталанатын элементтердің бір-бірінен алшақ емес, мүмкіндігінше жақын (тіпті қатар)
Сонымен бір сөйлемнің құрамында бір сөздің бір-ақ рет қолданылуы
Қазіргі қазақ газеті мәтіндерінде кеңінен қолданылатын қайталамаларды үлкен екі
1. лексикалық қайталамалар;
2. синтаксистік қайталамалар (синтаксистік конвергенция);
3. дыбыстық ұаттамалар (аллитерация, ассонанс т.б.).
Осы қайталамалар арқылы қарқындылық категориясын қалыптастырып, іске қосатын қосымша
Лексикалық қайталамалар көп жағдайда сөзжұмсамдық клишелердің трансформациялануы негізінде жасалады.
Ұқсас қайталама деп бір сөздің өзгеріссіз (бастапқы күйінде) бірнеше
Газет мәтініндегі лексикалық қайталамалар – семантикалық және құрылымдық алуан
Қазіргі баспасөзде кеңінен қолданылатын қайталаманың түрі – синтаксистік конвергенция
Қазақ газетінде мәтін қарқындылығын арттыру үшін синонимдер жиынтығы, бірыңғай
Әр кезеңнің пісіп жетілген, тіптен де болмай қалмайтын тарихи
Жалғаулықтардың, параллель конструкцияларының қайталана қолданылуын айрықша стильдік тәсіл ретінде
Сөйлеу әрекетінің ерекше түрі – сөз ойнатым ғалам бейнесінің
Газет мақаласындағы комизмнің қабылдануы мәтінді екі жақты интерпретациялау –
Зерттеуімізде сөзойнатым тәсілі қазіргі газет мәтінінің тикалық әлеуетін
Сонымен сөзойнатымды бей-берекет қолданылатын, ешбір нормаға бағынбайтын, ережесіз ойын
Кез келген ресми басылымда мәдениет, денсаулық сақтау, ғылым, білім
Қазақ баспасөзіне шолу жасағанда да саяси дискурсты құрайтын негізгі
Ғылыми айналымға алғаш Зеллиг Харрис енгізген (1952) дискурстық
Л.А.Кочетова дискурстың өзіндік ерекшеліктерін мынадай тикалық белгілер көрсететінін
Газет мәтініне қатысты алғанда дискурсты адресант – мәтін –
Қазіргі кезеңді ақпарат заманы деп атау орнықты. Осыған орай
Жалпы «паблик рилейшнз» тіркесінің тікелей мағынасы жұртшылықпен байланыс дегенді
Саяси коммуникация жүйесі белгілі бір саяси мақсатқа қол жеткізу
Аталмыш екі түрінің ішіндегі негатив мәндегі PR-мәтіндер аудиторияның назарын
Қазіргі газеттердегі негатив мәндегі PR-мәтіндердің өзін іштей 1) агрессивтік
Көріп отырғанымыздай, бүгінгі баспасөзді Кеңес үкіметі кезіндегі цензуралық БАҚ-тан
Бұқаралық коммуникацияда алдына қойылған тикалық мақсатына жету үшін
Тілдік амал-тәсілдер;
Тілдік айла-тәсілдер деп атадық.
Мұндағы бірінші топқа бұрыннан белгілі, авторлар актив қолданатын, адресатқа
Қазіргі қоғамымызда манипуляция тәсілі (шындықты бұрмалау) саяси дискурсқа байланысты
Бір сөзбен айтқанда, адам баласының өзін қоршаған орта туралы
Жұмысымызда қазіргі қазақ газеттеріндегі тілдік манипуляция тәсіліне құрылған мәтіндер
Бұқаралық коммуникациядағы саяси дискурсты құрайтын негізгі концептілер тізбесін: Билік
Жұмысымызда қазақ газеттеріндегі билік концептісінің вербалдануы нақты мысалдар түрінде
Газет мәтініге тикалық және когнитивтік талдау жасау барысында
Бір ескеретін жайт, осындағы концепті құрылымы тұрақтылығымен сипатталса, мәтіннің
2.3. Публицистикада метафораның қолданылу ерекшеліктері.
Публицистикадағы тілдік құралдардың ерекше орны олардың негізгі қызметімен өзара
Тілдің әсер етуші құдіреті ол бір нәрсемен ерекшеленсе ғана
Газеттік-публицистикалық мәтіндегі бейнелі элементтердің қызметі тек бейнелілік емес, сонымен
Бағалаушылық ең алдымен оның лексикасында көрінеді: салыстырмалы түрде сапалық
Публицистика әсер ету қызметінің әсерінен бағалаушылық сипат беретін әртүрлі
Метафора – бұл публицистикалық мәтіннің ажыратылмайтын біртұтас бөлігі. Бұқаралық
Метафора тұрақты түрде оқырманға белсенді әсер етуші құралдар арсеналына
Коммуникативті әрекетте метафора – адресаттың ойы, санасы мен сезіміне,
Публицистикалық метафора субъективті түрде әсер алу, сезіну, эмоционалды қабылдау
Публицистика метафора құбылысына деген тикалық көзқарас ұстанады:
1. Газет мәтініндегі метафора бейнелі номинация болып есептеледі.
2. Метафора әлеуметтің құндылықтарының қалыптасуына белсенді түрде әсерін тигізеді.
3. Публицистикалық мәтіндерде метафораны қолдану ақпараттың маңызын жоғарылатады.
4. Метафора оқырманға меңгеруге қажет күннен күнге көбейіп бара
5. Метафора беріліп жатқан қандай да болмасын ақпаратқа белгілі
6. Газеттегі метафора – В.Г.Костомаровпен ұсынылған стандарт пен экспрессия
Егер публицистика дискурстың бір түрі ретінде қарастырылса, онда ол
Публицистикалық дискурс ұлттық дискурстың шегіндегі дискурс ретінде бөлініп, нақты
Метафоралар шындық объектілерінің түрлерге бөлу тәсілі болып табылады, яғни
Бірақ бейнелікті жасау құралдарының бірі ретінде аталмыш шығармашылық метафораны
Публицистикалық дискурс мәтінінде метафораның рөлін мәдени, тикалық және
Метафора аз мөлшерде тілдік құралдарды қолданып, тілдік емес ақиқаттың
Сапалы баспасөздің дискурсында метафора қоғамдық білімнің қайта тұжырымдалуының күшті
Қазіргі заманғы публицистикалық метафора индивидтің стереотипті өзін-өзі ұстауы жөніндегі
Бір жағынан, метафораның тикалық қызметі оның журналдағы мақалаларды
Газеттік публицистикалық метафораны жалпы қолданыстағы және жеке авторлық деп
Қазіргі заманғы газет публицистикасының ерекше сипаттық белгілерінің бірі терминдердің
Арнайы терминология тілдік білдірудің жаңа штампталмаған құралдар үшін сарқылмас
Метафоралардың қызмет етуіне қолайлы болып табылатын әдеби тіл жағынан
Кейбір авторлардың пікірінше, газетте мынадай жол беріледі: метафора –
В.Г.Костомаровпен пікірталаса отырып, А.В.Калинин көркем әдебиет пен газеттердің міндеттері
Ғалымның пікірі газеттегі метафоралардың негізгі табиғи қызметін, яғни көркем
Метафоралардың басқа бейнелеуіш құралдар сияқты газет мәтінінде қолданылуы баспаның
Бұған қарамастан, метафоралар публицистикада сөздердің ауыспалы мағынасында қолданылуымен берілетін
Метафора көркем әдебиеттің мәнерлілік құралдарының бірі ретінде күрделі ұғымды
Метафораның қолданылуының дұрыс болуы үшін ең алдымен материалды тек
Публицистикалық метафораға жоғары экспрессивтілік деңгейі тән. Біріншіден, ол штамп
Публицистикалық стильде орталық орынды әлеуметтік-бағалаушылық лексика алады.
Қорытындылай келгенде, публицистикалық стиль бұқаралық ақпарат құралдарының негізгі тілі
2.4. Ағылшын және қазақ баспасөз материалының негізіндегі газеттік публицистикалық
Қазіргі таңда публицистика тілінің бейнелілігіне орай көптеген ғылыми мақалалар
«Баспасөз жарнамаларының дискурсындағы метафоралар» атты мақаланың авторы Г.А.Сейдуалиеваның айтуынша,
Г.А.Сейдуалиеваның пікірінше, газет мәтінідегі танымдық метафоралар атаудың мағынасының ауысу
Ма Дихунаның ойынша, газет тілінде белгілі бір терминологияның негізінде
Газеттік-публицистикалық мәтіндегі метафораларды зерттеу өзектілігі қазіргі қоғамдағы БАҚ-ның ерекше
Ғылыми әдебиеттің анализі газеттік-пулицистикалық мәтіндегі метафораларды зерттеу әрекеті әртүрлі
Берілген бөлімде біз қазақ және ағылшын баспасөзіндегі метафораларды
Адам өз ойын тек метафоралармен ғана білдірмейді, сонымен қатар
Жалпы саяси дискурстағы метафорикалық модельдерді зерттеу ақиқатқа деген, әлеуметтік
Енді зерттеу жұмысының өзекті мәселесі ағылшын тілі мен қазақ
Жоғарыда аталғандай метафораның сөйлемде семантикалық-грамматикалық тұрғыдан берілуіне қарай төрт
Атрибутивті және адвербальді-атрибутивті метафорикалық құрылымдарды метафорикалық ауыстырудың түрлері құрайды.
But Bradley compares the primary schedule to a movie.
Gore and Bush could consider 2004 a dress rehearsal.(Times
…and suddenly an election that loked like a sleeper
And it could continue an anti-incumbency trend that began
……and a life as a TV quiz-show contestant and
In an election driven by nothing but the nationwide
But Bradley compares the primary schedule to a movie.
Gore and Bush could consider 2004 a dress rehearsal.
Al Gore has played supporting actor to Bill Clinton`s
Бұндай атрибутивті метафоралар қазақ газеттік публицистикасында да жиі кезедеседі.
Рим Папасының Қазақстанға сапары кезінде жасы егде тартқан рухани
Сондай-ақ санитариялық авиация республикалық үйлестіру орталығы құрылды. (Егемен Қазақстан,
Елбасы биылғы Жолдауында адами капиталды дамытуда денсаулық сақтау негізгі
Ендігі міндет ел ырысын мақсаткерлікпен жұмсап, төл табиғатымыздың көркем
Ал біздің ат төбеліндей еліміздің Әнұраны соңғы бес айда
Жоғарыда көрсетілген мысалдарға қорытынды жасайтын болсақ, мұндағы метафоралардың басты
Метафорикалық құрылымдардың тағы бір түрі – бұл етістікті және
Бұл келеңсіздіктен, әрине, спортты жағалап жүрген бишігештер де таза
Бірақ Президенттің елі мен жерінің абыройы үшін жылдар бойына
...... Әнұранымыз әлем чемпионатында, елшілік фестивальда және халықаралық турнирде,
Бабы мықты қазақ зілтеміршілерінің бірі Зүлфия Чиншанло көп ұзамай
Неге десеңіз, қай спорт түрін мысалға алып қарамаңыз, федерация
Maude believes that technology has moved on so fast
A newly created "drug data warehouse" has been set
The minister is pressing ahead with a project he
This has now been hooked on to the new
Broad data-sharing isn't just inimical to privacy, it's inimical
Bush’s war on children in Iraq (Counterpunch, 25.05.2012)
Mrs. Klinton now standed between the devil and the
Дипломдық жұмыстың материалын анализдеу газет лексикасында қолдану жағынан екінші
Gallery says two former oil tanks will be filled
While the gallery had always been an enthusiastic collector
Wood said the gallery wanted to root new work
Yinka Shonibare 's ship in a bottle is to
The piece was wholeheartedly embraced by the public while
Q & A: McCain on His Stragy to beat
Kerry is mountaining a front war, against Bush. (Newsweek
Americans were interested in the battle for Florida, but
Everywhere and Beyond: Will Obama win Wyoming? (заголовок статьи
Сейіт тірлігінде өзі ғана күлген жоқ, шамасы келгенінше өзгені
.....қаламгерліктің зіл көтерем бейнесін бірге тартып, ой күзетінде бір
Алдар, Тазша, Жиренше болып уытты сөзді ойнатып, түрлі-түрлі кемшіліктердің
Сейіт Кенжеахметов сатира алаңына қалам тарта бастағанда ойын өлеңдетіп
«Өлеңнің ауылынан шығып, прозаның есігін ашып, төріне ұмтыл дегендерің
Сонымен қатар зерттеу барысында етістікті метафорикалық құрылымдардан кейін үшінші
Генетивті метафоралар объективті көрсеткіштер олардың субъективті қабылдау жағынан сипатқа
Метафорикалық мағынаның объективті сипаттамасы генетивті құрылымдардың заттық метафоризация саласына
Ban said in a letter to the council obtained
Syria accepted a six-point plan by Kofi Annan, the
Ban said members of the small advance team on
……but there were nevertheless attempts to intimidate protesters, including
Ban said the team's initial request to visit Homs
Сонымен қатар біз баспасөз тілінде үшінші орын субстантивті метафораларға
Біздің ойымызша, әр түрлі тілдегі тәуелділік бойынша метафоралардың құрылуы
Қорытынды
Адамдардың өз ара түсінісу, қатынас құралы тіл болса, оның
Қазақ тілі білімінде метафора мағынаның өзгеруі иінінде аз-кем сөз
Метафора көркем әдебиетте ғана кездеспейді, тілдің лексикалық құрамы дамуының
Тіл тарихын зерттеуде метафораның мәні зор, оны сөйлеу мәдениетіміздің
Сонымен қазіргі таңда метафораларды зерттеу тек оның стилистикалық ерекшеліктері
Метафора классификациясының параметрлері өзінің мазмұны мен айиылуымен, контекстке тәуелділігі
Метафора өзімен ойлаудың танымдық жұмысының өнімін, ұғынудың инструменталды құралы
Метафоралардың көпжақты ауысуы бұл құбылысты зерттеу мен аударылуына адам
Біздің ойымызша, біздің жұмысымызда келтірілген метафора туралы әртүрлі пікірлер,
Глоссарий
Метафора – сыртқы, не ішкі бір ұқсастығына қарап, бір
Экспрессема - бейнелеу, бағалау тілдік құралдардың айқындығымен ерекшеленіп, сөйлеушінің
Экспрессия - мәнерлілік (сезімнің, толқып ойланудың) байқалу күші.
Семантика - тіл және тіл бірліктері (сөз
Семиотика - таңбалық белгілер жүйесі туралы ғылым, адамзат
Герменектика - үсіндірмелік, талқылаушылық - классикалық түсінікте -
Дуализм - жан мен тән бөлек құбылыс.
Изоморфизм - өркем мәтіндегі мазмұн мен түрдің сәйкестігі. Кең
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Авеличев А.К. Заметки о метафоре. Вестн. Моск. ун-та. Сер.
Авеличев А.К. Метафора и контекст. Вестн. Моск. унта. Сер.
Агамджанова В.И. Синтагматические и парадигматические связи слов при метафорическом
Аникина А.Б. Образные средства в языке газеты. Вестн. Моск.
Арутюнова Н.Д., Залевская А.А. Метафора и дискурс // Теория
Арутюнова, Н.Д. Теория метафоры // Метафора и дискурс. Москва:
Арутюнова Н.Д. Синтаксические функции метафоры. Изв. АН СССР. Сер.
8. Арутюнова Н.Д. Функциональные типы языковой метафоры. Изв. АН
9. Арутюнова Н.Д. Языковая метафора (синтаксис и лексика).- В
10. Астахов И. Метафора. Лит. учеба, 1941, №3.
11. Барлыбаев Р. Қазақ тіліндегі сөз мағынасының кеңеюі мен
12. Бельчиков Ю.А. Анализ языка и стиля публицистических произведений.
13. Брагина А. Метафоры подлинные, метафоры ложные. Лит. газ.,
14. Брагина A.A. Метафора стандарт - штамп. - Вестн.
15. Виноградов В.В. О языке художественной литературы. М., Гослитиздат,
16. Васильева А.Н. Газетно-публицистический стиль речи: Курс лекций по
17. Вовчок Д.П. Семантическая оправданность образных речевых средств газеты.
18. Волков H.H. Что такое метафора. В кн.: Художественная
19. Гак В.Г. Эмоции и оценки в структуре высказывания
20. Гак В.Н. Метафора универсальное и специфическое // Метафора
21. Горбачевич К.С. Язык газеты и общелитературная норма. -В
22. Дондуа К.Д. Метафора в широком смысле и метафора
23. Драгомирецкая Н.В. Метафорическое и прямое изображение. В кн.:
24. Қасым Б. Сөзжасам: семантика уәждеме. – Алматы,
25. Каплан А.Л. Некоторые актуальные вопросы теории и практики
26. Лакофф Дж., Джонсон М. Метафоры, которыми мы живем
27. Левитов Ю.Л. Tertium comparationis грамматической метафоры. В кн.:
29. Некрасова Е.А. Метафора и ее окружение в контексте
30. Никитин М.В. О семантике метафоры. Вопр. языкознания,
31. Никифорова О.И. Восприятие метафоры. Учен. зап. I МГПИИЯ,
32. Панфилов А.К. Публицистический функциональный стиль и язык художественной
33. Л.И., Формановская Н.И. О развитии новых значений слов
34. Садыков X. Метафора оригинала и перевод. Изв. АН
35. Селезнева С.Ю. Фреймовые структуры в описании внешности человека
36. Тарасова В.К. тика метафоры. В кн.: Язык
37. Тимофеева Т.А. Метафоры как изобразительное средство в научно-популярной
38. Телия В.Н. Метафоризация и её роль в создании
39. Толстой Л.Н. Полное собрание сочинений. Т.13. М.: Художественная
40. Ученова В.В. Актуальные проблемы теории публицистики. Вестн. Моск.
41. Егемен Қазақстан, 2012 жыл, №127.
42. Guardian, 2012.
43. Newsweek, 2012.
44. Counterpunch, 2011.
45. The Listener, 2011.
46. Business week, 2012.
47. Times, 2012.
48. New York Times, 2012.
Қосымша
Қосымша А. Метафоралар классификациялары
Антика заманындағы метафоралардың классификациясы
2. Сөз табына байланысты метафоралар классификациясы
3. Метафораның функционалды классификациясы
3
Метафора
Айқын метафоралар
Генетикалық метафоралар
Метафора-формулалар
Толық метафоралар
Діни метафоралар
Метафоралар
Субстантивті
Адъективті
Етістікті
Үстеулі
Метафоралар
Атаулы
Анықтауыш
Бағалаушы
Декоративті немесе әдеби
Публицистикалық мәтіндегі метафораның рөлі
Ағылшын тіліндегі стилистика
Ағылшын тіліндегі эпитеттердің стилистикада алатын орны
«Қазақ және ағылшын тілдеріндегі табу мен эвфемизмдердің ерекшеліктері»
Көркем шығармаларды орыс тілінен ағылшын тіліне аударудағы ерекшеліктер
Публицистика жайында
Лексико-семантикалық жүйесіндегі қазақ және ағылшын тілдеріндегі табу мен эвфемизмдердің геторогендік және гомегендік ерекшеліктері
Төлеген Қажыбаевтың шығармашаларындағы троптар
Б.Cоқпақбаев шығармалары
Пайдаланушылық интерфейстердің классификациясы