Орташа деңгей
Мазмұны
Кіріспе……………………………………………………………….......... 3
1 Жалғыздық мәселесінің философиялық-психологиялық талдауы..... 6
1.1 Тарих және философиялық еңбектерде жалғыздыққа деген қатынастың эволюциясы..................
1.2 Жалғыздықтың психологиялық-теоретикалық мәселелері.... 12
1.3 Жасөспірім жасындағы жалғыздық мәселесі ............. 15
1.4 Жасөспірімнің жалғыздығы және әлеуметтік-психологиялық мәселелер............................... 19
2 Жасөспірім жалғыздыгынын психологиялық ерекшеліктерін эмпирикалық зерттеу........................ 24
2.1 Зерттеуді ұйымдастыру....…………………………………….............. 24
2.2 Эмпирикалық зерттеудің талдауы мен қорытындылары....... 28
Қорытынды............................ 41
Ұсыныстар ……………………………………………………....…........... 44
Пайдаланған әдебиеттер тізімі...............…............. 46
Қосымшалар…………………………...…………………………………... 49
Кіріспе
Өмір стилінде үлкен өзгерістер болып жатқан уақытта біз өмір
Осындай кезеңдер әрбір қоғамның өмірінде болады. Тек сонда адам
Сонымен, жалғыздық қазіргі қоғамда адам болмысының мағынасын жоғалтуынан туындайды.
Осы факторларының бірі, жалғыздық сезімінің психологиялық қасиетке аусуы, ал
Сонымен, XX ғасырдың басына қарай ғылым адам өмірінің барлық
Салдары ретінде, өндірістің дамуы адамда автоматизмге дейін робот сияқты
Бізбен алынған тақырып біздің уақытта да өзекті болып келеді,
Жасөспірім жасы өтпелі жас ретінде әлеуметтік рольдерді көп уақыт
Қазақстанның қазіргі уақыттағы қоғамына бірігу үшін жасөспірімдер осы өмір
«Қазіргі әлемдегі адам, біз аралық деп анықтайтың мәдени жағдайында,
Зерттеудің мақсаты – жасөспірім жалғыздығының ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеу нысаны – жасөспірімдердің жалғыздығы.
Зерттеу пәні - жасөспірім жалғыздығының ерекшеліктерін зерттеу болып табылады.
Біздің диплом жұмысымыздың гипотезасы келесіде: жалғыздық күйі жасөспірімдердің
Біздің жұмысымыздың мақсатына сай біз келесі міндеттерді анықтадық:
Жалғыздық мәселесі бойынша психологиялық және философиялық әдебиетке талдау жасау.
Жалғыздық күйін сезініп отырған жасөспірімдерді анықтау.
Өзін жалғыз деп сезінетің жасөспірімдердің тұлғалық ерекшеліктерін анықтау.
Жалғыздық күйін сезініп отырған жасөспірімдердің әлеуметтену ерекшеліктерін анықтау.
Зерттеудің әдіснамалық негізі сана мен іс-әрекет бірлігінің принципі (Ананьев
Бізді қызықтыратын мәселені сараптамалық зерттеу үшін зерттеу бағдарламасына келесі
Байқау.
Әңгімелесу.
Психодиагностикалық әдістер.
Математикалық санағыш әдістері.
Психодиагностикалық әдістер тобын келесілер құрастырады:
«UCLA» шкаласы.
КОС әдісі.
«НЭП» жекелеген сауалнама.
Өзін-өзі бағалауды зерттеу әдістері.
Социометрия.
Зерттеудің ғылыми жаңашылдығы келесіде:
Жалғыздық мәселесі бойынша, соның ішінде жасөспірімдік те, философиялық-психологиялық әдебиетте
Өз-өзің жалғыз деп сезінетің жасөспірімдердің жеке-тұлғалық ерекшеліктерін анықтау;
Жалғыздық күйін сезініп отырған жасөспірімдердің әлеуметтену ерекшеліктерін анықтау.
Зерттеудің сараптамалық маңыздылығы: өңірде алғашқы рет жасөспірім жалғыздығының психологиясы
Диплом жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі тараудан (теоретикалық және сараптамалық),
Жалғыздық мәселесінің философиялық-психологиялық талдауы
Тарих және философиялық еңбектерде жалғыздыққа деген қатынастың эволюциясы
Жалғыздық, күй-жағдай ретінде, адам өзін есінде сақтағаннан бері бар
Это заметно даже в поговорках, аккумуляторах народной мысли: от
Басқа сөзбен, «жалғыздық күй-жағдай индивидпен жеке мәселе ретінде әрқашан
Ежелгі уақытта, адамдардың өмір сүруі қауымдық қана болған кезде,
Ырымдар және салттар, басқа сөзбен жалғыздықпен тәрбиелеу. Жалғыздық осында
Жалғыздықпен жазалау – қуып жіберу. Қоғамның барлық даму кезеңдерінде
Ерікті оңашалау – дүниеден безушілік. Осы оңашалаудың мақсаты -
Орта ғасырдағы христиандылық пұтқа табынушылықтың нанымдарын және ырымдарын шектеді.
Бірақ орта ғасырларда жалғыздыққа деген қарама-қарсы зиялы көзқарас болды.
Осы бағытты романтиктер (арманшылдар) дамытты. Романтизмнің гүлденуімен жалғыздыққа әлеуметтік-психологиялық
Сонымен, адамның толық физикалық оңашаулығы жалғыздықтың пайда болуының жалғыз
Жалғыздық мәселесінің ең терең теоретикалық түсінуі он тоғызыншы ғасырдың
XIX ғасырда протестанттылық жалғыздықтың бұзылған түрткілері трансцендентализмнің философиялық концепцияның
Жалғыздық пен оңашалаудың басқаша концепциясын замандас Торо Сёрен Кьекегор
Кьекегордың идеялары еуропалық экзистенционализммен қабылданған болды, ал нақты алсақ
XX ғасырда экзистенционализмнің басты идеологтарының бірі Жан Поль Сартр
Миюскович Б. өзінің «Одиночество: междисциплинарный подход» [27] деген мақаласында
Миюскович Б. өзінің еңбегінде жалғыздықты ауру деп есептеген З.Фрейдтің
Бубер Мартин «Проблема человека. Перспектива» өзінің мақаласында келесі қорытындыны
Оди Дж. Рэлф, бұл феноменнің терең талдауын өткізе отырып,
Жоғарыда айтылған авторлар өздерінің еңбектерінде берілген феноменді адам өмірінде
Философиялық концепциялар көптегенде ХХ ғасырда өндіріліп жатқан жалғыздық мәселесі
Индивидуализм коммуникабельділіктің жоқтығын туғызды, бұл индивидттердің өзара оқшаулауды шеткі
Американ мәдениетінің тарапында, американ психологтың Маргарет Мидтің [26 ]
Барлық философиялық мектептер мен бағыттар өздерінің көзқарастың принциптеріне сай
К.Ясперстің концепциясы бойынша, нақты коммуникацияға (басқа сөзбен әлеуметтік қатынастарға)
Біздің ойымызша, осы феноменді түсіндіру және өндеуі жөнінде философтар-экзистенционалистер
ХХ ғасырдың ортасында АҚШ-да Д.Рисменнің «әлеуметтік мінез» концепциясы популярлы
Ол қоғамдық құрылымның үш типіне сай келетін мінездің негізгі
П. Халмос «Изолированность и уединение» деген өзінің еңбегінде, адамзат
XX ғасырда адамның жалғыздық трагедиясын түсінумен қатар көптеген гуманистикалық
Сонымен, оңашалау кезендерінде пайда болатын жалғыздық күйі, ал сонымен
1.2 Жалғыздықтың психологиялық-теоретикалық мәселелері
Жоғарыда айтылғандай, жалғыздық күйі барлық уақыттағы адамдарға тән болған.
«Жалғыздық феноменінің психологиялық мәнің күшейтетің акценттердің аусуы, авторлардың пікірінше,
Шүбәсіз, жалғыздық феномені шетет зерттеушілерімен көбісінде зерттелген. Осы барлық
Шетелдік психологияда жалғыздықтын бірқатар теоретикалық модельдері өндірілген:
Неофрейдисттік модель (психодинамикалық). Өкілдері З.Фрейд, Э.Фромм, Рейхман, Салливан. Осы
Гуманистикалық. Өкілдері: К. Роджерс. Жалғыздық – «шын» мен «әлеуметттік
Экзистенциалды бап. Өкілі: К. Мустакас. Жалғыздықтың бұлағы – адамның
Социологиялық бап. Өкілдері: Боумен, Рисмен, Слейтер. Жалғыздық дұрыс немесе
Интеракционистік көзқарас. Өкілі: С. Вейс. Жалғыздық индивидтің әлеуметтік өзараәрекеттесудің
Когнитивті бап. Өкілдері: Литиция Энн Пепла, Мицели,
Ю.П.Кошелева бойынша У.Садлердің жалғыздық моделі жоғарыда айтылған теорияларға жекеше
индивид тағдырының уникалдылығы, туа біткен «меннің» іске асырылуы мен
тұлғаның дәстүрлері мен әдет-ғұрпы, басқа сөзбен құндылықтар, олардың көмегімен
индивидтің әлеуметтік байланыстары, басқа адамдармен қатынас жасауға қолдау жасайтын
өзге адамдарды қабылдау, олармен адам «мен-сен» деген қатынастарды орната
Егер осы мүмкіндіктерінің бірі немесе бірнешеуі іске асырылмаса, онда
Берілген концепция психологиялық еңбектерде жалғыздыққа деген отандас түсінікке жақын
Жалғыздық мәселесі алғашқыда жеке тұлғалық өзара әрекеттесу, қарым-қатынас мәселесі
Қазіргі уақыттағы психологиялық әдебиетте жалғыздық мәселесі бойынша екі көзқарасты
Олардың алғашқысы жалғыздықты «кеңестік» түсінуге жатқызылады. Осында бұл күй
«Жалғыздыққа қарағанда оңашалау қарым-қатынасты кеспейді, тек қана адамды ең
Екінші көзқарас жалғыздыққа деген амбиваленттік қатынасты туғызады. Бір жағынан
1.3 Жасөспірім жасындағы жалғыздық мәселесі
Жеткіншек жасында (10-11-ден 14-15 дейін) жеткіншек өз іс-әрекеті контексінде
Жасөспірімдік жасы, барлық ғалымдардың, зерттеушілердің айтуынша өзіндік сананың қалыптасу
Өзіндік сананың пайда болуы – жасөспірімнің өзінің сырт пішінінде
«Жасөспірімнің арманшылдығы (романтикалығы), басқа сөзбен нақты өмірге кейбір мұратты
Жоғарланған мұрат жасөспірімнің нақты болмысқа қатынасының өлшемі болып табылады.
Жастық шақ-адам өмірінің көктемі. Бұл жайлы халқымыз жеріне жеткізе
Осы жастағылардың арманы да, мақсаты да көп. Бұл оған
Жасөспірімдерді еңбек пен оқу айқын танытады, істе азаматтық
Жасөспірімдік кезең әрі қиын, әрі сыналатын кезең. Бұлай
Бұл кезеңдегі жыныстық толысу – басқа жынысқа ден қоюдың
Ересектік сезімдердің тағы бір қайнар көзі - әлеуметтік негіздер.
Өзін-өзі, айналадағыны тану – қоршаған әлемді жаңаша түсінуіне байланысты.
Сонымен бірге бұл кезең – адамның балауса балалықтан біртіндеп
Жасөспірімдік кезге жалпы алғанда рефлекцияның өсуі, өзіне барынша ден
Жасөспірімнің өмірлік жоспары көбіне қиялдағы сипатта болатыны сияқты бұл
Өзіндік сана мен өзіндік тану қабілеттілігі – адамның ерекше
Өзіндік сана-сезім жоғары психикалық қызметінің дамуының күре тамыры болып
Жасөспірімнің өзіндік сана-сезімінің әртүрлі көріністері оның әрқайсысына қатысты жағдайларындағы
Жасөсіпірім өзінің ойларында өзін жағдайларға, болып жатқан тәртіпке, оған
Сонымен, жасөіспірім өзіне және қоршағандарға өзінің дербестігін, өз тұлғасының
Оңашалау әртүрлі рольдерді ойнауға, әртүрлі жағдайларды (соның ішінде күрделі
Бірақ жеке-даралану урдісі, жасөспірім кезіндегі барлық үрдістер сияқты кері
Жасөспірім де солай, өзінің тұлғасының оңашалауына тырысу кезінде, «мен»
Осы жаңа мақсатқа жетудің жаңа жолы – басқа адамға
Сондықтан, өзін-өзі жалғыз сезінетің жасөспірімнің әлеуметтік-психологиялық мәселелерінде тоқтап кету
1.4 Жасөспірімнің жалғыздығы және әлеуметтік-психологиялық мәселелер
Қоғамда өмір сүру барысында, адамдар өз-өзіне әртүрлі рольдерді алып
Мектеп те жасөспірімнің құрылымдық іс-әрекетіне қолдау жасайды және оның
Әлеуметтік рольдер туралы айту кезінде адам үшін рольдердің негізгі
Жеке тұлғалық өзара әрекеттесу деңгейі, осында жақын адамның түсінуі
Топтық өзара әрекеттесу деңгейі. Топтың жағымды бағасының беруі жеке
Мәдени-тарихи маңыздылықтың деңгейі – тек қана тұтас қоғам, өзінің
Жасөспірім үшін бірінші және екінші деңгейлер өзекті болады. Сонымен
Жеткіншектің ерекше әлеуметтік белсенділігі үлкендер әлемінде, олардың қатынастарында кездесетін
Ол түрлі ұжымдарда қабылданған нормаларды есепке ала отырып, қарым-қатынас
Сонымен, жасөспірім үшін көбісінде референтті топ ретінде құрдастардын тобы
Бұл бәрі де дұрыс, бірақ осында да қарама-қарсылықтарсыз болмады.
Бұл кезеңдегі жыныстық толысу – басқа жынысқа ден қоюдың
Ересектік сезімдердің тағы бір қайнар көзі - әлеуметтік негіздер.
Ересектік сезім сана-сезімнің өзіне тән жаңа құрылымы ретінде жеке
Өзін-өзі, айналадағыны тану – қоршаған әлемді жаңаша түсінуіне байланысты.
Жасөспірім жалғыздығына деген бірнеше көзқарастар бар. Олардың біріншісі –
Жалғыздыққа деген келесі көзқарас жасөспірім жалғыздығын әлеуметтік құбылыс ретінде
Жалғыздық бойынша үшінші көзқарас, бізге ең жақын, ол И.С.Конға
Қорытынды: сонымен, жасөспірім жалғыздығының психологиялық бағыттылығын және оның бар
Берілген жұмыстын мақсатына сай және жасөспірім жалғыздығының ерекшеліктерін әрі
2. Жасөспірім жалғыздыгынын психологиялық ерекшеліктерін эмпирикалық зерттеу
2.1 Зерттеуді ұйымдастыру
Жасөспірім жалғыздығының психологиялық ерекшеліктерін зерттеу үшін келесі бағдарлама құрастырылды,
1 кезең – жалғыздық күйін сезініп отырған жасөспірімдерді анықтау;
2 кезең – олардың жеке-тұлғалық және әлеуметтік ерекшеліктерін
3 кезең – тұлғаның қасиеттерімен жалғыздықты байланысына сандық және
Эксперимент 2008 жылдың қыркүйек айынан 2009 жылдын наурыз айына
Зерттеу мақсаты – жасөспірім жалғыздығының ерекшеліктерін анықтау және зерттеу.
Зерттеу объектісі – жасөспірім жалғыздығы.
Зерттеу пәні жасөспірім жалғыздыгының ерекшеліктері болып табылады.
Біздің диплом жұмысымыздың болжау келесіде: жалғыздық күйі жасөспірімдердің коммуникативті
Бізді қызықтыратын мәселені сараптамалық зерттеу үшін зерттеу бағдарламасына келесі
Байқау.
Әңгімелесу.
Психодиагностикалық әдістер.
Математикалық санағыш әдістері.
Психодиагностикалық әдістер тобын келесілер құрастырады:
«UCLA» шкаласы
КОС әдісі
«НЭП» жекелеген сауалнама
Өзін-өзі бағалау ды зерттеу әдістері
Социометрия.
Зерттеудің қажетті ақпаратың алу үшін әдістер және нақты әдістемелердің
Тестілеу. Осы әдіс көмегімен автормен негізгі зерттеу іске
«UCLA» шкаласы
Жалғыздықты өлшеу үшін берілген. Дениел Расселмен 1978 жылы өндірілген.
Нұсқау: астында әрбір пункт бойынша берілген күйді сіз қалай
Әдістің сұрақтарын ші Қосымшада қараңыз.
Ұйымдастырушылық және коммуникативті қабілеттерді анықтау әдісі
(КҰҚ)
Берілген әдістін мақсаты – коммуникативті және ұйымдастырушылық қабілеттердің даму
Әдіс оқушының жеке тәжіребе бойынша таңыс әртүрлі жағдайларда өзінің
Сауалнама 40 сұрақтан құрастырылған: олардың 20 коммуникативті қабілеттерді зерттеу
«НЭП» жеке-тұлғалық сауалнама
Тұлғаның негізгі параметрлерін зерттеу үшін ұсынылған. Төрт шкаладан құрастырылған:
Өзін-өзі бағалауды зерттеу әдісі
Авторлары - Т.В. Дембо және С.Я. Рубинштейн [3].
1. жақсы
2.ақылды
3.дені сау
4.бақытты
5. әділетті
6. сүйікті
7. мейірімді
8. еңбек сүйгіштік
9. жауапкерші
Өзін-өзі адекватты бағалайтын, шектеулерге бейім емес сыналушылар «өзінің орның»,
Социометрия әдісі
Бұл – топта таңдау негізінде (айрықша көру) жеке аралық
Әдістің мақсаты: Жеке тұлғалық эмоционалды таңдауларының құрылымын анықтау. Топта
Бұл әдіс жанама сұрақтарға жауап беру негізінде іске асырылады.
Берілген әдіс келесі міндеттерді шешеді:
Топтың ұйымшыл-бытыраңқы дәрежесін өлшеу;
Симпатия-антипатия қасиеттері бойынша топ мүшелерінің белгілі автортеттерін анықтау (жетекшілер,
Формалды жетекшісі басқаратын топ ішінде кішкентай құрылымдардың болуын анықтау.
Математикалық статистиканың әдістері
Математикалық санашылық әдістер тобын «Стадия» деген компьютерлік бағдарлама құрайды,
Есептеу келесі формула арқылы өткізілді:
(1)
осында XВ– орташа х таңдамалы белгілер
n – сұрыптама саны (сыналушылар саны)
xk – эксперименттің фиксацияланған нұсқаулары
k – берілген ауыспалының индексі
(2)
осында DB – таңдамалы дисперсия
- орташа квадраттық белгілер
Екі біріккен белгілеріне жататын, іріктеуінің ортанғы шамаларын салыстыру үшін,
(3)
осында, – бір іріктеуінің мәліметтері бойынша
– басқа іріктеуінің мәліметтері бойынша ортанғы белгілер;
m1 және m2 – екі салыстырған іріктеуінің оларға сәйкес
m1 және m2 өз кезегінде келесі формулалар бойынша
;
- бірінші ауыспалының таңдамалы дисперсиясы (бірінші сұрыптау бойынша);
- екінші ауыспалының таңдамалы дисперсиясы (екінші сұрыптау бойынша);
n1 – бірінші сұрыптауда жеке белгілердің саны;
n2 – екінші сұрыптауда жеке белгілердің саны.
Сонымен қатар бізбен келесі белгілер алынды:
Аs- асимметрия. Бұл параметр, графиктың қырқылдығын белгілейтін, кездейсоқ шамаларының
2.2 Эмпирикалық зерттеудің талдауы мен қорытындылары
Жалғыздық күйін анықтау үшін Д.Расселмен (1980) ұсынылған «UCLA» әдісі
Кесте 1
Шала балдарды Г қосымшада қараңыз
X шкаласы Xв1 Dв1 Gв1 As1
Жалғыздық 45,9 12,6 3,54 0,023
1-ші кестеден көрініп тұр, эксперименталды топта жалғыздық шкаласы бойынша
Алынған нәтижелерді салыстыру үшін бақылау тобында да бұл әдіс
Кесте 2
Шала балдарды Д қосымшада қараңыз
X шкаласы Xв2 Dв2 Gв2 As2
Жалғыздық 14,7 6,1 2,47 0,715
2-ші кестеден көрініп тұр, бақылау тобындағы балаларды жалғыздықтын төмен
Алынған қорытындыларды дәлелдеу үшін бізбен Стьюденттің t-критериі бойынша салыстырмалы
3 кесте
X шкаласы Xв1 Xв2 t Айырмашылықтар
Жалғыздық 45,9 14,7 3,83 Бар
Стьюденттің t-критериинің нәтижелері екі топтың таңдамалы орташалардың арасында айырмашылықтар
Көрнекі 1-ші гистограммада көруге болады.
Гистограмма 1
Жоғарыда айтылғандай, өздерін жалғыз сезінетін жасөспірімдерді анықтау үшін, бізбен
Жасөспірімдердің коммуникативті және ұйымдастырушылық қасиеттерін зерттеу үшін коммуикативті және
Кесте 4
Шала балдарды Д қосымшада қараңыз
КҰБ Xв1 Dв1 Gв1 As1
Жоғары деңгей 13,7 1,95 1,4 -0,193
Орташа деңгей 8,2 1,89 1,37 -0,199
Төмен деңгей 19,1 1,64 1,28 -1,18
Кестеден көрініп тұр, эксперименталды топта коммуникативті және ұйымдастырушылық бейімділігінің
Нәтижелерді салыстыру үшін, біз берілген әдісті бақылау топта өткіздік.
Кесте 5
Шала балдарды Е қосымшада қараңыз
КҰБ Xв2 Dв2 Gв2 As2
Жоғары деңгей 19,2 0,6 0,775 -0,344
Орташа деңгей 8,6 1,83 1,35 0,23
Төмен деңгей 11,9 2,98 1,73 0,47
Кестеден көрініп тұр, бақылау топта коммуникативтіліктің жоғары деңгейі ұстем
Алынған қорытындыларды дәлелдеу үшін Стьюденттің t-критерии бойынша салыстырмалы талдау
Кесте 6
Бақылау және эксперименталды топ
КҰБ Xв1 Xв2 t Айырмашылықтар
Жоғары деңгей 13,7 19,2 13,4 Бар
Орташа деңгей 8,2 8,6 0,804 Жоқ
Төмен деңгей 19,1 11,9 13 Бар
Стьюденттің t-критериінің нәтижелері екі топтың орташа таңдамалары арасында айырмашылықтар
Гистограмма 2
«КҰБ» әдісінің нәтижелерінің талдаау келесіні көрсетті. Эксперименталды топтың ішінен
Біз көріп тұрмыз, бақылау топтағы жасөспірімдердің коммуникативті қабілеттерінің орташа
Өзін-өзі жалғыз деп сезінетің жасөспірімдердің жеке-тұлғалық ерекшеліктерін зерттеу үшін,
Кесте 7
Эксперименталды топ
Шала балдарды Ж қосымшада қараңыз
Шкала Xв1 Dв1 Gв1 As1
Экстраверсия 11,6 2,69 1,64 0,371
Интроверсия 18,3 3,35 1,83 -0,913
Нейротизм 14,1 4,84 2,2 -0,216
Психотизм 13,8 5,03 2,24 0,337
Кестеден көрініп тұр, жалғыздықтың жоғары деңгейімен ерекшеленетін топта интроверсия
Кесте 8
Бақылау топ
Шала балдарды З қосымшада қараңыз
Шкала Xв2 Dв2 Gв2 As2
Экстраверсия 18,5 2,27 1,51 -0,456
Интроверсия 12,1 3,92 1,98 0,19
Нейротизм 14,1 3,35 1,83 0,0435
Психотоизм 13,9 2,78 1,67 0,682
Кестеден көрініп тұр, бақылау топта экстраверсия шкаласы ұстем болып
Алынған нәтижелерді дәлелдеу үшін, бізбен Стьюденттің t-критериі бойынша салыстырмалы
Кесте 9 Бақылау және эксперименталды топ
Шкала Xв1 Xв2 t Айырмашылықтар
Экстраверсия 11,6 18,5 12,1 Бар
Интроверсия 18,3 12,1 8,9 Бар
Нейротизм 14,1 14,1 0,09 Жоқ
Психотоизм 13,8 13,9 0,185 Жоқ
Стьюденттің t-критериі бойынша нәтижелер екі топтың таңдамалы орташалардың арасында
Гистограмма 3
Әдіс бойынша алынған нәтижелерді талдай отырып, келесіні айтуға болады,
Басқа сөзбен біздің зерттеумізге сай осы шкала бойынша мәліметтер
Сонымен, «НЭП» жеке-тұлғалық сауалнманың көмегімен өткізілген зерттеудің нәтижесінде экстраверсия
Оқушылардың өзін-өзі бағалауын зерттеу үшін Т.В.Дембо - С.Я.Рубинштейннің өзін-өзі
Кесте 10
Эксперименталды топ
Шала балдарды И қосымшадан қараңыз
Тип Xв1 Dв1 Gв1 As1
Жақсы 4,4 1,83 1,35 0,129
Ақылды 3,93 0,495 0,704 0,08
Дені сау 4,87 1,7 1,3 -0,15
Бақытты 3,13 1,55 1,25 0,21
Әділетті 6,87 0,695 0,834 0,246
Сүйікті 3,47 0,838 0,915 0,101
Мейрімді 7,13 2,55 1,6 -0,55
Еңбек сүйгіштік 8 1 1 -0,444
Жауапкерші 6,87 2,7 1,64 -0,182
Кестеден көрініп тұр, эксперименталды топтың жасөспірімдері өздерін еңбек сүйгішті,
Кесте 11
Бақылау топ
Шала балдарды І қосымшадан қараңыз.
Тип Xв2 Dв2 Gв2 As2
Жақсы 7,67 1,67 1,29 -0,588
Ақылды 8,33 1,24 1,11 0,274
Дені сау 6,87 0,838 0,915 -0,315
Бақытты 8,13 2,27 1,51 0,288
Әділетті 8,4 0,686 0,828 -0,06
Сүйікті 8,67 0,81 0,9 -0,519
Мейрімді 6,47 1,12 1,06 0,08
Еңбек сүйгіштік 6,07 1,07 1,03 0,672
Жауапкерші 7,8 1,03 1,01 -0,442
Кестеден көрініп тұр, бақылау топтағы жасөспірімдер өздерің сүйікті, әділетті,
Алынған нәтижелерді дәлелдеу үшін, бізбен Стьюденттің t-критериі бойынша салыстырмалы
Кесте 12
Бақылау және эксперименталды топтар
Тип Xв1 Xв2 t Айырмашылықтар
Жақсы 4,4 7,67 6,77 Бар
Ақылды 3,93 8,33 12,9 Бар
Дені сау 4,87 6,87 4,87 Бар
Бақытты 3,13 8,13 9,91 Бар
Әділетті 6,87 8,4 5,05 Бар
Сүйікті 3,47 8,67 15,7 Бар
Мейрімді 7,13 6,47 1,35 Жоқ
Еңбек сүйгіштік 8 6,07 5,21 Бар
Жауапкерші 6,87 7,8 1,87 Жоқ
Стьюденттің t-критериі бойынша нәтижелер екі топтың таңдамалы орташалардың арасында
Гистограмма 4
Сыналушылардың әлеуметтік ерекшеліктерің анықтау үшін социометрия әдісі қолданды. Эксперименталды
Социметриялық әдістің мәліметтеріне байланысты – эксперименталды топтың 3 сыналушысы
Гистограмма 4
Тұлғаның әлеуметтік ерекшеліктерін зерттеуге бағытталған социометриялық тест пен «КҰБ»-тің
,
осында R – Спирмен бойынша түзетудің ранголық коэффициенты;
d – реттелген қатарларда бірдей сыналушылардың көрсеткіштерінің рангторы арасындағы
n – сыналушылар саны немесе қатарларда түзетілінетің рангтар.
Осы формуланы қолдана отырып біз коммуникативті қасиеттер және социометриялық
Сонымен, коммуникативті қабілеттердің жасөспірімдерді социометриялық мәртебесіне әсер тигізетіні туралы
Біз өздерін жалғыз деп сезінетің жасөспірімдердің кейбір жеке-тұлғалық және
Бұл мақсат үшін біз жоғарыда айтқандай Спирменнің ранголық түзетудің
Коммуникативті қасиеттерінің көрсеткіштерін «НЭП» жеке-тұлғалық сауалнамасының шкалаларының көрсеткіштерімен байланысты
Социометриялық әдістің мәліметтері жекелеген саулнаманың бірде-бір шкаласымен маңызды байланысың
Математикалық санағыш әдістерін қолдану нәтижесінде, жалғыздық шкаласы бойынша мәліметтер
Жалғыздық шкаласы мен коммуникативті қасиеттерінің даму деңгейінің көрсеткіші арасындағы
Басқа сөзбен, жасөспірімнің өзін-өзі жалғыз сезінудің негізгі себебі, оның
Қорытынды
Ғылыми еңбектердің және қазіргі уақыттағы авторлардың зерттеулерінің талдауы қазіргі
Жалғыздық тұлға дамуының күрделі және қарама-қарсы феномені болып табылады.
Жасөспірім жасы жалпы тұлға дамуында принципиалды маңызға ие болатының,
Жасөіспірім жалғыздығына байланысты бірнеше көзқарастар бар, бізге ең жақыны
Сонымен, жасөспірім жалғыздығының психологиялық сапасының толық еместігін мойындап отырып,
Біздің жұмысымыздың барысында келесі болжау анықталды, жалғыздық күйі жасөспірімдердің
Эмпирикалық зерттеудің барысында жасөспірім жалғыздығының келесі ерекшеліктері анықталды.
Алынған нәтижелер жасөспірімдік жалғыздығынын бар екендігі туралы фактіні дәлелдеуге
Жасөспірім өзін-өзі жалғыз сезінуінің себебін білу үшін, олардың тұлғалық
Осының нәтижесінде біз келесіні анықтадық, бақылау топтағы жасөспірімдерге қарағанда
Сонымен қатар, жасөспірімдік жалғыздық пен сыныптастарының жағымсыз қатынастары арасындағы
Ранголық корреляция әдісі келесіні көрсетті, жалғыздық шкаласы бойынша нәтижелер
Біздің зерттеуміздің нәтижелері жасөспірімдермен жұмыс істейтің сараптамалық психологтың және
Ұсыныстар
Жалғыздықты қалай жеңуге болады
«Белсенді оңашалау» бәрінен жақсы. Өзінің жақсы көретін ісімен айналыс,
Жалғыздықтан қашпаңыз, оны жеңу үшін не істеу керек туралы
Ал ең жақсысы, егер Сіз өзініздің өмірінізді өзгертуге тырыссаңыз.
Басқа адамдармен жақсы достық қалыпта болуға тырыс. Біреу үшін
Позитивті ойлау
Жалғыздықты жеңу жолында позитивті ойлау немесе жағымды өзін-өзі бағалау
Адамда позитивті қатынасты дамытуға бағытталған, қазіргі уақыттағы табысты психотехникалық
Адам өміріндегі кез келген жағдай оған қатынасты нейтралды болады
Тек қана адамның өзі өтіп кеткен жағдайды өзі үшін
Егер адам жағдайды айрықша жағымсыз деп бағаласа, онда ол
а) өзінің өмірлік тонусын төмендетеді және өзінде жабырқаңқы көңілді
б) өз өмірдің айрықша жағымсыз факторларын қабылдайды және іштей
в) өзінің болашағың жағымсыз болжау үшін жағдайларды туғызады («Өмірде
Егер адам жағдайларды айрықша жағымды бағаласа, онда ол өзінің
а) өмірдің жоғары тонусын және белсенділігін сақтайды және қолдайды,
б) өзінің өмірінің жағымды кезендерін қабылдау және акценттеу үшін
в) өзінің болашағың жағымды, оптимистік болжау үшін жағдайларды қалыптастырады.
Позитивті ойлауының принциптері ықщамды қалыптастыруға болады: адам өмірінде ішкі
Осы кеңестерден тыс, психологиялық әдебиетте жалғыздықтан құтылудың көптеген ұсыныстары
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Большой психологический словарь //Под ред. Б.Г. Мещеряковой, Я.П. Зинченко.
Бондарев В.П. Выбор профессии. – М., 1989.
Бубер Н. Проблема человека. Перспектива //Лабиринты одиночества. – М.,
Бурлачук Л.Ф., Морозов С.М. Словарь-справочник по психологичесокой диагностике. Киев,
Гришин В.В., Лушин П.В. Методики психодиагностики в учебно-воспитательном процессе.
Гримак Л.П. Общение с собой.М. Политиздат, 1991. С.128-138
Дольто Ф. На стороне подростка. СПб., 1997.С.48-53
Коломинский Я.Л. Человек среди людей. М., 1987.С.56-59
Кон И.С. Какими они себя видят. М., 1975.С.67-71
Кон И.С. Открытие «Я». М., 1978.С.45-56
Кон И.С. Психология ранней юности. М., 1989.С.123-132
Кон И.С. Психология юношеского возраста. М.,1979.С.45-56
Кондратьев М.Ю. Типологические особенности психосоциального развития подростков.// Вопросы психологии.
Кошелева Ю.П. Самопредъявление одиноких людей в тексте газетных объявлений.//
Кузнецов А. «Я одинока сама с собой» // Воспитание
Куликов В.Н. Теоретико-методологические проблемы социальной психологии //Вопросы социальной и
Культурология в вопросах и ответах. М., 2000.
Лабиринты одиночества. М., 1989.
Лебедев В.И. Общение с богом или…М., 1986.
Леви В.Л. Я и мы. М., 1973.
Леви В.Л. Искусство быть другим. М., 1981.
Личность, коллектив и проблемы воспитания. Саратов, 1983.
Ломов Б.Ф. Методологические и теоретические проблемы психологии. – Наука,
Майерс Дэвид. Социальная психология. М., 2000.
Маринина Е., Воронов Ю. Подросток в «стае». // Воспитание
Мид М. Одиночество, самостоятельность и взаимозависимость в контексте американской
Миюскович Б. Одиночество; междисциплинарный подход //Лабиринты одиночества. – М.,
Мудрик А.В. Общение как фактор воспитания школьников. М., 1984.С.45-54
Максуэл М.Я.- это Я, или как стать счастливым.- СПб:Питер
Немов Р.С. Психология. В 3 кн. М., 2001. Кн.
Оди Дж. Рэлф. Человек-существо одинокое: биологические корни одиночества //Лабиринты
Поливанова К.Н. Психологическое содержание подросткового возраста. // Вопросы психологии.
Прихожан А., Толстых Н. Что характерно для современного подростка.
Перлман Д.,Пепло Л.Э. Теоритические подходы к одиночеству. Лабиринты одиночества
Первин Л., Джон О. Психология личности. Теория и исследования.Пер.
Пузько В.И. Экзистенциональный невроз как бегство от одиночества. Материалы
Психологическая диагностика детей и подростков. М., 1995.
Психология развивающейся личности. М., 1987.
Психология. Словарь. – М., 1990. С. 248 – 249.
Рубинштейн С.Л. Проблемы общей психологии. – М.: Педагогика, 1973.
Рутман Э. Никто меня не понимает. // Семья и
Росс А. Как победить одиночество. - Ростов нД.2002.С.4-31.
Садлер У.А., Джонсон Т.Б. От одиночества к аномии //Лабиринты
Сартр Ж.П. Экзистенциализм – это гуманизм //Сумерки богов. –
Симеонова Л. Человек рядом. М., 1989.
Старшенбаум Г.В. Любовь против одиночества. М., 1991.
Сидоренко Е.В. Терапия и тренинг по Альфреду Адлеру. –
Тарасов С.В. Психологический анализ категориальных структур мировосприятия школьников. //
Фельдштейн Д.И. Психология воспитания подростка. М., 1978.
Философская энциклопедия. М., 1970.
Фрейджер Р., Фейдман Д.Личность. Теории, эксперименты, упражнения. М.,1991.С. 45-56.
Хараш А. Наедине с собой: краткое введение в психогигиену
Хьел Л., Зиглер Д. Теории личности.- СПб.Питер, 2000.С.56-78
Хорицкая Ю.Г., Шевченко С.Н. У одиночества характер крут. М.,
Человек один не может… (о проблеме одиночества: сборник). М.,
Швал Ю.М., Данчева О.В. Одиночество: социально-психологические проблемы. Киев, 1991.
Шевандрин Н.И.Психодиагностика, коррекция и развитие личности.2-е изд.М.2001.С.499-503
Шибутани Тамотсу. Социальная психология. Ростов-на-Дону, 1999.
Шильштейн Е.С. Особенности презентации «Я» в подростковом возрасте. //
Вопросы психологии. 2000. №6. С. 69-78.
Якобсон П.М. Эмоциональная жизнь школьника. М., 1966.
Якобсон П.М. Чувства, их развитие и воспитание. М., 1976.
Ярцев Д.В. Особенности социализации современного подростка. // Вопросы психологии.
Эриксон Э.Детство и общество. – СПб.Фонд «Университетская книга», 1996.
ҚОСЫМША А
Жалғыздықты өлшейтін өзгертілген шкаласы UCLA.
Пікірлер ешқашан сирек кейде жиі
1. Мен қоршаған адамдармен жақсы қатынаста екенімді мен сезінемін.
2. Мен достық қарым-қатынаста жеткіліксіздікі сезінемін. 1 2 3
3. Мен сөз сөйлей алатын ешкім жоқ. 1 2
4. Мен өзімді жалғыз деп сезінбеймін. 1 2 3
5. Мен өзімді достар тобының бөлігі деп сезінемін. 1
6. Менде қоршайтын адамдармен өте көп жалпы. 1
7. Мен өзімен -өзім еңді болмаймын. 1 2 3
8. Қоршағандардың ешқайсысы менің қызығушылықтарымды бөлмейді. 1 2
9. Мен басқа адамдардаң жеңіл шектелінемің. 1 2 3
10. Мен терең сезімдерді білдіретін адамдар бар. 1 2
11. Мен өзімді қалдырылған деп сезінемін. 1 2 3
12. Менің әлеуметтік байланыстарым терең емес. 1 2 3
13. Ешкім мені толық білмейді. 1 2 3 4
14. Мен өзімді басқа адамдардаң оңашалған екендігін сезінемін.
15. Егер мен тілесем, мен достарды таба аламын. 1
16. Мені шын түсінетің адамдар бар. 1 2
17. Мен адамдардаң қашықтағаныма өте бақытсызбын. 1 2 3
18. Мені қоршаған адамдар менімен емес. 1 2 3
19. Менімен сөйлесе алатын адамдар бар. 1 2 3
20. Мен тілекпен сөз айта алатын адамдар бар. 1
Шкаланың жалпы балы барлық жиырма пунктердің қосындысынан құрастырылады. Жұлдызшамен
ҚОСЫМША Ә
Коммуникативті және ұйымдастырушылық бейімділіктерді бағалау
Зерттеуді өткізу үшін КҰБ сауалнамасының сұрақ парағын және жауап
КҰБ сауалнамасы
1. Сіз тұрақты қарым-қатынас жасайтын достарыныз Сізде көп пе?
2. Өздерінің жолдастарыныздың көбісін Сіздің пікірінізді қабылдауға жиі көндіре
3. Сіздің достарыныздің ішінен Сізге келтірілген реніш сезімі көп
4. Пайда болған дағдарыс жағдайларда Сізге бағыт-бағдарда болуға әрқашан
5. Әртүрлі адамдармен жаңа танысуларды орнатуға Сізде талпыныс бар
6. Қоғамдық жұмыспен айналасуға Сізге ұнайды ма?
7. Адамдармен қарағанда, бос уақытты Сізге кітаппен немесе басқа
8. Егер Сіздің ниетінізді іске асыруда кейбір кедергілер пайда
9.Сіден жасы бойынша үлкен адамдармен Сіз қарым-қатынасты жеңіл орната
10. Өзіңіздің достарынызбен әртүрлі ойындарды және көңіл көтеруді ұйымдастыруды
11. Сізге жаңа компанияға қиын кіресіз бе?
12. Бүгін жасауға қажетті істерді ертеңгіге немесе басқа күндерге
13. Таңыс емес адамдармен контактілерді орнатуға Сізге жеңіл болады
14. Сіздің достарыныз әрекеттерді Сіздің пікірінізге сай жасаудың дегеніне
15. Жаңа ұжымға Сіз қиын бейімделесіз бе?
16. Сіздің жолдастарыңыз өздерінің міндеттерін орындамау үшін қарама-қайшылық болмайтыны
17. Қолайлы жағдайда жаңа адамдармен таңысу мен сөйлесуге Сіз
18. Маңызды істерді шешу кезінде Сіз инициативаны өзінізге жиі
19. Қоршаған адамдар Сізді ашуландырады ма және Сізге жалғыз
20. Сізге таңыс емес жағдайда Сіздің жаман бағыт-бағдарда болатыны
21. Адамдар арасында тұрақты болуға Сізге ұнайды ма?
22. Бастаған істі Сізге аяқтауға келмесе, Сізде ашулану пайда
23. Жаңа адаммен таңысу кезінде егер инициативаны көрсетуге келсе
24. Жолдастармен жиі қарым-қатынасынан Сіз шаршап қалатыңыз рас па?
25.Ұжымдық ойындарға қатысуға Сізге ұнайды ма?
26. Сіздердің жолдастарыңыздың қызығушылықтарын қозғайтын сұрақтарды шешу кезінде Сіз
27. Сізге аз таңысты адамдардың арасында Сіз өзінізді сенімсіз
28. Өзініздің растығын Сіз дәлелдеуге сирек тырысасыз ба?
29. Сізге аз таңысты компанияға жандануды тудыруға Сізге ерекше
30. Мектептегі қоғамдық жұмысқа Сіз қатысасыз ба?
31. Өзініздің таныстар шеңберін үлкен емес топ адаммен шектеуге
32. Егер Сіздің жолдастарынызбен лезде қабылданбаған болса Сіз өзініздің
33. Таңыс емес компанияда Сіз өзінізді жайлы ұстайсыз ба?
34. Өздерінің жолдастарыныз үшін әртүрлі іс-шараларды ұйымдастыруды Сіз қуана
35. Үлкен топ адамдарға сөз сөйлеу кезінде Сіз өзінізді
36. Іскерлік кездесулерге, жолығуға Сіз жиі қалып қоясыз ба?
37. Сіәдің достарыңыз көп екендігі дұрыс па?
38. Өзініздің жолдастарыңыздың назарларыныздың ортасында Сіз жиі боласыз ба?
39. Шала таныс адаммен қарым-қатынас жасау кезінде Сіз ептіліксіздікті
40. Өзініздің үлкен топ жалдастарыңыздын арасында Сіз өзінізді өте
Нәтижелерді өңдеу кезінде сыналушының жауаптарын дешифратормен салыстыру қажет және
ҚОСЫМША Б
Айзенк сауалнамасы (жеткіншектер-12-17 жас аралығына)
Нұсқау:Сіздің іс-әрекеттеріңіздің ерекшеліктері жөнінде сізге бірнеше сұрақтар беріледі. Егер
Сауалнама мәтіндері:
Өзіңнің айналаңда шуды және әбігершілікті ұнатасың ба?
Сені жұбататын достарыңды жиі қажет етесің ба?
Сабақта отырмаған кезіңде сенен бір нәрсе сұрағанда жауапты тез
Сен кейде ашуланшақ боласың ба немесе ызаланасың ба?
Сенің көңіл күйін жиі өзгеріп тұрады ма?
Саған достарыңмен кездескеннен, жалғыз болған ұнайды ма?
Түрлі ойлар сенің ұйықтауыңа кедергі жасайтын кездер болады ма?
Саған айтқандығ дәл солай істейсің бе?
Басқалармен әзілдескенді ұнатасың ба?
Еш себепсіз өзіңді бақытсыз сезіндің бе?
Сен көңілді адамсың ба?
Мектеп ережелерін бұзған күндерің болды ба?
Сені көп нәрсе ашуландырады ма?
Жылдамдықты керек ететін жұмыстарды ұнатасың ба?
Бола жаздаған бірақ соңы жақсы біткен оқиғаларды көп уақыт
Саған сеніп кез келген құпияны айтуға болады ма?
Зерігіп отырған балалардың көңілін көтере аласың ба?
Кейбір кездері еш себепсіз жүрегің қатты соғады ма?
Біреумен достасу үшін бірінші қадам жасайсың ба?
Өтірік айтқан кездерің болды ма?
Сен істеген жұмысыңынан адамдар кемшілік тапса қатты ренжисің бе?
Достарыңмен қызық әңгімелер айтып, әзілдескенді ұнатасың ба?
Еш себепсіз шаршайсың ба?
Сен бірінші сабағыңды орындап сосын ойнайсың ба?
Сен әдетте разы емес көңілдісің, солай ма?
Көп ренжисің ба?
Басқа балалармен ойнағанды және әңгімелескенді ұнатасың ба?
Тұрмыста жақындарыңа көмектесесің бе?
Басыңның айналған кездері болады ма?
Біреулерді ыңғайсыз жағдайға қоғанды немесе біреуге күлгенді ұнатасың ба?
Бір нәрседен жалыққан кездерің жиі болып тұрады ма?
Мақтанғанды ұнатасың ба?
Басқа балалардың арасында үндемей тұрасың ба?
Сен қатты толқығаннан бір орында отыра алмай кететін кездерің
Бір нәрсеге тез шешіле аласың ба?
Мұғалім жоқ кезде сабақ уақытында шулайсың ба?
Қорқынышты түстерді жиі көресің бе?
Бәрін ұмытып, достарыңның арасында жақсы көңіл көтеріп отырасыі ба?
Сені ренжіту оңай ма?
Біреуді жамандаған күндерің болды ма?
Өзіңді бейқам, қамсыз деп санайсың ба?
Өзің ыңғайсыз жағдайға түскен кезіңде көп уақыт уайымдап жүресің
Шулы және қызықты ойындарды жақсы көресің бе?
Саған ұсынған тамақтың барлығын жей бересің бе?
Сенен бір нәрсе сұранса жоқ деп жауап беру қиын
Қонаққа жиі барғанды ұнатасың ба?
Өмір сүргің келмей кететін кездерің болады ма?
Ата-анаңа дөрекі болған кездерің бар ма?
Сені көңілді адам деп санайды ма?
Сабағыңды орындаған кезіңде көңілің басқа жаққа алаңдайды ма?
Үлкен думанға қатыспай, жанынан қарап отырғанды ұнатасың ба?
Түрлі ойлардан ұйықтай алмайтын кездерің болды ма?
Саған тапсырылған жұмысты орындай алатыныңа сенімдісің ба?
Жалғысырау сезімде боласың ба?
Бейтаныс адамдармен бірінші сөйлеуге ұяласың ба?
Кеш болғанда бір нәрсе істеуді жиі шешесің бе?
Саған баланың біреуі айқайласа сенде оған айқайлайсың ба?
Кілт:
Экстроверсия – интроверсия:
«ия» («+») 1, 3, 9, 11, 14, 17, 19,
«жоқ» («-») 6, 33, 51, 55, 59,.
Нейротизм
«ия» («+») 2, 5, 7, 10, 13, 15, 17,
Өтірік көрсеткіші
«ия» («+») 8, 16, 24, 28, 44
«жоқ» («-») 4, 12, 20, 32, 36, 40, 48.
Нәтижелер бағасы
Экстра – интроверсия шәкілінің бағлау кестесі
Интроверсия Экстраверсия
Едәуір Орташа Едәуір Орташа
1-7 8-11 12-18 19-24
Нейротизм шәкілінің бағалау кестесі
Сезімдік салмақтық Сезімдік салмақсыздық
Едәуір Орташа Едәуір Орташа
1-10 11-14 15-18 19-24
Мәліметтер түсініктемесі
Әдістеме 3 шәкілден тұрады – экстраверсия-интроверсия, нейротизм және ерекше
1.Экстраверсия-интроверсия
Типтік экстравертке мінездеме бергенде, оның адамдармен үйрлігін, таныстарының көптігін,
2 Нейротизм – сезімдік тұрақтылық
Сезімдік тұрақтылықты немесе тұрақсыздықты сипаттайды. Сезімдік тұрақтылық – ұйымдастырушылық
Экстра-интроверсия шәкілінің орташа көрсеткіштері: 7-15 балл. Нейротизм шәкілінің орташа
Егер адалдық шәкілінің көрсеткіштері 10 балдан асқан болса, онда
Жүйке жоғары қызметінің физиологиясынан мәліметтерді ала отырып, Айзенк Павловтың
ТҰРАҚСЫЗ
Оңай абыржиды Белсенді
Мазасыз Сезімталды
Ойлануға бейім Тынышсыз
Пессимисті Қозмалы
Ұстамды Өзгермелі
Адамдарға үлессіз Тұрақсыз
Тыныш Серпінді
Оптимистік
Интроверттік Меланхолик Холерик Экстраверттік
Флегматик Сангвиник
Енжар Адамдармен үлесті
Сақ Қатынасты
Ақылды Сөзшең
Мейірбан Ықыласты
Бейбітшілік сүйгішЕркін Еркін
Басқара алатын Жарқын
Сенімді Қамсыз
Тынық Ынталы
Тұрақты
Сауалнама парағы
Аты, тегі, әкесінің аты____________________________________________________
Мерзім ________________
Жасы__________________
Білімі__________________
№ Жауап № Жауап № Жауап
Иә Жоқ
Иә Жоқ
Иә Жоқ
1
21
41
2
22
42
3
23
43
4
24
44
5
25
45
6
26
46
7
27
47
8
28
48
9
29
49
10
30
50
11
31
51
12
32
52
13
33
53
14
34
54
15
35
55
16
36
56
17
37
57
18
38
19
39
20
40
ҚОСЫМША В
Социометриялық сауалнаманың бланкісі
Аты-жөні ___________________________________________________________
Сынып ___________________________________________________________
Қойылған сұрақтарға жауап берініз. Әрбір сұрақтын астына сіздің сыныпта
Егер сіздін сыныбыныз таратылып жіберсе, жаңа ұжымда кіммен оқуды
А)
Б)
В)
Өзінің туған күніне сыныптың ішінен кімді шақыраредің?
А)
Б)
В)
Топтың ішінен қайсысымен сен көп күндік туристік жорыққа шығар
А)
Б)
В)
.
ҚОСЫМША Г
Д.Расселдің «жалғыздық шкаласы» әдісі бойынша шала балдар.
Эксперименталды топ.
Сыналушылар 1 2 3 4 5 6 7
Жалғыздық 45 56 36 33 48 60 58
ҚОСЫМША Ғ
Л.Пепло, М.Фергюсонның, Д.Расселдің «жалғыздық шкаласы» әдісі бойынша шала балдар.
Бақылау топ.
Сыналушылар 1 2 3 4 5 6 7
Жалғыздық 9 11 15 10 27 14 9
ҚОСЫМША Д
НЭП әдісі. Шала балдар. Эксперименталды топ.
НЭП 1 2 3 4 5 6 7 8
Эксторверт 12 13 10 14 10 14 10 12
Интроверт 20 19 18 16 20 14 19 20
Нейротизм 16 15 14 13 18 15 12 10
Психотизм 14 13 16 14 11 18 12 12
ҚОСЫМША Е
НЭП әдісі. Шала балдар. Бақылау топ.
НЭП 1 2 3 4 5 6 7 8
Эксторверт 20 16 18 20 20 17 16 20
Интроверт 10 15 10 14 13 10 15 14
Нейротизм 14 15 12 14 17 15 16 11
Психотоизм 13 17 15 14 12 14 17 13
ҚОСЫМША Ж
КҰБ әдісі. Шала балдар. Эксперименталды топ.
КҰБ 1 2 3 4 5 6 7 8
Жоғары деңгей 15 15 15 13 16 14 14
Орташа деңгей 9 7 6 7 10 10 8
Төмен деңгей 20 19 16 20 20 19 18
ҚОСЫМША З
КҰБ әдісі. Шала балдар. Бақылау топ.
КҰБ 1 2 3 4 5 6 7 8
Жоғары деңгей 20 20 19 18 19 19 18
Орташа деңгей 10 7 10 11 7 9 8
Төмен деңгей 14 13 11 10 14 15 11
ҚОСЫМША И
Социометрия. Эксперименталды топ.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
лығы
1 +
1
3
3
2
2 2 +
2
2
3
3
3 +
3
3
4 1
+
1
2
5
1 +
2
3
3
6
+
3
3 3
7 1 3
+
2
3
8
1
2
3 +
3
9
2
3 +
1
3
10
3
3
+
3
11
2
3
+
3
12 3 1
1
+
13 1
1 2
1
1
+ 3
14
3
1
2
3 +
15
1
3
3 2 +
Таңдаулар саны 8 13 5 11
16 10 8
16 7 14 17
136
Өзара таңдаулардың саны 1 2
2 1 2
1,5 0,5 2 1,5
13,5
ҚОСЫМША І
Социометрия. Бақылау топ.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
лығы
1 +
3
1
2
3
2
+
3 3
3
3 1
+ 3
3
2
4
2
+
2
2
3
5
1
+
3
3
2
6 2 2
3
+
1
3
7 3
3
+
3
8
2
2
2 +
3
9 1
2
1
+ 2 3
10
2
3
1
+
3
11 3
2
2
2 +
12
1
1
1
2
1
+
3
13
3
3
3
+
14
2
2
2
3 +
15
1
1
1
3
3
Таңдаулар саны 10 13 13 14 7 6 10
137
Өзара таңдаулардың саны 1,5 3 0,5 1 0,5 1
1,5 1 0,5
12.5
ҚОСЫМША К
Т.В.Дембо - С.Я.Рубинштейнның өзін-өзі бағалау зерттеуінің әдісі. Шала балдар.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Жақсы 5 6 7 3 5 4 6
Ақылды 4 4 4 3 3 5 4
Дені сау 3 4 4 5 6 7 6
Бақытты 2 1 2 2 3 3 4
Әділетті 7 8 7 6 8 8 6
Сүйікті 4 4 4 3 3 3 3 3
Мейірімді 7 9 9 8 8 6 9 8
Еңбек сүйгіштік 8 9 8 9 7 9 7
Жауапкерші 8 7 8 9 5 6 8 9
ҚОСЫМША Қ
Т.В.Дембо - С.Я.Рубинштейнның өзін-өзі бағалау зерттеуінің әдісі. Шала балдар.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Жақсы 9 5 6 7 8 9 9
Ақылды 8 7 9 7 7 8 8
Дені сау 7 5 6 8 6 7 8
Бақытты 10 10 10 9 7 7 7
Әділетті 8 9 8 8 9 8 9
Сүйікті 10 9 8 9 9 9 8 7
Мейірімді 7 8 6 7 6 8 6 6
Еңбек сүйгіштік 7 6 8 5 6 8 6
Жауапкерші 7 8 8 8 9 9 6 8
0
10
20
30
40
50
60
70
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Эксперименталды топ
Бақылау топ
0
5
10
15
20
25
Жоғары деңгей
Орташа деңгей
Төмен деңгей
Эксперименталды топ
Бақылау топ
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
Экстраверсия
Интроверсия
Нейротизм
Психотизм
Эксперименталды топ
Бақылау топ
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Жақсы
Ақылды
Дені сау
Бақытты
Әділетті
Сүйікті
Мейірімді
Еңбек сүйгішті
Жауапкерші
Эксперименталды топ
Бақылау топ
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Жетекшілер
Беделділер
Шеттелген
Аулақтаған
Эксперименталды топ
Бақылау топ
Танымдық дидактикалық ойындар
Бастауыш сынып оқушыларының даму ерекшеліктері
Статистика орташа шамалар
Қалыптасқан зейін ерекшеліктерінің көрсеткіштері
Бастауыш сынып оқушыларын тұлға ретінде қалыптастырудағы рухани - адамгершілік дамытудың рөлі
Пәнаралық байланыстардың дидактикалық міндеттері
Арифметикалық орташа шамалар
Орташа шамалардың мәні, маңызы, түрлері және қолданылу шарттары туралы
Мектеп жасына дейінгі үлкен балалардың сөйлеуін тікелей оқу іс-әрекетінде және күнделікті өмірде дамыту құралы ретінде фольклордың шағын түрлерін пайдаланудың тиімділігін негіздеу
Динамикалық қатардың түрлері