Қаржылық басқарудын
Мазмұны
Кіріспе
І Өнеркәсіпті басқарудың теориялық әдістемелік негізі
1.1. Өнеркәсіпті басқарудың түсінігі
1.2. Өнеркәсіпті басқарудың сипаты мен негіздері
1.3. Өнеркәсіпті басқарудың ұйымдық құрылымы
1.4. Өнеркәсіпті басқарудың функциялары мен әдістері
ІІ Өнеркәсіпті басқарудың ерекшеліктерін талдау
2.1. Кәсіпорынның ұйымдық экономикалық сипаты, негізгі көрсеткіштерін талдау
2.2. Өнеркәсіпті ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі
ІІІ Өндірісті басқаруды жетілдіру
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Қосымша
Кіріспе
Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуі кәсіпорындарды бәсекенің артуы, өндірістік шығындардың
Нарық жағдайында кәсіпорындардың тиімді қызмет етуі, экономикалық өсуі және
Кәсіпорынның өсуі - бұл негізінен кәсірорын көлемінің артуы және
Өндіріс тиімділігі материалдық құндылықтардың өндіріс үрдісіне жататын, экономикалық жүйенің
Экономикалық тиімділік экономикалық жүйенің әр деңгейінде пайдалы соңғы нәтиженің
Біздің ойымызша, өнеркәсіптік өндірістің экономикалық тиімділігі – кәсіпорын әзірлеген
Инвестициялық жобаларды дайындай отырып ссудалық қаражаттарды бизнеске тарту соңғы
Жобалық несиелеу бұл халықаралық және отандық тәжірибеде қолданылатын несиелеудің
инвестициялаудың стратегиясын анықтау;
инвестициялаудың белгілі бір уақытша аясын белгілеу;
инвестициялық приоритетті анықтау;
баламалы нұсқаларды қарастыру;
бір уақытта бірнеше көздер арқылы қаржыландырыла алу;
І Өнеркәсіпті басқарудың теориялық әдістемелік негізі
1.1. Өнеркәсіпті басқарудың түсінігі
Өндіріс тиімділігі материалдық құндылықтардың өндіріс үрдісіне жататын, экономикалық жүйенің
Экономикалық тиімділік экономикалық жүйенің әр деңгейінде пайдалы соңғы нәтиженің
Біздің ойымызша, өнеркәсіптік өндірістің экономикалық тиімділігі – кәсіпорын әзірлеген
Өндіріс тиімділігі кәсіпорын қызметінің соңғы нәтижесімен анықталып, ұйымдастыру,
- өндірістің технологиялық базасын дамыту;
- өндірістегі инновоция;
- өндірістік шығындардың экономикалық тиімділігін арттыру;
- инвестициялық саясатты оңтайландыру,
- өндірістік жүйенің құрылымын жетілдіру.
Өндірістің тиімділігі өндірістік шығындарды төмендетуге тәуелді. Кәсіпорын
- өндіріс үрдісінің барлық кезеңдерінде материал, еңбек және
- төмендетілуі тиіс шығындардың түрін талдау; бірнеше шығындар
- жұмысшылардан үнемдеу ұсыныстарын алу;
- шығындардың әр элементінің жағдайын жүйелі бақылау;
- ұсынылған жаңа әдістерді әзірлеу, олардың енгізілу және
Өнімділікті жоғарылату - өнімді немесе еңбекті өзгерту процесін басқару
өнім көбейеді, шығындар азаяды;
өнім көбейеді, шығындар өзгермейді;
өнім көбейеді, шығындар өседі, бірақ өсу қарқыны төмен болады;
өнім көлемі өзгермейді, шығындар төмендейді;
өнім азаяды, шығындар төмендейді, бірақ мұның төмендеу қарқыны
Осылайша, өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру әр кәсіпорын үшін маңызды
1.2. Өнеркәсіпті басқарудың сипаты мен негіздері
Нарықтық экономика жағдайында жұмыс істеуші өндірістік кәсіпорындардың қаржылық жағдайын
қаржылық жағдайға және оның есеп беру мерзіміндегі өзгерісіне баға
активтер мен олардың қалыптасу көздері арасындағы сәйкестікті, оларды таратудағы
айналым капиталының көлемін, оның өсуін
қаржы-есептік және несие ережесін сақтау;
өндірістік кәсіпорын активтері және оның міндеттемелерінің құрылымын зерттеу;
ағымдағы активтердің айналымдылық есебі, оның ішінде
баланстың өтімділігін, өндірістік кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының және төлеу қабілеттілігінің
өндірістік кәсіпорын табыстылығын бағалау;
өндірістік кәсіпорын табысының
өндірістік кәсіпорынның іскерлік белсенділігін анықтау;
өндірістік кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзімді
Қаржылық жағдайды талдау өндірістік кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдаудың қорытындылаушы
Кесте 1 - Шаруашылық жүргізуші субъектілер сыныптамасы
Қызметтің
сфералары
бойынша
Материалдық
Материалдық емес
(өндірістік емес)
Өндірістің
түрлері
бойынша
Тауарлар, жұмыстар
Қызметтер
Қызметтің
сипаты
бойынша
Коммерциялық
Коммерциялық емес
Меншіктің
нысандары
бойынша
Мемлекеттік меншік
Жеке меншік
Қоғамдық ұйымдардың меншігі
Шетелдік субъектілердің меншігі
Аралас
Ұйымдық-
құқықтық
түрлері
бойынша
Шаруашылық
Серіктестіктер мемлекеттік
Коопе-
Ратив-
Тік
Қоғамдық
ұйымдар өндіріс-
тік емес сфера-
ның
ұйымда-
ры мен меке-мелері
шаруа-шылық
жүргізу
құқы-
ғын-
дағы
жедел басқару
құқы-
ғын-
дағы
Толық серіктестік Жауапкершілігі шектеулі серіктестік Акционерлік қрғам Қосымша жауапкершілігібар
Өндірістік кәсіпорындардың қаржылық жауаптылығы бюджет, қорлар алдындағы міндетті орындамағаны
Өндірістік кәсіпорындардың қаржылық жауаптылығы кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру жүйесімен және
Нарықтық экономика және меншіктің әр түрлі түрлеріне негізделген сан
Шаруашылық қызметтің нәтижелігіне мүдделік бірдей дәрежеде өндірістік кәсіпорындар мен
Сөйтіп, екі экономикалық категорияның − экономиканың негізгі буыны өндірістік
2. Жоспарлық қағидаты өндірістік кәсіпорынның қаржылық қызметі өндірістің мақсаттарына,
Өндірістік кәсіпорын ірірек шаруашылық құрылымға − бірлестік, ассоциация, концерн
3. Өндірістік кәсіпорындар мен ұйымдар меншігінің барлық нысандарының теңдігі
4. Өндірістік кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың қажетті қағидаты − басқарудың
Нарықтық экономика жағдайында өндірістік кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастыруда елеулі өзгерістер
1.3. Өнеркәсіпті басқарудың ұйымдық құрылымы
Экономикалық талдаудың экономикалық құбылыстар мен процестердің мәнін тану құралы
Шаруашылық қызметін талдау мазмұны өндірістік кәсіпорынды басқару жүйесіндегі ортаңғы
Жоспарлаудың көмегімен өндірістік кәсіпорынның, оның құрылымдық бөлімшелерінің және кейбір
Сурет 1. Басқару жүйесіндегі экономикалық талдаудың орны.
Ресурстар__________ Басқарылатын жүйе
(жабдықтау, өндірістік өткізу, инвестициялық,
маркетингтік және басқа да қызметтер)
Өнімдер мен қызметтер
Басқаратын жүйе
Жоспарлау
Есеп және бақылау
Талдау
Басқару шешімде
ін қабылдау
Өндірісті басқару үшін өндірістік процес пен жоспардың орындалу барысы
Шаруашылық қызметті талдау есеп пен басқару шешімдерін қабылдаудың арасындағы
Талдаудың бұл қызметі - жоспардың орындалуын бақылау және соларды
Өндіріс тиімділігін арттыратын резервтерді анықтау мен пайдалануды талдауға айрықша
Соныменен, шаруашылық қызметті талдау өндірісті басқару жүйесіндегі маңызды
Талдаудың өндірістік кәсіпорынды басқару құралы ретіндегі рөлі қазіргі кезде
шикізаттың жетіспеушілігі мен
басқарудың әкімшілік жүйесінен кету және нарықтық қатынастарға біртіндеп көшуден;
меншікті мемлекет иелігінен алу, өндірістік кәсіпорындарды жекешелендіру мен
Бұл мәселелер өндірістік кәсіпорынды басқарудың жалпы жүйесінің негізгі бірден-бір
Сурет 2. Өндірістік кәсіпорынды басқару жүйесі
Ø
1.4. Өнеркәсіпті басқарудың фнукциялары мен әдістері
Кәсіпорынның ұйымдық құрылымының типін, күрделілігін және иерархиялығын (басқару деңгейлерінің
өндіріс масштабы және сату көлемі;
шығарылатын өнімнің атаулылығы;
өнімнің күрделілігі мен унификация деңгейі;
өндірістің мамандану, шоғырлану, комбинациялау және кооперациялау деңгейі;
аймақтың инфрақұрылымының даму дәрежесі;
кәсіпорынның халықаралық ықпалдастығы (фирмалар, мекемелер және т.б.)
Қарастырылған факторларға тәуелді кәсіпорынның құрылымы сызықтық, функционалды, сызықты-функционалды,матрицалық (штабтық,
Аталған құрылымның әр типі кемшіліктер мен артықшылықтарға ие. Белгілі
Кәсіпорын құрылымын дамыту факторларына мыналар жатады:
маманданудың дамуы мен өндірістің кооперациялануы;
басқаруды автоматтандыру;
менеджмент жүйесінің құрылымын жобалау мен қызмет етуіне ғылыми тәсілдемелердің
өндірістік процестерді рационалды ұйымдастыру қағидасын сақтау (пропорционалдылық, тік дәлділік
бар басқару құрылымын мәселелі-мақсатты құрылымға аудару.
Кәсіпорынның мақсатты-мәселелі құрылымын қалыптастырудың негізгі қағидалары:
мақсатты тәсілдеме, яғни құрылымды кәсіпорын мақсатының ағашы негізінде қалыптастыру;
кәсіпорын басшыларының орынбасарын анықтауда кешенділік (мақсаттар ағашының бірінші деңгейі);
мәселеге бағытталу, яғни нақты мәселені немесе нақты қызметті кәсіпорын
жеке тауар немесе нарық бойынша құрылымдық бөлімшелерді құрған кезде
кәсіпорын мақсатын атқаруда міндетті көлденең үйлестіру үшін арнайы бөлімшелердің
мобильділік пен өзгерістерге құрылымның бейімділігін қамтамасыз ету;
нақты тауарлардың бәсеке қабілеттілігіне жету бойынша шешімдердің координациялығын маркетологтардың
Кәсіпорынның өндірістік құрылымы – бұл бизнес жоспарда берілген дайын
ІІ Өнеркәсіпті басқарудың ерекшеліктерін талдау
2.1. Кәсіпорынның ұйымдық экономикалық сипаты, негізгі көрсеткіштерін талдау
Сұлтан» ЖШС-ның негізгі мақсаты бәсекеге қабілеті жоғары сапалы, халық
Бұл негізгі мақсатқа жету үшін серіктестік келесідей
Ауыл шаруашылығы өнімдерін шығару, өндіру;
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу;
Ауыл шаруашылығы өнімдерін дайындау;
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізу;
Наубайханалық өндіріс;
Ет – сүт және май өнімдерін өндіру мен өңдеу;
Қоғамдық тамақтану, қонақүй пунктерін ұйымдастыру және тағы да басқа
Бұл қызметтер арқылы серіктесттік халықтың, аймақтық мекемелер мен ұйымдардың
Жалпы өазіргі күнде «Сұлтан» ЖШС-ның негізгі қызметі ауыл шаруашылығы
2005 жылдан бастап «Сұлтан» ЖШС-ның өз қызметін жетілдіруге тырысуда.
Жалпы серіктестіктің қызметін ұйымдастыру келесі кестеде көрсетілген 2.1.5 кесте:
Қызмет түрлері Қызмет түсімдері (мың. т г) Үлесі
1 тоқсан 2 тоқсан 3 тоқсан барлығы
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру
Барлығы: 3660669 1434272 1091755 618696 100
Соның ішінде:
Өсімдік шаруашылығы 1496390 556089 639702 444223 62
Мал шаруашылығы 2164279 878183 452053 1742473 38
Құқықтық статусы «Сұлтан» ЖШС-гі Қ.Р-ның заңдарына сәйкес заңды тұлға
Серіктестік өзіне тиесілі мүлікпен барлық міндеттемелермен жуапты болады.
«Сұлтан» ЖШС-ның шаруашылық қызметі.
«Сұлтан» ЖШС-сы ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге негізделген серіктестік. Оның,
Серіктестіктің шаруашылық қызметін жүргізуіндегі ең негізгі қызмет шикізатты
Жерді өңдеудегі көмекші өндіріс құралдарына трактор, комбайын, машина- техникалық
Қазіргі күнде шаруашылық қызметті серіктестік жетілдіре түсуде. Бұған бидайды
2.1.6. кесте. Шаруашылық қызметін талдау.
Атауы 2007 ж 2008ж 2009 ж
өнімнің шығуы өнімнің шығуы өнімнің шығуы
Бидай өсірудің барлығы
Оның ішінде:
Күздік бидайы
Яров. бидайы
Яров. сұлысы
Люцерн арпасы
Сенаж
Қант қызылшасы 1077 тонна
413 тонна
529 тонна
135 тонна
306 тонна
820 тонна
1100 тонна 1120 тонна
600 тонна
390 тонна
120 тонна
320 тонна
550 тонна
15000 тонна 1379 тонна
620 тонна
591 тонна
168 тонна
382 тонна
558 тонна
2500 тонна
Мал шаруашылығы:
КРС барлығы
Соның ішінде сиыр
Қойдың барлығы
Соның ішінде қойлар
Тоқтылар
Таналар
122 бас
56 бас
277 бас
100 бас
80 бас
45 бас
150 бас
70 бас
300 бас
130 бас
120 бас
60 бас
150 бас
54 бас
380 бас
150 бас
200 бас
70 бас
Бұл кестеден көргеніміздей өнімді өндіру жыл сайын артып отыр.
Бұнымен серіктестік сүт өнімдері, нан өнімдері, жүн, тері сияқты
«Сұлтан» ЖШС-ның негізгі шаруашылық қызметі ауыл шаруашылығын жүргізу және
Серіктестің даму тенденциясы ретінде ауыл шаруашылығы өнімдерін дайындаудағы жоғары
«Сұлтан» ЖШС-ның басқару құрылымы.
2.1. сурет
Серіктестіктің басқарудың жоғары органы – серіктістіктің
қатысушыларының жалпы жиналысы. Қатысушылардың жалпы жиналысы серіктестіктегі ғалымдық
Серіктестік өзінің 6 жылдық ғұмырында өзіндік
Енді бұны графикте көрсетейік.
І - өзіндік капитал
2.1.1 сурет. Өзіндік құралдар мен таза
Қазіргі күнде «Сұлтан» ЖШС – інің қаржылық
Негізгі көрсеткіштер кестеден көргеніміздей
Серіктестіктің таза табысы келесі қорларды
резевтік (сақтандыру)
өндірісті дамыту;
әлеуметтік дамытуға;
тұтынуға;
премиялар төлеуге.
Серіктестіктің экономикалық шаруашылығы қызметін келесі
2.1.1. сурет. Серіктестіктің экономикалық шаруашылық
2.2. Өнеркәсіпті ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі
Сонымен қатар ұйымдастырушылық құрылымды жетілдіретін маман ұйымдағы жалпы басқару
Басқару стилін жетілдіретін әдісті қолдана отырып әдетте адамдармен
қатар өндіріске деген қызығушылық жеке менеджерлері және барлық басқару
Басқару стилін жетілдіруді пайдалану алты сатыдан тұратын келесі процеспен
Семинарлар өткізу. Бұл фаза семинарға қатысушылардың өздерінің
басқару стильдерін талдауға және мәселерді шешудің топтық әдістерін білуге
Топтық жұмыс. Бағдарламаның бұл фазасы менеджерлердің бірнеше
түрлі топ жұмыстарын ұйымдастырып үйренуге мүмкіндік береді. Бұл топтар
3.Топаралық қатынас. Бұл үшін ұйымдастырушылық кемелге қол жеткізу үшін
-жиналыс алдында әрбір қатысушы шынайы өндірісті қатынас пен идалды
-одан кейін топ бірнеше күн ішінде оқшауланған ортада шынайы
-кейінірек топтар кездесіпр, өз өкілдері арқылы өз пікірлерімен бөліседі;
Ұйымның идеалды стратегиялық моделін жасау. Бұл фазаның мақсаты
ұйымдастырушылық кемелге жету үшін жоғары басшылықпен жетекшілік етілуі тиіс
-ұйымның минимальды және максималды қаржылық міндеттерінің дәл анықтамаларын әзірлеу;
-нарық сипаттамасының және көлемінің дәл және жедел анықтамасын тұжырымдау,
-ұйымдастырушылық құрылымды жетілдіру
-ұйымда шешім қабылдаудың негізгі ережелерін тұжырымдау;
-өсіп жатқан қуаттарды жұмысқа қосу және моральдық тозу мен
Идеалды стратегиялық модельдерді енгізу. Егер алдыңғы төрт
фаза сәтті аяқталатын болса, бұл ендірменің негізгі кедергілерінің көнергендігін
-ұйымның іскерлік сегменттері анықталады;
-ұйымды құрылымдық бірліктерге бөлу жүреді;
-әрбір құрылымдық бірлік үшін жоспарлауға жауапты команда тағайындалады;
-алуан түрлі бөлімшелер жүйесін тиімді басқару үшін құзырлы ұйымның
Жүйелік бақылау. Қозғалыстың формальды және формальды емес
өлшемінен және бағытын бағалаудан, деңгейінен сандық және сапалық сипаттамасынан
ІІІ Өндірісті басқаруды жетілдіру
Өндірістің тиімділігі көбінесе өндіріс технологиясын таңдауға тәуелді. Технология өндірістің
Тек жаңа технологиялар ғана Қазақстанның өндірістік саласының тұрақты дамуына
2006 жылы қабылданған «Инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау
Шетелдік тәжірибе көрсеткендей, ғылыми-техникалық потенциал- кез-келген мемлекеттің өркендеуінің кепілі.
Көптеген дамушы елдер табиғи ресурстарға бай бола тұра, тұрақты
Қазіргі таңда ел экономикасы дамуының шешуші факторлары - ғылым
Жапондықтар жаңа өнімді ойлап табу және оны жасап шығару
Ал Қытайда жаңа техника мен жоғары технологияны өндіріске енгізумен
Стратегияның негiзгi мақсаты – бәсекелестiкке шыдайтын, импорт алмастырушы және
Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасына сәйкес бiз экономиканың шикiзаттық бағытынан арылып,
Қорытынды
Өндірістің экономикалық тиімділігі өндірістік кәсіпорынның тұрақты экономикалық өсуі және
Тауар өндірушінің негізгі мақсаты - әлемдік сапа деңгейіндегі жоғары
Өндіріс тиімділігін арттыру үрдісінде негізгі стратегиялық қағидаларды ескерген жөн:
Шығармашылық көзқарас – өндірістік кәсіпорын болашағын көре білу;
Инновация – техника мен технологияны жаңарту; өндірістік ұйымдастыру
Икемділік және бейімделгіштік – нарық талаптарына сәйкес үнемі өзгерістер
Өндірістік өндірістік кәсіпорын қызыметінің үнемі есебін және бағалауын жүргізіп
Өндірістік өндірістік кәсіпорын дамуының әлсіз және күшті жақтарын өзіндік
Өндірістік өндірістік кәсіпорын стратегиясын жүзеге асыру;
Ресурстық мүмкіншіліктерге сәйкес болу;
Персоналды ынталандыру.
Өндіріс тиімділігін арттырудың жалпы стратегиясы жоқ, әр өндірістік кәсіпорын
- жаңа өнім өндіру немесе өндіріліп жатқан өнім сапасын
- нарықты дамыту;
- менеджментті жетілдіру;
- әртараптандыру.
Өндіріс тиімділігін арттыру жолдарын қарастыру әр факторды жеке-жеке есепке
Ұйымдық құрылым ұйымның көлемімен сәйкес келуі тиіс және күрделі
Ұйымның әрі қарай дамуы басқару иерархиясының жаңа деңгейлерінің пайда
Қорытындысында дивизиондық құрылым немесе бизнестің стратегиялық бірлігінің құрылымы қолданылуы
Қолданылған әдебиеттер
Кенжегузин М.Б.«Экономика Казахстана на пути преобразований» Алматы-2001г.
Горемыкин В.А., Богомолов О.В. «Экономическая стратегия предприятия».Москва: «Филинъ»-2001г.
Кунельский Л.Э. «Как ускорить рост эффективности»Москва:1998г.
Тимохин М.Н, «Экономика организация промышленного производства» Москва: «Мысль»-1987г.
Уолл Н., Маркузе Я., Лайн Д. «Экономика и бизнес
Словарь банковских и финансово- экономических терминов./Под
Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е издание, Т.24
Андрейчиков А.В., Андрейчикова А.В. «Анализ, синтез, планирование решений в
Модульная программа для менеджеров . Кременов Г.Р.
Лисицина Н.А. «Экономика, организация и планирование промышленного производства». Минск:
Разъяснение по применению типового плана счетов бухгалтерского учета /
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын
Под. ред. Таль Г.К. Антикризисное управление: Учебное пособие: В
«СҰЛТАН» ЖШС-нің 2007-2011 жылдардағы іс-қағаздары мен жылдық қорытынды есептері.
Қосымша
«Сұлтан» ЖШС – ның 2011 жылғы күтілетін
Өнім түрлері Өлшем бірлігі Көлемі Өнімділік
Егін шаруашылығы
Қыстық бидай га 506 15 7085 800 5668000
Яров бидайы га 350 12 3500 800 3360000
Сұлы га 100 12 1000 700 700000
Қант қызылшасы га 70 200 14000 200 2800000
Көпжылдық шөптер га 147 - 3000 120 360000
Соя га 35 12 420 100 420000
Сенаж -
5000 60 300000
Солома -
500 40 20000
Басқалары -
-
100000
13350000
Мал шаруашылығы
КРС приплоды бас 45
45 3000 135000
Сүт ц 800
750 15 1200000
Салмақты КРС ц 30,0
30 - 225000
Приплод қой бас 90
90 2000 180000
Жүн кг 400
400 70 28000
Салмақты қойлар ц 30,0
30
165000
Басқалары -
770000
2703000
Басқалары -
100000
3
Өндірістік кәсіпорындағы қаржы жүйесінің құқықтық және нормотивті қамтамасыз етілуі
Қаржы басқарудың бөлімше кадрлері
Қаржылық
құралдар
Қаржылық
әдіс
Қаржылық
ақпарат
Қаржылық басқарудын
Техникалық ортасы
Жүйелік басқару
Басқару объектісі
өндіріс
Рынок
Бюджет,
Меншік иелері, контрагенттер
Қаржы ресурстарының көзі
Қаржы ресурстары
Қаржылық қатынас
Материалдық ағым
Қаржы басқаруының үйымдық құрылымы
Ақша ағымы
Ақпарат ағымы
Ақпарат ағымы
Ақша ағымы
Құрылтайшылар кеңесі
Директор
Бас агроном
Бас миханик
Бухгалтер
1107568
67938
1435038
357480
1397025
355507
1395126
395275
7%
20%
17%
56%
Қаржылық басқару
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы
Басқару обьектілерінің функциялары
Басқару ғылымының дамуы
Кәсіпорынның қаржылық менеджменттінің-басқарудың мәні, мазмұны мен құрылымы
Кәсіпорын қаржысын басқару
Менеджмент қызметі
ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАР БАСҚАРУДЫҢДЫ ЖЕТІЛДІРУ
Нарық жағдайында қаржыны басқаруды жетілдірудің қажеттілігі
Қаржылық бақылаудың функциялары