Ақша қаражаттары есебінің аудиті

Тақырыбы: Ақша қаражаттары есебінің аудиті
Кіріспе 2
І тарау. Ақша қаражаттары аудитінің жоспары және бағдарламасы
1.1 Ақша қаражаттары аудитінің маңыздылығы 3
1.2 Ақша қаражаттары аудитінің жоспары 5
1.3 Ақша қаражаттарының аудитінің бағдарламасы 6
ІІ тарау. Ақша қаражаттары аудитін жүргізуді ұйымдастыру 8
2.1 Кассалық операциялардың есебінің аудиті 8
2.2 Есеп айырысу, валюталық және банктегі басқа да
2.3 Есепте кездесетін қателіктер және аудиторлық
Қорытынды 27
Пайдаланылған әдебиеттер 29
Кіріспе
Қазіргі экономика жағдайында аудиттің өте өзекті бағыты –
Ақшалай және кассалық-банктік операцияларды жүргізу заңнамалық, жалпы мемлекеттік,
Дегенмен жалпы аудитте ақшалай операцияларды тексеру мен ревизиялау
Ақшалай ағымның төлемі мен қозғалысы циклі функционалды аудитінде
І тарау. Ақша қаражаттары аудитінің жоспары және бағдарламасы
1.1 Ақша қаражаттары аудитінің маңыздылығы
Ақша қаражаттары дегеніміз – шаруашылықтың кассасындағы және банктердегі
Аудитор ақша қаражаттарының есебіне тексеру жүргізген кезде, құжаттары
Шаруашылықтағы ақша қаражаттарының есебінің тиімділігін арттырып, талапқа сай
Ақша қаражаттарының аудитін жүргізгенде аудитор мыналарды анықтайды:
касса-банк операцияларын атқаратын қызметкерлердің сандық және сапалық құрамы;
касса –банк құжаттарын жасап, өңдейтін адамдар үшін есеп
бұл жұмыс учаскесінің қызметкерлері кімге есеп береді;
касса-банк және басқа ақшалай операциялардың дұрыстығын кім,
кәсіпорында кассадағы ақшаның бар-жоғын кенеттен тексеруді жүйелі жүргізуге
бұл бұйрық орындала ма, кассаны кенеттен тексеру актілері
аналитикалық және синтетикалық есеп, шаруашылықішілік бақылау мен ақшалай
Осылайша ұйымның ақша қаражаттары қозғалысын тексеру, оның аудитін
1.2 Ақша қаражаттары аудитінің жоспары
Аудиторлық тексерудің бастапқы кезеңі жоспарлау болып танылады. Аудитті
Аудитті жоспарлау процесі бірнеше кезеңнен өтеді:
Алдын ала жоспарлау;
Жалпы жоспарды дайындау және құру;
Бағдарламаны дайындау және құру.
Аудиторлық ұйымдар жоспарлау кезінде кешенділік, үздіксіздік және тиімді
Әдетте, жоспарлауға уақыттың көбірек үлесі бөлінеді (қайталанған аудитте
1.3 Ақша қаражаттарының аудитінің бағдарламасы
Аудитор шаруашылықтың есеп айырысу шоттарының және кассаларының құрылымымен
Бағдарламада тексеруді талап ететін мәселелер ретімен жазылып, тексеру
баланстың көрсеткішінің, Бас кітаптың және есеп регистрлерінің, машинажазбалардың
ақша қаражаттары шоттарының синтетикалық және аналитикалық есеп мәліметтерінің
кассаға түгендеу жүргізуді және касса операцияларын тексеруді;
банктегі арнайы шоттардың ашылу тәртібін және жүргізілген
есеп айырысу тәртібін бұзуға жол бергені үшін қолданылған
шаруашылықтың келісімінсіз, олардың шоттарынан қаражаттың аударылу және есептен
шаруашылықтағы ақша қаражаттарының есебіне ішкі бақылаудың қалай ұйымдастырылғанын
Ақша қаражаттары аудитінің бағдарламасы
Аудит процедуралары Ақпарат көздері, бағалаудың критерийлері мен тәсілдері
1. Ақшалай операцияларды атқаратын (кассир, бухгалтер және т.б)
2. Ақша алу, сақтау және қолдану үшін әдістемелік,
3. Операцияларды құжаттау, ресімдеу мен ақшаны басқару
4. Ақша қозғалысы жөніндегі операцияларды көрсетудің дұрысытығын, толықтығын,
5. Кассаны түгендеу мен кассалық операцияларды, ақшаны, құнды
6. Ақшаның сақталуы мен мақсатты пайдаланылуын тексеру
7. Касса-банк операцияларын атқару мен есеп сақтау
8. Банк операцияларын, құжаттардың түгелдігі мен анықтығын тексеру
9. Ақшаны есептен шығару, кассалық және қаржылық тәртіпті
10. Инкассо қолданудағы, есеп айырысудың аккредитивтік және чектік
11. Жол-жөнекей ақша сомасының шынайылығы, өнімді және басқа
12. Баланс көрсеткіштерін Бас кітап мәліметтерінің сәйкестігін тексеру
13. Ақша қозғалысының синтетикалық және аналитикалық есебін жүргізу
14. Қысқа мерзімді инвестициялар бойынша операциялардың дұрыстығын тексеру
ІІ тарау. Ақша қаражаттары аудитін жүргізуді ұйымдастыру
2.1 Кассалық операциялардың есебінің аудиті
Шаруашылықтың ішіндегі нақты қолма-қол ақшаны қабылдау, тарату
Кассада сақталатын ақша 451 «Кассадағы ұлттық валюта түріндегі
Кассалық операцияларды аудиторлық тексерудің бағдарламасы
Аудит процедуралары Ақпарат көздері
1. Ақша мен кассадағы басқа құндылықтардың бар-жоғы мен
2. Кассалық операцияларды құжаттық ресімдеудің дұрыстығын тексеру Кассалық
3. Қолма – қол ақшаны кіріске алудың мерзімділігі
4. Ақшаны шығысқа шығарудың дұрыстығын тексеру КО-1, КО-2,
5. Бухгалтерлік есептегі шоттарда операцияларды көрсетудің дұрыстығын тексеру
6. Кассалық операциялар аудитінің қорытындылары бойынша тұжырымдар мен
Кәсіпорынның кассадағы ақша қозғалысын ішкі бақылаудың болмауы немесе
кассадағы ақшаны толықтай парақтап қайта санау мен басқа
кәсіпорында тексерудің мерзімділігін белгілейтін басшы бұйрығының жоқтығы;
кассаға ревизияны немқұрайлы өткізудің барлығы – ревизия өткізетін
кәсіпорын басшысы өкімінде көрсетілмеген бас бухгалтер мен кәсіпорын
кассир ауысқанда (жұмыстан шыққанда) кассаға ревизияны сырт көзге
штатта кассирдің болмауы, бұл функциялар кәсіпорын басшысының жазбаша
кассирмен толық материалдық жауапкершілік туралы шарттың жоқтығы;
мұндай процедура ол үшін әдеттегідей екендігін дәлелдейтін кассирдің
Касса мен кассалық операциялардың аудиті негізінде үш бағыт
Жалпы алғанда касса мен кассалық операциялады тексергенде келесі
Кассаны түгендеу аудитордың тексеру орнына келгенінде бірден өткізіледі.
Кассаға тексеруді жүзеге асырғанда, аудитор мынадай шарттарды сақтауға
Кассаны тексеру мүмкін болмағанда немесе бірнеше касса болғанда
Кассир түгендеу комиссиясының қатысуымен соңғы күндегі кассалық операциялар
Касса есебіне бас бухгалтер қол қояды және тиісті
Кассадағы бар ақшаны жекелеген түрде немесе банктік орауда
Мұндай міндетті процедура кассада сақталатын (пошта маркілері, мемлекеттік
Ақша мен құндылықтар екі мәрте саналады: алдымен кассир,
Ақша қаражаттары аудитінде мыналарды тексеру керек: бұл құжаттар
Түгендеу жүргізу кезеңінде кассада ішінара төленген тізімдемелер болуы
Тиісті тәртіппен ресімделмеген кассалық шығыс ордерлері мен ведомостері,
Ақша мен құндылықтарды санау аяқталған соң алынған сома
Ақша қаражаттарына тексеруді жасайтын аудитор бір мезгілде касса
Іс жүзінде ақшаның және олардың баламалары бар болуын
Кем шығу табылған жағдайда аудитор кассирден кем шығудың
Ақшаның жалған құжатсыз тікелей ұрлау ісі кассаны тексергенде
Ақшаны касса бойынша кіріске алмау алынған соманы тікелей
Аудитор банктен чек бойынша алынған ақшаны кіріске алудың
Көрсетілген қызметті өтеу, борыштың орнын жабу, материалдарға, пәтер
Басқа кәсіпорындардан алынған ақшаны иемденуді бодырмау, ең алдымен,
Кассалық тәртіпті бұрмалау жағдайлары байқалғанда ол міндетті түрде
Басқа кәсіпорындардан ақшалай сома алуға арналған сенімхаттарды
Ақша мен шығыстарды есептен шығару жөніндегі кассалық операциялар
Мұндайда кассалық құжаттарды ресімдеуге назар аударылады: әрбір құжатты
Тексерудің келесі кезеңінде мыналарды анықтау керек: бұл ұйымда
2.2 Есеп айырысу, валюталық және банктегі басқа да
Күшіндегі заң актілеріне сәйкес шаруашылық жүргізуші субъектілер
Банктерден шот ашу, оны рәсімдеу тәртібі, сондай-ақ нақты
Яғни, Ұлттық Банк ақша-несие жүйесіне орталықтандырылған жоспарлы басқаруды,
- есеп айырысу, валюталық ағымдағы және басқа да
-есеп айырысу, валюталық, ағымдағы және басқа да шоттарды
-ашылған шорттардағы ақша қаражаттарының операцияларының шаруашылыққа тиімділігін, орындылығын
-шоттарға келіп түскен ақша қаражаттарының уақтылы және толық
-ашылған шоттар жүзеге асырылған есеп айырысу операцияларының кезекті
-шот иесінің өкімінсіз аударылып есептеп шығарылған ақша қаражаттарын
-бюджеттен тыс қорларға міндетті төлемдердің уақтылы аударылғандығын тексеруді;
-банктердегі шоттардан кассаға кіріске алынған қаражаттардың мақсатына жұмсалғандығын
-шаруашылыққа есеп айырысу ережелерін бұзғаны үшін ықпал ету
-шаруашылықтың төлем қабілетін, алынған несиелер бйынша есеп айырысу
-банк мекемелері мен шаруашылықтың арасында тұрақты қатынастың орнатылғандығын,
-валюталық шоттарда жасалған операциялар валюта түріне қарай теңге
-банк операцияларының бухалтерлік корреспондецияларының дұрыс беріліп, есеп регистрлеріне
Жасалған банк операцияларын құжаттары бойынша тексерген кезде күшіндегі
Тесттің сауалнамасына алынған жауапқа талдау жасаудың негізінде субъектідегі
Есеп айырысу шотының есебінің аудиті. Жоғарыда аталған банктен
Жоғарыда келтірілген бағдарламада қаралған мәселелердің ауқымын кеңейте түсу
-есеп айырысу шоты қандай банк мекемелерінде ашылғандығын;
-банк көшірмесінде көрсетілген сомасының оған тіркелген бастапқы құжаттарындағы
-көшірмеге тіркелген бастапқы құжаттарында банк белгілерінің соғылғандығын. Егер
-банкке нақты өткізілген ақша қаражаттарының дұрыс толық есептелгендігін;
-төлемді табыстауға берген келісімге байланысты, байланыс бөлімдері арқылы
-теңгенің өтімділігіне байланысты операцияларының есепте дұрыс көрсетілуін;
-банктегі операциялар бойынша бухгалтерлік корреспонденцияларының дұрыстығын, бұл операциялардың
-бухгалтерлік есеп бойынша өндіріс шығындарында немесе айналым шығындарына
-банк көшірмесінің және оған тіркелген құжаттарының толықтығын және
Шоттары бойынша банктің бұрынғы көшірмесіндегі кезеңінің соңындағы қалдық
Банк көшірмелерін тексеру, банк құжаттарының мақсаты бойынша зерттеумен
Аудитор жабдықтаушыларға қарыздарын өтеуге аударылған ақша қаражаттарының қаншалықты
Валюталық шоттағы нақты ақша есебінің аудиті.
Шаруашылық жүргізуші субъектілерге есеп айырысу операцияларын ұлттық валюта
Қазақстан Республикасындағы резиденттер мен резидент еместер жүргізген барлық
Аудитор арнайы рұқсат немесе Ұлттық Банктің лицензиясы талап
Резидент емес заңды тұлғалар өздерінің шоттарында бар валюта
Заңды тұлғаларға резидент еместермен есеп айырысу үшін және
Ішкі валюта биржасында шетел валютасын сатып алу, субъектінің
Қазақстан Республикасында резиденттер мен резидент еместердің шетел валюталарын
Шетел валюталарымен жасалған операциялар валюталық кіріс және шығыс
Аудитор шетелдерде тұратын жабдықтаушыларға аударылған валюта қаражаттарына
Аталған және басқа да құжаттардың негізінде валюталық шоттың
Валюталық шот жабылған жағдайда немесе шаруашылықтың аты,
Барлық резиденттер мен резидент еместердің жүзеге асырған валюталық
Қазақстан Республикасының валюталық бақылау органдары және агенттіктері арқылы
Сонымен қатар, аудитор тексерудің материалдарын толықтыра түсу үшін
-валюталық шоттың қандай банк мекемелерінде ашылғандығын;
-банк көшірмелерінде көрсетілген соманың, оған тіркелген бастапқы құжаттарындағы
-сыртқы экономикалық қызмет кезінде есеп айырысу нысанының дұрыс
-валюталық шот ашқаны үшін комиссиондық сыйақының дұрыс төленгендігін;
-бағам айырмашылығының дұрыс анықталып көрсетілгендігін;
-бухгалтерлік есеп кореспонденцияларының дұрыс беріліп шоттарға таратылғандығын;
-транзиттік валюталық шоттардың орындалуына құқық берілген банк өкілдері
-Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің рұқсатынсыз шетел банктерінде валюталық
-шетелдерде өнімдер сатудан түскен шаруашылықтың меншігінде валюталық түсімдердің
Субъект тауарларды шетелдерден сатып алған кезде (тауар айырбастау
Банктегі арнайы шоттардағы ақша қаражаттарының есебінің аудиті.
Аудитор аккредитивтік нысандағы есеп айырысуды қолданудың дұрыстығына, заңдылығына
-аккредитивтік нысанда есеп айырысуды қолдану келісімшартта қаралғандығына;
-аккредитивтік нысанда есеп айырысудың төлеушінің сатып алушыны аккредивтік
-аккредитивтік есеп айырысу нысанның бір ғана жабдықтаушымен (сатушымен)
-аккредитивтік есеп айырысу нысанның байланыс немесе телеграф (телефакс)
-аккретивтің қолданылу мерзімінің талаптарының келісімшартта белгіленгендігіне;
-күшіндегі заң актілеріндегі қаралған баптарға сәйкес аккредитивтен нақты
-аккредитивті жабу бойынша құжаттарына, нақты қолда бар банк
-аккредивтік есеп айырысу нысанның жабылатын (депонентелген) немесе жабылмаған
-аккредитивтегі қаржының шаруашылықтың өз қаржысының немесе оған берілген
-аккредитивтегі пайдаланылмаған қаржылардың қайтарылу және қайтарылмау тәртіптерінің сақталғандығына.
Жеке тұлғалар арқылы жүзеге асырылатын қолма-қол емес есеп
Чек сатып алынған туралы-материалдық құндылықтар үшін, көрсетілген қызмет
Аудитор чек кітапшалары бойынша есеп айырысуларға аудиторлық тексеру
-чектердің түрлерін;
-Қазақстан Республикасы банктері эмиссиялаған чектердің қабылдану және төлену
-шаруашылықтың чек кітапшасын алу үшін банкке берген өтінішін;
-клиенттің қаржы сұранысын білетін банк эмитент белгіленген чек
-чек кітапшасындағы көрсетілген мерзімнен кейін толтырылған чектер төлеуге
-чек арқылы тауарлармен қызметкерге алдын ала төлем жасалған
-чек кітапшасындағы пайдаланылмаған қалдық сомасының нақты ақшаға алмастырылғандығын;
-чек кітапшаларындағы жазылған чектердің көшірмелерінің бірізділігінің сақталғандығын;
-чек төлем сомасы анықталмай тұрып алдын ала жазылғандығын;
-толтырылмаған чек кітапшаларының бланкілерінің қаражат алушыға және басқа
-толтырылған чектердің реквизиттерінің толықтығын;
-чектегі және чектің түбіртектеріндегі чек ұстаушының атауы және
-чектерге жазылған қалдық кітапша иесінің мөр таңбасы басылып,
-чектерді жазып толтырған кезде ешқандай түзету және өшіруге
-қате толтырылып бүлінген чекке және оның түбіртегіне қиғашынан
-чектің күшінде болу мерзімнің сақталғандығын;
-чек ұстаушының төлемді жүзеге асыру үшін чектерді арнаулы
-талапқа сай толтырылмаған реквизиттерінде қате жіберілген чектерді банк
-чек кітапшаларындағы соманы толықтыру чек кітапшасының күшіндегі мерзімінің
-чек кітапшасының пайдалану мерзімі аяқталған сәтінде немесе шаруашылықта
-чек кітапшасында пайдаланылмаған соманың алынған шотына аударылып, чек
-чек кітапшасындағы чектер түгелдей пайдаланылып, бірақ кітапшада көрсетілген
-жоғалған чек кітапшаларының пайдаланылмаған нөмерлері көрсетіліп, оны берген
-депоненттелген сомадан артық сомаға чек беріліп, есеп айырысу
-жоғалған чек кітапшалары туралы, қолдан жасалған чектерді пайдаланғаны,
-банк мекемелеріне жаңылысып кері қайтарылған чектер үшін, жіберген
Аудитор банктегі арнайы шоттардағы нақты қаражаттарға аудиторлық тексеру
-үкіметтің жәрдемі ретінде бөлінген қаражатты;
-жергілікті бюджеттен мектепке дейінгі балалар мекемелеріне бөлінген мақсатты
-мәдени ағарту мекемелеріне демалыс үйлеріне, санаторияларға, лагерьлерге бөлінген
-ата-аналардың бала-бақша мекемелеріне балалары үшін аударған қаржыларын;
-шаруашылықтың өтініші бойынша жеке шоғырланудыруды талап ететін күрделі
Шаруашылықтың құрамына кіретін филиалдарға, құрылымдық бөлімшелерге және жеке
-өз алдына жеке балансқа бөлінбеген құрылымдық бөлімшелердің тұрған
-шаруашылықтың құрамына кіретін жеке өз алдына баланстағы құрылымдық
-өз алдына жеке балансқа бөлінбеген құрылымдық бөлімшелердің шығындарының
-орын алған операциялар бойынша банктен сатып алған депозиттік
-жасалған бухалтерлік корреспонденцияларының дұрыс берілгендігін;
-баланстың көрсеткіштерінің Бас кітаптағы және есеп регистрлеріндегі мәліметтерімен
Жол үстіндегі ақша қаражаттарының есебінің аудиті.
Аудитор жол үстіндегі ұлттық және шетелдік валютадағы ақша
Сондай-ақ, аудитор жол үстіндегі ақшалай аударымдардың нақтылығына ,
2.3 Есепте кездесетін қателіктер және аудиторлық
Ақшаның есеп шот бойынша қозғалысын төлеу циклін тексеру
Банк көшірмелері Растайтын құжат Айқындалған (табылған) айырмашылықтар
№,ай-күн,ж Мазмұны Сома №,ай-күн,ж Мазмұны Сома Сома %
1 2 3 4 5 6 7 8
Сол уақытта қолма – қол емес ақшалай қаражаттың
Операция-лар мазмұны Банк көшірмесі Бухгалтердің мәліметтері бойынша Аудитордың
Құжат№ Ай-күн,ж сома Шоттың Д-ті Шоттың К-ті Шоттың
1 2 3 4 5 6 7 8
Тағы бір өрескел қате – ақшаны кәсіпорын
Түсімді банкке тапсырудың мерзімділігін мұқият зерттеп, бақылау және
Ай, күн, жыл Ақша қозғалысы
Түсу Шығыс
өнім үшін Жұмыс пен көрсетілген қызмет Басқа-лары Бар-лығы
1 2 3 4 5 6 7 8
Тексерудің жеке объектісі – нақты мақсаттарға, сонымен бірге
Тексеруде ақша алу мен істен шығу туралы мәіметтерді
(кесте 6)
Есепті кезең Еңбекті өтеу бойынша шығыстар Іс-сапар шығыстары
Банк-тен алын-ды касса-дан берілді ауыт-қулар Банкт-ен алын-ды касса-дан
1 2 3 4 5 6 7 8
Кәсіпорынның кассадағы ақшасы қозғалысын анықтап, оларды кіріске және
Операция-лар мазмұны Кассалық ордер Бухгалтердің мәліметтері бойынша Аудитордың
№ дата сома Шотт Д-ті Шот К-ті Шот
1 2 3 4 5 6 7 8
Кассалық тәртіпті сақтау мен төлем циклі аудит бағдарламасын
Мұндайда төлеу циклі мен ақша басқарудың тиімділігін бағалаудың
Аудиторлық тексерудің соңғы кезеңі аудиторлық қорытынды болып табылады.
Мысалы, “ХХХ” аудиторлық компаниясы “Сұңқар” жауапкершілігі шектеулі
“ХХХ” аудиторлық компанияның ЖШС “Сұңқар”-дың 2005жылғы бухгалтерлік есептілігі
Бізбен “Сұңқар” серіктестігінің 2005 жылғы бухгалтерлік есептілігіне аудиторлық
“Сұңқар” серіктестігінің есептілігін дайындау үшін атқарушы орган жауапты
Бұл аудитті аудиторлық қызметті реттеуші нормативтік актілер негізінде
Біздің ойымызша, осы қорытындыдағы бухгалтерлік есептілік шынайы, яғни
Аудиторлық фирманың басшысы
Аудитор
(күні)
Қорытынды
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкісінің нормативтік актілерге және басқа
Аудитор ақша қаражаттарының сақтау және заңды тұлғалармен есеп
Шаруашылықтағы ақша қаражаттарының есебінің тиімділігін арттырып, талапқа сай
Банктердегі, есеп айырысу, валюталық және арнайы шоттардағы ақша
Күшіндегі заң актілеріне сәйкес шаруашылық жүргізуші субъектілер
Ұлттық Банк ақша-несие жүйесіне орталықтандырылған жоспарлы басқаруды, бюджеттің
Пайдаланылған әдебиеттер
Аренс Э.А, Дж. К. Лоббек “Аудит”
Абленов Д.О “Аудит негіздері”, Алматы – 2005
Әбдіқалықов Т.Ә “Аудит және бухгалтерлік есеп”, Алматы –
Байдаулетов М.Б., Байдаулетов С.М “Аудит”, Алматы –
Джек. К. Робертсон, Москва –1993
Данилевский Ю.А “Аудит”, Москва - 2000
Дюсембаев К.Ш., Егембердиева С.К., Дихембаева З.К “Аудит и
Ержанов М.С “Теория и практика аудита”, Алматы –1994
Лабынцев Н.Т., Ковалев О.В “Аудит”, Москва - 2000
Подольский “Аудит”, Москва -
Сейдахметова Ф.С. “Учет, аудит и анализ в информационных
Шишкин А.К., Микрюков В.А., Дышкант И.Д «Учет,
Шеремет А.Д., Суйц В.П., Москва – 1995
29
Жоспарлау кешенділігі
Жоспарлаудың барлық кезеңдерінің өзара байланыстылығы мен келісімділігі
Жоспарлаудың үздіксіздігі
Аудиторлар тобына сопряженных тапсырмаларды құру және жоспарлау кезеңдерінің
Аудиторлық ұйымдармен анықталған критерийлер негізінде жалпы жоспар мен
Жоспарлаудың тиімділігі

Ұқсас жұмыстар

Ақша қаражаттарының есебінің аудиті туралы

Ақша қаражаттарының есебінің аудиті

Ақша қаражаттарын тексерудің бағдарламасы және және оларға түгендеу жүргізуді тексеру

«Metrocom Service» ЖШС

Ақша қаражаттары аудиті

Кәсіпорынның технико-экономикалық сипаттамасы

«РПК Бектау» ЖШС-нің шаруашылық - қаржылық қызметі

Ақша қаражаттар қозғалысының есебі

РПК Бектау ЖШС