Кәсіпорын экономикасы
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
1 КӘСІПОРЫННЫҢ НЕГІЗГІ КАПИТАЛЫН ПАЙДАЛАНУ ТИІМДІЛІГІН
1.1 Нарықтық экономика жағдайындағы негізгі капиталды тиімді
1.2 Құрылыс материалдар өнеркәсібінің негізгі құралдарының
1.3 Негізгі құралдардың пайдалану тиімділігін бағалаудың әдістемелік негіздері 14
2 . «ЖАМБЫЛГИПС» АҚ-НЫҢ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ЖАҢАРТУ
2.1 «Жамбылгипс» АҚ-ның экономикалық белсенділігін талдау 20
2.2 «Жамбылгипс» АҚ-ның негізгі құралдармен қамтамасыз етілуін талдау 28
2.3 Кәсіпорынның негізгі капиталын тиімді пайдалануын талдау 31
3. НЕГІЗГІ КАПИТАЛДЫ КӘСІПОРЫНДА ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН КӨТЕРУ ЖОЛДАРЫ 36
3.1 Негізгі капиталдың тиімді пайдалану жолдарын жоғарылату
3.2 “Жамбылгипс” АҚ-ның негізгі капиталдың тиімділігін жоғарлату жолдарының негізгі
ҚОРЫТЫНДЫ 45
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ КӨЗДЕРІ 47
КІРІСПЕ
Нарықтық қатынастарға өтумен байланысты әр бір қоғам даму жолдарын
Қазіргі экономика – бұл бір-біріне қайшы келетін топтар қатынасы:
Бұл мәселелерді шешу үшін кәсіпорынды тек қана техникалық потенциалмен
Өнім өндірісі және қызмет көрсету процессінде келесі экономикалық ресурстардың
Өндірістің заттанған құралдары кәсіпорын капиталы деп аталады. Капитал
Еңбек құралдары негізгі өндірістік қорлардың заттай мағынасын құрайды, яғни
Негізгі қорлар өндіріс сферасында қызмет етеді және республиканың ұлттық
Нарықтық жағдайда кәсіпорын меншік формасына байланыссыз өзінің меншілігінің, амортизациясының,
Осыдан дипломдық жұмыс тақырыбы «Кәсіпорынның негізгі капиталын пайдалануда
Еліміздің Президенті ел басы Н.Ә. Назарбаевтың 2006 жылғы 2
Қазақстан қарапайым технологияларды қолданатын ел қатарынан шығып, дамыған прогрессивті
Жазылып отырған жұмыстың мақсаты - жалпы кәсіпорынның нарық жағдайында
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында: негізгі қорлардың жіктелімі, құрамы және
Дипломдық жұмыстың екінші тарауы талдау жасауда және дипломдық жұмысты
Дипломдық жұмыстың үшінші тарауында кәсіпорынның негізгі қорларын тиімді пайдаланудың
Дипломдық жұмыстың методологиялық негізгі болып кәсіпорында негізгі қорлардың есебі
1 КӘСІПОРЫННЫҢ НЕГІЗГІ КАПИТАЛЫН ПАЙДАЛАНУ ТИІМДІЛІГІН
1.1 Нарықтық экономика жағдайындағы негізгі капиталды тиімді
Кәсіпорынның негізгі белгісі – оның меншігінде, шаруа жүргізуінде немесе
Негізгі қорлар – бұл өзінің құнын бөлшектеп жоғалтатын және
Негізгі қорлардың кеңейтілген қайта өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты
Өндірістің әрбір процесі өндіріс қорларының қатысуымен жүзеге асырылады, олар
1. Еңбек заттары (материалдар, шикізаттар, сатып алынатын жартылай фабрикаттар);
2. Еңбек құралдары (станоктар, машиналар және т.б.).
Еңбек құралдарын басқару нәтижесінде адам еңбек затына тікелей әсер
Еңбек үрдісінде ресурстарға және оларды тұтыну қатынасынан көпшілігінде шығарылатын
Ресурстар болып жоғарыда айтылғандай мемлекет оның әкімшілік орталықтары, кәсіпорындар,
Негізгі қорлар – бұл еңбек құралдарына заттай айналған өндірістік
Ресурстарды негізгі және айналымға бөлудің негізіне өндірісте жүргізетін, және
Құрылыс кәсіпорындарының негізгі қорларына келесілер жатады: жылжымайтын мүлік (жер
Құрылыс кәсіпорындарының негізгі қорлары олардың материалды-техникалық базасының негізін құрайды,
Негізгі қорларды көптеген өндірістік циклдар ішінде пайдаланады, олар біртіндеп
Негізгі қорларға қарағанда айналым қорлары бір өндірістік процеске қатысады
Материалды активтер сатып алыну мақсатына байланысты негізгі қорлар есебінде,
Негізгі қорлар өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты төмендегілерге бөлінеді:
- өндірістік – бұл өндіріс процесіне тікелей қатысатын
- өндірістік емес – тұтынуға белгіленген негізгі қорлар. Олар
Тәнділігі бойынша негізгі қорлар келесідей бөлінеді:
- меншікті – ол субъектке
- арендаға алынған – ол басқа бір субъекттен
- қозғалыстағы - өндірісте және шаруашылық қызметте пайдаланылатын негізгі
- тоқтап тұрған – уақытша пайдаланылмайтын
- запастағылар – қозғалыстағы негізгі қорларды жөндеуде, аварияда
Заттай құрамына байланысты негізгі қорлар:
- мүлікті – заттай құрамы бар объектілер (ғимараттар, құрылыстар,
- мүліксіз – жерге, тоғайлық және сулы
Өндірілген өнім және көрсетілген қызмет қай экономика саласына және
1 сурет- Кәсіпорынның негізгі қорлары
Негізгі қорлар жасайтын функциясына және мақсатты белгілеуіне байланысты келесі
1. Жер – субъекттің меншік құқығымен сатып алынған жер
2. Ғимараттар – еңбекке жағдай жасау, халыққа әлеуметтік-мәдени қызмет
3. Құрылыстар – еңбек затын өзгертпейтін қызметтерді орындау жолымен
Мүкаммалар (инвентарь) болып әрбір бөлек тұрған құрылыс саналады.
4. Өткізгіш құрылғылар – электро, жылу және механикалық энергияны
5. Машиналар және құрал-жабдықтар. Мүкаммалар объектісі болып әрбір
- күш машиналары және құрал-жабдықтар – жылу және электроэнергияны
- күш машиналары және құрал-жабдықтар – еңбек өнімін
- өлшегіш және реттеуіш құралдар, жабдықтар және лабораториялық құралдар
- есептеуіш техника – бұл процестерді автоматтандыруға және жылдамдатуға
- басқа да машиналар және құрал-жабдықтар – машиналар,
6. Көлік құралдары – адамдарды және жүктерді тасуға арналған
7. Аспаптар (құралдар) – бұл механикаландырылған және механикаландырылмаған қол
8. Өндірістік жабдықтар және құралдар - өндірістік операцияларды жасауға
9. Шаруашылық инвентарь – конторлық және шаруашылық инвентарь (үстелдер,
10. Көпжылдық отырғызулар – жасанды, көпжылдық оптырғызулар (жеміс-жидектер, жүзім
11. Жерді жақсарту үшін капитал шығындары (құрылыссыз) –
12. Басқа да негізгі қорлар – библиотекалық қорлар, музей
Нарықтық экономикаға өту жағдайында бухгалтерлік есептің мақсаты негізгі қорлардың
Негізгі қорлар қандай да болмасын өндірістің маңызды факторы
Нарықтық экономикаға өту шарттары еңбек коллективін өндірістің барлық материалды-құндық
Негізгі қорлардың жағдайы және оларды пайдалану – талдамалық жұмыстың
Кәсіпорынның негізгі қорларын және өндірістік қуаттылықтарын толық және тиімді
Өнеркәсіпті-өндірістік негізгі қорларды тиімді пайдалануды және жағдайын талдау мақсаты
Негізгі қорлар пайдалануына байланысты қозғалыстағы, запастағы және тоқтатылғандар болып,
Қозғалыстағы – пайдаланудағы негізгі қорлар (жұмыстағы, жөндеудегі немесе тоқтаудағылар).
Запастағы негізгі қорларға запаста тұрған құрал-жабдықтар және көлік құралдары
Тоқтатылған негізгі қорлар кәсіпорынның немесе бөлек цехтардың уақытша қолданысынсын
Жеке меншіктегі сол кәсіпорынға тиесілі негізгі қорлар. Арендаға алынған
Негізгі қорлар қандай да болмасын өндірістің маңызды факторы
2 сурет - Негізгі қорлардың әр саладағы үлесі
Негізгі өндірістік қорлардың түрлі құрылымы әр саладағы өнеркәсіп кәсіпорындарында
Негізгі қор бұл нақты өзгертілмеген үлгіде өзінің материалды
1.2 Құрылыс материалдар өнеркәсібінің негізгі құралдарының
Қазіргі нарық жағдайында ұдайы өндіріс тұсында жүріп жатқан саясат
Бұл саясат тек макро деңгейде ғана емес, сонымен қатар
Негізгі қорлардың ұдайы өндірісі – жаңа құралдарды мүліктену, реконструкциялар,
Ұдайы өндірістің екі нысаны бар:
- жай ұдайы өндіріс, негізгі құралдардың тозу
- кеңетілген ұдайы өндіріс, негізгі құралдардың тозу
Негізгі қорлардың ұдайы өндірісінің басты мақсаты – кәсіпорында негізгі
- әр түрлі жағдайларға байланысты істеп
- өндірістің көлемін ұлғайту мақсатында
- негізгі қорлардың
Негізгі қорлардың ұдайы өндіріс үрдісі түрлі көздер арқылы жүзеге
кәсіпорынның жарғылық капиталы ретінде;
капиталды салымдар нәтижесінде;
міндетсіз беру нәтижесінде;
аренда ретінде.
Негізгі қорлардың ұдайы өндірісі сандық жағынан жыл бойы негізгі
Фк = Фн + Фв – Фл
Мұндағы, Фк - негізгі құралдардың жыл соңындағы құны;
Фн - негізгі құралдардың жыл басындағы құны;
Фв - негізгі құралдардың жыл бойына қозғалстағы негізгі
Фл - негізгі құралдардың жыл бойына жою құны
Модернизация (жаңғырту) – бұл жаңа құрал-жабдықтардың қатарына дейін негізгі
Типтік модернизация – бұл сериялық құрылыста топтық біртипті өзгерістер;
Мақсаттық модернизация – нақты өндірістің қажеттілігіне байланысты жетілдіру.
Модернизацияның шарты үнемдеу немесе қосымша түсімдердің өткізілуі мына
С = П = (C1 – C2) V2 ,
мұндағы,
П – қосымша түсім;
С1,С2-өткізілген модернизациядан кейінгі және
V2 - модернизациядан кейінгі өнімнің шығару көлемі.
СМ СССР-ң 22 қазан 1990 ж. № 1072 қаулысымен
Әрбір кәсіпорын жөндеуге кеткен шығындарының бірқалыптылығын сақтау үшін
Өндірістік емес негізгі қорлар жөндеу және қалпында ұстау шығындары
Негізгі өндірістік қорларға кеткен жөндеу шығындары оның табиғи
Біріншіден, кәсіпорында жоспарлы көрсетуші жөндеулер (ЖКЖ) уақытылы және
Екіншіден, капиталды жөндеуге кіріспес бұрын экономикалық жоспарда мұқият талдау
Негізінен 2-шісі күрделі жөндеулерді жүргізу экономикалық жағынан тиімді.
Көп жағдайда күрделі жөндеу моральді тозуды жоймайды, сондықтан да
Үшінші жағдайда кәсіпорынға тікелей қатысты бөлшектерді, әсіресе өткір дефицит
Тозған бөлшектерді қалпына келтіру мүмкіндік береді:
- уақытылы жөндеу жұмыстарын жүргізу және кейбір запас бөліктердің
- жөндеу шығындарын азайту, өйткені бөлшектерді қалпына
- кәсіпорынға жеткізілетін запас бөлшектердің тасымалдау шығындарын азайту.
Тозған бөлшектерді қалпына келтіру экономикалық көзқарас жақтан пайдалы, егер:
жаңа бөлшектер салыстырымында
(Св + Ен Кв) Y =< ( Ц +
Жаңа бөлшектерді өзіңнің қаражатымен жасаған салыстырымында
(Св + Ен Кв) Y =< ( Cизг +
Мұндағы,
Св – бөлшектерді қалпына келтіру өзіндік құны;
Ен – күрделі салымдардың тиімді мөлшерлік коэффициенті;
Кв–тозған бөлшекті қалпына келтіру үшін арнайы құралдармен
Ү – жаңа бөлшекпен қалпына келтірілген бөлшектердің арасындағы қызмет
Зтр – бөлшектерді жасап шығарушыдан кәсіпорынға жеткізу тасымалдау
Сизг - өзіндік күштермен жаңа бөлшектерді жасап шығаруға кеткен
Кизг – тозған бөлшектерді қалпына келтіру үшін қажетті құралдармен
Тәжірибе көрсеткендей орта және әсіресе ірі кәсіпорындарда тозған
Негізгі қордың жөндеуі:
Кәсіпорында негізгі қорларды қолдану үрдісінде үнемі тозып отырады. Оларды
Қалпына келтіруші жөндеуі – бұл әртүрлі жағдайларға байланысты болатын
Ағымды жөндеу – бұл кіші жөндеу және негізінен негізгі
Капиталды жөндеу – бұл негізгі қорлардың негізгі жөндеуін жүргізеді.
1.3 Негізгі құралдардың пайдалану тиімділігін бағалаудың әдістемелік негіздері
Өндірістік негізгі қордың құрылымы қоғам арасында салынатын қаражат салмағының
Жоғарғы көрсеткішті қор қайтарымынан шығарылған басқа да өнім шарты,
Негізгі қор бағасының олардың өндіріс процесіне қатысуына байланысты бірнеше
Бастапқы құн
Қалдық құн
Қалпына келтіру құны
- Негізгі өндірістік қорлардың бастапқы
немесе сатып алуға шығындалған сома. Ол амортизация нормасын, амортизациялық
- Негізгі қорларды пайдалану процесінде олар тозып, біртіндеп
құнын жояды. Олардың шын өлшемінен тозған құнын алып тастау
- Негізгі қордың қалпына келтіру құны - ісжүзіндегі
Негізгі кәсіпорынның айналымы мына сатылардан тұрады:
Негізгі қорлардың тозуы: табиғи және моралдық тозу.
а) табиғи және моралдық тозуы, яғни еңбек құралының тұтыну
Табиғи тозу мына жағдайда болады:
- Дайын өнімнің құнымен қалпына келтіретін еңбек құралының пайдалану
- Еңбек құралдарының іске пайдаланылмай тұруына құралдардың
жойылады.
Негізгі қордың бірдей элементтері табиғи тозу теңсіздігінен шығарылған. Толық
Табиғи тозу өндірістік қызмет мерзімін процентпен белгілейді, яғни мына
Иф=Tф/Tн*100
Мұндағы Tф-өндірістік негізгі қордың нақты қызмет мерзімі, жыл
Tн-нормативті қызмет мерзімі, жыл.
Кездейсоқ, нақты қызмет мерзімін салыстыру мөлшері немесе оның алдын-алу,
Иф=Тф/Тф+Тв*100 (6)
Мұндағы: Тф- өндірістік негізгі қордың нақты қызмет мерзімі, жыл
Тв-өндірістік негізгі қордың қызмет мерзімінің мүмкіндігі, жол
б) моралдық тозу көнеруден туады. Негізгі қаржы конструкциясы өнімділігі,
Моралдық тозу көлемін бағалау:
негізгі капиталдың толық және алғашқы құны = еңбек құралын
пайдалану бағасы бойынша сатып алу.
Негізгі капиталдың қалдық құны - толық құны - амортизация
Негізгі капиталдың қалыпқа келтіретін құны - іс жүзіндегі еңбек
құралдарының сол периодтағы, бағадағы құны
Моралдық тозудың алғашқы үлгісінде (ИМ1) бастапқы құнды қалпына келтіру,
ИМ1=Пн - Пс / Пн * 100
Мұндағы Пс және Пн - өндірістегі жаңа және моралды
Табиғи және моралдық тозу есебінде қорды қалпына келтіру құны,
Келесі топ көрсеткіштері негізгі қордың актив бөлігін пайдалану деңгейін
Экстенсивті пайдалану коэффициенті (Кэ), НӨҚ актив бөлігін пайдалану деңгейін
Кэ =Тф/ фреж
Құрал-жабдықтарды экстенсивті пайдалану коэффициентінің мәні бірлікке жақындауы тиіс
Интенсивті пайдалану коэффициенті (Ки)- бұл көрсеткіш маштналар мен жабдықтардың
Ки = Пф / Пв
Мұндағы, Пф – машиналар мен жабдықтардың нақты өндірісі;
Пв – машиналар мен жабдықтардың өндірістік мүмкіншілігі.
Интегралды коэффициент (Кинт) - бұл көрсеткіш маштналар мен жабдықтардың
(Кинт) = Кэ * Ки
Негізгі қорлардың амортизациясы.
«Амортизация» термині тікелей мағынада негізгі қорлардың өлімі жоқтығын, олардың
Амортизация процесі негізгі қорлардың қызмет ету уақыты ішінде өзінің
Негізгі қорлардың ауыстырылған өнім құрамындағы құны өндіріс сферасынан кетіп
Өнімді шығарғаннан кейін сәйкесінше негізгі қор құнына ауыстырылған ақша
Амортизацияның негізгі функциялары – қайта өндірісті қамтамасыз ету, негізгі
Одан басқа анықталған деңгейде негізгі қорларды толық пайдалануын қарастырып
Шаруашылық практикада амортизацияны есептеу үшін амортизациялық аударымдар қолданылады, яғни
Амортизациялық аударымдар өнімнің, жұмыстың, қызмет көрсетулердің өзіндік құнын құрайтын
Амортизацияның объективті негізі болып өндірістік үрдісте және бағаның қалыптасуында
Амортизациялық аударымдар шығып кеткен негізгі қорларды қайта өндіруге бағытталады.
Өнімге ауыстырылған құн көлемі келесіндей анықталады; біріншіден негізгі қорлардың
Екіншіден, бұл мөлшер негізгі қорлар түрімен анықталады, мысалға: өнеркәсіпте
Үшіншіден, өнімге ауыстырылатын негізгі қорлар құнының мөлшері өндіріс мамандығының
Амортизациялық аударымдардың көлемі норма амортизациясы бойынша негізгі қорлардың бастапқы
Осыған байланысты амортизация нормасы мына формула бойынша анықталады:
На = Фп (б) – Фп /
Мұндағы, На – жыл ішіндегі амортизация нормасы (%);
Фп (б) – негізгі қорлардың бастапқы құны;
Фп – жойылатын құн;
tсл – негізгі қорлардың жұмыс жасау мерзімі.
Амортизация нормасы негізгі қорлар құнының жылдық процентін өтеумен байланысты.
Көпшілік салаларда өндірістің технологиялық ерекшеліктеріне, құрал-жабдықтар жұмысының ауыстырылуына және
Амортизация нормалары экономикалық оқшауланған және негізгі қорларды уақытында төлеуге
Бухгалтерлік есептің 6 стандартына сәйкес амортизацияны есептеу үшін келесі
Бірқалыпты құнды тізімнен шығару;
Жасалған жұмыс көлеміне сәйкес құнды тізімнен шығару
(өндірістік әдіс);
Жеделдетілген тізімнен шығару:
а) кішірейетін қалдық
б) сандардың сомасы бойынша құнды тізімнен шығару
(коммулятивтік әдіс).
Бірқалыпты құнды тізімнен шығару әдісі – объектінің амортизацияланатын құнын
Өндірістік әдіс амортизациялық аударымдар тек қана объектіні пайдалану мерзімен
Өндірістік әдісті таңдауда объектінің өндірістік қуаттылығын пайдаланудан байланысты амортизацияның
Технологияны жетілдіру жағдайында құрал-жабдықтар моральды тез тозады. Сондықтан қаржылық
а) сандардың сомасы бойынша құнды тізімнен шығару әдісі (коммулятивті);
б) кішірейетін қалдық әдісі.
Сандардың сомасы бойынша құнда тізімнен шығару әдісі есептік коэффициентін
Кішірейетін қалдық әдісі амортизацияны есептеу бастапқы құнмен емес баланстық
Бекітілген орнатылған тәртіптегі сәйкескен инвентарьлы объектінің амортизация нормасы өскен
Соңғы жылдары дамыған елдерде машиналардың құнын тез тізімнен шығарудан
2 . «ЖАМБЫЛГИПС» АҚ-НЫҢ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ЖАҢАРТУ
2.1 «Жамбылгипс» АҚ-ның экономикалық белсенділігін талдау
“Жамбылгипс” зауыты №1792-ші бұйрық негізінде 1954 жылы 31 желтоқсанда
Шикізат базасы болып- әбден қаралып, дайындалған екі уческедегі, яғни
Таулы қойнау белгіленген 132 га бөлінген жер ауданында қопсытылуға
Гипсті қазу ашық тәсілмен, алдын-ала қопсытып,жару жұмыстары арқылы жүргізіледі.
Силостардан гипс пневмокөлікпен темір жол цистерналарына тиеліп немесе автокөліктермен
Гипс тасының негізгі тұтынушылары болып, Қазақстанның цемент зауыттары, сонымен
Жаңа құрылыстарға қажетті гипске деген сұраныстың ұлғаюына байланысты гипс
Әлем тәжірибесінің талдауы көрсеткендей, көптеген дамыған мемлекеттер цемент орнына
Дәл қазіргі уақытта зауыт моралді және физикалық ескірген технологиялық
Зауыттың орналасқан жеріне келетін болсақ, “Жамбылгипс” ЖАҚ-мы Тараз қаласында
Зауыттың өз есеп шоты бар, Тараз қаласындағы “Центр Кредит”
1993 жылы “Жамбылгипс” зауыты Мемлекеттік мүліктік Жамбыл аумақтық комитеті
№ 2954-1919 куәлік негізінде “Жамбылгипс” ашық акционерлік қоғамы жабық
Кәсіпорынның негізгі қызмет түрі болып гипс тасын алу, өңдеу
“Жамбылгипс” АҚ-мы өндірістік негізде гипстің ең ірі қайнар көзін
Зауыттың негізгі жұмысы болып гипс тасын алу және Қазақстанның,
Кәсіпорынның аты; “Жамбылгипс” акционерлік қоғамы. № 2954-1919-АО тіркеу куәлігі
Мекен-жайы; “Жамбылгипс” АҚ-мы Тараз қаласында орналасқан, кәсіпорынның заңды мекен-жайы;
Бастапқы немесе қазіргі кездегі кәсіпорынның мақсаттарына келетін болсақ, бүгінгі
Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттарының бірі болып бұл- импортты алмастыру
1 кесте - Жамбылгипс АҚ-ның технико-экономикалық көрсеткіштері
№
Негізгі көрсеткіштер
Өлшем бірлігі
2004
жыл
2005
жыл
Ауытқу
+;- %
1 Өткізілген өнімнен түскен түсім
мың тг. 331500,3 339136,9 7636,6 102,3
2 Өнімнің өзіндік құны мың тг. 248432,0 278060,0
3 Жалпы табыс мың тг. 83068,3 61076,9 -21991,4 73,5
4 Кезең шығындары мың тг. 110434,4 119998,5 9564,1 108,7
5 Негізгі қызметтен түскен табыс мың тг. -27366,1 -58921,6
6 Негізгі емес қызметтен түскен табыс мың тг. 334123,2
7 Салыққа дейінгі жиынтық табыс мың т. 306757,1 -46779,0
8 Таза табыс мың тг. 214730,0 -46779,0 -167951 21,8
9 Өткізілген өнімнің 1 тг кеткен шығыны теңге 1,08
10 Өнім рентабельділігі % 59,8 - - -
11 Сату рентабельділігі % 64,8 - - -
12 Өндіріс рентабельділігі % 21,3 - - -
13 Жұмысшылардың орташа тізім саны адам 417 481 64
14 Жұмысшылардың еңбекақы қоры мың тг. 105903,0 125961,5 20058,5
15 Жұмысшылардың орташа еңбекақысы теңге 21163,7 21823,1 833,1 103,1
16 Негізгі құралдардың орт. жылдық құны мың тг. 143132,0
17 Айналым құралдардың орт. жылдық құны мың тг. 862976,9
18 Қор қайтарымы теңге 2,32 2,01 -0,31 86,6
19 Қор сиымдылығы теңге. 0,43 0,49 0,06 113,9
20 Қормен қарулану мың тг. 343,2 351,2 308,0
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Кестені қарастырсақ екі жылдың арасында айтарлықтай айырмашылық бар. Сол
Өткізілген өнімнен түскен табыс есепті жылды базалық жылмен салыстырсақ,
Кәсіпорынның міндеттемелерінің артуы және жіберілген тауарға төлемдердің кешіктірілуіне байланысты
Келесі қарастыратын көрсеткішіміз ол қор сыйымдылығы, яғни 1
Қолданылған негізгі капиталдың деңгейі бір жағынан кәсіпорынның қор құрылымын
Бұл мақсаттар үшін негізгі капиталды қолдануды бағалайтын көрсеткіштер жүйесі
2004 жылы "Жамбылгипс" АҚ-ның қор қайтарымдылығы 2,32 мың
Қор қайтарымға факторлардың әсерін талдау барысында “Жамбылгипс” ЖАҚ-да
2 кесте - “Жамбылгипс” АҚ-да натуралды түрде өндірілген өнім
№
Көрсеткіштер
Өлшем бірлігі
2004 жыл
2005
жыл Абсолюттік
ауытқу
+; -
%
1
2
3
4.
Өндірілген өнім көлемі,
соның ішінде:
-құрылыс гипсі
-селективті гипс
-гипс тасы
-мрамор ұнтағы
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
226756
4596
9124
210000
3036
311728
4160
10520
296000
1048
84972
-436
1396
86000
-1988
137,5
90,5
115,3
141,0
34,5
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Жамбылгипс” АҚ-ның өнім көлемі натуралды түрде көрсетілген. Базистік жылына
Кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдаудың қорытынды кезеңі оның қаржы жағдайын
Өндірістік-шаруашылық процесте шикізаттарды, материал-дарды және басқа да тауарлық- материалдық
3 кесте - "Жамбылгипс" АҚ-ның қаржылық тұрақтылығын бағалау
№ Көрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл Ауытқу
+ / - %
1 Тәуелсіздік коэффициенті 0,51 0,34 -0,17 66,6
2 Тәуелділік коэффициенті 0,49 0,65 0,16 132,6
3 Қаржыландыру коэффициенті 1,04 0,53 -0,51 51,0
4 Қарыз және меншік капиталдың арақатынасы 0,96 1,8 0,84
187,5
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Кәсіпорын қызметінің экономикалық тұрақтылығын анықтау үшін келесі көрсеткіштерді
Тәуелсіздік коэффициенті - бұл кәсіпорын меншікті капиталының жалпы активтеріндегі
Тәуелділік коэффициенті – бұл кәсіпорынның міндеттемелерінің (қарыз капиталының )
Қаржыландыру коэффициенті - меншікті капиталды тартылған капиталға бөлу арқылы
Қарыз және меншікті капиталдың қатынасы – кәсіпорынның төлем қабілеттілігін
Кәсіпорынның қаржы нәтижелері оның өндірістік және шаруашылық қызметінің қорытындыларына
Кәсіпорынның табысы өндірістің тиімділігін сипаттайтын қорытынды көрсеткіш болып табылады.
Табыс ақшалай формасында кәсіпорынның кірістері мен шығыстарының барлық түрлері
4 кесте – "Жамбылгипс" АҚ-ның табыстылығын бағалау (салыстырмалы көрсеткіштер)
№ Көрсетікштер 2004 жыл 2005 жыл Ауытқу
+ / - %
1 Кәсіпорын активінің табыстылығы 30,6 4,6 -26 15,0
2 Ұзақ мерзімді активтің табыстылығы 78,8 11,5 - 67,3
3 Ағымдағы активтің табыстылығы 50,0 7,7 - 42,3 15,4
4 Негізгі өндірістік қорлардың табыстылығы 30,6 6,07 - 24,53
5 Сату көлемінің табыстылығы 28,05 6,5 - 21,55 23,2
6 Өткізілген өнімнің табыстылығы 64,7 13,8 -50,9 21,3
7 Негізгі қызмет табыстылығы - 79,4 79,4 -
8 Меншік капиталдың табыстылығы 60 13,3 -46,7 22,2
9 Негізгі капиталдың табыстылығы 150,0 27,6 -122,4 18,4
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Қолда бар жалпы кәсіпорын активтерінің табыстылығын есептейтін болсақ есепті
Негізгі құралдарының табыстылық деңгейі талдап қарасақ, есепті жылы
19,8 пайызға жоғарылаған.
Кәсіпорын активтерінің өтімді бөлігі болып саналатын ағымдағы активтері 15,4
Меншікті капиталдағы табыс үлесі 22,2паызға артып отыр.
Ал енді негізі құралдардың бір жылдағы айналымына
2.2 «Жамбылгипс» АҚ-ның негізгі құралдармен қамтамасыз етілуін талдау
Негізгі қорлар кәсіпорынның негізгі капиталының жалпы сомасының үлес салмағынан
Негізгі қорлардың пайдаланылуын талдаудың негізгі міндеттері- оның қорлардың көлемін,
Кәсіпорынның негізгі қорлармен қамтамасыз етілуі және оларды пайдаланудың тиімділігі
Кәсіпорынның өндірістік қуаты негізгі қорлардың өнімді барынша көп шығару
Өндірістік негізгі қордың құрылымы қоғам арасында салынатын қаражат салмағының
Жоғарғы көрсеткішті қор қайтарымынан шығарылған басқа да өнім шарты,
5 кесте – “Жамбылгипс” АҚ-ның негізгі құралдарының құрылымын талдау
№
Негізгі құралдардың топ атауы
2004
жыл
мың тг %
2005
жыл
мың тг
% Ауытқулар
+;-
мың тг %
Негізгі құралдардың барлығы 143132,0 100 168915,0 100 25783,0 118,0
1 Үйлер, құрылыстар 5450,0 3,8 11268,0 6,6 5818,0 2,06
2 Ғимараттар 126,0 0,09 96,0 0,9 - 30,0 76,2
3 Көлік құралдары 4440,0 3,1 17049,0 10,1 12609,0 3
4 Өткізгіш құралдар 2035,0 1,4 1835,0 1,09 - 200,0
5 Машиналар мен жабдықтар 128946,0 90,1 138667,0 82,5 22330,0
6 Өндірістік мүкәммалар 1884,0 1,3 2268,0 1,3 384,0 120,4
7 Басқа да негізгі құралдар 251,0 0,2 185,0 0,1
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Жоғарыда кесте мәліметтері “Жамбылгипс” АҚ-ның негізгі құралдарының жалпы жағдайын
байқаймыз. Көлік құралдарының көбеюі есепті жылы кәсіпорынға өндірістік мақсатта
6 кесте – “Жамбылгипс”АҚ-дағы машиналар және жабдықтар құрамы
№
Көрсеткіштер
2004 жыл
2005 жыл Ауытқу
+,- %
Машиналар мен жабдықтар, барлығы:
Соның ішінде
128946,0
138667,0
9721,0
107,5
1 Қуатты күшті машиналар мен жабдықтар: 168,0 777,0
- Жылу техникалық жабдықтар 164,0 777,0 613,0 4,7
- Электро қозғалтқыштар 4,0 - 4,0 -
2 Жұмыс маштналары мен жабдықтары 127129,0 126123,0 - 996,0
- Құрылыс материалдарын шығаратын машиналар мен жабдықтар 127111,0 126123,0
- Өлшеуіш техника 8,0 - 8,0 -
3 Басқа да машиналар мен жабдықтар 646,0 8665,0 8019,0
- Өнеркәсіптік трактор 136,0 556,0 420,0 4,1 есе
- Металл кесетін машиналар мен жабдықтар 4,0 - 4,0
- Темірді соғып сығымдайтын құрал-жабдықтар 3,0 - 3,0 -
- Көтеріп таситын жүк тиеу машиналары 58,0 6907,0 6849,0
- Кесу машиналары мен жабдықтары 5,8 160,0 102,0 27,6
- Техникалық үрдістерге арналған өзге де ыдыстар 154,0 142,0
- Өзге де машиналар мен жабдықтар - 900,0 900,0
4 Компьютерлер 1013,0 649,0 -364,0 64,1
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Негізгі қорлардың толық барын көп жағдайда белгіленген бір мезгілдегі
“Жамбылгипс” АҚ-мы қазіргі кездегі таулы-техникалық құрал-жабдықтармен, күшті өндірістік базамен,
2.3 Кәсіпорынның негізгі капиталын тиімді пайдалануын талдау
Кәсіпорынның негізгі қорларын және өндірістік қуаттылығын тиімді пайдалану оның
Кәсіпорынның негізгі қорларын тиімді пайдалануды талдау өткізудің методикасы оны
Негізгі қорларды пайдаланудың нұсқаулық шешімдері; және
2) перспективаға мақсатталу.
Перспективалық анализ – бұл инвестицияларды талдаудың негізгі түрі, оған
"Жамбылгипс" АҚ-ның бойынша негізгі қордың қор қайтарымы келесідей:
2004 жылы ФОо = 331500,5/143132,0 = 2,32
2005 жылы ФО1 = 339136,9/168915,0= 2,02 тенге
2005 жылы пайдаланылған негізгі қорлардың 1 тенгесінен 2,02 тенгеге
Қор қайтарымның өзгерісін сипаттайтын индекс:
Iфо = ФО1 / ФОо
Iфо = 2,02 / 2,32 = 0,86
яғни, қор қайтарымдылық коэффициенті 2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда
Қор қайтарым нәтижелерін салыстырғанда базистік жылға қарағанда есептік жылы
Қор қайтарымның кемуі дәл қай фактордың есебінен кемитінін анықтау
Қор қайтарымға факторлардың әсерін талдау барысында “Жамбылгипс” ЖАҚ-да
7 кесте – "Жамбылгипс" АҚ-ның негізгі құралдарды тиімді
№ Негізгі көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2004 2005 Ауытқу
+ / - %
1 Өнімді өткізуден түскен түсім мың тг 331500,3 339136,9
2 Негізгі құралдардың орташа жылдық құны мың тг. 143132,0
3 Қор қайтарымы теңге 2,32 2,01 -0,31 86,6
4 Қор сиымдылығы теңге. 0,43 4,32 3,89 10,05
5 Жұмысшылар саны адам 417 481 64 115,3
6 Қормен карулану мың теңге. 343,2 351,2 308,0 102,3
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Жоғарыда көрсетілген кестедегі мәліметтерді мына формулалардың көмегімен анықтадық;
Негізгі қордың тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер;
Ққ= ; тг/тг
Қс= ; тг/тг
Кқарул= ; тг/Адам
“Жамбылгипс” АҚ-ның негізгі қорлардың жылжуы туралы есеп беруіне сүйене
Екі жыл көрсеткіштерін салыстыра келгенде "Жамбылгипс" АҚ-ның кәсіпорынының
2004 жылы "Жамбылгипс" АҚ-ның қор қайтарымдылығы 2,12
Келесі қарастыратын көрсеткішіміз ол қор сыйымдылығы, яғни 1
Сонымен бірге 1 жұмысшының қормен қарулануы 2005 жылы 437,5
Кәсіпорынның табысты қызметінде мүлкінің қоғалысы да маңызды роль
Негізгі қорлардың толық барын көп жағдайда белгіленген бір мезгілдегі
Негізгі қорлардың ортажылдық құнын келесі формуламен есептеуге болады.
Фс = Фн + Фв · Тв/12 – Фл
Фв – жыл ішінде енгізілген негізгі қорлар құны;
Фл – жыл ішінде шыққан негізгі қорлар құны;
Тв – жыл ішінде енгізілген негізгі қорлардың
функционирлену уақыты;
Тл – жыл ішінде негізгі қорлардың шыққаннан кейінгі
өтіп кеткен уақыт.
Негізгі қорлардың тозушылық дәрежесін тозу коэффициенті арқылы есептейді, ол
Тозу сомасы
Негізгі қорлардың толық бастапқы құны
немесе Ктозу = 1
Негізгі қорлардың жарамдылық дәрежесін анықтау үшін жарамдылық коэффициенті
Негізгі қорлардың қалдық құны
Толық бастапқы құн
немесе Кжарамд. = 1 -
Тозу және жарамдылық коэффициенттерін жағдайына қарай жыл басына және
Негізгі қорлар қозғалысының көрсеткіштері период ішінде негізгі қорлардың түскенде
Жаңа негізгі қорлар құны
Жыл аяғындағы негізгі қорлар құны
Ол қозғалысқа енгізілген негізгі қорлардың қатынастық сипатын көрсетеді.Негізгі қорларды
Жыл ішінде түскен негізгі қорлар құны
Негізгі қорлардың жыл аяғындағы құны
Негізгі қорлардың қайта өндіріс динамикасын талдау үшін негізгі қорды
Жойылған негізгі қорлар құны
Қайта енгізілген негізгі қорлар құны
Бұл коэффициентті көтерген жағдайда негізгі қорларды ауыстыру интенсивтілігі төмендейді
Негізгі қорлардың тек қана тозуы және өте ескіргендігінен пайдаланылатын
Жойылған негізгі қорлар құны
Негізгі қорлардың жыл басындағы құны
8 кесте -"Жамбылгипс" АҚ-ның негізгі құралдардың қозғалысын және техникалық
№ Негізгі көрсеткіштер 2004 жыл 2005
жыл
+;-
%
1 Тозу коэффициенті 0,27 0,21 -0,06 -0,8
2 Негізгі қор жарамдылық коэффициенті. 0,73 0,79 0,06 108,2
3 Негізгі құралдардың істен шығу коэффициенті 0,28 0,23 -0,05
4 Негізгі құралдар жаңару коэффициенті. 0,45 0,21 -0,24 0,5
Ескертпе - "Жамбылгипс" АҚ-ның мәліметтері бойынша есептелінді
Жоғарыдағы кесте мәліметтері "Жамбылгипс" АҚ-ның негізгі құралдарының техникалық жағдайын
3. НЕГІЗГІ КАПИТАЛДЫ КӘСІПОРЫНДА ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН КӨТЕРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Негізгі капиталдың тиімді пайдалану жолдарын жоғарылату
Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары экономикалық болашақтық материалдық базасын, олардың
Кәсіпорынның техникалық мүмкіншілігін тиімді пайдалануды көтерудің негізгі жолдары –
Өнімнің өндірісін өсіру, өзіндік құнын азайту, өнім сапасын жақсарту,
Кәсіпорында негізгі құралдарды пайдалануды жақсарту мына жолдармен жетуге болады:
- кәсіпорындағы негізгі құралдарды арендаға беру немесе артық жабдықтардан,
- құралдарды жөндеулерді уақытында және сапалы түрде жоспар
- жоғары сапалы негізгі құралдармен мүліктену;
- қызмет көрсетуші персоналдардың квалификациялық деңгейін көтеру;
- шамадан тыс моральды және физикалық тозуды болдырмау
- өндіріс процессіне материал және шикізат дайындығын сапалы жақсарту;
- өндірістің механизация және автоматизация деңгейін
- экономикалық мақсатта жөндеу қызметтерін орталықтандыру;
- өндірісті концентрациялау, мамандандыру және құрамалау деңгейлерін
- азқалдықты, қалдықсыз, энерго және отынүнемді –
- машиналар мен жабдықтарды, тоқтаулар мен жұмыс уақытын жоғалтуларды
- кәсіпорындаңы негізгі құралдарды пайдалануды жақсартудың жолдары
Негізгі өндірістік қорлардың құрылымына әсер ететін негізгі факторлар болып
шығарылатын өнім сипаты;
шығарылатын өнім көлемі;
механизация және автоматизация деңгейі;
мамандандыру және коопирациялау деңгейі;
кәсіпорындардың климаттық және географиялық орналасу жағдайлары.
Бірінші фактор ғимараттардың көлеміне және құнына, тасымал құралдарының және
Негізгі қорлардың өндірістік құрылымына концентрацияның, маманданудың, коопирациялау және өндірісті
Негізгі өндірістік қорлардың құрылымын жақсартуға төмендегілер мүмкіндік береді:
- құрал-жабдықтарды жаңарту және модернизациялау;
- станок және машиналардың жетілдірілген түрлерінің үлесін көтеру
- ғимараттарды және үйлерді жақсы қолдану, бос алаңдарда
- құрылыс жобаларын дұрыс жасау және кәсіпорынның құрылыс жоспарларын
- аз пайдалынатын және артық құрал-жабдықтарды және оның
Құрылыс көлемі артқан сайын кәсіпорын алдында терең бір проблема
1. Инвестициялық циклды қысқарту, яғни қандай да бір құрылыс
а) құрылыс объектісіне жұмсалатын халық шаруашылығынан алаңдайтын құралдар, демек
б) негізгі қорлардың табиғи және моральдық тозуының арасындағы айырылысты
Бұл мәселелер құрылыстың негізгі объектілеріне капитал салымдарын біріктіру, құрылыс
Негізгі құрылыс объектілерінде капитал салымдарын біріктіруді көтеру олардың қолдануға
Құрылыс ұзақтығын және кәсіпорындарды реконструкциялау қысқарту – қазіргі замандық
Бұл мәселені шешуде маңызды болып құрылыстың ары қарай индустрияландырылуы
Құрылыстық өнеркәсіптік базаларының технологиясын және ұйымдастыруын жетілдіру төмендегілерді қамтамасыз
- заводтық дайындау, өнімді тасымалдау және объектілерді тұрғызу сатыларында
- құрылыстың материал сыйымдылығын және отын-энергетикалық ресурстардың шығындарын
- эксплуатацияға енгізілетін объектілердің сапасын көтеру;
- эксплуатациялық объектілердің қажетті сапамен қамтамасыз еткенде құрылыстың
Құрылыс ұзақтығын қысқарту үшін құрылыс объектілерінің техникалық дайындалған және
2. Транспортта және құрылыста өнеркәсіптік базаларының еңбек өнімділігін көтеру.
Еңбек өнімділігі тиімді өсуі үшін құрылыс бөлшектерінің және конструкциялардың
3. Құрылыстың сапасын көтеру. Құрылыс өндірісінде біткен объектілердің ақырғы
4. Құрылыстың басқару жүйесін жетілдіру, соның ішінде құрылыс
5. Құрылыс құнын төмендету – көптеген фактор санына байланысты
Құрылыс жұмыстарын механикаландыру әр түрлі жұмыстарға арналған кең көлемде
Бірковшты экскаваторлар – циклдік әрекетпен жұмыс жасайтын жер қазатын
Экскаваторлардың экономикалық артықшылығы конструктивті және технологиялық артықшылықтарынан шығады. Осылайша
Басқаруды автоматтандыру нәтижесінде еңбек жағдайларын жақсарту экскаваторлардың өнімділігін көтеруге
Машиндерге техникалық қызмет көрсетуге арналған уақытты қысқарту оның смена
Қазіргі уақытта техникалық деңгейін ары қарай көтеру гидравликалық экскаваторлардың
Шетел тәжірибесінде машиндерді жетілдірудің аталған бағыттарды пайдалану үшін тенденциялар
Үздіксіз қимылдағы экскаваторларды ары қарай дамытудың негізгі бағыттары болып
Өнімділік эксплуатациялық сипаттардың негізгісі, ол қондырғылардың қуаттылығын көтеру жолымен,
Үзіліксіз қозғалыстағы экскаваторлардың өнімділігінің негізгі факторы болып оның автоматтандырылуының
Жетекші елдердің тәжірибесінде автогрейдерлерді шығарушылар қуаттылығы және массасы әр
Жер қазатын машиндер паркінің негізін бульдозерлер құрайды. Оларға жер
Отандық және шетелдік тәжірибені құрылыста қазіргі машиндерді құрастыру және
Құрылыстың өнімділігін және сапасын көтерудің қажетті шарты болып қажетті
Кәсіпорынның негізгі қорларын тиімді пайдалануды көтерудің, жоспарлаудың негізгі формасы
Техникалық даму және өндірісті ұйымдастыру жоспарында негізгі өндірістік қорларды
Прогрессивті технологияларды енгізу, өндірісті механизациялау және автоматтандыру;
Құрал-жабдықтардың қозғалыстағысын модернизациялау және көнергенін ауыстыру;
Өндірісті басқаруды, жоспарлауды және ұйымдастыруды жетілдіру;
Ғылыми-зерттеулік және тәжірибелі-конструкциялық жұмыстар;
Ғылыми еңбекті ұйымдастыруды енгізу.
3.2 “Жамбылгипс” АҚ-ның негізгі капиталдың тиімділігін жоғарлату жолдарының негізгі
Нарықты экономика жағдайына көшкелі де егемен еліміз дамудың талай
Айта келе қорды пайдалануда жоғары нәтижеге жету үшін, жүйенің
Құрылыс материалдар өнеркәсібінде негізгі шикізатты ұнтақтау жүйесінің дамуы негізгі
Қазақстан Республикасының экономикасын қазіргі кезеңге сай өркендетудің басты ерекшелігі-
Бүгінгі таңда өндірістік өнеркәсіп ұғымы кең етек алуда. Ол
Өнеркәсіптің ішкі ортасы адамдар, жұмысшылар, өндірістік құрал-жабдықтар, ақпарат және
Бүгінгі таңда “Жамбылгипс” АҚ-мы ассортимент түрлерін кеңейтуге және шығаратын
Кәсіпорын қызметі бағыттарының бірі болып импортты алмастыру өнімінің өндірісін
Әрбір кәсіпорын материалдық игіліктерді өндіріп, қызмет көрсетеді. Ресурстық тапшылық
Кәсіпорын деңгейінде дамудың жылжымалы мотивтері болып сату көлемінің өсімі
Түптеп келгенде, кәсіпорын негізгі құралдар тиімділігін арттырудың негізгі бағыттары
- тасымалдау прогрессивті жүйесін қалыптастыру, гипс шикізатын тиімді дайындау
- құрал-жабдықтардың жұмысқа қабілеттілігін қадағалау, экологиялық және өндірістік қауіпсіздігін
- құрал-жабдықтардың техникалық және реконструкциялық жағынан қайта қаруландыру.
- стратегиялық маңызды бағыттарды өткізу мүмкіндігін жасау, гипс
Өндірістің барлық әдістері алдыңғы формациялардың аясында қалыптасып қана қоймайды,
ҒТП кең ауқымды, әмбебап сипатқа ие болды. Ол қоғам
Өндірістің интеграциялық қатынасының жоғары дәрежеге жетуі. Экономикалық өсу -
қазіргі ҒТП-тің ерекшеліктерінің бірі- микроэлектрониканың жедел қарқынмен дамуы және
ҒТП-тің қарқынды дамуы қоғамдық өндірісті алға бастырудағы айқын көрініс.
қалдықты аз қалдыратын немесе тіпті қалдықсыз технология өмірге келді.
Қазіргі ҒТП өте тапшы шикізаттарды жасанды жолмен алған заттармен
Тәуелсіздікке қолы жеткен жас мемлекет Қазақстан үшін кәсіпорындар тиімділіктерінің
Кәсіпорын өндірістің тұрақты өсуі үшін өзіндік мақсат пен бағдар
Дегенмен, кәсіпорын іс-әрекетінің тиімділігін арттыру үшін олардың мәртебесін өзгерту
Өндіріске принципиалды жаңа технологияны енгізу, өндіріс процесіне үлкен икемділік,
ҚОРЫТЫНДЫ
Экономиканы диверсификациялауға бағытталған индустриалды-инновациялық стратегияны іске асыру үшін алдағы
Қазақстанда құрылыс өнеркәсібі экономикалық дамуындағы маңызды сала болып табылады.
Шикізаттық бағыттан арылу бүгінгі экономиканың басты мақсаты. Отандық өнеркәсіпте
Қазіргі кезде кәсіпорын өндірісінде қолданылатын техниканың ішінде
Бұндай капиталды ұзақ уақыт сақтау еліміздің өндірістік аппаратының әрі
Өндірісті дамытудың негізі кәсіпорынның техникалық жарақтануы мен технологиялық деңгейінің
«Жамбылгипс» АҚ негізгі капитал кәсіпорынның маңызды активері болып табылатындықтан
Сондай-ақ нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық аударымның мөлшері кәсіпорынның экономикасына
Қазақстан Республикасының индустриалды инновациялық даму үлгісін қалыптастыру экономика дамуындағы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ КӨЗДЕРІ
«Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. Қазақсатанның әлемдегі
Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриялды-инновациялық даму стратегиясы //
Сергеев .Экономика педпиятия.:Учеб – М,2003
Кәсіпорын экономикасы. Под. ред. В.М. Семенова, - М.,
Құрылыс экономикасы. Под. ред. И.С. Степанова, - М., 1998
6. «Жамбылгипс» АҚ-ның мәліметтері бойынша.
Экономика предприятия. В.Я. Горфинкеля В.А. Швандара. Москва 2000
Экономика учебная.А.П. Казанов.Москва 1999 г.
Экономика предприятия С.Т. Купешова
Снитко Х.Ф. Өнеркәсіптік кәсіпорында негізгі қорлар есебі, конспект шолуы.
Ашимбаев Т. Қазақстанның нарық жолындағы экономикасы, Қазақстан, 1994 ж.
Шмолен Г. Кәсіпорын экономикасының негіздері және проблемалары – М.,
Окаев О., Дюкова Е.М. Нарық жағдайындағы өнеркәсіптік кәсіпорын экономикасы.
Хамзин С.К. Құрылыс өндірісінің экономикасы. Алматы:«Баспа», 2002 ж.
Бухгалтерлік есептің Қазақстандық үлгілері және оларға методикаалық ұсыныстар. Бөлім
Статистикалық есептеме, форма 11 «Кәсіпорын негізгі қорларының қозғалысы және
Кәсіпорынның жылдық жиынтық табысының декларациясы, форма 100.
Кәсіпорынның 2005 жылғы негізгі қорлар амортизациясының журналы.
Экономика предприятия В.Я. Хрипач Г.З. Сума. Экономпресс 1999 г.
Экономика предприятия. Н.В. Минеева.
Нарықтық экономика негіздері. Б. Жүнісов.У. Байжомартов.Ү. Мамбетов А-ты 1999
Жалпы экономикалық теория.Ө.Қ. Шеденов.Б.А.Жүнісов.
Шоқаманов А.Н. ҚР негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтер.
Абдуллина А.Ш. Управление эффективном исползованием основных фондов в условиях
Булатова А.С., Экономика.- Экономист,2004
Бергольц С.Б. Экономический анализ хозяйственной деятельности на современном этапе
Воронина Е.В. Формированияя эффективной структуры капитала корпораций нефтегазового комплекса.:
Волков И.М. Экономика предприятия: Учебное для вузов.-М:ЮНИТИ, 1999
Горфинкель В.Я., Купряков Е.М. Экономика предприятия: Учебное для вузов.-М:ЮНИТИ,
Гиляровский Экономический анализ: Учебник - М: Проспект,2004г
Горфинкель В.Я., Экономика фирмы- М:ЮНИТИ,2004г
Дюйсенбаев К.Ш. Анализ хозяйственной деятельности педпреятия: Учебное пособие.- Алматы:
Ержанова М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском предприятии.(практический
Зайцев Н.К. Экономика промышленного педприятия: Учебное пособие. – М.:
Каволев В.В., Волкова О.Н. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. –
Кенжегузина М.Б. Экономика Казахстана в условиях глоболизации: механизм модернизации
Мельник М.В. Экономический анализ финансово-хозяйственной деятельности.- М:ЮНИТИ,2004г
Макарьева В.И. Анализ финансово-хозяйственной деятельности организаций. – М. 2004г
Пельиха А. С. Экономика предприятия и отрасли промышленности, -
Прыкина Л.Н. Экономический анализ педприятия: Учебник – М.:ЮНИТИ,2001
Протасов В.Ф. Анализ деятельности предприятия(фирмы): пройзводства, экономика, финансы, инвестиция,
Ростов П.Р., Экономика педприятия и отрасли промышленности.: Учеб.пособие -М:,
Ротштейн. Фонд развития: функция, образование, исползования. – Экономика,1989
Савицкая Г.В. Экономический анализ.-М:ИНФРА-М, 2004
Оспанов М.Т., Мухамбетов Т.И. Инностранной капитал и инвестиция. -
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа.: Учебник –
Чалдаева Л.А. Экономика педприятия: курс в схемах,-М:2003г
47. Қазақстан Республикасы Министрлер кабинетінің үкімі 21.10.1994 ж.
49. К. Бухгалтерлік есеп, Алматы: Бико 1998 ж
6
Жер
Ғимараттар
Құрылыстар
Таратқыш құрылғылар
Машина және құрал-жабдықтар
Тасымалдау құралдары
Инструмент, инвентарь
Көп жылдық отырғызулар
Балық көбейту және т.б.
Геологиялық барлау жұмыстары, компьютерлі-программалық қамтамасыз ету, көркем шығарма түпнұсқасы
Ғылымға сыйымды технологиялар.
Материалды емес
Материалды
Негізгі капитал
Кжою =
Кинт. =
Ктүсім =
Кжаңарту =
Кжарамд. =
Ктозу =
Кәсіпорын экономикасы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ДАМУ СИПАТТАМАСЫ
Кәсіпорынның өндірістік қуаты
Фирма қызметтерін ұйымдастыру қызметтері
Кәсіпкерліктің сыртқы экономикалық қызметінің негізгі нысаны - сыртқы сауда қызметі
Кәсіпорын экономикалық стратегиясы мен бағдарламасын әзірлеу
Кәсіпорын қаржысының мәні
Негізгі өндірістік процесті ұйымдастыру
Кәсіпорын экономикасының ішкі жағдайлары
Өнімнің өзіндік құнын төмендету, пайда, рентабельділікті арттыру әдістері