Тіркелген шағын кәсіпорындар, бірлік
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
ҚР-да ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІ ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ.
Шағын және орта бизнестің Қазақстан экономикасындағы рөлі
ҚР-да шағын және орта бизнес дамуының ерекшеліктері
2. ҚР-да ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ДАМУЫН ЭКОНОМИКАЛЫҚ
2.1 ҚР-да шағын және орта бизнестің даму тенденциясы
2.2 Қазақстанда шағын және орта бизнестің өндірістік-шаруашылық қызметін
ҚР-да ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІ ДАМЫТУ БАҒЫТТАРЫ
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Тәуелсіздігімізді алғалы бері еліміздің экономикалық, әлеуметтік және саяси
Совет Одағы ыдырағаннан кейін елімізде қалыптасқан жұмыссыздық, кедейшілік
Нарықтық экономикаға өткеннен кейін шағын және орта кәсіпкерлік
Өтпелі экономика кезінде бұл бизнес түрі кез-келген кризистік
Осы мемлекетіміздің өзекті мәселелерін шешуде шағын және орта
Негізгі мақсаты – еліміздегі экономикалық, әлеуметтік және саяси
Ал жоғарыдағы мақсатына жету үшін келесідей міндеттер орындалуы
Шағын және орта бизнестің ҚР-ның экономикасындағы рөлін анықтау
Шағын және орта бизнестің дамуына әсер етуші факторларды
Шағын және орта кәсіпкерліктің даму тенденциясын талдау
Шағын және орта бизнестің өндірістік-шаруашылық қызметін талдау
Шағын және орта бизнестің даму бағыттарын қарастыру болып
Жұмыстың теориялық - әдістемелік негізін ҚР-ның Елбасының жарлықтары,
1. ҚР-да ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІ ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
1.1 Шағын және орта бизнестің Қазақстан экономикасындағы рөлі
Нарықтық экономикалы елдерде кәсіпкерлікті дамыту мемлекеттік деңгейде қойылмағаны
Шағын кәсіпкерлік экономикасының жинақтылығы салыстырмалы аздаған инвестициялар мен
Шын негізінде бұл бизнес біздің экономикаға икемділік
Кез келген ел үшін шағын және орта бизнесті
Әлемнің көптеген елдеріндегі сияақты біздің Қазақстанда да жаңа
Тәуелсіз кәсіпкерлер өздерінің санының көптігі жағынан әлеуметтік-экономикалық салада
Әлемдік тәжірибені зерделей зерттегенде шағын бизнестің нарықтық экономикада
Мемлекеттің шағын және орта бизнесті дамытуды ынталандыруға ден
Экономиканың құрылымдық қайта құруларында оның көріністерін жазбай тануға
Шағын бизнес нарықты тауарлар мен қызметтермен молықтыруға жағдай
Сондай-ақ, шағын кәсіпкерлік халықты жымыспен орналастыру саласында да
Кәсіпкерлікті дамытуға мемлекет ерекше мүдделі.Өйткені, осы арқылы қаншама
1.2 ҚР-да шағын және орта бизнес дамуының ерекшеліктері
Шағын және орта бизнестің дамуы мен қалыптасуындағы бағыт-бағдар
Негізгі әсер етуші факторлардың бірі ретінде салықты алып
Салық салумен қатар негігі әсер етуші фактор деп
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамытуға кері әсер ететін бірқатар
Сонымен қатар кәсіпорындардың қорымен жарақтануының төмен деңгейі оның
Осы себептен де біраз жылдар бойы сауда делдалды
Кәсіпкерліктің дамуына кері әсер ететін басқа да факторлар
Кәсіпкерлікті қолдаудың инфрақұрылымы үйлесімінің жеткіліксіздігі кәсіпкерлердің жарыққа кіруі
2.ҚР-да ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ДАМУЫН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 ҚР-да шағын және орта бизнестің даму тенденциясы
Енді жоғарыда айтылғандардың барлығын белгілі бір көрсеткіштер арқылы
2002 2003 2004 2005 2005 жыл %-бен 2002
Тіркелген шағын бизнес субьектілері,
бірлік
Соның ішінде:
Тіркелген шағын кәсіпорындар,
бірлік
Тіркелген жеке кәсіпкерлер,
бірлік
Тіркелген шаруа қожалықтары, бірлік
Республика бойынша тіркелген шаруашылық жүргізуші субьектілердің жалпы санындағы
Шағын бизнестің жұмыс істеп тұрған субьектілері,
Бірлік
Соның ішінде: жұмыс істеп тұрғандар шағын кәсіпорындар, бірлік
Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлер, бірлік
Жұмыс істеп тұрған шаруа қожалықтары, бірлік
Республика бойынша жұмыс істеп тұрған шаруашылық жүргізуші субьектілердің
365499
102182
144257
119060
87,1
289496
77398
119038
93060
86,4
452007
116924
197213
137870
88,6
366434
87173
169781
109480
88,3
541073
130779
260937
149357
89,8
431503
93494
215116
122893
89,3
643035
145087
321838
176110
90,8
497871
103291
247688
146892
90,1
175,9
141,9
223,1
147.9
171.9
133.4
208
157.8
Тіркелген шағын бизнес субьектілері бойынша 2002 жылғы мәліметтерді
Енді тіркелген шағын кәсіпорындар бойынша 2002 жылғы
Тіркелген жеке кәсіпкерлер бойынша 2002 жылғы мәліметтерді
Тіркелген шаруа қожалықтары бойынша 2002 жылғы
Шағын бизнестің жұмыс істеп тұрған субьектілері бойынша
Енді жұмыс істеп тұрған шағын кәсіпорындар бойынша
Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлер бойынша 2002
Жұмыс істеп тұрған шаруа қожалықтары бойынша 2002
Өсім қарқынын көріп отырғанымыздай, тіркелген кәсіпорындар саны жұмыс
Енді жұмыс істейтін шағын кәсіпорындарды ҚР-ның жеке өңірлеріне
2002жыл 2003жыл 2004жыл 2005жыл 2005 жыл %-бен 2002
ҚР-ның өңірлері бойынша
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Шығыс Қазақстан
Жамбыл
Батыс Қазақстан
Қарағанды
Қостанай
Қызылорда
Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Астана қаласы
Алматы қаласы
77398
2872
2990
3853
1670
5462
2701
1831
5797
3486
1711
2247
4177
2107
7679
5733
23082
87173
3070
3283
4293
2321
6369
2740
2074
6606
3998
1942
2745
4833
2405
7080
7068
26346
93494
3477
3757
4564
2879
6309
2874
2404
6542
4018
2124
2896
4962
2448
7614
8477
28149
103291
3534
4298
4574
3245
6838
2990
2586
6649
4332
2349
3282
4749
2725
9194
9950
31996
133.4
123
143.7
118.7
194.3
125.1
110.6
141.2
114.6
124.2
137.2
146
113.6
129.3
119.7
173.5
138.6
Енді әр қаланың өсім қарқынын есептесек, келесідей көрсеткіштерді
Ақтөбе өңірі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Алматы өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Атырау өңірі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Шығыс қазақстан өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді
Жамбыл өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Батыс Қазақстан өңірі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Қарағанды өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Қостанай өңірі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Қызылорда өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Маңғыстау өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Павлодар өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Солтүстік Қазақстан өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді
Оңтүстік Қазақстан өңірі бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді
Астана қаласы бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Алматы қаласы бойынша , 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Байқап қарасақ, Алматы қаласының үлесі ең жоғарғы, жалпы
2.2 Қазақстанда шағын және орта бизнестің өндірістік-шаруашылық қызметін
Еліміздегі шағын және орта бизнесті жеке салалар негізінде
2002жыл 2003жыл 2004жыл 2005жыл 2005 жыл %-бен 2002
Республика бойынша барлығы
Ауыл шаруашылығы,
Аңшылық және орман шаруашылығы
Балық аулау, балық өсіру
Өнеркәсіп
Кен өндіру өнеркәсібі
өңдеу өнеркәсібі
электр энергиясын,
газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс
Сауда: автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар
Көлік және байланыс
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету
Комуналдық әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету
77398
6026
245
9929
495
8664
770
8111
36017
1279
4237
7759
700
1223
1872
87173
6280
258
10309
545
9051
713
9965
40819
1390
4589
9380
813
1390
1980
93494
6473
238
10669
608
9401
660
11853
42308
1486
4879
11070
880
1566
2062
103291
7539
242
11526
704
10106
716
14652
44984
1503
5370
12747
926
1667
2135
133.4
125.1
98.7
116
142.2
116.6
92.9
180.6
124.8
117.5
126.7
164.2
132.2
136.3
114
Енді әр саланың жекелеген өсім қарқынын есептесек:
Ауыл шаруашылығы, аңшылық және орман шарушылығы бойынша, 2002
Балық аулау, балық өсіру бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді
Өнеркәсіп бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Кен өндіру өнеркәсібі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Өңдеу өнеркәсібі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Сауда: автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер иен мейрамханалар бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді
Көлік және байланыс бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер көрсету бойынша, 2002
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету бойынша, 2002
Шағын және орта бизнес кәсіпорындарында жұмыспен қамтылғандар санын
мың адам
2002жыл 2003жыл 2004жыл 2005жыл 2005 жыл %-бен 2002
Республика бойынша барлығы
Ауыл шаруашылығы,
Аңшылық және орман шаруашылығы
Балық аулау, балық өсіру
Өнеркәсіп
Кен өндіру өнеркәсібі
өңдеу өнеркәсібі
электр энергиясын,
газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс
Сауда: автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар
Көлік және байланыс
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету
Комуналдық әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету
455,6
76,5
2,0
79,5
4,4
67,2
7,9
54,7
142,6
9,1
26,5
39,0
4,2
8,5
13,0
478,6
61,4
1,6
75,3
4,3
65,7
5,3
69,8
153,3
9,8
27,4
54,5
4,8
8,6
12,1
475,1
61,0
1,6
74,9
4,4
65,1
5,4
69,6
151,1
9,3
27,3
53,1
4,5
9,5
12,9 518,1
53,1
0,9
82,9
4,9
71,9
6,1
86,1
160,5
10,3
29,7
65,7
4,8
11,5
12,6
113.7
69.4
45
104.2
111.3
106.9
77.2
157.4
112.5
113.1
112
168.4
114.2
135.2
96.9
Жоғарыдағы кестені пайыздық қатынаста көрсетсек, ауыл шаруашылығы, аңшылық
Балық аулау, балық өсіру бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді
Өнеркәсіп бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Кен өндіру өнеркәсібі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Өңдеу өнеркәсібі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Сауда: автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер иен мейрамханалар бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді
Көлік және байланыс бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер көрсету бойынша, 2002
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету бойынша, 2002
Шағын бизнес кәсіпорындарының шығарған өнімдері:
млн теңге
2002жыл 2003жыл 2004жыл 2005жыл 2005 жыл %-бен 2002
Республика бойынша барлығы
Ауыл шаруашылығы,
Аңшылық және орман шаруашылығы
Балық аулау, балық өсіру
Өнеркәсіп
Кен өндіру өнеркәсібі
өңдеу өнеркәсібі
электр энергиясын,
газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс
Сауда: автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар
Көлік және байланыс
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету
Комуналдық әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету
324032.9
20271.7
453.8
69620.0
18168.1
42764.2
8687.7
65070.0
83394.9
9354.8
25264.9
37007.1
3286.3
4378.6
5930.7
457949,1
24452,3
348,7
85783,0
15189,4
60793,3
9800,3
111798,0
117710,0
9294,7
35132,1
55921,1
3301,2
5784,7
8423,2
809625,8
35798,1
895,1
138582,6
25300,0
96692,2
16590,4
170110,4
250286,4
13254,7
64012,2
112564,8
3327,7
7450,1
13343,5
1002404,4
41239,8
926,1
149075,7
29429,7
107820,9
11825,1
255652,6
261568,9
23336,2
91415,1
151491,3
3525,7
9688,6
14484,4 309.3
203.4
204
214.1
61.9
252.1
136.1
392
313.6
249.4
361.8
409.3
107.2
221.2
244.2
Шығарған өнімдердің өсім қарқынын есептесек, ауыл шаруашылығы, аңшылық
Балық аулау, балық өсіру бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді
Өнеркәсіп бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Кен өндіру өнеркәсібі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Өңдеу өнеркәсібі бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлу
Құрылыс бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл деп
Сауда: автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдар мен жеке пайдаланатын заттарды
Қонақ үйлер мен мейрамханалар бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді
Көлік және байланыс бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
Білім беру бойынша, 2002 жылғы мәліметтерді базистік жыл
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер көрсету бойынша, 2002
Коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету бойынша, 2002
ҚР-да ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІ ДАМЫТУ БАҒЫТТАРЫ
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау, бірінші кезекте, оны тұрақты
Шағын кәсіпкерліктің экономикалық нәтижесі бәсекелік ортаны қалыптастыру және
Қол жеткен оң үрдістерді бекіту және дамытуға кедергі
құрылып жатқан шағын кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымының пайдаланылу тиімділігін
шағын кәсіпкерлік қызметін реттейтін нормативтік құқықтық кесімдерді жетілдіру
қаржы-несиелік және инвестициялық қолдау;
шағын кәсіпкерлікті кадрлық, ғылыми-әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз ету.
Шағын кәсіпкерліктің табысты дамуын айқындайтын басты шарттардың бірі
Құнның бәрі мемлекет тарапынан кәсіпкерлікке көмек қажеттігін көрсетеді
Қажетті рыноктың құрылымдармен өзара байланыстарды құрмай кәсіпкерлік дұрыс
Біріншіден, экономиканы басқарудың командалық-әкімшілік жүйесін қирату кезіңде кәсіпкерлерді
Екіншіден, коммерциялық банктер, сақтандыру және биржалық мекемелер, аудиторлық
Үшіншіден, кәсіпкерліктің уәждік базасын құру үшін экономика әрекет
Төртіншіден, өркениетті кәсіпкерлік үшін жағдай жасау туралы айтқан
Осылардың барлығынан Қазақстанның өркендеген экономикасында кәсіпорындардың орны ерекше
Қорытынды
Байқағанымыздай, шағын және орта кәсіпкерліктің экономиканың тұрақты дамуында
Шағын және орта бизнестің дамуын талдау жасаған кезде,
Айтылғандарды бір сөзбен айтқанда, шағын және орта бизнес
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Н. Наржан - Бәсекелестіктің басты буыны - Егемен
Смагулова Н. Т. – Конкурентность от малого бизнеса:
Чумаченко Ю. – Малый бизнес в Казахстане –
П. Б. Исахова – Орта және шағын кәсіпкерлікті
Мынбаев С. – Большие перспективы малого бизнеса –
Г. У. Джолдасбаева, Г. Д. Аманиязова - Особенности
Қазақстандағы шағын бизнес. 2000-2005. Статистикалық жинақ. Алматы: ҚР
Аташева Д. О. Шағын кәсіпкерлік: тәжірибесі, өзекті мәселелері.
1
ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Қазақстан Республикасының шағын және орта бизнесінің даму бағыттары
ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ЖАҒДАЙЫ
ҚР-да шағын және орта бизнестің дамуын экономикалық талдау
Кәсіпкерлікті ұйымдастыру мен дамыту
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың құқықтық аспектілері
Aлмaты қaлaсының тaрихы және экономикaлық-геогрaфиялық жaғдaйы
Жамбыл облысының аймақтары бойынша шағын және орта кәсіпкерліктің дамуын талдау және негізгі экономикалық көрсеткіштерінің дамуын бағалау
Шағын және орта бизнестің Қазақстандағы экономикалық ролі
Шағын және орта бизнестің даму стратегиясы