Психологияның салалары және басқа ғылымдармен байланысы
1.1. Психологияның, философия мен жаратылыстану ғылымдары
қойнауынан бөлiнiп шығуы
Ерте замандардан бастап адам баласының назар ақыл-ойы өзiнiң
Ертедегi Шығыс елдерiнде, сонан соң Ежелгi Грецияда адамның
Ежелгi Үндiстан дәрiгерлерi адамның психикалық әрекетiнiң негiзгi органы-жүрек,
Осы негiздерге сүйене отырып, Қытай дәрiгерлерi мынадай типтерге
Адам организмi жайындағы мұндай пайымдаулар ІХ дәуiрлерде, бiр
Б. з. д. VI ғасырда Үндiстанда адамның жан
түсiнiктердi метафизикалық-здептiк мақсаттарды дәрiптеуге пайдаланды. Бүл бағыт
Ерте дәуірдегі Қытай елiнде кеңiнен таралған филокриялық —
Конфуцийдiң бұл пiкiрiн шәкiрттерi әрi карай дамытып, ел
Адамның тәнi мен психикалық тiршiлiгiнде қан айналу процесiнiң
Сонау ерте замандардан берi адамдардың әлеуметтік өмiрi олардың
Өндiрiс пен кәсiптiң, өнер мен мәдениеттiң, салт-саналық дамуымен
Ежелгi грек жұртының ғүламалары — Гераклит (б.'з. д.
Ежелгi дүние тарихында айрықша орын алатын энцист ғалым
Жан жүйесi жайындағы ертедегi iлiм көптеген ойшылдар мен
Ежелгi дүниенiң, құл иеленушiлiк қоғамның iрі қаусап, тарих
1.2. ХVIII ғасырдағы психологиядағы эмпиризм мен ассоциацианизм. ХІХ
Орта ғасырлардағы еуропалық жанның мәңгi өлімi, тәнi, оның
Сонымен, XVIII ғасырдағы психофизикалық қүбылыстардың мәнiсiн ашу ендi
Ассоциативтiк психология. Ньютон ашқан
Психология тарихында ассоциацияны жалпы категориялық ұғым деңгейiне тұңғыш
XIX ғасырдың бiрiншi жартысы — психологияның тарихындағы елеулi
Ассоциациялардың жасалу барысы биология мен жүйке физиологиясын зерттеу
XIX ғасырдың 80—90 жылдарында Г. Эббингауз (1850-1909), Г.
ғылымның дербес сипаты айқын зерттеушiлер жүгiндi,
1.3.Психологияның салалары және басқа ғылымдармен
байланысы
Психология объективтiк шындықты бейнелеудiң ерекше I түрi ретiнде
Психологияның негiзгi қағидаларының бiрi детерминизм қағидасы болып табылады.
Қазiргi психологияда сана мен iс-әрекет бiрлiкте қарастырылады. Сана
Генетикалық (тарихи) қағида, бiрiншiден, барлық псиихикалық құбылыстар әр
Психология ғылым ретiнде жай ғана әртүрлi психикалық құбылыстарды
Психологияны ғылым ретiнде Сипаттауда психологиялық ілімдердiң кейбiр
Екіншiден, психологиялық бiлiмнiң күнделiктi және ғылыми қатынасының сәйкес
Психологиялық бiлiмнiң үшiншi ерекшелiгi — адамның дүниетанымьн, көзқарасын
Қазiргi психология ғылымы әртүрлi тәжiрибе саласымен қатынасты қалыптасудың
психологиялық жағы: нақты iс-ерекет, даму, адамның қоғамға қатынасы
Егер де жiктеудiң бiрiншi негiзiн алатын болсақ, онда
Еңбек психологиясы адамның еңбек iс-әрекетiнiң психологиялық ерекшелiктерiн, еңбектi
Педагогикалық психологияның зерттеу пәнi адамды ақыл мен төрбиелеудiң
Педагогикалық психология саласындағы зерттеулер оқу мен тәрбие мазмұнын
Медициналық психология дәрiгер қызметiнiң жөне ауыр мiнез-қүлқының психологиялық
асыз ету үшiн шаралар жүйесiн талдауды зерттеу болып
Заң психологиясы заң жүйесiн iске асырумен байланысты. Мәселелердi
йгиялық насихаттъщ жөне қарсы насихаттың әдiстерiн, техниканы басқарудың
Спорт психологиясы спортшылардың жеке басы мен психологиялық ерекшелiктерiн,
Патопсихология адамдардың дүрыс психикалық iс-өрекетi бүзылуының әртүрлi түрiн
Салыстырмалы психология жануарлардың психикасы зерттейтiн психологияның саласы.
1.4. Қазiргi шет ел психологиясының негiзгi бағыттары
XX ғасырдың бас кезiнде ғылыми бiлiмнiң ең алдын
Психология ғылымының тарихын зерттеушiлердiң профессор
(натрия саласындағы зерттеулердщ нәтижелері болып табылды. Бұл зерттеулер
Пайыздық саласына клиникалық және эксперименталдiк жасалынды жан-жақты зерттеу
Сонымен, XX ғ. бас кезiнде психиканы эксперименталдiк психологияға
Бихевиоризм - XX ғасырдың бас кезiнде жоғарыда келген
Бихевиоризм психологиядағы прагматистiк бағыт, ол пайда болуы тез
Бихевиористердiң дәлелдеуiнше, негiзгi ғылыми ұғым болып табылатын стимул
Бихевиоризмнiң пайда болуына америка зерттеушi ғалым Э.Торндайктiң (1874-1949)
зандылықтарды бихевиористер механикалық адамға пайдаланды.
Адамдардың жануарлардан олар реакциясының өте күрделi сипатынан Ехевиористер
байланыстылығын ескермеген.Жануарлар психикасын зерттеуге адам мiнез-құлқы моделi П.гсынан
1.5. Психологияның ғылымдар жүйесiндегі орны
Психологияның басқа ғылымдар жүйесiндегi орнын тануға орай психологиялық
Психологияның жалпы ғылыми бiлiмдер жүйесiндегi қызметi – зерттеу
Психологияның аталған ғылымдық үш бұрышпен байланысының мазмұндық, сипаты
Психолог жеткiлiктi дәрежеде өсiмдiктер мен жануарлар тiршiлiгiндегi ерекшелiктердi
Психология үшiн оның қоғамдық ғылымдармен байланысы үлкен маңызга
Психологияның педагогикамен байланысына аса назар аударған жөн. Әлбетте,
Қазiргi кезеңде нарықтық қоғам оқушысын неге үйрету керек?
Психологияньщ аса қажеттiгi педагогиканың тәрбие орай
Солай болса да,
Психологиялық бiламдердiң даму ерекшелiктерi психологияның басқа ғылымдарға тәуелдi
Психологияның негiзгi мiндетi психикалық iс-əрекет заңдарын даму барысында
Психологияның дербес ғылымға айналуында оның ХIХ ғ. басталған
жаратылыстану ғылымдарымен бiрлiкте зерттелуi үлкен маңызға ие болды.
асқар тау ақпарат қорынан мектеп үшiн нендей бiлiмдi
1.6. XXI ҒАСЫР: ПСИХОЛОГИЯ
ҒАСЫРЫНДАҒЬI ПСИХОЛОГИЯ
Н.Н.Лапге XX гасырдыц соцыидагы психологияиы Приамның өз алдындағы
Осындай психологияның тығырыққа тiрелген шағымда бiз (психологтар) үстаздарымыз
Ұстаздарымыздың бiрi — В.И.Вернардский адамзат басынан өткiзiп отырған
Ұстаздарымыздың бiрi — Л.С.Выготский, ол ерiктi адамның
Солардың iшiнде менiң үстазым Алексей Николаевич Леонтьев те
Бiрiншi жазбаны Леонтьев 1974 жылғы 8 тамызда жазушы
Жазбаларды талдап көрсек, олардыц негiзгi түйiндерi мынадай.
Бiрiншi тезис бойынша психология әлемiиде болып жатқан қүбылыстарлы
Екiншi тезис бойынша психологияпыц дамуы, жаңа психологиялық бiлiмдердiң
Бiрiншiден, психологгардың ой-өрiсi "жеке-жеке әрекет ету психологиясынан" арылған
Үшiншi тезис бойынша А.Н.Леонтьев этика мен психологияиы жақындастыралды.
А.Н.Леонтьев этика мен психология, аксиология мен. психологияның байланысы
Ғалым тұлға психологиясы мен этика, тарихи психология сабақтасқанда
Төртiншi тезис тұлға психологиясын жүйелiк және аксиологиялық
...Тұлға психологиясы — драмалық психология. Бағдарлама бастауы тұлғаның
Барлық шиелеиiстi жаһанды шсшудiн жолдарыпын түрi ретiнде (иемесе
А.Н.Леонтьевтiң қоштасу жазбаларында XXI ғасыр психологиясының эмбрионы жатыр.
А.Н.Леонтьевтi Л.С. Выготскийдiң мәдени-тарихи психологиясынан бөлуге болмайды. Оларды
А.Н.Лсонтьевтiң бесiпiнi тезисi психология мектебiне байланысты. XXI ғасыр
А.Н.Леонтьевтiң бес тезисi, А.Г.Асмолов бойынша, XXI ғасыр психологиясының
А.Г.Асмолов тағы бiр мәселе — "классикалық емес психологияның
1.7. Қазақстанда психология ғылымының қалыптасуы мен
дамуы
Өлкеміздегі психологиялық іргелі ғылыми зерттеулер тек Кеңес өкіметі
Психологияның жаңа бағыттары (гуманистік психология,экзистенциалды психология,когнитивті психология
1.8.Психологияның дербес және тәжiрибелiк ғылымға айналуы
XIX ғасырдың ортасындағы психикалық iс-әрекй философиялық iлiм жүйелерiне
Психикалық құбылыстардың мағынасын түсінудегі диалектикалық материализм
Психологиялық ғылымды практикалық міндеттерді шешуге енгізу, оның
Орта мектепте информатиканың жеке пән болып оқытылуы, көптеген
Қосымша
1. Психология пәнi ненi зерттейдi?
А. Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарын мида бейнелейдi
В. Психологиялық құбылыстардың пайда болуы, даму жолы. қалыптасу
С. Жан туралы iлiм,
2. IIсихикалық процестер дегенiмiз не?
А. Түйсiк, қабылдау, ес, қиял мен ойлау.
В. Көңiл-күй, аффектер.
С. Әрбiр адамның жеке басына тән психологиялық өзгешеліктер,
3. Психология ғылымы неше салаға бөлiнедi?
А. 14.
В. 13.
С. 15.
4. Балалар, жеткiншектер, жастар, ересектер, қарт адамдар
А. Арнаулы психология.
В. Медидиналық психология.
С. Жас ерекшелiк психология.
5. Адам мен қоғам арасындағы қатынаспен айналысатын пси-хологияның
А. Әскери психология.
В. Әлеуметтiк психология.
С. Салыстырмалы психология.
6. "Жан мәңгi өлмейдi" деген көзқарас ғылымда қалай
А. Материалистiк.
В. Терiс көзқарас.
С. Анимистiк.
7. "Жан тәннен бұрын өмiр сүрмейдi, бiр
А. Аристотель.
В. Демокрит.
С. Әл-Фараби.
8. Алғаш психологиялық зертхананы кiм ашты?
А. 1879 ж. немiс галымы В. Вундт.
В. 1890 ж. В. Фрейд.
С. 1910ж. А.В.Лазурский.
9. Психология қай ғылым саласынан бөлiнiп шыққан?
Д. Педагогика.
В. Психология.
С. Философия.
10. Қазақстандағы алғаш "Психология" еңбегiнiң авторы
А. М. Жұмабаев;
В. Ж. Аймауытов.
С. М. Дулатов.
11. Психологияның зерттеу әдiстерiнiң қосымша тобына нелер жатады?
А. Психотренинг, психотерапия, психоанализ.
В. Аутотренинг, коррекция, психопрофилактика.
С. Интервью, социометрия, сауалнама, тест, әңгімелесу.
12. Топтағы "Лидер", "Оқшауланған" адамдарды микротоптарды анықтайтын зерттеу
А. Тест.
В. Социометрия.
С. Интервью.
13. Бақылау әдiсiнiң артықшылығы?
А. Табиғилығы.
В. Уақытпен байланыстылығы.
С. Практикалық жұмыстары.
14. Сауалнама өдiсiнiң артықшылығы.
А. Ашық түрде жүретiндiгi.
В. Жабық түрде жүретiндiгi.
С. Аз уақыт iшiнде көп материал алу.
Қорытынды
Ғылым ретiнде психологяның мiндетi - психикалық өмiрдiң негiзгi
Психологияның, әсiресе, мұғалiмдер үшiн маңызы зор. Анатомия мен
Адам организмi жайындағы мұндай пайымдаулар ІХ дәуiрлерде, бiр
Б. з. д. VI ғасырда Үндiстанда адамның жан
түсiнiктердi метафизикалық-здептiк мақсаттарды дәрiптеуге пайдаланды. Бүл бағыт
18
Психология табиғи және гуманитарлық ғылым саласы ретінде
Қазіргі замандағы психологияның даму жолдары
Психология пәні туралы
Психология ғылымының Ресейде дамуы
Психология ғылымы жайында мәліметтер
Психология табиғи және гуманитарлық ғылым ретінде
Психология жүйесі
Психологияның қоғамдық және гуманитар ғылымдар жүйесіндегі орны
Қазіргі психологияның міндеттері
Писхология мән-мағынасы және оның барша ғылымдар