Кәсіпорынның қаржы ресурстары

Жоспар
Кіріспе
1 Кәсіпорын ресурстар мен ақпараттар қозғалысының теориялық
1.1 Кәсіпорынның экономикалық ресурстары
1.2 Ақпараттар қозғалысы түсінігі
1.3 Кәсіпорынның қаржы ресурстары
2 «АКА» ЖШС қаржылық жағдайын, ресурстардың ұйымдастырылуын талдау
2.1 Кәсіпорынның сипаттамасы, басқару құрылымы
2.2 Кәсіпорынның қаржы ресурстарының құралу көздері
3 «АКА» ЖШС-ның ресурстарын пайдалану тиімділігі мен жетілдіру жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны
Курс жұмысының тақырыбы- "Кәсіпорында ресурстар мен ақпараттар қозғалысын ұйымдастыру".
Курстық жұмыстың мақсаты – кәсіпорынның ресурстарының құрылу көздерін,
Ресурстар – бұл экономикалық игіліктерді өндіруге пайдаланатын факторлар. Олар
Кәсіпорында өндіріс тиімділігін арттыру және еңбектің соңғы нәтижесі тікелей
Ақпарат істің жай-күйі және біреудің іс-әрекеті туралы ақпарат, мәлімдеме
Зерттеу объектісі - «АКА» ЖШС. Қазіргі таңда жан-жақты өнім
Кәсіпорын ресурстарын қалыптасуын және оны пайдалануын талдаған кезде “АКА
1 Кәсіпорын ресурстар мен ақпараттар қозғалысының теориялық
Кәсіпорынның экономикалық ресурстары
Кәсіпорын өзінің іс-әрекетін жүзеге асыру үшін нақты жинақталған экономикалық
1. Материалдық ресурстар – жер немесе шикізат материалдары және
2. Адам ресурстары – еңбек және кәсіпкерлік қызмет.
"Жер" ұғымына жататын барлық табиғи ресурстар, егістік жерлер, пайдалы
"Капитал" немесе инвестициялық ресурстар ұғымы - тауар өндіру
Өндіріс процесін және өндіріс құралдарын қорлануын инвестициялау, яғни қаражат
«Еңбек» ұғымы тауар өндіруде және қызмет көрсетудегі
Кәсіпорында өндіріс тиімділігін арттыру және еңбектің соңғы нәтижесі тікелей
Жұмысшы күші дегеніміз – адамдар бойындағы физикалық және рухани
Кәсіпорындағы еңбек ресурстарының құрамы тұрақты, маусымдық және уақытша
Еңбек ресурстары түсінігін анықтауда біріншіден, барлық халық жасына байланысты
1.Еңбекке жарамды жасқа дейінгі жас адамдар(туғаннан 16-ға дейін)
2.Еңбекке жарамды жастағы адамдар;
3.Еңбекке жарамды жастан жоғары, яғни зейнеткерлер.
Екіншіден, адамдар еңбек қабілеттіліктеріне байланысты еңбекке жарамды және жарамсыз
Кәсіпорында өнім өндіруді жоғарлату қолданылатын ресурстарының санын көбейту есебінен
Еңбек ресурстарын пайдалану тиімділігін сипаттайтын негізгі экономикалық категориялардың бірі
Еңбек өнімділігі – нақты жұмысшының жұмыс уақытында тұтыну құнын
Еңбек өнімділігі нақты жұмысшының жұмыс уақытының бір өлшемінде белгілі
Барлық экономикалық ресурстар немесе өндіріс факторлары жалпы бір
Кез келген кәсіпорынның өндірістік-экономикалық іс-әрекеті өндірістік ресурстарды заттай
Ресурстар сатылатын және сатып алынатын болғандықтан олардың бағалары
Ресурстар нарығының ерекшеліктері – ең алдымен олардың шектелуіне қарай
– сурет. Өндіріс факторлардың қосылуы
Экономикалық ресурстардың бағасы әр түрлі болып рыноктарда ұсыныс пен
Ресурстарға сұраныстың ерекшелігіне қысқаша тоқталайық:
1. Ол дайын өнімнің сұранысқа деген туындысы
2. Ресурстарға сұраныс еңбек өнімділігіне тәуелді. Оның дамуы
3. Ресурстардың туынды сұранысы көбейеді, егер де
Кесте 1 - Кәсіпорынның өндірістік ресурстары
Материалдық -заттай нысаны Ақшалай нысаны
Қабылданатын есеп-қисаптар Нарықтық жағдайда
Жұмыс күші Еңбекақы қоры Ауыспалы капитал
Еңбек құралы(машина, жабдықтар, т.б) Негізгі қорлар Негізгі капитал
Еңбек заттары (шикізат, материалдар, т.б) Айналмалы қорлар Айналмалы капитал
Дайын өнім(тауарлардың қорлары) Айналыс қорлары Айналыс қорындағы айналым капиталы
Өндірістің табиғи жағдайы(жер,пайдалы қазба байлықтар, т.б) Айналымдағы ақша (есептесу
Ресурстар Жарғылық капитал
Сұраныстың икемділігі мына төмендегі нысандарға байланысты:
• дайын өнімге сұраныстың икемділігі: ол неғұрлым жоғары болса,
• ресурстардың алмастырылуы: оларға сұраныстың икемділігі жоғары болса, егер
• жалпы шығындарда ресурстардың үлесі: егер де жалпы шығында
Ақпараттар қозғалысы түсінігі
Ақпарат термині латынның “information” деген сөзінен шыққан, яғни қазақша
Мұндай анықтама ақрпаратты үш деңгейде қарауға мүмкіндік береді: синтаксистік,
Синтаксистік деңгейде, ақпаратты қандайда бір қабылдап алушы кісі үшін
Сематикалық сүзгі (тезаурус) мәлімдеменің мазмұның меңгеруге мүмкіндік береді. Мәлімдеменің
Кибернетикалық жағдайда ақпарат, объектінің жағдайын сипаттайтын жабдық ретінде, сондай-ақ,
Есептеу техникасы тұрғысынан ақпарат ұғымы-оның жадында сақталып, қажеттілігіне байланысты
Жүйе деп- әртекті элементтер жиынының қойылған мақсаттарға жету барысында
Ақпарат жүйесі (А.Ж) дегеніміз - қандайда бір объектіні басқаруға
Ақпарат жүйесін жіктеуде оны келесі ішкі кластарға бөлуге болады:
-Ақпараттық–анықтамалық жүйелер;
-Ақпараттық-кеңес беретін жүйелер;
-Ақпараттық-қадағалаушы жүйелер.
Ақпараттық-анықтамалық жүйелер ақпаратты жинап, оны адамның пайдалануы үшін дайындайды.
Ақпараттық-кеңес беретін жүйелер объектінің күйі мен жұмыс тәртібі туралы
Ақпаратты – қадағалаушы жүйелерде мәліметте,р адамның қатысуынсыз ендіріліп, басқарылатын
Ақпараттық жүйелер термині автоматтандырылған жүйелер түсінігімен тығыз байланысты. Автоматтанған
Ақпараттық жүйелер құрылымын бағыныңқы жүйелер деп аталатын, оның жекеленген
Ақпаратты қамтамасыз ету бағыныңқы жүйесі басқару шешімдерін қабылдау үшін
1. Ақпараттық қамтамасыз ету дегеніміз- құжаттамалар жүйесінің ұйымда циркуляцияланатынақпараттық
2. Техникалық қамтамасыз ету- ақпараттық жүйенің жұмыс жасауы үшін
3. Математикалық қамтамасыз ету- ақпараттық жүйенің мақсаттарымен міндеттерін жүзеге
Математикалық қамтамасыз ету құралдарына:
-басқару үрдістерін модельдеу құралдары;
-басқарудың типтік есептері;
-математикалық бағдарламалау, математикалық статистика,массалық қызмет көрсету теориялары және тағы
4.Бағдарламалық қамтамасыз ету- есептеу техникасын қолдау арқылы ақпарат жүйесіндегі
1.3 Кәсіпорынның қаржы ресурстары
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы – біртұтас қаржы жұйесінің құрамдас
Мемлекеттегі сияқты, кәсіпорындар мен ұйымдардың
Кәсіпорындардың қаржысы ақша түрінде ұлғаймалы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы мыналар:
Халық шаруашылығындағы әрбір саладағы қаржының
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысының өзіндік
Кәсіпорындар қаржысының мәні жөнінде әзірге
Осыған байланысты кәсіпорындар мен ұйымдардың
Кәсіпорындар қаржысының бөлу қызметінің ерекшелігі
Кәсіпорын экономикасында қаржының бақылау қызметі
Кейбір экономистер кәсіпорындар қаржысына үш
ақшалай ресурстармен айналым қаражаттарына қызмет
ақшалай табыстарды бөлу;
кәсіпорындардың өндірістік – шаруашылық қызметіне бақылау
Халық шаруашылығы салалары, бірлестіктері, кәсіпорындардың
Қаржы саласындағы кәсіпорындар мен ұйымдардың
Мемлекет пен өндірістік кәсіпорындар арасында
шикізат, материалдар, отын т.с.с. төлеу ұшін
кәсіпорындар мен ұйымдар арасында акциялар
кәсіпорындар мен несие жұйесі ұзақ
Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының
қаржы қатынастарының көп қырлылығы, олардың
өндірістік қорлардың міндетті болуы, олардың
жоғары белсенділік, кәсіпорынның шаруашылық қызметінің
Сөйтіп, кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын 2 кестеде көруге болады. Қаржы ресурстары
Кесте 2 - Кәсіпорынның қаржы ресурстары
Қаржы ресурстары Қаржы ресурстарын құру көздері Ескерту
1 2 3
1.Меншікті капитал
Амортизация
Жалпы табыс
өнім өткізуден түскен кіріс
Басқа да өткізуден болған кіріс
өткізуден тыс операциялардың сальдосы
Резервтік қор
Жөндеу қоры
Басқалары
2. Қарызға алынған капитал
2.1. Банк несиелері
2.2 Банктік емес мекемелердің несиелері
2.3 Бюджеттен алынған несиелер
2.5 Кредиторлық қарыздар
2.6 Басқалары
Тартылған ресурстар
3.1 Инвестициялық қызметтерден алынған қаржылар
3.2 Құнды қағаздардың эмиссиясынан алынған қаржылар
3.5 Франчайзинг, селенг, жалгерлік бойынша түскен төлемдер
4. Бюджеттен алынған субсидиялар мен басқа қорлардан түсімдер
өнім өткізуден түскен түсім
өнім өткізуден түскен түсім
Басқа өткізулерден түскен түсім
өткізуден тыс кірістер
Таза табыс
өнімнің өзіндік құны
Сәйкес кредиторлардың несие ресурстары
-//-
-//-
-//-
Сәйкес инвесторлардың қаржылары
-//
-//-
Бюджеттік қаржыландыру қаржылары
Егер амортизациялық қор құрылмаса, амортизация пайдадан көрініс табады
Жарғылық қордан 15% мөлшерінде
Соның ішінде – лизинг
Соның ішінде мерзімі кейінге қалдырылған салықтар
Соның ішінде қайырымдылық, спонсорлық көмек, және бюджеттен төленетін дотациялар
2 «АКА» ЖШС қаржылық жағдайын, ресурстардың ұйымдастырылуын талдау
2.1 Кәсіпорынның сипаттамасы, басқару құрылымы
Қазақстан Республикасы, Ақмола облысы, Целиноград ауданының Луговое ауылында орналасқан
“Жеке кәсіпкерлік туралы” заңға сәйкес қалыптасқан күннен бастап
1999 жылы кәсіпорын ең алғаш қызметін көктемгі егін егу
Осы жылдың көктемінде алғашқы рет жер өңдеп егін егілді.
- Серіктестікте бидайды кептіретін, өндейтін, тартатын, тазартатын, сұрыптайтын
- Ауылшаруашылық техниканын жанар-жағар маймен қамтамасыз ететін АЗС
- Көлік техникаларын жөндеудеуден өткізетін МТМ жұмысын жүйелендіру;
- Құрылыс заттарын жасап шығаратын құрылыс алаңын қалпына келтірлді.
- Егін шаруашылығымен қоса серіктестік мал шаруашылығын да қоса
- Сонымен қатар нан өнімдерін дайындайтын, оларды өңдейтін, пісіріп
2000 жылы кәсіпорын қызыметін бастағаннан кейінгі екінші жылболып табылады,
Екінші жылдағы ең манызды шара. Ол шара жаңа, екінші
2001 жылы Луговое ауылында Кеңсе құрылысын бастады. Кеңсе құрылысы
2002 жылдан бастап кәсіпорын льготты салық түрін өсімдік шаруашылығы,
2004-2006 ж.ж аралығын егіннен түсетін пайдамен байланысты. Осы жылдар
2000 – 2003 ж.ж аралығында серіктестк егін шаруашылығы саласында
2006 жылы “Тас үгіту” зауытының құрылысы аяқталды. Жол құрылысымен
Қазақстан республикасында бірінші, валюталық дағдарыстан кейін қызметін ауылшаруашлық өнім
“ АКА ” Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі коммерциялық ұйым. Кез-келген
негізгі шаруашылық түрлері;
негізгі емес шаруашылық түрлері;
Кәсіпорын құрылғанда негізгі мақсаты ауылшаруашылық өнімдерін өндіру болатын. Уақыт
егін шаруашылығы:
○ бидайды өндіру, оны өңдеу;
○ күнбағысты өндіру, оны өңдеу;
мал шаруашылығы:
○ Мал басын кобейту мен бордақылау;
○ Ет өнімін сату;
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің айналысатын қосымша қызмет түрлері:
құрылыс қызметі;
құрылыс материалдарын өндіру;
құрылыс материалдарын сату-сатып алу;
жол құрылыс материалдарын шығару;
жанар-жағар май саудасы;
қонақ үй, мейрамхана, кеңселерді жалға беру, қызмет көрсету саласы;
техникалық қызмет станциясы (СТО);
автокөлік, техниканың қосалқы бөлшектерін өндіру, сату-сатып алу;
кен орындарын жетілдіру, пайдалы қазбаларды іздеу және барлау т.б
Кәсіпорын өндірісін жүзеге асыруды және дамытуды тек қана ішкі
- құрылыс қызметі, құрылыс-жинақтау, жұмыстары, құрылыс учаскесін дайындау,құрылыс заттарын
- Ұн тартатын өндірістік, ауыл шаруашылық өнімділігінің оның ішіндегі
- Халық тұтыну тауарлары,тамақ өнімдерің жасау,сатып алу,жеткізу және сату,
- Әрлендіру,жарнамалық,кеңес беру жән делдалдық қызмет,басып шығару қызметі,полиграфиялық қызмет,ақпараттық
- Мекемелер,азаматтарға автокөлік қызметтерін көрсету, теміржол тасымалдау және
- Халыққа тұрмыстық,әлеуметтік,тұрған және медициналық қызметтер көрсету,осы мақсатта
- қағаз массасы қағаз және қатты қағазды шығару,
- жиһаз, техникалық құрал-жабдық, өнеркәсіптік және құрылыс материалдарды, ағаш,м
- сыртқы экономикалық қызмет, экспорт, импорт ғылыми зерттеу және
- кен орындарын жетілдіру, пайдалы қазбаларды іздеу және
- қызметтің ҚР заңнамасымен тиым салынбаған басқа түрлері.
Серіктестіктің негізгі мақсаттары үстіде қарастырылған қызметтерді жүзеге асыра отырып
2.2 Кәсіпорынның қаржы ресурстарының құралу көздері
Кәсіпорынның қаржы ресурстарының құралу көздерінің құрылымының негізгі бидай өндіру
Кәсіпорын бидай шаруашылығында 2 түрлі бидай сорттары өсіріледі
- “Астана”
“Светланка”.
Бидай жинаудан бір гектарға деген орташа жылдық өнімділігі:
2005 - 13,3 ц/га;
2006 – 10,5 ц/га;
2007 – 11 ц/га;
2008 – 7,3 ц/га ;
Жер көлемі. Егістікті гектармен санағанда кезеңдік егістік алқабы:
2005 - 5005 га
2006 – 4950 га
2007 – 5105 га
2008 – 5025 га
2009 – 5220 га
Бидайдын сорттары:
2005 – Астана, Акмола-2(Светланка)
2006 – Астана, Акмола-2(Светланка)
2007 - Астана, Акмола-2(Светланка)
2008 - Астана, Акмола-2(Светланка)
2009 - Астана, Акмола-2(Светланка)
Бидай өңдеуден өткізілді:
2005 - 5350,3 т
2006 - 5104,5 т
2007 - 5168,2 т
2008 - 2292,5 т
Кәсіпорынның биды өңдеп және өңдемей сатудағы қаржылық пайдасының айырмашылығы.
Кесте 3 - Бидайды сатудан түскен пайда.
№ өндіріс жылы
(жыл) егістік алқабы
(га) орт. өнімд-ілігі (т/га) 1 т бид. өткізу бағ.
(т) өңделген бидай
(т) өңделмеген бидай түсімі
(KZT) өңделген
бидай түсімі
(KZT)
1 2005 5005 1,33 16 950 6656,65 5350,30 22
2 2006 4950 1,05 17 005 5197,50 5104,50 1
3 2007 5105 1,10 17 350 5615,50 5168,20 7
4 2008 5025 0,73 14 234 3668,25 2292,50 19
5 Орташасы: 5021,25 1,0525 16 385 5284,475 4478,875 12
6 Жиыны: - - - 21137,9 17915,5 51 067
Соңғы 4 жылдыа бидайдың орташа өнімділігі 1,0525 т/га тең.
- Өңделмеген бидай саудасынан
- Өңделген бидайдан түскен
Бидайды өткізу түріне байланысты табыстың өзгерісі. Бидайды өңдеп ұнға
4 жылдық жалпы өнімді тек қана өңдемей сатудан түсетін
Кесте 4- Бидайды ұнға айналдырып сатудан табыстың ұлғаюы:
№ Бидайдың күйі 4 жыл алынған өнім (т) 1
1 өңделмеген 3222,4 16385 346344491,5
2 өңделген (ұн) 17915,5 29837,5 630702091,3
3 жалпы 21137,9 46222,5 -
4 өңдеуден түсетін табыс.(%) - - 182,10%
Кестеде келтірілген мәліметтер өнімді сату алдындағы күйімен байланысты. Бидайды
4 жыл ЖӨ-і өңдемей сатудан табыс(тг) = 21137,9*16385 =
4 жыл ЖӨ-і өңдеп сатудан табыс(тг) = 21137,9*29837,5 =
Сандардың арасындағы айырмашылық, олардың процент күйінде берілгенде анық байқаладыұ
- өңдеуден түсетін табыс(%) = 346344491,5 * 100/630702091,3
Кәсіпорын тауардға кеткен шығынды есепке алуға көп көңіл бөледі.
Мемлекетке салық төлеу кәсіпорынның мемлекетпен экономикалық қатынасының маңызды бөлігі.
Содан кейін болашақ кезеңдегі шығындар есептеледі, сатуға жарамсыз тауарларды
Дайын өнімге кеткен шығынды есептеу кезінде калькуляция әдісін қолданады.
Кәсіпорын заңды тұлға ретінде өзіне тиесілі салық түрлерін төлуді
Серіктестіктің 2007-2008 ж.ж қаржылық жағдайы талданып жатқандықтан, сол кезеңдерде
корпоративті табыс салығы;
қосымша құн салығы;
жер салығы;
мүлік салығы;
көлік салығы;
әлеуметтік қатамасыз ету салығы;
жер учасклерін пайдаланғаны үшін салық;
Төленген салық түрлеріне байланысты, яғни оларды өткен кезеңмен салыстыра
Ол үшін кем дегенде екі кезеңде бюджетке төленген салық
Бұл жинақта серіктестіктің салық және басқа да міндетті төлемдерінің
Ал кестені жинаудың басты мақсаты кәсіпорын табысының өткен кезеңмен
Кәсіпорын иелігіндегі мүлік оның бухгалтерлік балансының активінде орын алады.
Серіктестіктің қысқа мерзімді активтері бухгалтерлік баланстың бірінші бөлімін құрайды.
Ұзақ мерзімді активтер бухгалтерлік баланстың екінші бөлімін құрайды. Оның
Сонымен қатар активтер монитарлы және монитарлы емес деп ажыратылады.
- Монитарлы – ақша қаражаттары, қысқа мерзімді қаржылық салымдары
- Монитарлы емес – ақшалай күйде емес, бирақ ақшалай
Кестенің негізгі мақсаты жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің мүлкінің активтерінің
Кәсіпорын маңызды компоненттерінің бірі ол кәсіпорынның мүлкі. Ол
Осы кесте кәсіпорынның қаржылық төлем қабілеттілігін анықтауға оны
Кесте 5 - Кәсіпорын мүлкінің құрылымы және өзгерісі. (2007-2008
№ Көрсеткіштер жыл басы жыл соңы өзгеріс(+,-)
сомасы мың.тг баланстағы мөлшері (%) сомасы мың.тг баланстағы мөлшері
1 Ақша қаражаттары 15502,13 2,45 1247,96 0,17 -14254,17 -91,95
2 Қысқа мерзімді дебиторлық берешектер 34698,74 5,48 36231,7 5,05
3 Запастар 216574,56 34,22 173873,17 24,25 -42701,39 -19,72
4 Ағымдаасы салықтық активтер 284,32 0,04 5844,65 0,82 5560,33
5 Басқа да қысқа мерзімді акв. 2580,41 0,41 1640,05
I Айналымдағы активтер 269640,16 42,61 218837,53 30,52 -50802,63 -18,84
1 Негізгі қаражаттар 336669,73 53,20 449064,09 62,62 112394,36 33,38
2 Биологиялық активтер 14036,03 2,22 24444,78 3,41 10408,75 74,16
3 Басқа да ұз. мерзімді акв. 12520,82 1,98 24761,74
II Айналымнан тыс активтер 363226,58 57,39 498270,61 69,48 135044,03
* Кәсіпорынның барлық мүлкінің құны 632866,74 100,00 717108,15 100,00
Ағымдағы активтер жыл басымен салыстырғанда жыл аяғында 50802,63
Айналымнан тыс активтерде жыл басымени салыстырғанда 2,6 есеге,
Өткен жылмен салыстырғанда Серіктестіктің баланстағы акивтерінің артуы оның “айналымнан
Кәсіпорынның жылдық пайдасы барлық жылдық кірістердің жиынынан барлық жылдық
Солардың ішіндегі өндірсті іске асыруға кеткен шығындардың орны бөлек.
- Сыртқы қаржыландыру көздері;
Ішкі қаржыландыру көздері жатады.
Ішкі қаржыландыру көздерін ғана пайдаланатын кәсіпорындар өндірісті қарыздық капиталмен
Өнімді өндіруге және өңдеуге өзінің ақша қорларын пайдаланатын, сонымен
Банктерден алынаты кредиттер;
ЗТ-дан алынатын ақша қаражаттары жатады;
Кәсіпорынға салынған инвестицияларды т.б жатқызамыз.
Серіктестіктің айтып кететін ерекшелігі бар. Кәсіпорын 10 жылдың
“АКА” ЖШС-нің өндірісті қаржыландыру көздері кестеде келтірілген.
Кестеде екі жылдық қаржы ресурстарының құралу көздері қамтылған.
Кесте 6 - Өндірістің қаржы ресурстарының құралу көздерінің құрылымының
№ көрсеткіштер 2007 2008 өзгеріс (+,-)
сома мың.тг үлесі
( %) сома мың.тг Үлесі
( %) сома мың.тг үлесі
( %)
1 Өзін өзі қаржыландыру
246965,47 93,62 292972,36 87,47 46006,89 130,49
2 Банктерден алған ақша сомалары
0 0,00 0 0,00 0 -
3 ЗТ алынған қарыз ақша сомалары
16820,23 6,38 41966,3 12,53 25146,07 274,45
барлығы 263785,7 100,00 334938,6 100,00 71152,96 139,67
Кестеде келтірілген мәліметтер кәсіпорынның өндірісті ішкі және сыртқы қаржыландыру
Кәсіпорын өнірісті қаржыландырудың сырқы көздеріне Банктерден алынған кредиттерді пайдаланбағаны
Кәсіпорын банктерден несие алуға мұқтаж емес. Өндірісін жүргізу
2.3 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау үшін келесі әдістер пайдаланылады:
кәсіпорынның қаржылық жағдайын қазіргі заманға сай және объективті түрде
қаржылық жағдайды жақсарту. Жақсарту жолдарын қарастыру. Оның төлем
қаржылық өзгерістерді мүмкіндігінше болжау.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудағы мәліметтер көзі бухгелтерлік баланс болып
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы тұрақты, тұрақсыз және кризистік болу мүмкін.
Кәсіпорынның қаржылқ жағдайын талдау әдетте горизантальді және вертикальді талдаудан
Кесте 7 - Есепті кезеңдегі баланс мәліметтерінің өзгерісі
№ көрсеткіштер жыл басы жыл соңы өзгеріс(+,-)
сомасы мың.тг баланстағы үлесі (%) сомасы мың.тг баланстағы үлесі
I Айналымдағы активтер 269640,16 42,61 218837,53 30,52 -50802,6 -18,84
II Айналымнан тыс активтер 363226,58 57,39 498270,61 69,48 135044
* Активтердің балансы: 632866,7 100 717108,1 100 84241,4 13,31
I Қыс. мерзімді міндеттемелер 112095,46 17,72 122489,94 17,08 10394,48
II Ұз.мерзімді міндщеттемелер 96209,83 15,20 179888,65 25,09 83678,82 86,97
III Жарғылық, резервтік кап-л. 424561,45 67,08 414729,55 57,83 -9831,9
* Пассивтердің балансы: 632866,7 100 717108,1 100 84241,4 13,31
Жинақталған бухгалтерлік балансты сараптау кеінде 2008 жылы 2007
Жыл ссоңында жыл басымен салыстырғанда пассивтегі жарғылық және
Қысқа мерзімді міндеттемелердің пассивтегі үлесі жыл басымен салыстырғанда
Қорыта келгенд Кәсіпорынның есепті жылғы балансының динамикасында өткен
Жарғалық, резервтік капитал міндеттемелердің 57,83 %- құрауы, кәсіпорынның
Төлем қабітеттілік – бұл кәсіпорынның өзіне алған міндеттемелерін уақытылы
Төлемқабілеттілікті талдауғ кіреді:
баланстың ликвидтілігін талдау
ликвиттілік коэфиценттерін талдау.
Баланстың ликвидтілігі оның міндеттемелерін активтерімен жабу мүмкіншілгімен анықталады. Активтердің
А1 – ликвидті активтер (ақша қаражаты, қысқа мерзімді қаржылық
А2 – жылдам өтімді активтер (қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар)
- қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар – 36231,7
А 3- өтімділігі төмен активтер (запастар, ҚҚС, ұзақ мерзімді
- запастар –173873,2
-басқа да айналымдағы активтер – 1640 мың тг.
-ҚҚС – 5844,6
А4 – қиын өтімді активтер ( ұзақ мерзімді активтердің
П1 – қысқа мерзімді міндеттемелер ( кредиторлық қарыздар)
кредиторлық қарыздар – 115669,2
П2 – қысқа мерзімді пассивтер (қысқа мерзімді кредиттертер мен
-басқа да қысқа мер. активтер – 5468,1
-міндетті және ерікті төлемдер – 1352,7
П3 – ұзақ мерзімді міндеттемелер (ұзақ мерзімді пассивтер, болашақтағы
ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар – 179888,6
П4 – тұрақты пассвтер (кпитал, резервтер)
жарғылқ қор – 103 мың тг.
Резервті қор – 63366,2 мың тг.
Бөлінбеген табыс – 351260,3 мың тг.
Мына теңсіздіктер орындалғанда баланс ликвидті болып табылады:
А 1 ( П 1; А 2 ( П
Теңсіздіктерге оралатын болсақ:
А 1 ( П 1 теңсіздігі бойынша ликвидті
А 2 ( П 2 теңсіздігі орындалып тұр, яғни
А 3 ( П 3 Ұзақ мерзімді міндеттемелрден
А 4 ( П 4. П4
Қорыта келгенде жүргізілген зерттеулердің нәтижелеріне сүйене отырып Серіктестіктің
3 «АКА» ЖШС-ның ресурстарын пайдалану тиімділігі мен жетілдіру жолдары
Жинақталған бухгалтерлік балансты сараптау кезінде 2008 жылы 2007
Жыл соңында жыл басымен салыстырғанда пассивтегі жарғылық және
Қысқа мерзімді міндеттемелердің пассивтегі үлесі жыл басымен салыстырғанда
Жалпы кәсіпорынның төлем қабілеттілігі және несие қабілеттілігі жоғары деңгейде.
Қаржылық жағдайды одан әрі дамыту, оны жақсарту үшін кәсіпорныға
1.Қазіргі заманғы есеп айырысуларды уақытылы тексеру арқылы дебиторлық қарыздардың
2.Тауар-материалдық қорларды төмендету. Бұл да ақшаның айналысқа түсуіне мүмкіндік
3.Өнімді нақтырақ тоқталатын болсақ, бидайды өңдеп сатуды мүмкіндігінше ұлғайту.
4. Тұрақты шығындарды үнемдеудің арқасында тауардың өзіндік құнын төмендету.
5.Өнім өндіру кезінде экологиялық сақтық, денсаулық қорғау, қауіпсіздік техникасы
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттырудың ең бір маңызды жолы -
Өнім өндірудің қандай көлемінде, өткізуден түскен табыс өнімнің толық
Оның негізгі мақсаттары:
- Өндірістің қаупі көлемін анықтау;
- Өнім өткізуден түскен табыстың қаупті көлемін анықтау;
- Тұрақты шығындардың қаупті деңгейін есептеу;
- Өткізудің қаупті бағасын есептеу болып табылады.
“Рентабельділік шегі” – кәсіпорынның қаржылық жағдайын оңтайландыру-дың маңызды бағыттарының
Осылайша, бұл іс-шараны жүргізу біздің кәсіпорын үшін өндірістің қаупті
Кәсіпорынның негізгі қызметі екі бағытта дамыған:
егін шаруашылығы;
мал шаруашылығы
Осы екі саланың жоғары деңгейде дамығаны егін шаруашылығы екеніне
Мал шаруашылығына байланысты болашақтағы жоспарлар жүзеге асырылса, саріктестіктің мал
Мал шаруашылығын дамытумен қатар кәсіпорын жанама қызмет түрлерін дамыту
Болашақта құрылыс қызметі, құрылыс-жинақтау, жұмыстары, құрылыс учаскесін дайындау,құрылыс
Жас астанамыз Астананың қасында орналасу құрылыс материалдарын сату мен
Серіктестік қызмет көрсату саласында да атқаратын жұмыстары аз емес.
Серіктестіктің жалпы дамытуға және айналысуға көңіл бөліп
Сұраныс жоғары, шығын аз қызмет түрлеріне әрлендіру, жарнамалық, кеңес
Транспорт саласы қашан болса да экономикада алатын орны ерекше
Мекемелер, азаматтарға автокөлік қызметтерін көрсету, теміржол тасымалдау және
Сонымен қатар болашақта халыққа тұрмыстық, әлеуметтік, тұрған және медициналық
Қорытынды
Ресурстар дегеніміз – тауарларды өндіру және қызмет көрсету үшін
Нарықтық экономика жағдайында ресурстардың сақталу процесі ұдайы өндірісті артады.
Қаржылық жағдайды одан әрі дамыту, оны жақсарту үшін кәсіпорныға
1.Қазіргі заманғы есеп айырысуларды уақытылы тексеру арқылы дебиторлық қарыздардың
2.Тауар-материалдық қорларды төмендету. Бұл да ақшаның айналысқа түсуіне мүмкіндік
3.Өнімді нақтырақ тоқталатын болсақ, бидайды өңдеп сатуды мүмкіндігінше ұлғайту.
4. Тұрақты шығындарды үнемдеудің арқасында тауардың өзіндік құнын төмендету.
5.Өнім өндіру кезінде экологиялық сақтық, денсаулық қорғау, қауіпсіздік техникасы
Қорыта келгенде жүргізілген зерттеулердің нәтижелеріне сүйене отырып “АКА” жауапкершілігі
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын
Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. «Кәсіпорын экономикасы». Алматы 2003 ж.
Балабанов И.Т. «Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта» 1994.
Бородина Е.И. «Финансы предприятий» учебное пособие. - М.: Банки
Стандарты бухгалтерского учета. Национальная комиссия Республики Казахстан. - Алматы,1996.
Джумабаев С.К. «Управление человеческими ресурсами».Алматы 2000
Жатқанбаев Е.Б. «Аралас экономика негіздері» Алматы 2002
Ковалев А.И., Привалов В.П. «Анализ финансового состояния предприятия». Центр
Канторович Л.В. «Экономический расчет наилучшего использования ресурсов».
Кубышкин И. «Использование финансового анализа для управления компанией»
Попова М. «Как вывести предприятие из финансового кризиса» 2005
Методические рекомендации по составлению финансовой отчетности. Утверждены директором Департамента
О бухгалтерском учете. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу
Ефимова О.В. «Как анализировать финансовое положение предприятия», «Бизнес-школа» 2004.
Любушкин Н.П. «Анализ финансово-экономической деятельности предприятия». 2005
«Информационное общество Казахстана» статистический сборник
Дюсембаев К.Ш. «Қаржылық талдау». Алматы, 2000
Лысенко И. А.«Финансы предприятия: имущество, фонды, налоги»2006
Гусева Е.Г. «Управление производством на предприятии» 2004
www.stat.gov.kz
Өндіріс факторлардың қосылуы
Жер
Еңбек
Капитал
Жер - өндірісте пайдаланылатын табиғи ресурс
Еңбек – бұл адамның өндірістегі қабілеті мен дағдысы
Капитал - өндірісте пайдаланылатын ресурс
Кәсіпкерлік қабілеті
Өндірістің бұл факторы жер, еңбек, капитал ресурстарын бір кәсіпорында

Ұқсас жұмыстар

Кәсіпорындардың қаржылық ресурстарын басқаруды қалыптастырудың экономикалық механизмін жетілдіру жайлы

Кәсіпорынның қаржы ресурстарының құрамы

Кәсіпорындардың қаржылық ресурстарын басқаруды қалыптастырудың экономикалық механизмін жетілдіру

Қаржылық ресурстар жайлы түсінік

Кәсіпорынның қаржыландыру көздерінің құрылымы

Қаржы ресурстарының қалыптасуымен оларды пайдалануды талдау

Меншікті капиталдың маңызы, орындайтын функциялары мен құру тәртібі

Қаржылық менеджмент

Қарастырылған процестер қаржы қатынастарының күрделі тоқайласуын