Қазақстан Республикасында банк жүйесінің қалыптасу кезеңдері

МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ........................................................................................................................3
І. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАНК ЖҮЙЕСІНІҢ ДАМУЫ
1.1 Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихы....................................................5
1.2 Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің құрылуы.............7
1.3 Қазақстан Республикасында банк жүйесінің қалыптасу кезеңдері................10
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕР НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
2.1 Қазақстан Республикасының банктің қызметтер нарығының даму тенденциялары...........................................................................................................13
2.2 «Темірбанк» Акционерлік Қоғамы мен қаржылық қызметінің көрсеткіштері......................................................................................................16
2.3 Қазақстан Республикасының банктік қызмет нарығындағы проблемалар және оның
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................28
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР............................................................................30
ҚОСЫМША...............................................................................................................31
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі -Қазақстан Республикасындағы банктік жүйенің даму
Курстық жұмыстың мақсаты - еліміздегі банктік жүйенің даму кезеңдері
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
-Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихын зерттеу;
-Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің құрылуына тоқталу;
-Қазақстан Республикасында банк жүйесінің қалыптасу кезеңдерін анықтау;
-Банк жүйесінің даму өзгерістерін талдау;
-Қазақстан Республикасының банктің қызметтер нарығының даму тенденцияларын қарастыру;
-Қазақстан Республикасының банктік қызмет нарығындағы проблемалар және оның шешу
Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі уақытта елімізде банктердің дамуы соңғы 20
1 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАНК ЖҮЙЕСІНІҢ ДАМУЫ
1.1 Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихы
Кеңес үкіметі кезінде Қазақстанның өзінің банктік жүйесі болған жоқ,
Ресейдің Мемлекеттік банкі (өз қызметін 1860 жылы бастады) барлық
Акционерлік коммерциялық банктер (47 банк 743 филиалымен) қарыз капитал
Ипотекалық несие жүйесі – мемлекеттік дворяндардың жер банкі мен
Несиелік мекемелердің ішінен, әсіресе, деревнялардағы дәулетті адамдарға қызмет көрсететін
1917ж Қазан революциясынан кейін банк ісін ұйымдастыруда мемлекеттік монополия
1922 жылдан бері сауданы, өнеркәсіпті несиелендіру үшін өзара несиелендіру
Экономикалық социалистік секторының дамуына қарай кооперативтік және жеке
КСРО-да банктік реформа 1987-1988 жылдары жүргізілді. Нәтижесінде, КСРО Мембанкі
70-жыл бойы КСРО-ның банктік жүйесінде, оның ішінде Қазақстанда қатаң
Өз тәуелсіздігін алғаннан кейін 1990 жылдың желтоқсанында Қазақстан
1.2 Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің құрылуы
Қазақстан Республикалық Мемлекеттік Банк кеңсесінің Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі
1993 жылғы 13 сәуірде қабылданған Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы
Ақша айналдыру мен несие берудің тиімді қызмет ететін жүйесі
Нарыққа көшу жағдайындағы экономиканы басқарудың орталықсыздан-дырылуы экономиканы басқару тетігіндегі
Қайта ұйымдастырудың бірінші кезеңінде мемлекеттік банктердің жаңа құрылымы жасалды.
- екі деңгейлік банк жүйесінің қалыптасуын;
- арнайы бейімделген банктердің толық шаруашылық есепке және өзін
- шаруашылықтың түрлі салаларындағы кәсіпорындармен несие беру қатынастарының түрлері
Арнайы бейімделген екінші дәрежелі банктер халық шаруашылық кешендері мен
Қайта ұйымдастыру банк қызметін белгілі дәрежеде жандандыра түсті. Бірақ,
Реформаның екінші кезеңіне тән ерекшелігі инициатива төмен жақтан басталғандығында
Коммерциялық банктер қызметінің мақсаты пайда түсіру болып табылады. Өз
Коммерциялық банктер клиенттерді, несие ресурстарын өзіне тартуда және оларды
Коммерциялық мәртебе банкке несие берудің мақсаттарын, шарттарын және мерзімін,
Банк реформасының екінші кезеңінде екі мәселе шешілді:
Бірінші-қоғамдық ұдайы өсудің макроэкономикалық пропорцияларына ықпал етуге мүмкіндік беретін
Екінші-қаржылық қызметтердің пайдаланылуы тиімді нәтиже әкелетін салаларға еркін
Банк реформасының екінші кезеңі барысында банк құрылымы қайта ұйымдастырылды
Соның нәтижесінде Қазақстанда екі деңгейлік банк жүйесі қалыптасты. Бірінші
Ұлттық банк мемлекеттің бас банкі болып табылады. Ол өкім
Банк жүйесінің екінші деңгейі тұрғындар мен Республиканың барлық өңіріндегі
Жеке облыстарда бірнеше банктердің белгілі бір өңірде өздеріне операциялардың
Банк ісіндегі бәсекелестік халықаралық деңгейге шыға бастады. Қазақстанның қаржы
Осы заңмен банктердің негізгі, соның ішінде ақша-несиелік реттеу
1995 жылғы 31 тамыздағы «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк
Банк заңдылықтарын жетілдіруде негізгі мақсат банк көрсететін қызметтердің сапасы
Несие жүйесінің төменгі буыны тікелей халық шаруашылығына қызмет көрсететін
Олар банк заңнамасында біріктіріліп коммерциялық банктер деп жалпы аталатын
«Коммерциялық банк» термині банк қызметінің ең алғашқы даму кезеңінде
Қазақстанда бұрынғы кеңес одағы кеңістігіндегі барлық мемлекеттердегідей екі
1.3 Қазақстан Республикасында банк жүйесінің қалыптасу кезеңдері
Сонымен, Республикадағы банк жүйесінің қалыптасу үрдісі үш кезеңнен тұрады:
1.Бірінші кезеңінде (1988-1991 жылдар аралығында) мемлекеттік салалық банктерді қайта
2.Бұл кезең (1992 жылдың соңы мен 1993 жылдар аралығында)
3. Банк жүйесі дамуының 1994 жылы басталып, қазіргі кезде
Банк жүйесінің қазіргі кезеңдегі дамуы келесі үрдістермен сипатталады:
- банк капиталын шоғырландыру, екінші деңгейдегі банктер ақшасының капиталға
- коммерциялық банктер қызметінің сандық көрсеткіштерінің өсуі;
- қаржылай тұрақсыз банктер санының қысқаруы;
- банк секторындағы шет ел капиталы үлесінің қысқартылуы, сондай-ақ
-банктер қызметінің халықаралық стандартарына жақындатылуы;
Коммерциялық банк-банк жүйесінің элементі болып табылады. Бұл оның мынадай
-ол бір тұтастың негізгі бөлшегі бола алатын тектік қасиеттерге
-жалпы және арнайы заңдардың, заң нормаларының шамасында қызмет етуі
- өзін өзі реттеуге (қоршаған ортаға бейімделуге және әрекет
-банк жүйесінің басқа да элементтерімен өзара әрекет жасауға тиіс.
Қазақстандағы соңғы уақытта құрылған банктердің барлығының бөлімшелері жоқ, яғни,
Басшылық экономикадан нарыққа көшу кезеңіндегі қазіргі банк жүйесінің құрылу
Нақты тұжырымдалған және айқын белгіленген даму стратегиясының жоқтығында көрініс
Бұрынғы мемлекеттік банк құрылымдарында монополияландырылған ойлау кешенінің болуы бір
Коммерциялық банктерге деген жаңа көзқарас қажет. Олар мемлекеттік-әкімшіліктен нарықтық
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕР НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
2.1 Қазақстан Республикасының банктің қызметтер нарығының даму тенденциялары
Коммерциялық бір жағынан, шаруашылық субъектілердің уақытша бос ақшалай қаражаттарын
«Банк ресурстары» термині «несиелік ресурсы» терминіне қарағанда кең ұғымды
Банк ресурстары нарығы пайда болуымен қатар бағалы қағаздар нарығы
Демек, комерциялық банктер ерекше бір кәсіпорын ретінде делдалдық қызметке
Банк ресурстары – бұл банктің пассивті операциялары негізінде қалыптасқан
Нарықтық қатынастарға өту барысында банк ресурстарының құрылымында біршама өзгерістер
Коммерциялық банктер ресурстарының құрылымы олардың мамандануы, әмбебаптығы және қызметінің
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады: [6.205б].
Банктің меншікті капиталы.
Банктің заемдық және тартылған қаражаттары.
Пассивтік операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады. Сондықтан да, пассивтік
Соңғы оқулықтарға сүйенсек банктің пассивтік операциялары – нәтижесінде пассивтік
Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлес тартылған қаражаттарға
Коммерциялық банктің активтерін төмендегідей төрт топқа бөлуге болады:
Касса және оған теңесетін ақшалай қаражаттар;
Берілген несиелер;
Бағалы қағаздарға жұмсалынған инвестициялар;
Банктің ғимараты мен жабдықтары.
ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктерге арналған пруденциялық норматив-терге сәйкес жоғары
Қолма – қол ақшалар;
Мемлекеттің бағалы қағаздары және Қазақстан ипотекалық компаниясының борыштық бағалы
Құйма қымбат металдар;
Ұлттық банктегі Standard & Poors және рейтингтік агенттердің «А»
Standard & Poors және басқа рейтингтік агенттердің «А» төмен
Кейбір шетелдік әдебиеттерде банк активтерін, олардың өтімділігі мен пайдалылығына
1-топ. Алғашқы резервтер – бұл алынатын салымдарды төлеуге жәңе
Касса;
Орталық банктегі корршоттағы және өзге де шоттардағы ақшалай қаражаттар;
Инкассациялау процесіндегі чектер және өзге де төлем құжаттары;
Басқа да коммерціиялық банктердегі корршоттағы қаражаттар.
Мұндай активтер банкке табыс әкелмейді, бірақ банк өтімділігінің
2- топ. Екінші реттегі резервтер - бұл банкке
Бұл топтың активтерінің тағайындалуының басты мақсаты – алғашқы резервтерді
3-топ.Банктік активтердің маңызды бөлігі - банктік несиелік портфелі.
4-топқа инвестициялық портфель жатады. Инвестициялық портфельді қалыптастыру екі мақсатты
Қорыта айтқанда, бүгінгі таңда Қазақстандық банктерінің активтері мен пассивтерінің
2.2 «Темірбанк» АҚ мен қаржылық қызметінің көрсеткіштері
2011 жылдың 1 қаңтарындағы банк секторының жиынтық есептік капиталы
Ал, 2011 жылдың басында банктің несиелік портфелінің көрсеткіштерінің
2011 жылы «Темірбанк» Акционерлік қоғамының заңды және жеке тұлғаларының
2011 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіштер бойынша, банктің табыс-тарының жиынтық
Банктің бөлінбеген таза пайдасы 73,3 млрд. теңгені құрайды және
Есеп беру кезеңінде қазақстандық банктердің активтері 60,2%-ға өсті және
2011 жылдың басындағы көрсеткіштер бойынша заңды және жеке тұлғалардың
2011 жылы «Темірбанк» Акционерлік қоғамының сыртқы активтерінің көлемі 140,6%-ға
2011 жылдың 1 наурызына қарай банктік сектордың жиынтық есептік
Ал, банктің жиынтық капиталы 48,5%-ға көтерілді және 2011 жылдың
«Темірбанк» Акционерлік қоғамының ссудалық портфелі (банкаралық заемдарды ескере отырып)
Екінші деңгейдегі банктер табыстарының жалпы сомасы 2011 жылдың 1
2010 жылы «Темірбанк» Акционерлік қоғамы банктік жүйенің активтері 48,5%-ға
2010 жылғы заңды тұлғалардың салымдарымен салыстырғанда, 628,1 млрд. теңгеден
Заңды және жеке тұлғалардан тартылған салымдардың жалпы сомасы (банктер
Есеп беру кезеңінде 14 банк мәжбүрлі тарату процесінде орын
Жалпы банк жүйесіндегі депозиттер өсімінің тенденциясын 1-2 қосымшалардан байқауға
«Темірбанк» Акционерлік қоғамы еліміздің қаржылық секторына қосқан қомақты үлесі
Ал енді «Темірбанк» Акционерлік қоғамының шаруашылық қызметінің көрсеткіштеріне сипаттама
Соңғы жылдары банк даму үстінде. Валюта балансы 2009 жылы
Коммерциялық ссудалардың өсім қарқыны баяулады (2009ж. – 59,7%, 2010ж.
Халықаралық қаржы институттарымен ынтымақтастықтың шеңберінде банктердің және қаржы мекемелерінің
2010 жылдың басында банк 2009 жылда өтеу мерзімімен субординирленген
1-сурет. Жылдар бойынша активтер өсімінің динамикасы (мың. тг.)
2-сурет. Жылдар бойынша ссудалық портфель өсімінің динамикасы (мың. тг.)
Клиенттерге ұсынылған ссуда бойынша сыйақы 2010 жылда банк табыстарының
Банк шығындарының жалпы көлеміндегі үлкен үлесті (37%) процентік шығындар
3-сурет. Клиенттер санының динамикасы
Банктің клиенттермен өзара қатынастарының келешекте дамуы барлық клиент сегментін
2010 жылы банк өзінің клиенттеріне – заңды тұлғаларға, резиденттерге
кешенділік – ұлттық және шетел валюталардағы операцияларды жүргізу бойынша
индивидуалды көзқарас – банктің операциондық бөлімшелерінде сервис-менеджерлерінің қызметі құрылған
Қорытындылай келе, таңдалған бағыттар банктік шоттарды ашу және жүргізу
2010 жылы банк барлық валюталар түрлерінде ақша аударудың барлық
Ұлттық валютадағы кассалық операциялар банктік өнімдердің мәлімділік рейтингі бойынша
Жалпы банк жүйесіндегі депозиттер өсімінің тенденциясын 1-2 қосымшалардан байқауға
Қорыта айтқанда, банктің қол жеткен табыстары әрине, ауыз толтырып
2.3 Қазақстан Республикасының банктік қызмет нарығындағы проблемалар және оның
Қазақстан Республикасындағы банктік қызметті дамытудағы преоритеттік бағыттарының бірі –
Біздің ойымызша қазіргі жағдайда банктің активі мен пассивін кешенді
Ондай бөлімше ретінде біз, банктің басқару құрылымында әсіресе активтерді
Проблемалық активтер дегеніміз бұл – банктің жіктелетін активтерінің
«Проблемалық активтерді басқару бөлімшесі» сияқты басқару құрылымдары шетелдік банктер
«Проблемалық активтерді басқару бөлімшесі» мынадай міндеттерді шешуге тиіс:
1.Жоғары мөлшерде пайда табу мақсатында банктің тиімді несиелік- инвестициялық
Бұл жерде ең бастысы проблемалық активтердің пайда болуының алдын
2. Проблемалық активтер мен жұмыс бойынша қызметін жүзеге асыру
Жұмысты ұйымдастырудың негізгі қағидаттарына мыналар жатады:
Активтердің проблемалық активтер тобына өтуін ескерту,ғ яғни ППАБ активті
Проблеманы шешу тәсілдерінің толықтығы мен кешенділігі, яғни банктің, заңдар
Қабылданатын шаралардың өз уақытылығы, яғни проблемалық активтер мен жұмыс
Қабылданатын шешімдердің тиімділігі, яғни бөлімшенің жұмысының нәтижесі банктің табысының
Оң тиімділіктің арту, яғни уақытында банктің алдындағы қарызын бөлшектеп,
Несиелердің қайтарылмау тәуекелі мен бағалы қағаздарды өтеуге байланысты дефлоттарды
Аталған бөлімше банктің өзге де бөлімшелер және филиалдарымен ақпарат
Проблемалық активтердің пайда болуы тәуекелдерден қашу және оларды төмендетуге
5.ПАББ қызметінің барлық бағыттары бойынша әдістемелік, нормативтік, нұсқаулық және
ПАББ-тің жоғарында ұсынылған типтік міндеттеріне байланысты, оның ақтаруға тиісті
Сонымен қатар проблемалық активтермен байланысты мәселелерді шешуде арнайы
Бөлімшенің жетекшісі – банкттің жұмысында тәжірибесі көп, жүйелі ойлауға
ПАББ-нің қызметіне жалпылама жетекшілік жасай отырып, жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз
Бөлімшенің құзіретіне кіретін мәселелер бойынша істердің жағдайына жүйелік талдау
Бөлімшенің қызметіне қатысты нұсқаулық материалдарын жасай отырып, оларды тәжірибеге
Банкте өтетін мәжілістер мен жиналыстарда өкіл ретінеде қатысады. Проблемалық
Банктің өзгеде бөлімшелерімен өзара қарым-қатынаста жұмыс жасай отырып, олардың
Бөлімшенің штаты, кадрларды таңдау және тағайындау, көзге түскен қызметкелердің
Банк басқармасы мен комитеттерінің шешімдерінің уақтылы орындалуын ұйымдастырады және
Экономикалық білімі бар маман проблемалық активтерді есепке алып, есептік
Бухгалтерлік білім бар маман банктің бухгалтерлік есебін жетік білуге
Несие бойынша маман несиелеу тәжірибесін жетік білуге,банктің нормативтік материаларын,
Салық саласының маман тек қана банктік емес корпоративтік секторға
Арбитраждық білімі бар заңгер банктің атынан арбитраждық сотта банктің
Қауіпсіздік мәселелері бойынша маман банктің қауыпсіздік қызметі мен мемлекеттік
Филиалдар бойынша маман банктің құрылымдық бөлімшелерінің экономикалық – қаржылық
Бұл жерде біздің ойымызша, әрбір банктің өзіндік ерекшеліктеріне қарай
Қорыта айтқанда, кейбір банктер бастапқыда мұндай жаңа бөлімшенің басқару
ҚОРЫТЫНДЫ
Дамудың жаңа кезеңі ол біздер үшін екінші деңгейдегі банктердің
Енді макроэкономикалық саясаттың басымдықтары туралы.
Үкімет, Ұлттық банк, Қаржылық бақылау агентігі мемлекеттің қаржылық тұрақсыздық
Елдің қаржы жүйесінің, әсіресе, банк секторының бәсекеге қабілеттілігін және
АҚШ-тың біздің банктерге елеулі әсер еткен ипотеклық дағдарысының сабақтарын
Мемлекеттік қолдау біржақты бола алмайды, сондықтан банктер тәуекелдің өздеріне
Мұндай жағдайда реттеушілік араласу бүкіл банк секторы үшін барынша
Шетелдік капиталдың банк секторына келуіне біз қазақстанға көрсетілген сенім,
Біздің қаржы жүйемізді құрлымдық реформалауды одан әрі жалғстыру қажет.
Бізге жеке сектордағы да, срнымен бірге, мемлекеттік сектордағы да
Сондай-ақ, күтпеген ахуалдарға қарсы шапшаң іс-қимылдар жасау шарларының жүйесін
Халық пен бизнестің, оның шінде шетелдіктердің де сенім деңгейі
Барлық қажетті ресурстарды игерру қазақстан банктік жүйесінде инвестициялық процесті
Мен қорытынды бөлімде банктік қызметтерін нарықтық экономика жағдайына сәйкестендіру
1.әрбір клиентке жеке тұрақты мониторинг
2.салалар жағдайындағы тұоақты мониторинг мұнда әрбір, клиенттің негізгі шаруашылық
3.өзіне тарту және кепілдің нәтижесін ұсыну;
Осы ұсыныстарды банктік қызметтер үшін тиімді болады санаймын.
Қазіргі таңда банктер үшінбірнеше инветорлар арасындағы, оның ішінде қарыз
Бір қатар қамтамасыз етілмеген ссуданы беруде Қазақстан Республикасының Ұлттық
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Хамитов Н.Н. «Банк ісі» Алматы: Экономика, 2010ж.
Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие» Оқу құралы. Алматы.
Мақыш С.Б., Ілияс А.Ә. «Банк ісі» Оқу құралы. Алматы.
Мақыш С.Б. «Коммерциялық банктердің операциялары» Оқу құралы. Алматы. Издат-маркет,
Мақыш С.Б., Ильяс А.А. «Банковское дело» Учебное пособие. Алматы.
Мақыш С.Б., «Банк ісі» Оқулық. Алматы. ИздатМаркет, 2011.
Мақыш С.Б., Сұпығалиева Г.И., Керімбекова Н.Н. «Ақша, несие, банктер
«Банковское дело» Учебник / Под ред. Г.Г. Коробовой. –
«Банковское дело» Учебник / Под ред. А.М. Тавасиева.
«Банковское дело» Учебник / Под ред. О.И. Лаврушина.
«Банковское дело» Учебник / Под ред. Г.С. Сейткасымова.-Алматы: «Қаржы
Сейтқасымов Ғ.С., «Ақша, кредит, банктер» Оқулық. Алматы, Экономика, 2010.
Л. Давыдова, Д. Райманов «Қазақстан Республикасының банк құқығы» Оқу
«Актуальные проблемы международного права в свете послания президента Р.К.
О.Баймұратов «Қазақстандағы қаржы нарығы» Оқулық. Алматы, 2010.
ҚОСЫМША А
Жылдар бойынша активтер өсімінің динамикасы (мың. тг.)
ҚОСЫМША Б
Жылдар бойынша ссудалық портфель өсімінің динамикасы (мың. тг.)
32
Клиенттер санының динамикасы
10418
14139
0
5000
10000
15000
Ряд2
10418
14139
01.01.2010
31.12.2010
Жылдар бойынша ссудалық портфель
өсімінің динамикасы (мың. тг.)
2009
2010
34761711
60487547
0
20000000
40000000
60000000
80000000
Ряд2
2009
2010
Ряд1
34761711
60487547
1
2
Жылдар бойынша активтер өсімінің
динамикасы (мың. тг.)
2009
2010
58221432
95449824
0
20000000
40000000
60000000
80000000
100000000
120000000
Ряд2
2009
2010
Ряд1
58221432
95449824
1
2
Жылдар бойынша активтер өсімінің
динамикасы (мың. тг.)
2009
2010
58221432
95449824
0
20000000
40000000
60000000
80000000
100000000
120000000
Ряд2
2009
2010
Ряд1
58221432
95449824
1
2
Жылдар бойынша ссудалық портфель
өсімінің динамикасы (мың. тг.)
2009
2010
34761711
60487547
0
20000000
40000000
60000000
80000000
Ряд2
2009
2010
Ряд1
34761711
60487547
1
2

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанның банк жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңдері

Банк жүйесінің қалыптасуы және дамуы

Банк жүйесінің қалыптасуы және дамуы, қызметі

Қазақстан Республикасының банк жүйесiнің қалыптасуы мен дамуы

Банк және банк жүйесіне сипаттамма

Қазақстан Республикасындағы банкілік қызметті реттейтін нормативтік құқықтық актілер жүйесі

ҚАЗАҚСТАННЫҢ БАНК ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ

Ақша саясаты

Банктердің кредиттеу операцияларын құқыктық реттеу