Дүниежүзілік валюталық жүйе

Кіріспе..................................................................................
1. Әлем валюта жүйесінің әлем экономикасындағы
маңызы
1.1 Валюта-қаржы жүйесі.Валюта нарығы, мәні,түрлері
1.2 Дүниежүзілік валюта айналымы..................................
1.3 Валюта ресурстарын қалыптастыру және пайдалану
2. Халықаралық валюталық қатынастар
2.1 Валюталық нарықтар.....................................................
2.2 Валюталық бағам және валюталық «қоржын»
2.3 Валюталық жүйелер және валюталық қатынастар-
дың ұғымы.....................................................................
3. Валюталық қатынастардың дамуы
3.1 Валюталық қатынастың дамуы
Қорытынды...........................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер.................................................
Кіріспе:
Дүниежүзілік шаруашылық байланыстарын, валюта қатынастарының жолға қойылған жүйесінсіз,
Валюта қатынастары- бұл дүниежүзілік қатынастардың қолданылуына байланысты және
Қазіргі заманда валюта қатынастарының әлеуметтік-экономикалық функциясы сол, дүниежүзілік
Ұлттық валюта жүйесі- елдің ұлттық заңдары бойынша айқындалатын
Дүниежүзілік валюта жүйесі- бұл дүниежүзілік шаруашылықтың дамуына байланысты
1.1.Валюта - қаржы жүйесі.
Валюта нарығы, мәні ,түрлері
«Валюта» деген түсінік үш мағынада қолданылады : а)
б)шет мемлекеттің ақша белгісі, сонымен бірге шетелдің ақша
в)халықаралық аймақтық ақша-есеп айырысу бірлігі мен төлем құралы.
Бұл шетел валюталарының (банкноттар, казначейлік билеттер және монеталар,
Валюта курсына шыққанда, тоқсаныншы жылдардың басында біздің сомымыздың
Шетел мамандарының пікірі бойынша, сомның айналымда бола алмауы
1.2.Дүниежүзілік валюта айналымы.
Дүниежүзілік валюта жүйесі – бір аймақтағы дүниежүзілік шаруашылық
Негізгі құрамдас белгілері: халықаралық төлем құралдарының жинақталушы (ұлттық,
Аймақтық валюта жүйесі –бір аймақтағы бірқатар елдің валюта
1.XIX ғасырда алтын стандартына негізделген, мұнда алтын немесе
2.Бұл жүйеде алтын валюта стандартына негізделді. Бұл ХХ
Валюталық қатынастардың жекелеген элементтерінің қалыптасуы сауда орталықтарында жүргізіледі.
Халықаралық валюта жүйесі дүниежүзілік шаруашылық шеңберіндегі валюталық
Бұл жүйе дүниежүзілік капиталистік шаруашылықтың бірте-бірте қалыптасуы нәтижесінде
ХХ-ғасырдың соңғы 15-20 жылдары қаржы нарықтарының қарқынды өсуімен
Дүниежүзілік валюта , несие құнды қағаздар нарықтары қалыптасуының
капиталдың өндіріс пен банктерде шоғырлануы;
шаруашылық байланыстардың интернационалдануы;
банкаралық телекоммуникациялардың дамуы.
1.3 Валюта ресурстарын қалыптастыру және пайдалану.
Қазақстан Республикасының халықаралық экономикалық қатынастарын дамытуда орталықтандырылған валюта
Мемлекеттің, мемлекеттік емес сектордың валюта ресурстары валюталық операциялар
Валюталық операциялар ағымдағы және капитал қозғалысына байланысты операцияларға
Ағымдағы операцияларға мыналар жатады:
тауарлар мен қызметтерге төлем мерзімі ұзартылмаған есеп айырысуларды
экспорт-импорт мәмілелері бойынша 180 күннен аспайтын мерзімге кредит
180 күннен аспайтын мерзімге кредиттер алу;
депозиттер, инвестициялар, қарыз және өзге де операциялар бойынша
сауда түріне жатпайтын ақша аударымдары, оған қоса гранттар,
Капитал қозғалысына байланысты операциялар мыналарды қамтиды:
инвестициялар;
жылжымайтын мүліктің мүліктік және басқа да құқықтарына төленетін
180 күннен астам мерзімге экспорттық-импорттық мәмілелер бойынша кредит
Валюталық операциялар: экспорт,импорт,қызметтер көрсету, капиталды инвестициялау, халықаралық, мемлекеттік
Елдегі пайдаланылатын барлық валюталық ресурстардың түсу көздері болуы
Валюталық ресурстар қаржы ресурстарының құрамды бөлігі болып табылады
Мемлекеттік валюта ресурстары мыналардың есебінен қалыптасады:
экономиканың мемлекеттік секторының - кәсіпорындардың, ұйым-дардың, компаниялардың, фирмалардың,
тауарлар мен жүктердің кеден шекарасы арқылы қозғалысы жөніндегі
келісімшарттардың, мәмілелердің, контракттардың шетелдік қатынасушылары төлейтін салықтардан, бонустардан,
валюталық заңды бұзғаны ұшін шетелдік валютада төленген айыппұлдар
шетел банктеріне және басқа қаржы ұйымдарына депозиттерді орналастырудан
шетел мемлекеттерінің, банктерінің, халықаралық және мемлекетаралық қаржы ұйымдарының
валютадағы гранттар мен тегін көмек түріндегі түсімдерден.
Валюталық ресурстар көбінесе мемлекеттің қарамағына шоғырландырылады.Басым мәселелерді орындау
Мемлекеттің валюта ресурстары былайша пайдаланылады:
Ұлттық банк: «валюталық басқыншылықтарды» -елдегі тұрақты ақша айналысын
Қаржы министрлігі: қарыздар туралы келісімшартпен белгіленген уақытта сыртқы
Үкімет органдары: мемлекеттік қажеттерді – тауарлар мен көпшілік
Басқарудың жергілікті органдары- коммуналдық шаруашылықтың, өндірістік емес сфераның
Меншіктің барлық нысандары компанияларының, фирмаларының және ұйымдарының валюта
Экспорттық өнім өндірмейтін шаруашылық жүргізуші субъектілер және валютаға
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің валюта ресурстарын қалыптастырудың келесі көзі-
өнім өндірумен немесе қызмет көрсетумен айналысатын, басымдық сипаты
Үлестік негіздерде әрекет ететін шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін
Валюта қаражаттары түсімдерінің мүмкін болатын көзі келісімшарттарды, арбитраж
Қайта бөлу ретіндегі валюта қаражаттары басқарудың жоғарғы буыны
Валюта ресурстарының аталған көздерінің қаражаттары жиынтығында шаруашылық жүргізуші
дүниежүзілік рыноктарда жұмыс істейтін компаниялардың, фирмалардың экспорттық әлуетін
импортты алмастыратын өнім өндіруді ұйымдастыру немесе мұндай өнімнің
Валюталық кредиттерді және оларды пайдаланғаны үшін пайыздар
өтеу;
4) мамандандырылған сыртқы экономикалық ұйымдарға сыртқы рыноктерде операциялар
5) капиталға қатысу ретінде шетелдік компаниялардың, фирмалардың
6) сыртқы экономикалық міндеттемелер бойынша келісімдердің шарттарын бұзғаны
7) ішкі қажеттіліктерді қамтамасыз ету үшін ұлттық
8) ұйым ұжымдарының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін тұтыну және
Иегерлердің немесе құрылтайшылардың қарап шешуі бойынша қаржы ресурстарының
Заңи тұлғалар өздеріне қатысты валюта қорларын дамудың: өндірістік
2.1 Валюталық нарықтар
Валюталық нарықтар уақтылы есеп айрысуларды жүзеге асыруды, валюталық
Халықаралық есеп айырысудың өзіндік ерекшелігі барлық елдер үшін
Валюталық нарықтарда шетел валютасына деген сұраныс пен ұсыныс
Сонымен, валюталық нарықтарда валюталық операцияларды жүргізуге халықаралық сауда
Валюталық нарықтар – сұраныс пен ұсыныс негізінде ондағы
-шаруашылық байланыстардың интернационалдануы негізінде валюталық нарықтардың интернационалдануының күшеюі;
-байланыстың жаңа жүйелерін пайдалану;
-әлемнің барлық бөліктерінетәулік ішінде үздіксіз операцияларды жасау;
-банктердің корреспонденттік шоттары бойынша жазбаша түрде негізделетін валюталық
-коммерциялық валюталық мәмілелермен салыстырғанда алыпсатарлық және арбитраждық валюталық
Валюталық операциялардың көлеміне, сипатына және пайдаланылатын валюталар тобына
Халықаралық валюталық нарықтар ірі дүниежүзілік қаржы орталықтарында шоғырланған.
Ұлттық валюталық нарықтар деп, ережеге сәйкес, халықаралық операцияларды
Сол немесе басқа елдің ішкі валюталық заңдылықтарының ырықтандырылуына
Институтциональдық көзқараспен қарағанда, валюталық нарық банктер, банкирлер үйін,
Қалған банктер мен брокерлік фирмалар өздерінің валюталық операцияларын
Валюталық операцияларды жүргізуге құқылы банктер өкілетті немесе девиздік
Девиздік банктердің валюталық нарықтағы операцияларға қатысу дәрежесі көп
әдетте, валюталық операциялар банктер арасында тікелей жүргізіледі (
Нарықтың қатысушы барлық мүшелерін екі негізгі топқа бөлуге
Дүниежүзінің тек өте ірі банктерінде валюталық департаменттер және
Банктердің басқа да топтары ірі, бірақ азырақ диверсификацияланған
Брокерлік фирмалар 30% -ға жуық валюталық операцияларға қызмет
Брокерлер делдал ретінде бола отырып, клиенттерден брокерлік комиссиялық
Брокер мәміле жасайтын және баға белгілейтін өзінің банк-клиенттеріне
Банктердің валютамен жасалатын операциялары клиенттердің есебінен де жүзеге
Шетел валютасы халықаралық төлем айналымында әдетте ақшалай белгілер
2.2.Валюталық бағам және валюталық «қоржын»
Валюталық жүйенің маңызды элементі-валюталық бағам болып табылады.
Валюталық бағам – бұл бір елдің ақша бірлігінің
Бағамның қалыптасуына ықпал ететін үш факторлар тобын бөліп
саяси- саяси тұрақтылық, валюталық заңдылықтардың ырықтандырылуы, валюталық саясат
экономикалық, халықаралық тәжірибеде анықталатын экономикалық тікбұрыштың шыңы сияқты:
психологиялық: жаппай сұраныс, негізгі капиталды тәуекелден қорғануға ұмтылыс
Валюталық бағамның дамуы жай тауар өндірісінен қазіргі дүниежүзілік
Монометализм тұсында-алтын немесе күміс- валюталық бағамның базасы монеталық
1930-1933 жж. фунт стерлингтің алтындық құрамы 7,32
Валюталық бағам алтын нүктелерінің шегінен шығып кете алмады,
1971 жылы долларды алтынға ресми бағасы бойынша ауыстыру
Бұл жағдайда валюталық бағамның қалыптасу ерекшелігі мынада: валюталар
Валюталық бағам валюталық паритет шеңберінде ауытқиды. ХВҚ-ның Жарғысы
Валюта бағамдарының динамикасы ақша бірліктерінің сатып алу қабілеттеріне,
Жалпы алғанда валюталық бағамның қозғалысының бағыттарын анықтайтын факторларды
Фундаментальды факторлар орта мерзімде әрекет ететін ұлттық экономиканың
Техникалық талдау- бұл бағамды жүргізу графигін (чарт) талдауды
Қысқа мерзімді күтпеген факторлар валюталық бағам динамикасына маңызды
Құбылмалы және тұрақты валюталық бағамдар. 1973 жылдан бастап
Кейбір мемлекеттерде операцияның әр түрі бойынша қолданылатын ұлттық
Айырбас валюталық бағамдардан басқа статистикалық экономикалық талдау кезінде
Батыста көптеген валюталық бағамдардың индекстері тараған.Көптеген валюталық
Валюта бағамдарының ағымын талдау барысында номиналдық және нақты
Нақты валюта бағамының индексі сәйкес келетін екі елдің
Қазіргі кездегі АҚШ долларының тиімді бағамының индексі номиналды
Валюталық жүйелер және валюталық қатынас-
тардың ұғымы.
Халықаралық валюталық қатынастар – бұл ұлттық шаруашылық қызметтерінің
Валюталық қатынастардың жекелеген элементтері – вексель ісі түрінде
Халықаралық валюталық қатынастар материалдық өндіріс саласына , сондай-ақ
Валюталық қатынастар жағдайы ұлттық және дүниежүзілік экономиканың дамуына,
Халықаралық шаруашылық байланыстардың дамуы шамасына байланысты валюталық жүйе
Тарихта мынадай валюталық жүйенің типтері қалыптасқан: ұлттық, дүниежүзілік,
Басында елдегі ұдайы өндіріс процесіне қажетті валюталық ресурстарды
Ұлттық валюталық жүйе мен дүниежүзілік шаруашылықтың даму негізінде
Дүниежүзілік валюталық жүйені мемлекеттік-құқықтық ұйымдастыру формасы жетекші елдердің
Ұлттық және дүниежүзілік валюталық жүйе арасындағы байланыс пен
Ұлттық және дүниежүзілік валюталық жүйелердің негізгі элементтері
Ұлттық валюталық жүйе
Дүниежүзілік валюталық жүйе
1. Ұлттық валюта 1. Халықаралық есептеу бірлігі, резервтік
2. Ұлттық валютаның айналым дәрежесі 2. Валюталардың өзара
3. Ұлттық валютаның паритеті 3. Валюталық паритеттердің бір-тұтас
4. Ұлттық валюта бағамының тәртібі 4. Валюталық бағамдардың
5. Халықаралық валюталық өтімділік 5. Халықаралық валюталық өтім-ділікті
6. Валюталық шектеудің болуы не-месе болмауы 6. Валюталық
7. Халықаралық несиелік айналыс құралдары, оларды пайдалану ере-желерінің
8. Елдің халықаралық есеп айырысу регламентациясы 8. Халықаралық
9. Ұлттық валюталық нарық пен алтын нарығының режимі
10 Елдің вал
юталық қатынастарын реттеуші және қызмет көрсетуші ұлттық органдар.
Егер ұлттық валюталық жүйе ұлттық валютаға –елдің ақша
Аймақтық валюталық жүйе-валюталық бағамдардың ауытқуын азайту және интеграциялық
Валюталық жүйенің даму кезеңдері өндірістің , дүниежүзілік нарықтың,
Бірінші дүниежүзілік валюталық жүйе өнеркәсіптік революциядан кейін алтын
Кейіннен классикалық алтын монета стандарты өзін түсіріп алды,
Екінші дүниежүзілік валюталық жүйе 1922 ж Генуез конференциясындағы
Үшінші дүниежүзілік валюталық жүйе 1994 ж Бретстон-Вудстағы (АҚШ)
-алтынға және екі резервтік валютаға (АҚШ доллары және
Бреттон-Вудс келісімі бойынша алтынды пайдаланудың төрт негізгі формасы
-валюталық саясат және валюталық шектеу халықаралық келісім-шарттарға бағынды;
-валюталық паритеттер алтынмен немесе АҚШ долларымен бейнеленді, паритетті
-валюталық бағамдардың режимі белгіленді (+ - 0,75%
60-жылдардың аяғынан бастап, үшінші дүниежүзілік валюталық жүйе құлдырады.
-СДР стандарты енгізілді, бірақ іс жүзінде долларлық стандарт
-алтынды демонетизациялауға заңды түрде тиым салынды: ресми баға,
-валюталық бағамдар режимін таңдауға құқық берілді (1973 ж.
-ХВҚ арқылы мемлекетаралық реттеу күшейді.
Сонымен, дүниежүзілік валюталық жүйенің дағдарысқа ұшырауы ескі жүйені
Ямайка валюталық жүйесіне қарсы Еуропалық экономикалық қауымдастық елдері
ЭКЮ-дің нарықтық құны
2-кесте
Валюталар Валюталар қоржынын-дағы валюталардың үл-ес салмағы
DEM-DM 0.6242 1.6798 0.371592
GBP 0.08784 1.6798 0.371592
FRF-FF 1.332 5.6450 0.235961
ITL-Lit 151.8 1234.0000 0.123015
NLG-hfi 0.2198 1.8915 0.116204
BEF-bfr 3.301 34.7750 0.094925
LUX-lfr 0.130 34.7750 0.003738
DKK-lr 0.008552 1.5961 0.013650
GRD-Dr 1.440 163.30 0.008818
ESB-Pta 6.885 106.52 0.064636
PTS-Esc 1.393 148.974 0.009351
Еуропалық валюталық жүйе мүше елдердің ресми алтын –
3.1.Валюталық қатынастың дамуы
ХХ ғасырдың орта шенінен бастап халықаралық экономикалық, қаржы-қаражат
Валюталық қатынастар дегеніміз- дәстүрлі ақша қызметінің дүниежүзілік ақша
Дүниежүзілік ақша сыртқы саудамен қызмет көрсетулерді, капиталдар қозғалысын,
Валюталық қатынастар ұлттық және халықаралық деңгейде жүзеге асады.
Ұлттық валюта жүйесі дегенміз- мемлекеттік заңдармен бекітілген, елдің
Ұлттық валюта жүйесінің негізгі белгілеріне мыналар жатады:
-Ұлттық валюта бірлігі ;
-ресми алтын-валюта қорының құрылымы;
-Ұлттық валютаның паритеті мен валюта курсын қалыптастыратын механизмі;
-валютаның айырбасталу мүмкіндігі ;
-валюталық шектеулердің деңгейі;
-мемлекеттік сыртқы экономикалық есептеулерді жүзеге асыру тәртібі.
Ұлттық валюта жүйесін байланыстыратын валютаның курсымен паритеті жатады.
«Паритет»- валюталардың алтын мөлшеріне сәйкес ара қатысы. Паритет
Халықаралық валюта жүйесі дүниежүзілік шаруашылық шеңберіндегі валюталық қатынастарды
Бұл жүйе дүниежүзілік капиталистік шаруашылықтың бірте-бірте қалыптасуы нәтижесінде
Халықаралық валюта жүйесінің негізгі элементтеріне мыналар жатады:
-ұлттық және ұжымдық валюта бірліктерінің қоры;
-халықаралық өтімді (ликвидный) активтердің құрамы мен құрылымы:
-валюталық паритеттермен курстардың механизмі;
-валюталардың өзара айырбастау жағдайы;
-халықаралық есептулердің нысандары;
-халықаралық валюта рыноктары мен дүниежүзілік алтын рыногындағы орныққан
-халықаралық валюта-қаржы қозғалысын реттеуші ұйымдар
2.Халықаралық Валюта жүйесінің негізгі міндеттеріне тұрақты экономикалық өсуді,
Қорытынды:
Валюталық жүйенің басты элементі –валюталық бағам. Валюталық бағамның
Валюталық нарықтарды валюталық операцияларды жүргізудің негізіне халықаралық сауда,
Валюталық нарықтардың қатысушыларын екі басты топқа бөледі: пассивті,
Шетел валютасы халықаралық төлем айналымында ең бастысытөлем айналымында
Валюталық бағам-басқа елдің ақша бірлігіне қатысты сол елдің
Валюталардың баға белгіленімі айырбас үшін ұсынылған екі ақша
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Ақша, несие, банктер] / жалпы
Ә. С. Сейітќасымов.- Алматы: Экономика,
2001.- 466 б.
2.
// Егемен Қазақстан . -2005.-3 қыркүйек 4
3. Альмереков,
қозғалысы және оның конъюктурасы.// ҚазҰУ-нің хабаршысы. Экономика сериясы.
4. Маќыш, Серік Биханўлы.
операциялары: оќу құралы.- Алматы: қазақ университеті,
2002.- 127 б.
5. Сауытбекова, Әйгерім.
мәселелері: [Ќаржы-ќаражат]// Дала мен қала.-
2006.- 14 сәуір.- 5 б.
6. Тұрлыбекова, А. Екінші
несиелік саясатын бағалау :Банк және несие
// Экономика негіздері.- 2006.- №3.- 23б.
7. Зиябеков, Бейсенбек.
ғана емес, мемлекеттің діңгегі болуы керек :
[Экономика]// Жаға ғасыр.- 2006.- №2.- 36-38 б.
Банк қызметі туралы: ҚР құқықтық актілер жиынтығы.-
Алматы: Юрист, 2005.- 177 б.
Қаржылық есеп: оқу құралы / Қ.К. Кеулімжаев, З.Н.
Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы:
Қазақстан Республикасының Заңы / жауапты шығ.:
Б.Хайдаров, Г.Емелина. –Алматы: Жеті жарға, 2005. -48б.

Ұқсас жұмыстар

Валюталық жүйе және оның түрлері жайлы

Дүниежүзілік валюталық жүйе элементтері

Валюталық жүйелер

Халықаралық валюталық қатынастар

Дүниежүзілік валюта айналымы

Үшінші дүниежүзілік валюта жүйесі

Әлемдік валюталық жүйенің даму кезеңдері

Валюта жүйе: мәні мен түрлері және негізгі элементтері

Валюталық нарықты валюталық қатынастар мен валюталық операциялар