Байсерке Агро ЖШС - дежетілдіру
Қазақстанның 2003-2015 жылдарға арналған индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы мемлекеттің экономикалық
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін
Ел Президентінің халыққа жолдауында “Жаңа экономика кең тұрғыда -
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны
Қазіргі таңда негізгі өндірістік қорлардың жағдайы мен оларды тиімді
Кәсіпорында негізгі капиталды қалыптастыруда ұтымды саясат жүргізудің маңызы зор.
Демек, негізгі капиталды жаңарту бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып
Кәсіпорындағы негізгі құралдарды талдаудағы негізгі мақсат – кәсіпорындағы және
Негізгі өндірістік капиталдың нәтижелілігі арттырудың аса маңызды факторларының бірі
Жазылып отырған дипломдық жұмыстың тақырыбы - ‘Өндірістік кәсіпорынның негізгі
Зерттеу объектісі – Ұн және макарон өнімдерін өндіруші кәсіпорын
қорытып олардан халық тұтынатын тағам түрлерін шығару болып табылады.
Байсерке Агро” ЖШС – нің басты тапсырмасы -
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан және қорытынды бөлімнен тұрады.
Бірінші тарауда - кәсіпорында негізгі капиталды пайдаланудың
теориялық негіздеріне тоқтала келе, оларды бағалау әдістері мен амортизациялық
Екінші тарауда “Байсерке Агро” ЖШС-нің экономикалық белсенділігі мен кәсіпорында
Үшінші тарауда негізгі капиталды пайдаланудың тиімділігін арттыру мен оның
Қорытынды бөлім зерттелу тақырыбының мазмұнына сәйкес оның негізгі бөлімдері
Дипломдық жұмыстың мақсаты – бүгінгі күнде бәсеке қабілеттілікті көтеруде
Ал, оның басты міндеті – осы мәселелердің артықшылықтарын айқындап
Дипломдық жұмысты жазу барысында кәсіпорында негізгі капиталды пайдаланудың теориялық
1 КӘСІПОРЫНДАҒЫ НЕГІЗГІ КАПИТАЛДЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Кәсiпорын өндiрiсiнде негiзгi капиталдың мазмұны және оның құрылымы.
Кез-келген кәсiпкер өз бизнесiн тиiмдi жүргiзу үшiн ең алдымен
қалыптасуына қатысатын, өндіріс процесiндегi алатын орнына байланысты негiзгi және
Кез-келген кәсіпорын материалдық – техникалық базасының сипаты ондағы еңбек
Экономика ғылымы барлық әртүрлi машина, ғимараттар, құрылыс, құрал-жабдықтарды «негiзгi
«Капитал» терминiнiң түсiнiгi мен мағынасын экономика ғылымдарының барлық iрi
Жалпы, капиптал - бұл өндiрiске ресурс ретiнде пайдаланылатын материалдық
Қазiргi таңда экономикалық әдебиеттерде «негiзгi капитал» ұғымы көп кездеседi:
Кәсiпорынның негiзгi өндiрiстiк қоры - кез-келген өндiрiстiк кәсiпорынның материалдық
Сонымен, негiзгi құралдар - өндiрiс процесiнде жасалған, тауар өндiру,
Негiзгi қорларды есептеу, бағалау және талдау үшiн оларды әртүрлi
Заттық-натуралдық құрамы принципі бойынша үйлер мен ғимараттар, табыстау
инвентар, ересек жұмысшы және өнiм беретiн мал, арнаулы құралдар
1 сурет – Кәсiпорындағы негiзгi капитал түсiнiгi
Атқаратын қызметіне байланысты өндiрiстiк және өндiрiстiк емес болып бөлiнедi.
Негiзгi өндiрiстiк қорларды еңбек пәнiне әсер ету дәрежесiне байланысты
Негiзгi өндiрiстiк қордағы актив бөлiгiнiң үлесi кәсiпорынның өндiрiстiк мүмкiндiгiн,
Кәсіпорын және басқа да әр турлі салалардың негізгі қор
- өндірілген өнімнің көлемі мен сипаты,
- өндірістің техникалық деңгейі және т.б.
Негiзгi капиталдың барлық түрiне келесi экономикалық белгiлер тән: негiзгi
капиталдың барлық түрi өндiрiс процесiнде бiртiндеп тозып отырады және
2 сурет - Негiзгi қорлардың жiктелімі
1.2 Негiзгi капиталды пайдалану көрсеткiштерi, оларды
мен амортизациялық аударым жарнасы.
Қазiргi уақытта жүзеге асырылатын техникалық саясат негiзгi қорлардың әрбiр
Кәсiпорында және өнеркәсiпте негiзгi құралдар қаншалықты тиiмдi пайдаланылатындығын анықтау
1.Негiзгi қорлар құрылымының қозғалысын сипаттайтын көрсеткiштер;
2.Негiзгi қорларды пайдаланудың жалпылама көрсеткiштерi;
3. Негiзгi қорларды интенсивтi және экстенсивтi көрсеткiштерi;
Бiрiншi топ көрсеткiштерi: жаңарту коэффициентi, негiзгi қорлардың шығу коэффициентi,
Негiзгi қорлардың жаңару коэффициентi - белгiлi кезең аралығында
Кжаңарту=Н қ.е./Нқ с. (1)
Мұндағы: Н қ.е. - белгiлi бiр кезеңдегi негiзгi қордың
Нқ С- сол кезеңдегi негiзгi қордың соңғы құны.
Негiзгi қорлардың шығу коэффициентi - негiзгi құралдардың берiлген кезеңдегi
Кшығу=Қш.қ/Қ.қ.
Мұндағы: Қш.қ.- негiзгi құралдардың берiлген кезiндегi шыққан құны
Қ.қ. - берiлген период басындағы негiзгi құралдар
Негiзгi өндiрiстiк қордағы актив бөлiгiнiң үлес салмағы негiзгi өндiрiстiк
Қор қайтарымдылығы - негiзгi өндiрiстiк қордың мың теңге құнына
Ққ = Тө/Қо
Мұндағы: Тө - таза өнiмнiң тауарлы және атаулы құны,
Қо - Негiзгi өндiрiстiк қордың орташа жылдық құны;
Қор сиымдылығы - бұл тауарлы немесе құндық түрдегi шығарылған
Қс = Қө/Тө
Қор қарулануы - негiзгi қорларды пайдаланудың тиiмдiлiгiн бейнелейдi және
Ққ = Қожқ/Жтізімі (5)
Бұл топтағы көрсеткiштер динамикасы кәсiпорында жүргiзiлген ұдайы өндiрiс процесi
Ендi негiзгi қорды бағалау әдiсiне тоқтала кететiн болсақ, оның
1. Қолда бар құрал-жабдықтарды бастапқы толық құны бойынша бағалау,
2. Қорды толық қалпына келтiру құны және оны дамыған
3. Қордың тозуын есепке ала отырып бастапқы және қалпына
Негiзгi қордың құрамы мен құрылымын бағалайтын көрсеткiштер.
1. Негiзгi қорды жаңарту коэффициентi:
Кжаңарту=Ққ.е./Қ е.қ
Мұндағы: Ққе. - белгiлi бiр кезеңдегi негізгі қордың қайта
Қеқ. - Сол кезеңдегi негiзгi қордың соңғы құны.
2. Негiзгi қорды қирату коэффициентi:
Кқирату=Ққир/Қбаст
Мұндағы: Ққир - белгiлi бiр кезеңдегi негiзгi қордың қираған
Қбаст - сол уақыттағы негiзгi қордың бастапқы құны.
3. Негiзгi қордың арту коэффициентi:
К=Қенг -Ққир/қбаст
Табиғи тозу коэффициентi:
К=Тнақты/Татаулы
Мұндағы: Тнақты - нақтылы қызмет мерзiмi, ж;
Татаулы - атаулы қызмет мерзiмi (амортизациялық кезең), ж;
Сапалық тозу коэффициентi:
Тм1=(Қбал -Қққ.)х100/Қб. (10)
Wе х Tе
Тм2= Қе-Қж X Wж х Tж
Мұндағы: Қе, Қж - ескi және жаңа құрал жабдықтардың
Wе, Wж - ескi және құрал-жабдыұтардың сапалық жағынан жылдық
Tе, Tж - ескi және құрал-жабдықтардың сапалық жағынан қызмет
Кез-келген кәсiпорында амортизация аударымының дәлдiгi, өнiмнiң өзіндiк құны, оған
Бухгалтерлiк есепте, негiзгi құралдардың есебiн ұйымдастыруда оларды бағалаудың маңызы
Негiзгi қорлардың бастапқы құны - ол активтi салуға, сатып
Негiзгi құралдардың сандық сипаты баланыста толық бастапқы құн бойынша
Фк=Фн+Фв-Фл
Мұнда Фк - негiзгi қордың жыл аяғындағы құны;
Фн - негiзгi қордың жыл басындағы құны;
Фв - бiр жыл iшiнде кiрген негiзгi қор құны;
Фл - бiр жыл iшiнде жойылған негiзгi құралдар құны.
Негiзгi қорлардың ағымдағы құны - бұл шаруашылық субъектiсiнiң белгiлi
Негiзгi қорлардың баланстық құны - шаруашылық субъектiсiнiң бухгалтерлiк есебiнде
Негiзгi қорлардың қалдық құны - негiзi құралдардың пайдалану мерзiмi
Негiзгi қорларды қалдық құнмен есептеу ең алдымен оларды сапалық
Негiзгi қорлардың келiсiлген құны - бұл кез келген екi
Негiзгi қорлардың нақты құны – кәсiпорында негiзгi қорларды тұрғызуға,
Негiзгi қорларды қалпына келтiру құны - бұл оларды қазiргi
Инфляция жағдайында негiзгi қорларды бағалаудың оңтайлы жағы негiзгi қорлардың
Негiзгi қорларды құндық бағалау олардың есебiне, талдау және жоспарлауға,
Физикалық тозу пайдалану сапасын нашарлатады да оның әсерiнен құрал-жабдықтарды
Негiзгi қорлардың физикалық тозу коэффициентi:
Кф.т=(И/Пс)*100
Мұндағы: И - негiзгi қорларды барлық пайдалану кезеѓiндегi тозу
Пс - негiзгi қорлардың бастапқы немесе қалпына келтiру құны;
Негiзгi қорлардың жарамдылық коэффициентi олардың белгiлi уақыттағы физикалық жағдайын
К=((Пс-И)/Пс)*100 (14)
Негiзгi қорлардың жарамдылық коэффициентi физикалық тозу коэффициентi негiзiнде де
Кжарамдылық=100-Кф.т.
Құрал-жабдықтар физикалық тозумен қатар, техникалық прогресс әсерiнен моральдық тозуға
Моральдық тозу екi түрлi формада болады. Бiрiншi формада негiзгi
Кәсiпорында моральды тозған құрал-жабдықтарды жаңаларымен үнемi ауыстырып отыру бұл
Жаңа техниканы ендiре отырып, моральдық тозудан кейiнгi жоғалтуларды азайтатын
Әрбiр кәсiпорында негiзгi қорлардың физикалық және моральдық тозуы басқарылып
Бұл процестердi басқару негiзгi қорлардың ұдайы өндiрiсi саясатын жүргiзу
Бұл саясаттың негiзгi мақсаты - шаруашылық субъектiлер үшiн жәй
Негiзгi қорлардың ұдайы өндiрiсi - бұл реконструкция, техникалық қайта
Негiзгi қорлардың ұдайы өндiрiсiнiң негiзгi мақсаты – кәсiпорынды сапалы
Кәсiпорынға негiзгi қорлардың ұдайы өндiрiсiне арналған негiзгi құралдар кәсiпорынның
Тозу мәселесiмен бiрге бұл қорларды әртүрлi пайдалану жағдайларымен, қызмет
Негiзгi құралдарға үлкен капитал салымдары салынатындықтан әрбiр кәсiпорын оларды
Негiзгi құралдар табиғи және моральды тоза отырып, қызмет ету
Амортизация - бұл активтiң қызмет ету мерзiмi iшiнде активтiң
Ма= (Қ б.қ.-Қж/б.қ.*М қ)*100 %
Мұндағы : Ма – негізгі қорлардың жыл шіндегі амортизация
Қ б.қ. – негізгі қорлардың бастапқы құны (баланстық құны),
Қж – жойылу құны,
Мқ – негізгі қорлардың қызмет мерзімі.
Жылдық амортизациялық аударымдар (Аа) негiзгi қордың жалпы құнына және
Аа=(Бқ-Жқ/Та) (17)
Мұндағы : Бқ – бастапқы құн,
Жқ – жойылу құны,
Та – амортизациялық уақыт ұзақтығы.
Негiзгi қорлардың жалпы құны бастапқы құн (Бқ) мен жойылу
Амортизациялық кезең - бұл негiзгi қорлардың құнының орнын толтыру
Жойылу құны - құрал-жабдықты пайдаланудан жұмысқа жарамай iстен шыққаннан
Бастапқы құнѕа жатқызылған және процентпен берiлген, жылдық амортизациялық аударымдар
Ан=(Аа/Бқ)*100 (18)
Мұндағы: Бқ - қайта бағалаудан кейiнгi пайдалануға берiлген құрал-жабдықтың
Амортизация мөлшерi негiзгi қорлардың құнын өтеудегi жылдық процентi болып
Нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық аударымның мөлшерi кәсiпорын экономикасына елеулi
Амортизация мөлшерiн дұрыс белгiлеудiң кәсiпорынның барлық шаруашылық қызметiндегi маңызы
Амортизация мөлшері негізгі қорлардың құнын өтеудегі жылдық проценті болып
- негізгі қорлардың төзімділігі;
- сапалық тозу;
- техникамен қайта жарақтандырудағы келешекке арналған жоспар;
- жабдықтау балансы;
- жаңғырту және күрделі жөндеу мүмкіндігі;
Амортизация объектiлерi болып шаруашылық жүргiзу және оперативтi басқару үшiн
Қазақстандағы кәсiпорында негiзгi құралдар амортизациясы бухгалтерлiк есеп стандартының 6
1. бiрқалыпты әдiс (амортизация негiзгi қџралдардың пайдалану мерзiмiне байланысты
2. Өндiрiстiк әдiс (амортизация негiзгi құралдардың өндiрiстiк қуатына байланысты
3. жеделдетiлген әдiс:
• Қалдықты азайту әдiсi (амортизация негiзi құралдардың қалдықты құны
• Куммулятивтi әдiс (амортизация сан сомасы бойынша есептеледi).
1. Бiрқалыпты есептеу әдiсi барынша қарапайым әдiс болып табылады.
Бұл бойынша объектiнiң амортизацияланатын құны ай сайын бiрдей сомада
2. Амортизацияны өндiрiстiк әдiс арқылы есептеу кезiнде амортизация
3. Негiзгi құралдардың жекелеген түрлерi пайдалану мерзiмiнiң бас кезiнде
Куммулятивтi санды анықтау үшiн мына формула қолданылады:
S= (N*[N+1])/2 (19)
Мұнда: S- сандар сомасы
N- болжамды пайдалы қызмет ету мерзiмi.
Коэффициент алымы пайдалы қызмет ету мерзiмiне тең, ал бөлiмi
Қалдықты азайту әдiсi кезiнде тура жолды әдiс кезiнде қолданылатын
Пайдалануға жаңадан берiлген негiзгi құралдардың амортизациясы келесi айдың бiрiншi
Амортизацияны есептеу негiзгi құралдарды қайта құру мен техникалық қайта
Амортизацияны есептеу әдiстерiнiң негiзгi ерекшелiктерi мен артықшылықтары келесi кестеде
1 – кесте – Негізгі қорлар амортизациясының әдiстерiн салыстыру
Әдiстер Сипаттамасы
1. Бiр қалыпты әдiс Отандық
Өзiнiң әмбебаптылығы арқасында Қазақстанда және басқа шет елдерде кең
2. Өндiрiстiк әдiс Тозу көбейедi,
3. Жеделдетiлген әдiс:
қалдықты азайту әдiсi;
куммулятивтi әдiс Пайдаланудың алғашқы жылдарында
Сонымен қатар өндірістік әдістегі амортизациялық аударым сомасы келесі форммммуламен
АА = ((БҚ - ЖҚ) / ШӨ) * Шө.і.
Мүндағы : ШӨ - найдалану кезеңіндегі шығарылатын өнім немесе
Щө.і. – і – жылындағы шығарылатын өнім немесе орындалатын
Кумулятивті әдістегі амортизациялық аударым сомасы келесідей формуламен
Мұндағы: Ке.а. – сеп айырысу коэфициенті, әрбір пайдалану
1.3 Негiзгi капиталдың тиiмдiлiгiн арттыру
Негiзгi капиталдар қызметiнiң тиiмдiлiгiне бiрнеше факторлар қатары әсер етедi.
Негiзгi құралдарды тиiмдi пайдалануды ұйымдастыруда ең бiрiншiден олардың құрылымдарына,
Iрi габариттi, жоғарғы салмақты және күрделi конфигурациялы өндiрiстi дайындау,
Ал, қарапайым конфигурациялы, жеңiл салмақты тауарларды өндiруде және массалық
Көптеген зерттеушiлер негiзгi құралдарға әсер етушi факторларды өздерiнше жiктеп
Кәсәпорында негізгі қорларды тиімді пайдалануды сипаттайтын басты көрсеткіш –
Қ қ = V / Қ
Мұндағы: V – жыл ішінде өндірілген өнімнің құны,
Қ – негізгі өндірістік қордың орташа жылдық құны.
Бұл формула негізгі өндірістік қорды пайдалану деңгейін егжей –
3 сурет - Негiзгi құралдар құрылымына әсер ететiн факторлар.
Өнеркәсiп саласындағы кәсiпорында негiзгi құралдарға әсер ететiн факторлар тобын
1. Бидай өнiмдерiн өндiру кезiндегi табиғи факторлар. Табиғи факторлардың
• Ауданның климаттық ерекшелiктерi (Өте төмен немесе өте жоғары
• Пайдалы бидай өсiру мекенiнiң жағдайы (қор көлемi, олардың
Табиғи факторлардың өндiрiске әсерiн реттеу үшiн келесiдей мүмкiндiктер қарастырылады:
- барлау көлемiн көбейту, бидай өңдеу орнының нақты жағдайын
- төзiмдi техника мен технологияны таңдау және құру, саланың
4 сурет - Өнеркәсiп саласындағы негiзгi өндiрiстiк құралдарға әсер
2. Техникалық және технологиялық факторлар, ол ғылым мен минералды
- материалдық және энергетикалық шығындар бойынша
- жетіспейтін материалдарды пайдалануға көшу;
- өндіріс объектілерінің ұзақ уақыт қызмет
- бұрын тиімсіз, рентабельділігі жоқ және пайдалануға жарамсыз деп
- өндірісті интенсификациялау, оның масштабын өсіру, және сенімділігін
- шығарылатын өнім сапасын жоғарлату;
- жұмыс орындарында қауіпсіз және жайлы еңбек
- өндірістің қоршаған ортаға зиянды әсерін төмендету;
- бидай өнімдерін өндіруде шикізатты ысырапсыз, тиімді пайдалану,
Техникалық прогрестің кәсіорын қызметін экономикалық көрсеткіштеріне де тигізер әсері
3. Негізгі өндірістік капиталдарды пайдалануға байланысты экономикалық факторлар:
Нарықтық қатынастар жағдайында экономикалық факторлар келесідей көрсеткіштерге байланысты балады:
- негізгі өндірістік қорларды пайдалану тиімділігіне әсер етуші
- құрал – жабдықтарды уақыт бойынша және құрал
бойынша тиімді пайдалану;
- негізгі өндірістік қорлар құрылымын жетілдіру, негізгі өндірістік
құралдарды пайдалануды басқаруды жетілдіру;
4. Ұйымдық факторлар, өндірісті шоғырландыру және интенсивтендіру. ҒТП
Экономикалық көрсеткіштерді жетілдірудің маңызды факторлары - өндірісті интенсивтендіру мен
5. Әлеуметтік факторлар, бұл ұйымдағы жұмысшылардың қарым –
Негізгі капиталдардың тиімділігін арттыру көрсеткіштерін жақсарту, ғылыми – техникалық
Негізгі өндірістік қордың нәтижелілігін арттырудың аса маңызды факторларының бірі
2 “БАЙСЕРКЕ АГРО” ЖШС – ДЕ НЕГІЗГІ
2.1 “Байсерке Агро” ЖШС – нің сипаттамасы
“Байсерке Агро” кешені оңтүстік астанадан 15 шақырым жердегі Алматы
• шаруашылық қызметі - өндірістік
• меншік түрі – жеке
• көлемі бойынша кәсіпорын – орта
• өзіндік капиталы – ұлттық
• жауапкершілік сатысы – шектеулі
• өндіретін өнім түрі – ұн
Кәспорынның бүгінгі таңда жарғылық капитал мөлшері – 77500
Агрокешеннің Қазақстан, ТМД және алыс шет елдерге азық –
үшін қолайлы автокөлік кіретін және темір жолдары бар.
Осы қазіргі уақытта кәсіпорында мына төмендегідей цехтар мен өндірістер
- тәулігіне 120т өнім өндіретін диірмен;
- тәулігіне 5т макарон шығаратын цех;
- тәулігіне қуаты 100т күрделі құрама жем
өнімділігі тәулігіне 80т жарма цехы;
- қуаттылығы жылына 70 000т жүгері сорттау
- механикаландырылған мұнара;
- Австриялық “PITKUS” кептіргіші;
- жанар – жағар май қоймасы (ГСМ
Кәсіпорынды электр жүйесімен үздіксіз қамтамасыз етіп
“болып табылады, запастар цехтың өнімділігімен және бір айға қажет
Көпшілік өндірісте және халық қажеттілігінде нан өнімдері маңызды
Тауарлық бидайды сатып алу – қажеттілік сферасының бастапқы
Байсерке Агро ЖШС –ң басты тапсырмасы қоғамдық
“Байсерке Агро” ЖШС аумағында халықтық санитарлық – эпидемиологиялық жағдайын
Қазіргі кездегі “Байсерке Агро” ЖШС- нің алдында тұрған көкейкесті
5 сурет - “Байсерке Агро”ЖШС –ң
6 сурет – “Байсерке Агро” ЖШС – нің басқару
Енді кәсіпорынның басқару құрылымына тоқтай кететін болсақ,
- кәсіпорын мүлкіне иелік етеді;
- ұжым атынан келісімдерге қол қояды;
- өзінің атынан басқа тұлғаларға сенім білдіреді;
Заңгер кәсіпорынның құқықтарын қорғайды және кәсіпорынның заңға сәйкес жұмыс
Директордың орынбасары өндірістік – жоспарлау диспетчерлік және тағы басқа
Бас механик пен бас энергетик қызметі келесідей болып келеді:
- кәсіпорын ауқымында түрлі қызмет көрсетеді;
- энергетика және жылу жабдықтарымен бірқалыпты қамтамасыз етуді ұйымдастырады;
- кәсіпорында электр мен жылу энергиясын таратуды жолға қояды
Есеп беру бөлімі келесідей қызмет атқарады:
- материалдық және қаржы ресурыстарының түсімдері мен олардың жумсалуын
- жұмыс күштерін есепке алады;
- кәсіпорынның қызыметі жөніндегі қорытынды есептерді дайындайды.
Кадырлар бөлімі:
- қызметкерлерді жұмысқа алу және жұмыстан босату тәртібін сақтау;
- жұмыскерлердің жұмысқа келгенін тіркейді;
- кадрларды оқытады және қайта даярлайды;
- жұмыс тәртібі мен еңбек тәтібінің сақталуын қадағалайды.
Өндірістік цех басшысының ең басты қызметі:
- өнімді цехқа бекітіліп беріген мөлшерде;
- дер кезінде;
- жоғарғы сапада өндіру қызметімен айналысады.
“Байсерке Агро” ЖШС –нің негізгі өндірістік цехтарының бірі –
- макарон өнімдерін дайындауға керекті әртүрлі өнімдер;
- өнімді қайнатқанға дейінгі және қайнатқаннан кейінгі
- өнімнің барлық түрлерінде біртекті құрамының болуы;
- өнімді пісіруге аз уақыттың кетуі;
Өнімнің матрицасы тұтынушыларға керекті өнімді таңдауға ыңғайлы жасалған.
Макарон бұйымдарын дайындау кезінде пайдаланылатын шикізаттар нормативтік – техникалық
2 - кесте - Негізгі өндірістік қордың
Негізгі қорлар құрамы 2004 жылы
мың теңге 2005 жылы
мың теңге Өсу қарқыны
%
Өнеркәсіптің өндірістік қоры 292809,5
Соның ішінде ғимараттар,үйлер 199354,2
Барлығы ғимараттар мен үйлер
Жер 6607,2
Жұмыс машиналары мен жабдықтар 64384,9
Өлшеуіш құрылғылар 12532,2
Транспорт 9365,6
Өзге де 13097,6
Барлығы
активтік бөлім 86848,1
Ескертпе -”Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша есептелінді
Кәсіпорында негізгі өндірістік қордың құрылымы ұлғайған сайын,оларға кететін шығындар
3 - кесте - Өндірістік қуат пен
Көрсеткіштер Өлшем бірлік 2004 ж 2005 ж
Өнім шығару көлемі натуралдық
бағалық Тонна
Мың теңге
8153,2
105890,7
20527,8
364703,7
252
344,4
Жылдық өндірістік қуат Тонна 8140,5
Орташа жылдық бағасы Мың теңге 234708,4
Қуатты пайдалану көрсеткіштері:
Экстенсивті
Интенсивті
Интегралды
0,79
0,50
0,40
0,81
0,75
0,61
103
150
153
Кәсіпорынның жұмыс уақыты
Жоспарлы
Кесімді
Сағат
270480
232650
285200
250420
105
108
Ауысым ұзақтылығы
Нормалық
Кесімдік
Сағат
8
6,33
8
6,46
-
102
Ауысым коэфиценті
0,86 0,88 102
Қор беру Теңге 0,45
Активті бөлім
Мың теңге 86848,1 91792,7
Машина және жабдықтарға қор беру
Теңге
1,22
3,9
220
Ескертпе - “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша
“Байсерке Агро” ЖШС Солтүстік Қазақстаннан жеткізілген азық – түлік
4 - кесте - Бидай тарту, өнімдердің өндірілуі
Тартылған ешімдер Жалпы шығарылатын өнім 75% Күлділігі %көл
Жоғарғы сортты ұн 10%
1 сортты ұн 60%
2 сортты ұн 5%
“ п Ескертпе – “Байсерке Агро” ЖШС –
“Байсерке Агро” ЖШС макорон бұйымдары. В тобының, 1- класына
Кәсіпорын аралас жем зауыты құрамында құнарлылығы тиімді, күрделі, біртекті
Қазақстанда жарманы шығаратын 2 – кәсіпорын бар және оның
“Байсерке Агро” ЖШС жарма зауыты жарманың
Макарон және диірмен цехтарының ішкі қойма жұмыстарын кешенлі механизациялауда
Кәсіпорында маркетингтік қызметпен коммерциялық директор айналысады. Дайын өнімді жан
Кәсіпорында техникалық қызметпен айналысатын бөлімді
Көмекші өндіріс – құрамы өндірістің спецификалық бөліміне тәуелді көмекші
Көмекші өндіріс пен қызмет көрсетуші шаруашылықты құру – зауытішілік
Өндірістік қызмет – бұл өндірісті құрал – саймандармен,әр түрлі
Өндірістік емес қызметке – негізгі өндірістің транспорттық, қоймалық, зертханалық
Кәсіпорын өндірісінің үздіксіз жұмыс істеуі үшін оның жұмысының дәрежесі
Нарықтық экономика шартында кәсіпорын жоспарының маңызды бөлімі болып шикізат
“Байсерке Агро” ЖШС-нің негізгі бәсекелесі
5 - кесте - Өнімді шығару мен өткізуді талдау
№ Көрсеткіштер Өлшем бірлік
+/- Өсу қарқыны
%
1 Өндіріс көлемі
натуралдық Тонна 8153,2 20527,8 +12374,6 252
2 Өндіріс көлемі бағалық Мың тенге 105890,7 364703,7
3 Өткізілген өнім көлемі Мың тенге 260286,8 417912,4
Ескертпе: ”Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша есептелінді
Кестенің мәліметтеріне қарасақ, кәсіпорында 2004 жылға қарағанда 2005 жылы
6 - кесте - “Байсерке Агро” ЖШС өнімінің
Атауы 2004 ж 2005
+/-
Ұн 1 сорт (тонна) 2275
Ұн жоғарғы сорт (тонна) 350
Макарон (кг) 4500 3552,4
Жарма (кг) 79500 100925
Ескертпе – “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша
Іскерлік маркетинг
“Байсерке Агро” ЖШС ұн өнімдерін
Қолайлы бағаның
Нарықтық экономика жағдайында әрбір кәсіпорынның қызмет етуінің экономикалық
7 - кесте - Кәсіпорындағы пайданың құрылуы
Көрсеткіштер атауы 2004 ж 2005
+,- %
Өнімді өткізуден түскен табыс(мың тг) 260286.6
Өткізілген өнімнің өзіндік құны (мың тг) 214224.5
Жалпы табыс(мың тг) 46062.2
Жалпы кезең шығыны
Негізгі қызметтен түскен табыс(мың тг) 18195.3
Ескертпе– “Байсерке Агро” ЖШС–нің мәліметтері бойынша есептелінді
Көрсеткіштер бойынша өнімді өткізуден түскен табыс 2004 жылға
8 - кесте - Өндірістегі шығынның құрылуы
Шығын элементтері Өткен жыл
2004 ж Есепті
Мың теңге % Мың теңге %
Шикізаттар мен материалдар 173521,8 81 287273,3
Жанар – жағар май 1285,3 06
Электроэнергия 4070,3 1,9 7716,7 2,2
Еңбекақы 20940,7 9,8 33039,8 9,4
Салықтар 2570,7 1,2 4910,6 1,4
Амортизация 8783,2 4,1 13328,9 3,8
Өзгеде шығындар 3052,5 1,4 3088,7
Қорытынды 214224,5 100 350761 100
Ескертпе – “Байсерке Агро” ЖШС- нің мәліметтерімен есептелінді
9– кесте -“Байсерке Агро” ЖШС – ң техника –
№
Көрсеткіштер Өлшем бірлік 2004ж 2005ж Ауытқулар
+/- Өсу қарқыны
%
1 Өнімді өткізуден түскен табыс Мың теңге
2 Өнімнің Өзіндік құны Мың теңге 214224,5 350761,0 +136536,5
3 Жалпы табыс Мың теңге 46062,3 67151,4 +2108901 146
4 Кезең шығындары Мың теңге 27867,0 34329,9 +6462,9 123
5 Негізгі қызметтен түскен табыс Мың теңге 18195,3 32821,5
6 Негізгі емес қызметтен түскен табыс Мың теңге 14775,6
7 Салық салғанға дейінгі табыс Мың теңге 18182,3 32754,8
8 Таза табыс Мың теңге 18182,3 32754,8 +14572,5 180
9 Қызметкерлердің орташа тізімі Адам 147 155 +8 105,4
10 Еңбек ақы қоры Теңге 25823,2 38903,3 +13080,1 151
11 Орташа айлық жалақы мөлшері теңге 14,639 20,915 +6,276
12 Сату рентабельділігі % 6.9 7.8 +0.9 113
13 Өнім рентабельділігі % 7,5 8,5 +1 113,4
14 Қор қайтарымдылығы 1,07 1,8 +0,73 168,2
15 Қор сиымдылығы 0,9 0,6 0,3 66,7
16 Қор қарулануы 1660,5 1496,7 -163,8 90,1
Ескертпе – “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша
Сонымен, кәсіпорынның көрсеткіштеріне сипаттама беретін болсақ, 2005 жылы
- ға көтерілді.Кәсіпорында осы жылдары корпоративтік салық бойынша шығындар
Кәсіпорындағы таза табыс 2004 жылы 18182,3 теңге болса, 2005
“Байсерке Агро” ЖШС – нің техника – экономикалық көрсеткіштерін
10 - кесте – 2005 жылдың тамыз айындағы шығындар
№ Өнімнің атауы Өнімнің шығуы %
1 Ұн жоғ\сорт 8,86 Кг
2 Ұн жоғ\сорт 0,32 дана
3 Ұн 1 сорт 59,66
4 Ұн 2 сорт 5,51
5 Жем 23,42 Кг
6 Бидай қалдықтары 2 категориялық 0,77 Кг
7 Бидай ұны 0,01 Кг
Ескертпе: “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша есептелінді
Сонымен, кестеге сипаттама беретін болсақ 3 класс бидайының
тамыз айына шығынын есептегенде 19879432,1 теңгені құрап отыр.
Қайта өңдеуге кеткен шығындарды есептейтін болсақ 2788647,5 теңгені құрап
11 - кесте –“Байсерке Агро” ЖШС – де
Көрсеткіштер 2004 ж
Еңбек ақы қоры барлығы 25823,2
Жұмысшылар 124 128
Соның ішінде қызмет етушілер:
23
27
+4
117,4
A) Басқарушылар 3 3
B) Мамандар 20 24
C) Басқа да - -
Ескертпе: “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша есептелінді
“Байсерке Агро” ЖШС-де қызметкерлерді еңбектің түпкі нәтижесіне ең қолайлы
- жұмысшылар 128 адам;
- басшылар 3 адам;
- мамандар 24 адам.
Кәсіпорында жұмысшыларға жалақы мерзімді түрде төленеді.Еңбекақы ай сайын кешіктірілмей
Біз бір орында тұрмаймыз, өнімнің әр бір түрін жақсарту
2.2 “Байсерке Агро” ЖШС – нің негізгі құралдар
Кәсіпорынның қаржылық қызметінің нәтижесінде кәсіпорынның негізгі құралдарының алатын орны
Кәсіпорындағы негізгі құралдарды талдудағы негізгі мақсат – кәсіпорындағы және
Экономикалық талдауда К.Маркстің келесідей тұжырымының маңызы зор: әрбір он
Негізгі өндірістік қорды пайдалану арқылы қосымша капитал салымдарынсыз өнім
Негізгі капиталдарды қаншалықты деңгейде жақсы пайдаланған сайын, соншалықты олардың
“Байсерке Агро” ЖШС –нің “Есеп саясатының ” негізгі құралдарды
- Жер;
- Үйлер мен ғимараттар, құрылыстар;
- Машина және құрал – жабдықтар;
- Зертханалар мен қоймалар;
- Аяқталмаған құрылыс;
- Басқалар;
Егер жер кәсіпорынның негізгі мақсатына пайдаланбай, ұзақ уақыт мерзімінде
Үйлер мен ғимараттар өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді.
Құрал – жабдықтар бидай өндірісі қызметіне байланысты тікелей және
Ұн өнімдерін өндіру қызметіне тікелей қатысатын құрал – жабдықтар:
- Диірмен қондырғы құрал – жабдықтары;
- Электроэнергияны ұн тарту орнына жеткізу құрал – жабдықтары;
- Ұн өндірісімен байланысты басқа да құрал – жабдықтар.
12 – кесте - “Байсерке Агро” ЖШС –
Негізгі қорлардың түрлері және қызметтері Олардың ұн және макарон
1.1 Үйлер - тауарлы – материалды құндылықтарды сақтау,
1.2 Ғимараттар – еңбек пәні өзгеруіне қатысты емес қызметтерді
1.3 Тұрғын пәтерлер Жұмысшылар тұруға арналған үйлер,
1.4 Машиналар мен құрал – жабдықтар:
1. күш машиналары мен құрал – жабдықтар:
2. өлшеуіш, реттеуіш приборлар мен қондырғылар:
Электро двигательдер, трансфарматорлар,электростанциялар.
Бидайдың сорты мен ылғалдылығын анықтайтын приборлыр.
1.5 Адамдар мен жүктерді ауыстыруға арналған тасымалдау құралдары Автоцистерналар,
1.6 Инвентарлар
А) өндірістік
Б)Шаруашылық
Өндірістік операцияны жеңілдететін қызмет көрсетуші қондырғылар.
Өртке қарсы тағайындалған пәндер, сағаттар (машина мен
1.7 Басқалар Жұмысқа, азық – түлікке арналған мал, ж.т.б.
Материалдық емес негізгі қорлар
1.8 материалдық емес негізгі қорлар Осы жұмыстарды орындау нәтижесінде
“Байсерке Агро” ЖШС –нің негізгі құралдарының келесідей кестедегі мәліметтеріне
13 – кесте - “Байсерке Агро” ЖШС –нің негізгі
Негізгі құралдар тобы Жыл басындағы құны Жыл ағымында келіп
құны
Мың тг. % Мың тг. % Мың тг. %
Үйлер 175314,5 3,74 97658,9 3,5 4709,1 2,9 268264,3 36,5
Жұмыс машиналары мен құрал - жабдықтар 634767,8 13,5 386381,7
Ғимараттар 3815449,3 81,35 2324890,6 82,6 1094625,9 68,9 6030877,1 82,1
Шаруашылық инвентарь 215,2 0,005 0 - 0 - 215,2
Басқа да НҚ 21197,6 0,5 4553,2 0,2 678,03 0,4
Барлығы 4690285,2 100 2813484,4 100 158941,3 100 7344828,4 100
Ескертпе: “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша есептелінді
7 Сурет – Негізгі құралдар қозғалысы
Жоғарыдағы кестеден “Байсерке Агро” ЖШС –нің негізгі өндірістік қорының
Әртүрлі кәсіпорындардағы негізгі және айналым қорларының қатынасы олардың өндірістік
Ұн және макарон өнеркәсібі саласында кәсіпорындардағы негізгі қор құрылымының
Бұл кәсіпорындарда негізгі өндірістік қор құрылымын одан әрі жетілдіру
Байсерке Агро” ЖШС – де негізгі құралдар құрылымы келесі
8 сурет – Бидай өндіру саласындағы негізгі құралдардың құрылымы
Төмендегі кестеден “Байсерке Агро” ЖШС – нің негізгі
14 - кесте- “Байсерке Агро” ЖШС – нің негізгі
Негізгі құралдар 2005
Мың тг
Мың тг.
% +/ -
Ғимараттар
құралжабдықтар 199354,2 210982,4 325,21 105,7
64384,9 65762,5 125,32 103,2
Жер 6607,2 66532,3 2541,2
Шаруашылық инвентарлар 64384,9 65762,5 1253,2 102,1
Басқа да негізгі құралдар 130523,2 13562,3 1230,2 102,3
Барлығы 45842,365 45682,31 85623,2 100
Ескертпе: “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша есептелінді
Сонымен бірге кәсіпорында негізгі құралдардың амортизация мөлшерінің де алатын
«Байсерке Агро» ЖШС – нің амортизация мөлшері жылдар бойынша
9 сурет – “Байсерке Агро” ЖШС – нің негізгі
Сонымен негізгі құралдардың техникалық жағдайын талдауға да аса мән
15 - кесте - “Байсерке Агро” ЖШС – дегі
жағдайы
Көрсеткіштер Көрсеткіштер деңгейі Ауытқулар
+ / -
2005 жыл 2006 жыл
Жаңару коэфициенті 0,38 0,28 -0,1
Жаңару мерзімі, жыл 1,68 2,64 -0,96
Шығу коэфициенті 0,03 0,007 -0,023
Өсім коэфициенті 0,57 0,37 -0,2
Тозу коэфициенті 0,22 0,25 +0,03
Жармдылық коэфициенті 0,78 0,75 -0,03
Ескертпе – “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша
10 – кестеде кәсіпорындағы негізгі өндірістік қорлардың жағдайын жаңару
төмендеді. Бірақ бұл неггізгі құралдардың жағдайы жақсы деңгейде деп
Негізгі құралдарды пайдаланудың жалпылама тиімділік көрсеткіштері арқылы кәсіпорынның негізгі
Қор қайтарымы – 1 теңге негізгі құралдар құнына шығарылған
Қор рентабельділігі – негізгі құралдардың 1 теңгесіне келетін табыс
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын ең маңызды көрсеткіштердің бірі –
16 - кесте - “Байсерке Агро” ЖШС –
Көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2004 жыл 2005 жыл
абсалютті %
Кәсіпорын табысы млн. тг. 18338286 25737848 7459562 140,68
НӨҚ – ң орт. жылд. құны млн.тг. 6017556,8 8651011
НҚ-ң бір тг-не келетін табыс мың тг. 3,047
Ескертпе – “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша
Негізгі өндірістік қорларды тиімді пайдалану тауар өндірісін өсіріп қана
Кәсіпорынның негізгі құралдарын пайдалану көрсеткіштерін талдағанда сондай – ақ
17 - кесте - “Байсерке Агро” ЖШС –
деңгейі
№ Көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2004
+/- %
1 Негізгі қорлардың орташа жылдық құны мың теңге 60175556,8
2 Өнім көлемі мың тең/тәулік 4110 7679 3569 186.8
3 Өндірістік жұмысшылар саны адам 176 185 9 105.1
4 Өндірістік жұмысшылардың еңбек өнімділігі мың тең./ауысым 23,35 41,50
5 Өндірістік жұмысшылырдың қормен қарулануы мың теңге/адам 34190,66 46762,22
Ескертпе – “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша
Жоғарыдағы кесте мәліметтерінен көріп отырғанымыздай есепті жылы негізгі құралдар
Кәсіпорынның өнім шығаруындағы әлеуетті мүмкіндіктері олардың өндірістік қуаттарын тұлғалайды.
Кәсіпорында өндірістік қуатты пайдаланудың экономикалық тиімділігін арттырудың негізгі жолдары
Қазіргі кезде қандайда болмасын жұмыстарды өнімділігі жоғары техниканың жаңа
Кәсіпорынның өндірістік қуатын пайдалануды ұйымдастыру және қалыптастыру процестері күрделі
К қуат пайдалану = Өнім көлемінің нақты жылдық көлемі
3 КӘСІПОРЫНДА НЕГІЗГІ КАПИТАЛДЫҢ ТИІМДІЛІГІН КӨТЕРУ
БАҒЫТТАРЫ
3.1 Негізгі капиталдың тиімділігін артыруда кәсіпорынның
инвестициялық және инновациялық әлеуетін көтеру
Қәзіргі кезде еліміздегі экономиканың негізгі секторы болып саналатын өнеркәсіп
елдерден келетін өмірлік маңызы жоғары тауарларға тәуелді.
Ұлтық экономика шикізатты өндіруде техникарың жаңа үлгілерін пайдаланып, автоматтандырылған
Еңбек, қор, капиталдың пайдалану деңгейлерін жақсарту еңбек өнімділігінің артуына,
Негізгі қорлардың ұдайы түрде жаңаруы, уәсіпорында бәсеке қабілеттілігі жоғары
Еліміздегі тамақ өнеркәсіптерін басым бағытта дамыту арқылы осы салаларды
Қазіргі таңда жалпы алғанда, отандық өнеркәсіп өнімдернің әлемдік нарықтағы
Қазақстанда жалпы негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар 2006 жылы 2205,2
Әлемде технологияның қарқынды турде дамуы, нарықтардың жаһандандырылуы, инновациялық теорияны
Стратегияда көзделген мақсатқа қол жеткізу үшін мемлекет бүгінде баяу
Инновацияны енгізуді жеделдету көзіне инвестиция жатады. Бірақ кәсіпорын немесе
Инвестицияны мемлекеттік қолдаудың мақсатына экономиканы дамыту үшін қолайлы инвестициялық
Қазіргі кезде технологиялық үрдістерді жаңарту мен ресурстарды үнемі жетілдіріп
Қазіргі кезде еліміздің экономикасының даму бағытында алда шешілшуі тиіс
- бәсекеге қабілеттілікті көтеруде өңдеуші өнеркәсіптің инвестициялық тартымдылығын көтеруге
- Кәсіпорындардың бәсеке қабілеттілігін арттыруда оларға преференциялар түрінде жеңілдіктер
- Кәсіпорынды лизингтік несиелеуді оңтайландыру, дамушы елдерде негізгі құралдарды
- Амортизациялық саясатты жетілдіру:
- Өндірісте еңбек құралдары мен заттарының құрылымын жетілдіру, жұмысшылардың
Кәсіпорында негізгі капитал пайдаланудың тиімділігін арттыруда тікелей және жанама
Нарықтық экономика жағдайында инновациялық қызметтің тиімділігін талдау
Техникалық – ұйыадастырушылық деңгейінің экономикалық тиімділігін арттыру көрсеткіштері және
Бірінші кезең – бұл инновациялық шараларды іске асыру үшін
Екінші кезең – бүл қаржыландырудың мүмкіншілік көздерін анықтау;
Үшінші кезең – бұл жаңа техника мен тнхнологияны өндіріске
Төртінші кезең – бұл экономикалық көрсетіштерді салыстыру арқылы салыстырмалы
Жалпы түрінде ғылыми – техникалық пргресті жеделдету тиімділіктің бірнеше
Экономикалық нәтижелілік – бұл еңбек өнімділігінің артуы, еңбек және
Ресурстық нәтижелілік – бұл кәсіпорында ресурстарды босатып алу: материалдық,
Техникалық нәтижелілік – бұл жаңа техника мен технологияны
Әлеуметтік нәтижелілік – бұл халықты материалдық және мәдени
Бұл нәтижелерге қол жеткізуге болады, егер де үкімет тарапынан
Кәсіпорындағы инновация ұғымы – техника мен технологиялардың ауысымын қамтамасыз
Инновациялар ғылымды қажет ететін технология негізінде инвестиция арқылы
Негізгі қорға қаржы жұмсау(өндірістің негізгі қоры) босалқы қорларға, резервтерге,
Өндірістегі жалпы инвестиция өнім инвестициясы деп атайды. Ол –
Екінші біріктіруші таза инвестиция – бұл капиталдың қаржы жұмсау
Күрделі қаржы жұмсалымы – негізгі капиталдың ұдайы өндірісіне (қолдданыстағы
Кәсіпорындағы инвестициялау – бұл қарапайым және өндіріс қаражаттарын қалпына
Өндірісте қорлар орнын толтыру процесінде кәсіпорын тиімділіктің мына екі
- орнын басатын тиімділік, өйткені бір қорды ауыстыру
- өндіріс көлемінің артуынан туындайтын тиімділік.
Капитал шығынының өсуі өндіріс көлемінің арттыру негізі, ал бұл,
Кәсіпорында техникалық және ұйымдық дамудың экономикалық тиімділігін арттыру шаралары
- еңбек өнімділігінің үстелуі, жұмыс істеушілердің саны және еңбек
- материалдық қайтарымның үстелуі, материалдық ресурстардың шығындарының салыстырмалы ауытқуы;
- негізгі өндірістік капиталдың қор қайтарымының үстелуі(қор сыйымдылығының төмендеуі)
- айналым қаражатының айналым жылдамдығының үстелуі, (босатып алу немесе
- қарқындату есебінен еңбек, материалдық және қаржы ресустарын тиімді
- пайданың немесе өнімнің өзіндік құнының үстелуі ;
- Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі және қаржы жағдайының көрсеткіштерінің үстелуі.
Қолданылатын техникалық және технологиялық шешімдердің үдемелілігі өндірісті мүмкіншілігімен тығыз
Инвестициялық қаржы жағынан анықтамалылығы – бұл табыс табу мақсатында
Күрделі қаржы – капитал жасаушы инвестицияның құрамды бөлігі. Олар
Күрделі қаржы құрамына кіретіндер: құрылыс – монтаж жұмыстарына кететін
Егер де кәсіпорын ойдағыдай жұмыс істейтін, өнімнің сапасын арттыратын,
Нарықтық экономикада инвестиция кез – келген формада қаржы жұмсау
Соңғы жылдары біздің республикамызда шетел инвестициялармен жұмыс
3.2 “Байсерке Агро ” ЖШС – де
жетілдіру
Ұлттық байлықты пайдалануды жақсартудың негізі өндірістік қорға негізделеді, оның
Біріншіден, негізгі қорды дұрыс пайдалану өндіріс көлемін қосымша салымдарсыз
Екіншіден, негізгі қорды пайдалануды жақсарту мен елдің еңбек ресурстарын
Үшіншіден, қорыта келгенде негізгі қорды пайдалануды жақсарту өнімнің
Төртіншіден, негізгі қорды пайдалануды жақсарту еңбек материал айналымын тездетеді.
Бесіншіден, негізгі қорды пайдалануды жақсарту айналым құралының айналысын тездетеді.
Айта келе негізгі қорды пайдалануда жоғарғы нәтижеге жету үшін,
Ұн өнімдерін өндіру өнеркәсібінде бидай сорттарының дамуы негізгі қордың
Сонымен, “Байсерке Агро ” ЖШС – дегі негізгі қорды
1. Бос тұрған жабдықтар санын қысқарту, жөндеу жұмыстарын ұтымды
2. Электро – механикалық және техникалық құралдардық пайдалану қауіпсіздігін
3. Қазіргі каррозияға ұшыраудан жерді қорғау заттарын пайдалану.
4. Жерді капиталды жөндеудегі кемшіліктерін оптималды жөндеуді анықтау.
Жұмыс қабілеттілігін және қауіпсіз пайдалану концепциясы бастапқы түсінік бойынша
Кемшіліктерді жою, қауіптілігі бойынша ранжирлеу, экономикалық және нәтижелі әдісті
5. Артық құралды және резервтегі жоғары лимитті қорларды ликвидациялау.
Кәсіпорында өндірістік негізгі қорларды пайдалану нәтижелігін жоғарлатуға бағытталған негізгі
- жерді және бидайды суару арықтарын жақсарту:
- құрал – жабдықтардың жұмысқа қабілеттілігін қадағалау, экологиялық және
Бұл әрекетте жоспарлы және мақсатты қызмет жүйесі болғанда ғана
Ол үшін келесідей мәселелерді қарастырудың маңыздылығы зор деп ойлаймын.
1. Ғылыми - техникалық саясат:
- Жылдағы капиталды жөндеу салымдарын жоғарылату ;
- жөндеу базасын дамыту және жаңарту сонымен қатар авариялық
- жүйе объектіліріне энергия жинаушы технологияны енгізу, энергия тұтынуды
- құралдар және жабдықтарды жөндеуші жаңа технологияларды енгізу, объектінің
- жоғарғы экономикалық көрсеткіштер негізінде жабдықтарды тиімді пайдалану;
- еңбек қорғау және өндіріс қауіпсіздігі облысындағы біртіндеп
2. Стратегиялық маңызды бидай өнімдерін және аудандарын реконструкциялау және
Макарон өнімдерін тасымалдаудың жаңа бағытын құру, тасымалдау режимін технологиялық
Негізгі қорды толық пайдалану өндіріс көлемін өзгерту кезіндегі жаңа
Негізгі қорларды уақытымен пайдалануды экстенсивті жолмен жетілдіру – негізгі
“Байсерке Агро ” ЖШС –де осы және жоғарыдағы ұсыныстар
Қорыта келгенде жоғарыда айтылған бағыттар мен факторлар негізгі қорды
18 - кесте - Негізгі өндірістік
Негізгі қорлар құрамы 2004 жылы
мың.теңге 2005 жылы
мың.теңге Өсу қарқыны
%
Өнеркәсіптің өндірістік қоры 292809,5
Соның ішінде ғимараттар,үйлер 199354,2
Барлығы ғимараттар мен үйлер 199354,2
Жер 6607,2
Жұмыс машиналары мен жабдықтар 64384,9
Өлшеуіш құрылғылар 56873,3
Транспорт 9365,6
Өзге де 13097,6
Барлығы
активтік бөлім 86848,1
Ескертпе : “Байсерке Агро” ЖШС – нің мәліметтері бойынша
Кәсіпорында негізгі өндірістік қордың құрылымы ұлғайған сайын,оларға кететін шығындар
ҚОРЫТЫНДЫ
Экономиканың диверсификациялауға бағытталған индустриалды – инновациялық стратегияның іске асыру
Нарықтық экономика қарсаңында жұмыс жасап отырғын кәсіпроынға қатаң стратегия
Қазақстанда бидай өнімдерін өндіру өнеркәсібі экономикалық дамудағы маңызды
Өндірісті дамытудың негізі кәсіпорынның техникалық жарақтануы мен технологиялық деңгейінің
Кәсіпорында өндірістік қорларды тиімді пайдалану үшін капиталды жөндеу жұмыстарын
Негізгі қорларды пайдаланудың халық шаруашылығындағы нәтижелігін бағалау қиын. Бұл
Сондай – ақ нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық аударым мөлшері
Қазақстан Республикасының индустриалды – инновациялық даму үлгісін қалыптастыру экономика
Мен Қазақстан Республикасының азаматы және болашақ экономист ретінде еліміздің
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. “Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан” ҚР - ҚР
2. Қазақстан Республикасының 2003 – 2015 жылдарға арналған индустриалды
3 “Қазақстан өз дамуындағы серпіліс жасау қарсаңында”
“Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру
4. Шоқаманов А.Н. “ҚР негізгі құрал – жабдықтар мен
5. Абдуллина А.Ш. “Управление эффективном использованием основных фондов в
6. Булатова А.С Экономика // Экономист, 2004г.
7. Бергольц С.Б. Экономический анализ хозяйственной деятельноси на современном
8. Волков И.М. Экономика предприятия // Юнити, 1999г
9. Горфинкель В.Я. Экономика предприятия // Юнити М:
10.Гиляровский Экономический анализ // М: Проспект, 2004
11. Горфинкель В.Я. Экономика фирмы // Юнити, М:
12. Дәуренбекова Ә.Н. “Қазақстан өнекәсібінің индустриялдық деңгейін көтерудің экономикалық
13. Дүйсенбаев К.Ш. Анализ хозяйственной деятельности предприятия //
14. Ержанова М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском
15. Зайцев Н.К. Экономика промышленного предприятия // Проспект, 2004
16. Коволев В.В. Волкова О.Н. Анализ хозяйственной деятельности предприятия
17. Мельник М.В. Экономический анализ финансово – хозяйственной деятельности
18. Макарьева В.И. Анализ финансово – хозяйственной деятельности //
19. Үмбетәлиев А.Д. Керімбек Ғ.Е. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік
20. Мейірбеков А.Қ. Әлімбетова Қ.Ә. Кәсіпорын экономикасы // оқу
21. Жолдасбекова Г.Ө. Кәсіпорын экономикасы // Алматы, Экономика 2002
22. Пельиха А.С. Экономика предприятия и отрасли промышленности //
23. Прыкина Л.Н. Экономический анализ предприятия // Юнити, М:
24. Протасов В.Ф. Анализ деятельности предприятия : пройзводства, экономика,
25. Ростов П.Р. Экономика предприятия и отрасли промышленности //
26. Ротштейн Фонд развития: функция, образование, использования // Экономика,
27. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности прелприятия // 2003г.
28. Савицкая Г.В. Экономический анализ // Инфра – М,
29. Сергеев И.К. Экономика предприятия // 2000 г.
31. Оспанов М.Т. Мухамбетов Т.И. Иностранный капитал и инвестиция
32. Хамитов Е.Н. Повышение фондотдачи на основе обнавление в
33. Шеремет А.Д. Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа //
34. Чалдаева Л.А. Экономика предприятия : курс в схемах,
35. Окаев К.О. Дюкова Е.М. Нарық жағдайындағы өндірістік
36. Горфинкель В.Я. Купряков Е.М. Экономика предприятия // М:
37. “Байсерке Агро” ЖШС – нің 2004 – 2005
Байсерке Агро ЖШС-ң өнім өндірісіне сипаттама
Негізгі капиталдың пайдалану тиімділігін бағалау
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
«Байсерке-Агро» ЖШС-ның өндірістік–қаржылық қызметі
Қосымша төленбеген капиталдың есебі
Ұйымның меншікті капиталының есебі, талдауы және аудиті
Меншік капиталының аудиті
Шаруашылықтағы голштино - фриз тұқымды сиырларының сүт өнімділік көрсеткіштері
Қаржылық тұрақтылықты нығайту «Байсерке агро» ЖШС-нің мысалында
Жаздық жұмсақ бидай