Қылмыстық құқық қандай қоғамдық құқықтың қылмыстық болып
МАЗМҰНЫ
1. Құқық социологиясы пәнінің объектісі мен өзіндік ерекшеліктері
2. Құқық шығармашылығы қызметінің негізгі әлеуметтік факторлары. Құқықтың
3. Сыртқы саясат және халықаралық қатынастар проблемасы: социологиялық
ӘДЕБИЕТТЕР 38
Кіріспе
Адамдар қауымдастығында қалыптасқан әлеуметтiк өмiрдi, адамдар арасындағы әрқилы
Социологияның құқықтық саласындағы алатын орны оның белгiлi бiр
ҚҰҚЫҚ СОЦИОЛОГИЯСЫ МЕН САЯСИ СОЦИОЛОГИЯ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1. Құқық социологиясы пәнінің объектісі мен өзіндік ерекшеліктері
2. Құқық шығармашылығы қызметінің негізгі әлеуметтік факторлары. Құқықтың
3. Сыртқы саясат және халықаралық қатынастар проблемасы: социологиялық
1. Құқық социологиясы пәнінің объектісі мен өзіндік ерекшеліктері
Құқық социологиясы – жалпы социологияның бiр саласы. Құқық
Социологиялық тұрғыдан құқық дегенiмiз – адамдардың, мемлекеттiк және
Құқық социологиясының нақты мақсаттарының бiрi – қоғамдық өмiр
Құқық социологиясы - өмірмен, әлеуметтік практикамен байланысты құқық
Құқық жүйесі - күрделі әлеуметтік құбылыс, мұнда қоғамдық
Дәстүрлі түрде жеке өзіндік құқыққа жеке тұлғалардың мүдделерін
Көпшілік құқыққа мемлекеттік, әкімшілік және қылмыстық құқықтар жатқызылады.
Қазіргі қоғамның құқықтық жүйесі мынадай негізгі салаларды біріктіреді:
1. Мемлекеттік (конституциялық) құқық - бұл елдің қоғамдық
2. Әкімшілік құқық мемлекеттік органдардың атқарушылық-басқарушылық қызметін жүзеге
3. Қаржы құқығы қаржылық қызмет саласындағы қоғамдық қатынастарды
4. Жер құқығы адамзат қоғамының өмір сүруінің материалдық
5. Азаматтық құқық - әр түрлі мүліктік және
6. Еңбек құқығы - бұл адамның еңбек қызметі
7. Отбасы құқығы – неке-отбасы қатынастарын реттейтін құқық
8. Азаматтық-іс жүргізу құқығы соттардың азаматтық, еңбек және
9. Қылмыстық құқық қандай қоғамдық құқықтың қылмыстық болып
10. Қылмыстық-процессуалдық құқық қылмыстық істер бойынша іс жүргізу
11. Еңбек-түзету құқығы қылмыстық жазалау және еңбек-түзету арқылы
Құқықты қоғам тудырса да, барлық заңдық құбылыстар осы
Заң, сот және әкімшілік шешім бастапқы заңдық құбылыс
Тар мағынада құқық социологиясының мәні әлеуметтік институт ретінде
Мұнда зерттеушілердің қарастыру назарына заңның функциясы, оның мәртебесі
Кең мағынасында құқық социологиясының мәні – құқық жүйесінің
Заңи социологияның негізгі міндеті құқықтың әлеуметтік әрекет ету
Социологияның мәні мен құқықтанудың мәні тек қана тоғысып
Құқықтық ғылымды бірінші кезекте тиісті қоғамдық қатынастардың құқықтық
Осылайша, заңи ғылым (құқық нормаларымен қатар) құқықтық қатынастарды
Социология ғылымының пайда болуына мұрындық болған О.Конт заңның
Жалпы социология да, сол сияқты оның саласы да
Жалпы социология мен құқық социологиясы тәсілдерінің айырмашылықтары француз
Э. Дюркгейм қылмыстық құқық социологиясына қомақты үлес қосты.
Макс Вебердің құқық социологиясының негізгі ережелері оның басты
Құқықтың социологиялық ұғымдарын жасауға өз уақытында орыстың социологиялық
Құқық зерттеушісі П.И. Стучкидің теориялық кредосы мынадай ережеде
Р. Паунд (1870-1964) американдық социологияның негізін салушы деп
Осы қысқаша тарихи экскурс құқық социологиясының пайда болуы
Заңи социология мен догмалық юриспруденция (құқық) арасындағы айырмашылық.
Осы контексет біз құқық ретінде заңи ғылымды, оның
Кез келген басқа ғылыми пән секілді заңи социология
Құқық социологиясының маңызды компоненттері социологиялық зерттеу болып табылады,
Құқық саласындағы социологиялық зерттеулердің мақсаты құқық пен қоғамның
Құқық социологиясы зерттейтін проблемалар тобы:
1) құқықтың әлеуметтік көздері және құқық шығарушылықтың тиімділігі;
2) құқықтың әлеуметтік функциясы және құқық нормалары қызметінің
3) әлеуметтік топтардың құқықтық санасының жай-күйі, қоғамдық пікір
4) моральдық және заңи нормалардың өзара әрекеті, құқық
5) құқық саясатының мәселелері, заң органдары қызметінің социологиясы;
6) құқық тәртібінің жай-күйі және құқық бұзушылықтың әлеуметтік
Құқық социологиясында пайдаланылатын зерттеу әдістері бірінші кезекте, жалпы
Құқық социологиясы таңдауды анықтау кезінде (зерттелетін объектінің бөлігі:
Стилі бойынша олар референдумға ұқсайды. Осы зерттеулер референдумға
Ерекшеліктердің тағы бірі – сауалнаманың қандай ортада –
Сондай-ақ зерттеу үшін кәсіби ортада ғана қарым-қатынас жасау
Оқымысты сонымен бірге іріктеп анықтау кезінде мынадай жайтқа
Жақсы құрылған сауалнамада құқық социологиясы проблематикасына орай объектісі
Бірінші – білімі, нақтырақ айтқанда, құқықтық білімі туралы
Мысал: “Сіз қалай ойлайсыз, егер ерлі-зайыптылар неке шартын
Осы тектес сұрақтардың неге қажет екендігін түсіндіре отырып
Заңды білудің заңи презумпциясы қолданылады – “ешкім заңды
Құқық туралы білімін зерттеу сондай-ақ жанама түрде көрінуі
Сондай-ақ жанама түрде құқық білімін зерттеу бірқатар жасырын
Екінші қатарда – фактілер туралы сұрақтар. Кез келген
Статистиканың қарастыру аймағына кірмейтін интимдік қасиеті немесе маңызы
Үшінші түрі – пікірлері туралы сұрақтар. Сұралушыдан мұнда
Сұрақтардың бұл түрі кез келген заңи социологияның қарапайым
Мысалы, қауіптенеді, респондент өз жеке пікірін білдірумен бірге
Сонымен бірге жиі назар аударылатын басқа қауіптер де
Өзін отбасы мүлкін әйелімен бірігіп басқаруды қызу жақтаушы
Сауалнаманы құрастыру барысында, мынадай қағидаларды білу қажет: оның
Аса көңіл аударатын негізгі қағида: сұрақтар фактологиялық болу
Егер сауалнамада заңи терминдер қолданылса, оларды жауапқа әсер
Сұрауларға қатысты берілетін басқа да методологиялық кеңеске, заңдар
Егер сұрау ауызша жүргізілсе (интервью), онда социологияның жалпы
Сауалнаманы толтыруда кейбір шындықты бұрмалаудан жалтару мүмкін емес.
Алайда бұл бұрмалау сұралушыдан шығуы сирек кездесетін жағдай
Сауалнама әдісі (ол жеке хабарланатын деректер негізінде құрылған
Сауалнама жүргізуді тестілеумен толықтыруға болады. Тестілер - бұл
Педагогикада қолданылатын ақыл-ой қабілетін тексеруге арналған және тұлғаның
Мысалы, мынадай суреттердің көмегімен жүргізілетін тестілерді алсақ: баладан
Құқықтық сананы зерттеуге арналған тестер де белгілі. Мұнда
Тестіге жақын сұрақтарды сауал салу кезінде қолданылатын кәдімгі
Құқық социологиясының методологиясы мен әдісі тек Францияда ғана
Көрнекті француз профессоры Арноның күш салуымен Онати қаласында
Миланда орналасқан итальяндық Құқық социологиясы орталығын Р. Тревес
Қазақстанда социологиялық тәсілдер заң шығаруда пайдаланылады. ҚР Парламентінің
Отандық ғалым-заңгерлер (профессор, заң ғылымдарының докторы Е.И. Қайыржанов150)
Құқықтың барынша өзекті мәселелері бойынша жүйелі түрде қазақстандықтардың
АСиП социологтарының Алматыда жүргізген қоғамдық пікір сауалнамасы151 сұралғандардың
Адамдарға осы идеяны қолдауға не кедергі жасайды? 44
"Жер туралы" жаңа заң жобасында мемлекеттік меншік қана
"Қайнар" университетінің студенттеріне 1999-2000 оқу жылында жүргізген социологиялық
Осы мәселені талқылау кезінде студент аудиториясында даулар, пікірталастар
Өлім жазасы туралы мәселе қылмыс секілді құбылыспен тікелей
Респонденттер елдегі қылмыс деңгейі "өте жоғары" (32 процент)
Қылмыстың қылмысы - алауыздық, жауапкершілік шамасы - әр
Аталып өткендей, көптеген елдер осы жазадан бас тартты
Біздің зерттеуімізде анықталғандай, сұралғандардың басым көпшілігі қылмысы үшін
Егер құқықтық статистикаға сенетін болсақ, осы жаза алып
Көпшілік респонденттердің жауаптарын іріктеу бұл жерде әңгіменің тек
Проблеманы талқылау кезінде жасаған қылмысына өкінетін қылмыскер туралы
Сөйтіп, "көзбе көз" деген халықтық принцип қазіргі таңда
2. Құқық шығармашылығы қызметінің негізгі әлеуметтік факторлары. Құқықтың
Құқық социологиясының маңызды міндеттерінің бірі құқық шығару қызметінің
Құқық шығармашылығы - бұл құқықтық нормаларды жасау процесі.
Құқық шығармашылығы процесіне қандай әлеуметтік факторлар әсер етеді?
Құқық шығармашылығы қызметінің әлеуметтік факторлары қатарына саяси-құқықтық фактор
Сондай-ақ ұлттық және ұлтаралық факторлар бөліп көрсетіледі. Ұлттық
Құқық шығармашылығы процесіне әсер ететін бірқатар факторлардың ішінде
Экологиялық фактор табиғи байлықтың сақталуынының және табиғи ресурстарды
Әлеуметтік феномендер қатарына сондай-ақ идеологиялық-психологиялық, социомәдени факторлар да
Сөйтіп, құқық шығармашылығы – бұл әлеуметтік қызмет (мемлекеттік
Құқық шығармашылығы процесі өмір талаптарын көрсетуі, құбылыстардың нақты
Бүгінгі таңда аналитиктер қоғамдағы құқықтық нигилизм155 туралы айтып
Бұл әлеуметтік құлықтың бұзылуына, құндылықтар бағдарына тиісінше қайта
“Көлеңкелі норма шығарушылық” неден көрінеді? Кей жағдайда –
Теріс мысалдарды көптеп келтіре беруге болады. “Көлеңкелі норма
Құқықтық жүйенің функцияларын зерттеу оның әлеуметтік қызметін талдаудың
Проблеманы зерттеушлілер негізгі және анықтаушы факторға интеграциялау функциясы,
Қалған барлық қосалқы: регулятивті, коммуникативті, қорғағыш функциялары қосымша
Құқықтың ролі, егер оның құқықтық емес құбылысқа, адамдардың
Сөйтіп, қылмыстық құқықтың адамдардың мінез-құлқына әсері тергеу және
Құқық социологиясының шеңберінде құқықтық мінез-құлықтың мәні, құқықтық сана
Рим заңгерлерінің дәстүрлі көзқарастарына сай құқықтың міндеті, оның
Құқық социологиясының міндеті заңның әрекет етуінің, құқықтың әлеуметтік
Сонымен, құқық социологиясы (заңи социология) құқықты әлеуметтік институт
3. Сыртқы саясат және халықаралық қатынастар проблемасы: социологиялық
Ең алдымен құқық пен саясаттың субьектісі бірыңғай болуына
Саясат пен заң – билік қызметінің екі тәсілі.
Құқық социологиясы (заңи социология) ережесі бар әлеуметтік
Саяси социология (саясат социологиясы) саясат талдамасында және оның
Саясат социологиясы (саяси социология) – саясат пен саяси
Саяси социологтар мен социологияны бағдар тұтқан политологтар саясатты
Платон мен Аристотельден бастап ғалымдар барлығына талдау
Басқа әлеуметтік қарым-қатынастардан ерекшелендіретін, мемлекет арасындағы қарым-қатынастардың өзіндік
Халықаралық қарым-қатынасқа жеткілікті тәуелсіз, өздеріне деген толық сенімдері
Әлемдік аренаға Қазақстанның барлық қиыншылықтарды бұзып өтуі, ең
Казақстан ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында, Ресей, АҚШ,
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы 100 әлем мемлекеттерінің бірі
Казақстанның жариялаған және көпғасырлық әлемдік саясатта жүргізген бағыты
Казақстанның ұлттық қауіпсіздігі және әскери доктринасы жөніндегі әзірленген
Он жыл ішінде Шығыс және Батыс Еуропа, Шығыс
Казақстанның ірі әлемдік қаржы-экономика институттары - Еуропалық
Казақстанда Кәсіпкерлердің Алматы инвестициялық саммиті мен форумы өткізілді,
Халықаралық қатынас жүйесінде халықаралық қатынастардың мынадай түрлері бөліп
Халықаралық қатынастың әр түрі қарым-қатынастың тәсілін анықтайтын әрқилы
Ауқымдылық тұрғысынан алып қарасақ, мынадай жіктеме жүреді: халықаралық
Әрбір мемлекет халықаралық аренада өз мүдделерін іске асыра
1) басқа мемлекеттердің егемендігін тану, яғни халықаралық қатынастарда
2) басқа мемлекеттердің ішкі ісіне араласпау, яғни мемлекеттің
3) өз еркімен өзіне алған халықаралық міндеттемелерді орындау;
4) БҰҰ-ның қызметіне қолдау көрсету және көмектесу.
Сыртқы саясат функциялары:
- күзет функциясы, яғни мемлекет мүдделерін халықаралық қатынастардың
- репрезентативтік, яғни мемлекет халықаралық аренада өз мүдделерінің
- келіссөз-ұйымдастырушылық - әңгіме халықаралық аренадағы барлық келіссөздер
- коммуникативтік: мемлекет қоғамның саяси өмірінің негізін құрайтын
Сыртқы саясат құралдары: экономикалық, саяси, әскери, идеологиялық, ақпараттық-насихат.
Мемлекеттің сыртқы саясатының мақсаты:
1. Мемлекет ішінде жүргізілетін саяси курстың қолайлы сыртқы
2. Халықаралық байланыс жүйесінде құралған сыртқы саяси мүдделерді
Осы мақсаттарда сыртқы саясаттың басты мәні, оның әлеуметтік
Мұның сыртқы саясат мәнінің мазмұндық сипатына бірден бір
Осы тұжырымдамада сондай-ақ қоғамдық дамудың төменгі сатысында тұрған
Сыртқы саясаттың биологияландырылған теориясының бір түрі: популяциялық тұжырымдама
Социологиядағы қазіргі бірқатар ағымдар биологиядағы осы популяциялық тұжырымдамаға
Әрине, адамның табиғатында биологиялық қасиет те қатысады, мұнда
Сонымен бірге, биологтар “барлығының барлығы үшін күресінен” басқа
Ғалымдар адамзат антропосоциогенезінде жануарлық жағдайдан шығаратын, ішінара тек
Бұдан басқа психологиялық тұжырымдамаға сәйкес сыртқы саясатты қалыптастырудың
Бұл тұжырымдамалар мынадай маңызды сұраққа: сыртқы саясаттың астарында
Көптеген ғалымдар осы проблеманы анықтау кезінде, ең алдымен,
Сыртқы саясаттың әлеуметтік мәні туралы тұжырымдаманы негізінен әлем
Әр алуан ұлттық мүдделердің ішінен мынадай негізгі екеуі
Басты ұлттық мүдде өз бойында тұтастықты, қауіпсіздікті, тіршілік
Екінші дәрежедегі (ауыспалы) мүдделер деп аталатындардың мазмұны неден
Екінші дәрежедегілерге іске асырылуы ситуацияны талап ететін
Сыртқы саясат мынадай құралдарға билік жүргізеді:
- сыртқы сауда-саттық, қаржы-кредит қатынастары, экономикалық санкциялар, экономикалық
- әскер, әскери-өнеркәсіптік кешен сыртқы саясаттың әскери құралдары
- халықаралық аренада қолданылатын лобби және қысым көрсетудің
- бұқаралық ақпарат құралдары;
- мемлекет сыртқы саясатты барынша тиімді жүргізу үшін
- ашық немесе жасырын болуы мүмкін дипломатия, сондай-ақ
Халықаралық саясаттың тарихи жағынан ең маңызды және ежелгі
Ежелгі грек қала-мемлекеттерінде (полистерінде) дипломатия посолдар - әдетте
Дипломатияның дәстүрлі міндеттеріне: мемлекеттердің сыртқы қатынасында қолайлы бейбіт
Сөйтіп, ежелгі және ортағасырдағы мемлекеттердің дипломатиясының басты функцияларының
Жеңіс көбінесе жаумен ұрысудың және жоюдың нәтижесі емес,
Алғашқы дипломаттардың қызмет аясына өзі болған елі туралы
Қазіргі кезде "дипломатия" термині үкіметтердің бір-бірімен байланысын және
Дипломатиялық функцияның мынадай басымдықтары танылған:
1) дипломатия - мәжбүрлеу техникасы;
2) дипломатия - сендіру техникасы. Зерттеушілер дипломатиялық "саудаласу"
3) дипломатия реттеу рәсімі болып табылады. Мемлекет даулы
4) дипломатия жазбаша келісімге жету техникасын білдіреді, тап
Қазіргі кезде халықаралық өмірде, оның ішінде дипломатияда терең
Теория да, практика да сыртқы саясаттың, оның конъюнктуралық
Осы немесе басқа мемлекеттің халықаралық қатынастарының дамуындағы шектен
Халықаралық саясатты демократияландыру осы бір ешуақытта тыйым салынбаған
Сөйтіп, соңғы жылдары халықаралық қатынастар барынша сапалы дамыды,
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Ғабдуллина Қ. Құқық социологиясы, Алматы, 2004
1. Аитов Н.А. Можно ли управлять социальными процессами?
2. Баймаханов М.Т. Атрибуты государственной независимости Казахстана. //Научные
3. Каиржанов Е. Криминология (общая часть). Алматы, 1995.
4. Карбонье Ж. Юридическая социология. М., 1986.
5. Краткий словарь по социологии. М., 1986.
6. Кудявцев В.Н., Казимирчук В.П. Современная социология права.
7. Мурадян А.А. Самая благородная наука. Б основных
8. Накипбеков Г. Политическая социология и смежные науки.
9. Смелзер Н. Социология. М., 1994.
10. Современная западная социология. Словарь М., 1990.
11. Сорокин П. Человек. Цивилизация. Общество. М., 1992.
12. Сорокин П. Социологические теории современности. М., 1992.
13. Сокольская М. Правовой нигилизм. //Мысль. 1996. №
14. Цыганкова А.Г. Моргентау: взгляд на внешнюю политику.
15. Щегорцев В.А. Социология правосознания. М., 1981.
145 Карбонье Ж. Юридическая социология. М., 1986.С.34.
146 Қараңыз: Современная западная социология: Словарь. М., 1990.С.50.
147 Кудрявцев В.Н., Казимирчук В.П. Современная социология права.
148 Қараңыз: Карбонье Ж. Юридическая социология. М., 1986.С.252.
149 Қараңыз: Карбонье Ж. Юридическая социология. М., 1986.С.255.
150 Қараңыз: Каиржанов Е. Криминология (общая часть). Алматы,
151 Брусиловская Е. Станет ли земля объектом торговли?
152 Қараңыз: Международная амнистия. Международные стандарты в отношении
153 Осы параграфты жазу кезінде проф. Кудрявцев В.Н.,
154 Қараңыз: Кудрявцев В.Н., Казимирчук В.П.Современная социология права.
155 Сокольская М. Правовой нигилизм. //Мысль. 1996.№ 3.
156 Қараңыз: Современная западная социология. Словарь. М., 1990.
157 Касымбеков М. Институт Президентсва: десять лет становления.
158 Қараңыз: Сонда.
159 Қараңыз: Мурадян А.А. Самая благородная наука. Об
160 Цитата Цыганкова А.Г.-ның Моргентау: взгляд на внешнюю
161 Қараңыз: Мурадян А.А. Самая благородная наука. Об
Қылмыстық құқық міндеттері
Қылмыстық құқықтың әдісі мен жүйесі
Қылмыстық құқықтың бастауыш мектептері
Қылмыстық құқықтық міндеттері
Қылмыстық құқық пәні және түсінігі мен міндеттері
Қылмыстық заң, қылмыс пен жаза қылмыстық құқықтың негізгі ұғымы
ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ НЕГІЗГІ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
Қазақстан Республикасы қылмыстық құқығының түсiнiгi жəне оның жүйесi мен мiндеттерi
ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗYШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ҚЫЛМЫС ҚҰРАМЫ
Қылмыстық құқықтың теріс қылық түсінігі