Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы

Тақырыбы: «Кәсіпорынның қаржылық ресурстарын қалыптастыру және оларды пайдалану»
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..............................................................................................................3
КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУДЫҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдаланудың мәні, түрлері және
қағидалары.......................................................................................................5
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалану ерекшеліктері….............13
Қаржы ресурстарын пайдалану модельдері мен әдістері..........................
КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ РЕСУРСТАРЫН ҚАЛЫПТАС-
ТЫРУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУДЫ ТАЛДАУ
(«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ мысалында)
Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдау...............................25
Қаржы ресурстарды пайдалану көрсеткіштерін талдау.............................34
Кәсіпорынныі рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау............50
КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ
ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау...........................................57
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның қаржы ресурстарын пайдалану
көрсеткіштерін болжамдау модельдері......................................................63
ҚОРЫТЫНДЫ...................................................................................................64
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................68
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың жалпы сипаттамасы: Нарықтық экономика жағдайында қаржы ресурстарын
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Қазақстан
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2009 жылдың 28
Сондықтанда нарықтық экономика жағдайында қаржы ресурстарын пайдалану ерекшеліктерін талдау
Тақырыптық зерттелу дәрежесі. Әлемдегі көптеген экономист ғалым-дардың еңбектерінде қаржы
Ал өз елімізде мемлекеттің қаржы ресурстарын жетілдіру мәселелерін зерттеуге
Осы жоғары келтірілген мәселелер зерттелетін тақырыптың таңдалуына, мақсатына және
Зерттеу жұмысының мақсаты: жұмыстың мақсаты қаржы ресурстарын пайдалануды ұйымдастырудың
Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер қойылды:
-кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдаланудың мәні, түрлері және қағидаларын,
-кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалану ерекшеліктерін анықтау;
-кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалану модельдері мен әдістерін зерттеу;
-кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін «Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның мысалында
-қаржы ресурстарын пайдаланудың көрсеткіштерін талдау;
-кәсіпорынның рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау;
-кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау;
-қаржы ресурстарын пайдалану көрсеткіштерін болжамдау модельдерін ұсыну.
Зерттеудің объектісі. Кәсіпорында қаржы ресурстарын пайдаланудың негіздеріне сүйене отырып,
Осыған орай, «Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» Акционерлік Қоғамында қаржы ресурстарын
Зерттеу пәні өнеркәсіптік қызметті жүзеге асыру барысындағы қаржы ресурстарын
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізі. Әлемдік экономика ғылымының классиктерінің,
Сонымен қатар ғылыми конференциялар мен кезеңдік баспалар материал-дары кеңінен
Алға қойылған мақсаттарға жету барысында жылдық, тоқсандық есепті-ліктері және
Дипломдық жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және
Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі негізделіп, зерттеудің мақсаты, мен міндеттері, зерттелу
Бірінші тарауда кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдаланудың мәні,түрлері, қағидалары,
Екінші тарауда «Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның қаржы-шаруашылық қызметіне баға
Үшінші тарауда кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау, страте-гияның құрамы, түрлері
Қорытындыда дипломдық жұмыстың нәтижесі негізінде әзірленген тұжырымдар мен ұсыныстар
КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ-ДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдаланудың мәні, түрлері және қағидалары
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалану – бұл белгілі бір нәтижеге
Кәсіпорынның қаржы ресурстары – бұл қаржылық міндеттемелерді орындауға және
Қаржы ресурстары мен капитал кәсіпорын қаржыларын талдаудың негізгі объектілері
Мұндай қағида кәсіпорынның қаржы ресурстары мен капиталының арасындағы қағидалы
Нақты өмірде қызмет етіп тұрған кәсіпорында қаржы ресурстары мен
Нақты өмірде адамдар мәнді категориялармен емес, олардың айналды-рылған нысандарымен
Қаржы ресурстары пайда болуына байланысты ішкі (меншікті) және сыртқы
Сыртқы немесе тартылған қаржылық ресурстар меншікті және қарыздық болып
Кәсіпкерлік капитал өзімен бірге табыс алу және кәсіпорынды басқару
Ссудалық капитал – бұл қайтарымдылық және төлемділік шартында қарызға
Бұл бизнес түрімен мамандандырылған несиелік-қаржылық институттар айналысады (банктер, несиелік
Нақты өмірде кәсіпкерлік және ссудалық капиталдар тығыз байланысты. Қазіргі
Кәсіпорынның барлық қаржылық ресурстары кәсіпорынның қолында бар болу мерзіміне
Нақты өмірде кәсіпорынның капиталы ақшалай нысанда белгілі бір ұзақ
Қаржыландырудың екі түрін ажырату қажет: ішкі және сыртқы. Мұндай
Меншікті тартылған қаржылық ресурстар – бұл кәсіпорынның барлық ресурстарының
Кесте 1.
Кәсіпорынның қаржыландыру көздерінің құрылымы
Қаржыландыру көздері Сыртқы қаржыландыру Ішкі қаржыландыру
Меншікті капитал негізінде қаржыландыру 1. Салымдар және үлестік қатысу
Қарыздық капитал негізінде қаржыландыру 3. Несиелік қаржыландыру (мысалы,
Меншікті және қарыздық капитал негізінде аралас қаржыландыру 5.
Меншікті қаржылық ресурстардың көздері болып келесілер табылады:
жарғылық капитал (акцияларды сатудан түскен қаражаттар және қатысушылардың үлестік
кәсіпорын жинақтаған резервтер;
заңды және жеке тұлғалардың басқа жарналары (мақсатты қаржыландыру, қайырымдылық
Кәсіпорынның меншікті қаржылар құрылымы 1 суретте көрсетілген.
Кәсіпорынды құру кезінде негізгі құралдар, материалды емес активтер, айналым
Жарғылық капитал категориясының мазмұны кәсіпорынның ұйымдастырушылық-құқықтық нысанына тәуелді:
мемлекеттік кәсіпорын үшін – толық шаруашылық жүргізу құқығын
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер үшін – меншік иелерінің үлестерінің сомасы;
акционерлік қоғам үшін – барлық түрлі акциялардың жиынтық номиналды
өндірістік кооператив үшін – қызметті жүргізу үшін қатысушылар ұсынған
жалға берілген кәсіпорын үшін – кәсіпорын қызметкерлерінің жарналар сомасы;
басқа нысандағы кәсіпорын үшін – толық шаруашылық жүргізу құқығы
Кәсіпорынды құру кезінде оның жарғылық капиталына салымдар ақшалай қаражаттар,
Жарғылық капитал қаражаттарды алғашқы инвестициялау кезінде қалыптасады. Оның мөлшері
Жарғылық капитал қаражаттардың қосымша көздердің (эмиссиялық табыс) пайда
Өнім өндірісі, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету процесінде өткізуден түскен
Өткізуден түскен түсім өнім өндірісіне шығындалған қаражаттарды өтеу, ақшалай
Түсімді қолдану бөлу процестерінің алғашқы кезеңін көрсетеді. Өткізуден түскен
Өткізуден түскен түсім қаражаттардың айналымдылығының аяқталуын білдіреді. Өткізуден түскен
Табыс және амортизациялық аударымдар өндіріске салынған қаражаттар айналымының нәтижесі
Амортизациялық аударымдардың тағайындалуы – негізгі өндірістік қорлар мен материалды
Экономикалық категория ретінде табыс – бұл қосымша еңбекпен қалыптастырылған
Табыс экономикалық мазмұны бойынша түрлі қажеттіліктерді қаржыландыру көзі болып
Бұл табыстың бөлігінен кейін қалдық бөлу – кәсіпорынның артықшылығы.
Жинақтауға бағытталатын амортизациялық аударымдар мен табыс бөлігі кәсіпорынның ақшалай
Табысты бөлу арнайы қорлар (жинақ қоры, тұтыну қоры, резервтік
Жинақ қоры ғылыми-зерттеу, жобалық, конструкторлық және технологиялық жұмыстарға, өнімнің
Тұтыну қоры әлеуметтік даму мен әлеуметтік қажеттіліктерге жұмсалады. Оның
Табыс – резервтік қорды құрудың негізгі көзі. Бұл капитал
Қазіргі шаруашылық жүргізу жағдайында кәсіпорындарда амортизациялық аударымдар мен табысты
Кәсіпорын қаражаттарының көзі ретінде қосымша капитал негізгі құралдар мен
Қаражаттардың арнайы көздері әлеуметтік бағыттағы және мақсатты қаржыландыру қорлары
Қатынас ретінде кәсіпорын қаржылары шаруашылық қызмет процестерінде қалыптасқан экономикалық
- коммерциялық-шаруашылық есеп (қаржылық қызмет саласындағы дербестік, өзін-өзі өтеу,
- жоспарлылық;
- меншіктің барлық нысандарының теңдігі;
- қаржы резервтерінің болуы /3, 154-158б./.
1. Коммерциялық (шаруашылық) есеп – кәсіпорындар мен ұйымдардың шаруашылық-қаржы
Коммерциялық есептің айқындаушы қағидаттары өзін-өзі өтеушілік пен өзін-өзі қаржыландыру
Өзін-өзі өтеушілік – шаруашылық жүргізудің негіз қалаушы қағидаты, ол
Өзін-өзі қаржыландыру–нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын-дардың шаруашылық қызметінің табысты болуының
Өзін-өзі қаржыландыру кәсіпорындардың толық қаржы дербестілігімен және жауапкершілігімен тығыз
Қаржылық жауапкершілік пен мүдделік – бір процестің – шаруашылық
2. Жоспарлылық қағидаты кәсіпорынның қаржылық қызметі өндірістің мақсаттарына, міндеттеріне,
3. Кәсіпорындар мен ұйымдар меншігінің барлық нысандарының теңдігі қағидаты
4. Кәсіпорындардың қаржысын пайдалануды ұйымдастырудың қажетті қағидаты – басқарудың
1.2 Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдаланудың ерекшеліктері
Кәсіпорыннның сәтті қызметі қаржы ресурстарын тиімді пайдаланусыз мүмкін емес.
кәсіпорынның бәсекелестік жағдайда өмір сүруі;
банкроттықтан және ірі қаржылық сәтсіздіктен қашу;
бәсекелестермен күресте көшбасшылық;
кәсіпорынның нарықтық құнын жоғарылату;
кәсіпорынның экономикалық потенциал өсімінің қолайлы қарқыны;
өндіріс пен өткізу көлемдерінің өсімі;
табысты жоғарылату;
шығындарды төмендету;
рентабельді қызметті қамтамасыз ету және т.б.
Кәсіпорын таңдаған мақсатқа жету көбіне кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдаланудың
Қаржы ресурстарын басқару қызмет ету қисыны 2 суретте көрсетілген.
Шаруашылық жүргізуші субьектінің қаржы ресурстарын пайдалану жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымы,
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалануды тәжірибеде мамандан-дырылған ұйымдастырусыз жүргізу мүмкін
Кәсіпорын мен корпорацияларды басқарудың қаржылық механизмі – бұл оның
Кәсіпорындар мен корпорацияларда қаржылық механизмнің әрекет етуінің негізгі қағидалар
Кешенділік – бұл бір-біріне қосымша болатын қызметті реттеуші қаржылық
Функционалдылық – қойылған мақсаттарға сәйкес қаржылық механизмнің қызмет етуін
Бейімдену – қоршаған экономикалық ортаның өзгерісін есепке алу және
Біркелкілілік – реттеуші фактор ретінде қаржылық механизмнің бір түрлілігі.
Қаржыларды пайдалану келесі функцияларды атқарады:
Өндірістік немесе кәсіпорын қаражаттарының айналымын ақшалай ресурстар көздерімен, ақшалай
Бөлу немесе кәсіпорынның ақшалай ресурстарын пайдалану және бөлу, ақшалай
Бақылау функциясы. Берілген функцияның мазмұны кәсіпорын ресурстарының айналымын түрлі
Қойылған мақсаттарға жету үшін қаржылық қызметтің негізгі міндеттерін келесідей
өткен шаруашылық тәжірибені бағалау, талдау және есепке алу, және
Шаруашылық жүргізудің сыртқы ортасындағы мүмкін өзгерістердің және даму беталыстарын,
Капитал мен табыстарды сақтаудың перспективалары мен страте-гиялық мақсаттарын бағалау,
Қабылданатын шешімдер немесе жүргізілетін өзгерістердің жедел сипаттамасына бағытталу.
Қаржылық заңнамалар талаптарын нақты орындау және өндірістік емес жоғалтуларды
Қабылданған шешімдерді орындалуын және қаржы ресурстарды маневрлеу мүмкіндігін бақылау.
Қаржыларды пайдалану процесі өзімен бірге кәсіпорын экономикасын жалпы басқаруының
- талдау;
- жоспарлау;
- орындау, түзету;
- бақылау.
Кәсіпорынның қаржылық менханизмі келесі элементтерді қамтиды:
қаржылық әдістер;
қаржы құралдары (тетіктер);
нормативтік қамтамасыз ету;
құқықтық қамтамасыз ету;
ақпараттық қамтамасыз ету /13, 77-80б./.
Қаржылық механизм құрамында құралдар мен әдістердің өзара қатынасында қазіргі
оның негізіне белгілі бір базисті актив енгізілген (тауар, акция,
оның бағасы базистік активтің құны негізінде анықталады.
Көптеген қаржылық құралдар мен операциялардың негізіне бағалы қағаздар (мемлекеттік
Тәжірибеде кәсіпорынның қаржылық механизмнің бірлік жүйесінен жеке элементтерінің жойылуын
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдаланудың модельдері мен әдістері
Қаржылық ресурстарды пайдалану тиімділігі активтер айналымдылығы мен рентабельділік көрсеткіштерімен
Айналым қаражаттардың айналымдылығын жылдамдату үлкен шығыстарды талап етпейді және
Кәсіпорында айналым капталы ретінде ағымдағы активтер қолданы-лады. Айналым капитал
Айналым капитал қажеттіліктеріне пайдаланылмайтын кез келген қорлар пассивтерді төлеуге
Айналым капиталын үнемдеу әдістерінің бірі, яғни оның айналымдылығын арттыру
Кез келген көлемде, белгілі бір түрде ағымдағы активтерді сақтаудың
Шикізат пен материалдардың үлкен қоры кәсіпорынды өндіріс процесінің тоқталуымен
Айналым қаражаттарының айналымдылығын жоғарылату қорларды сақтаумен байланысты шығындар мен
қажетті материалдарды сатып алуды жоспарлау;
қатаң өндірістік жүйелерді жүргізу;
қазіргі кезеңгі қоймаларды пайдалану;
сұранысты болжауды жетілдіру;
шикізат пен материалдарды тез жеткізу.
Айналым капиталының айналымдылығын жылдамдатудың екінші жолы дебиторлар шотын төмендетуге
Дебиторлық қарыз деңгейі көптеген факторлармен анықталады: өнім түрі, нарық
Таңдау формальды критерийлер көмегімен жүргізіледі: өткен кезде төлем тәртібін
Тұрақты клиенттердің тауарлар үшін төлемі жиі несие бойынша жүргізіледі,
сатып алушы алынған тауар үшін несиелеу кезеңінің басынан он
несиелік кезеңнің 11-ші күнінен 30-шы күніне дейін төлем жүргізілсе,
бір ай ішінде тауар үшін төлем жүргізілмесе, сатып алушы
Қарызды өтеу мақсатымен дебиторларға әсер етудің ең қолданылмалы әдістері
Айналым капиталының шығындарын төмендетудің үшінші жолы қолда бар ақшаны
Сонымен, ақшалай қаражаттарға қорларды басқару теориясында жасалған және ақшалай
ақшалай қаражаттар және оларды эквиваленттердің жалпы көлемін;
есептесу шотында ақшалай қаражаттардың қай үлесін ұстау, ал қай
қашан және қай мөлшерде ақшалай қаражаттар және тез өтімді
Кәсіпорындар өз өтімді активтерін ұстайтын банктік шоттар бойынша пайыздар
Батыс елдер тәжірибесінде Баумоль, Миллер-Орр, Монте-Карло, Стоун модельдері кең
Баумоль моделі. Кәсіпорын ақшалай қаражаттардың максималды деңгейіне ие бола
Баумоль моделі бойынша
,
мұндағы, V – ақшалай қаражаттарға болжамды қажеттілік;
C – бағалы қағаздарға ақшалай қаражаттарды конвертациялау бойынша шығындар;
r – кәсіпорын үшін мүмкін қысқа мерзімді қаржылық салымдар
графиктегі Q/2 – ақшалай қаражаттардың орташа қоры.
Баумоль моделі ақшалай шығындары тұрақты және болжамды кәсіпорындар үшін
Миллер-Орр моделі өзімен бірге қарапайымдылық пен нақтылық арасындағы компромиссті
Есептесу шотындағы қаражаттар қалдығын басқару бойынша қызметтердің логикасы 5
Есептесу шотындағы қаражаттар қалдығы жоғарғы шекке жеткенше өзгереді. Бұл
Вариация қадамы (жоғарғы және төменгі шектер арасындағы айырмашылық) туралы
Стоун моделі. Миллер-Орр моделінің дамыған түрі болып табылады. Бұл
Миллер-Орр моделі бойынша фирма А нүктесінде бағалы қағаздарды сатып
Қалдықтардың кейінгі өсімі және (t + 7) мерзімінде Д
2.(Qв–Q*) өлшемінде С нүктесінен аспайтын деңгейге дейін қалдықтарды төмендету
3. (t + 7) мерзімінде В нүктесіне дейін ақша
Сурет 6. Стоун моделі
Монте-Карло моделі. Бұл модельді 1980 жылы Лернер ұсынған. Бұл
1. Ай сайынғы өнімді өткізу көлемдері және өнімді өткізуден
2. Әр бір ай сайынғы өнімді өткізуден түскен табыс
3. Кез келген айға бірдей болатын вариациялау коэффициенті енгізіледі.
4. Өткізу көлемдерінің стандарттық ауытқулары есептелінеді.
5. Келесі айдағы ақшалай қаражаттардың түсімі алдыңғы айдағы өткізу
6. Мүмкін өткізу көлемдерінің ай сайынғы ақшалай түсімдері тұрақты
7. Ай сайынғы ақшалай қаражатқа қажеттілік анықталады. Әрбір ай
Қаржы ресурстарын қолданудың тиімділігін жоғарылатудың маңызды құралдарының тағы біреуі
Амортизацияны есептеудің үш әдісі бар: біркелкі жазу, жасалған жұмыс
Біркелкі жазу негізгі құралдар қызметінің қалыпты мерзіміне негізделеді. Амортизациялық
Амортизацияны есептеудің екінші әдісі – жасалған жұмыс мөлшеріне амортизация.
Үшінші әдіс – жеделдетілген амортизация, ол амортизацияның негізгі сомасы
Қаржы ресурстарын басқарудың сәттілігі кәсіпорын капиталының құрылымына тікелей тәуелді.
Капитал құрылымы компанияның қызмет түрі мен талаптарына сәйкес болуы
Батыс елдерде қаржы ресурстарын басқару тиімділігіне кәсіпорын акцияларын ұстаушыларының
Сала қаншалықты бәсекелесті болса, соншалықты оның акция ұстаушылырына жабдықтар
КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУДЫ ТАЛДАУ («Барлау «ҚазМұнайГаз» АҚ мысалында)
2.1 Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдау
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» Акционерлік қоғамы көмірсутектері шикізатын барлау, өңдеу,
Компания өз қызметін «ӨзенМұнайГаз» (ӨМГ) және «ЭмбаМұнайГаз» (ЭМГ) өндірістік
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» акционерлік қоғамының негізгі қызметін бейнелейтін техникалық
Кесте 2.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» акционерлік қоғамының негізгі қызметін бейнелейтін техникалық
Көрсеткіштер 2007ж 2008ж 2009ж өзгерісі(+/-)
2007/2008 2008/2009
1 2 3 4 5 6
1. Мұнай өндіру көлемі, млн. тонна 8,35 9,34 9,53
2. Мұнай өткізу көлемі, мың тонна 9.15 9.222 9.290
3. Өнімді өткізуден түскен табыс, мың теңге 237103218 348887820
4. Өткізілген өнімнің өзіндік құны, мың теңге 162276362 207033927
5. Жалпы табыс, мың теңге 71390026 142948461 217234038 71558435
6. Кезең шығындары, мың теңге 162276362 207033927 194530080 44757565
-12503847
2-Кестенің жалғасы
7. Негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны, мың теңге
8. Айналым қорларының орташа жылдық құны, мың теңге 90834254
9. Еңбекақы қоры, мың теңге 36914123 37116032 37512548 201909
396516
10. 1 тонна мұнайды өткізу бағасы, теңге 28395595
37182 43428 28358412,97
6246
11. 1 тонна мұнайдың өзіндік құны, теңге 177351,2
22450,003
20939,73
-154901
-1510,3
12. Таза табыс, мың теңге 13464587 45276952 122561217 109096630
13. Негізгі қызметтен табыстылық, % 30,10926068 40,972614 52,70012961 10,8634
11,7275
14. Өткізілген өнімнің табыстылығы, % 43,99286817 69,045911 111,6711811 25,053
Ескертпе – 2007-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
3 кесте мәліметтері бойынша бірдей көрсеткішке 2008 жылға 102
Кесте 3.
Шикі мұнайдың өндірісі, миллион тоннада
Өндіретін бөлім 2008ж 2009ж %
ӨзенМұнайГаз 6,55 6,73 103
ЭмбаМұнайГаз 2,79 2,80 100
Барлығы 9,34 9,53 102
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
2010 жылдың 1 қаңтар күні жағдайына Компанияның мұнай ұңғымала-рының
Компания кеніштерінің негізгі бөлігі жоғары сулылығы және мұнай өндірудің
Есепті кезеңде 221 пайдаланылатын ұңғымалардың құрылысы жүргізілді, осы кезде
2009 жылы Компания келесі кеніштерде/блоктарда барлау жүргізді: Тайсойған (Уаз,
2009 жылы 10 барлау ұңғымаларының құрылысы аяқталды. Қондыбай 8,
2010 жылы шикі мұнай өндірісі шамамен 2009 жылғы деңгейде
2010 жылы Компания барлауды орнату үшін перспективті блоктардың геологиялық
2010 жылы Компанияның кассалық әдіспен есептелген капиталды шығыстары шамамен
Компанияның жарғылық капиталы 2007 жылы 11761130 мың теңге құраса,
Есепті 2009 жылы Компанияның операциялық қызметінің нәтижелері мен қаржылық
Шикі мұнайды сату Компания табысының негізгі көзі болып табылады.
4 кесте мәліметтері бойынша Brent мұнайының бағалары 2008 жылмен
Кесте 4.
Мұнай бағалары
Көрсетілген жылға орташа баға 2008 ж.(АҚШ доллары/баррель) 2009 ж.(АҚШ
Brent 54,38 65,14
КТК қоспасы 53,50 65,23
Urals 60,99 50,52
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Компания табыстары мен қарыздарының көп бөлігі АҚШ долларында бейнеленсе,
Берілген жылдарға тұтынушы бағалардың индексі (ТБИ) бойынша өлшенген теңге/АҚШ
Кесте 5.
ТБИ бойынша өлшенген теңге/АҚШ долларының орташа айырбас бағамы
2008ж 2009ж
Теңге/АҚШ долларының орташа айырбас бағамы 132,88 126,09
ТБИ 7,6% 8,4%
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
АҚШ долларына қатысты теңге 2008 жылы орташа132,88 теңге/АҚШ долларынын
2010 жылдың басынан 1 баррель бағасы шамамен 10 АҚШ
2010 жылдың алғашқы екі айында теңге АҚШ долларына қатысты
ТБИ 2009 жылғы қаңтар және ақпан айларында 0,9% және
Компания көліктік тарифтер, мұнай өндіру, қаржылық және еңбек ресурстары
Компания өндірілетін мұнайды үш негізгі бағыттар бойынша жеткізеді: Каспийлік
Кесте 6.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның мұнайды жеткізуінің негізгі бағыттары
2008ж 2009ж
КТК арқылы экспорт
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна) 1,5 1,7
шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен % 17 % 18
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсім % 22
ӨАС арқылы экспорт
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна) 5,0 5,1
шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен % 54 % 55
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсім % 66
Басқалар
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна) 2,7 2,5
шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен % 29 % 27
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсім % 12
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Компания мұнайды ҚазТрансОйл АҚ-ның құбыры ӨАС және КТК-ның құбыры
7 кестеде 2008-2009 жылдарға сату көлемдері мен өткізу бағалары
2009 жылы ӨАС құбырлары арқылы экспорттық және ішкі жеткізулердің
Кесте 7
Сату көлемдері мен өткізу бағалары
Көрсеткіштер 2008ж.,басқаша көрсетілмесе, мың теңгемен 2009ж., басқаша көрсетілмесе, мың
Шикі мұнайды экспорттық сатурлар
ӨАС құбыры
Өткізу 226798166 266395404
Көлем (мың тонна) 4953 5076
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 45790 52487
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель) 44,66 57,57
КТК құбыры
Өткізу 75690507 92991304
Көлем (мың тонна) 1536 1663
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 49284 55902
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель) 51,30 61,32
Шикі мұнайдың экспорты барлығы 302488673 359386708
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерінің басқа сатулары
7-Кестенің жалғасы
Ішкі нарықта шикі мұнай мен өңдеу өнімдерін өткізу 40394425
Көлем (мың тонна) 2733 2551
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 14780 17525
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель) 15,38 19,22
Ішкі нарықта өткізу барлығы 40394425 44705552
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерінің Сомалық сатулары
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерін өткізу 342883098 404092260
Сомалық көлем (мың тонна) 9222 9290
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 37182 43428
Орташа баға (АҚШ долл./барр.) 38,21 46,99
Басқа сатулар 6004722 8115527
Табыс барлығы 348887820 412207787
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы КТК құбыры арқылы мұнайды
Өткен жылмен салыстырғанда 2009 жылы ішкі нарықта шикі мұнай
8 кестеде 2008-2009 жылдарда мұнай және өңдеу өнімдерінің көліктік
Кесте 8.
2008-2009 жылдар аралығында мұнай және өңдеу өнімдерінің өткізу бағалары
Көрсеткіштер (АҚШ доллары/баррель)
2009 жыл КТК ӨАС Басқалар
Бенчмарк бағасы 65,23 60,99 -
Өткізу бағасы (БК шығындарына және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылыққы
БК бойынша шығындадан және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылықтан таза
Өткізу бағасы 61,32 57,57 19,22
Көлік шығындары (5,93) (6,16) (0,80)
Сатулар бойынша комиссия (0,07) (0,07) (0,02)
Өңдеу шығыстары - - (0,55)
Өткізудің түзетілген бағасы 55,32 51,34 17,85
2008 жыл (АҚШ доллары/баррель)
8-Кестенің жалғасы
Бенчмарк бағасы 53,50 50,52 -
Өткізу бағасы (БК шығындарына және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылыққы
БК бойынша шығындадан және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылықтан таза
Өткізу бағасы 51,30 47,66 15,38
Көлік шығындары (5,25) (5,82) (0,73)
Сатулар бойынша комиссия (0,7) (0,07) (0,09)
Өңдеу шығыстары - - (2,54)
Өткізудің түзетілген бағасы 45,98 41,77 12,02
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Бенчмарк және КТК бойынша өткізу бағаларының айырмашылығы негізінен сапа
Компанияның операциялық шығындары мұнай өндіру құнымен байланысты. 9 кестеде
Кесте 9.
Операциялық шығындар (мың теңге)
Көрсеткіштер 2009ж. 2008ж. 2008ж. түзетілген Өзгеріс
Көлік шығындары 44060096 40106224 40106224 3953872
Жұмысшыларға төлемдер 37512548 37116032 36537043 975505
Тозу, амортизация 27758826 24362896 24083651 3675175
Жөндеу және қызмет көрсету 18988262 16845303 16637232 2351030
Роялти 15850891 15180580 15180580 670311
Шикізаттар мен материалдар 11661063 21658853 17539543 (5878480)
Басқа салықтар 9666804 7103491 7103491 2563313
Әлеуметтік жобалар 7850402 1791551 1791551 6058851
Басқарушылық гонорар және сатулар бойынша комиссиялар 7678179 11976634 11976634
Электроқуат 6563701 5824741 5824741 738960
Айыппұлдар мен Штрафтар 363994 4056539 4056539 (3692545)
Экологиялық штрафтар (11427595) 11427595 11427595 (22855190)
Басқалар 18002909 9583488 9443041 8559868
Операциялық шығындар барлығы 194530080 207033927 201707865 (7177785)
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Жыл бойына Компанияның операциялық шығындары резервтерді өзге және профильді
Көлік шығындары жыл бойына 1%-ға жеткізілетін мұнайдың жалпы көлемінің
2009 жылы жұмысшыларға төлемдердің сомалық шығындар 2008 жылғы деңгейде
2009 жылы негізгі құралдарға инвистициялардың өсімі және 2008
2009 жылы профильді емес кәсіпорындарды өткізумен байланысты шикізаттар мен
Басқарушылық гонорар мен сатулар бойынша комиссиялар ҚМГ ҰК-сымен басқарушылық
Салық салуға дейін пайда 34%-ға 217,2 миллиард теңгеге дейін
Кесте 10.
Табыс салығы бойынша шығындар (мың теңге)
2008ж. 2009ж.
Салық салуға дейінгі пайда 217234038 142948461
Корпоративтік табыс салығы 94672821 99192639
Салықтың тиімді салығы 44% 69%
табыс салығына дейінгі пайда %
Заңмен бекітілген табыс салығы мөлшерлемесі
нәтижесінде жоғарылауы (төмендеуі) 30 30
Үстеме табысқа салық 20 32
Алдыңғы жылдардағы үстеме табысқа салық (9) −
Резервтерде өзгеріс (2) −
саылқ салу мақсатында салуға жатпайтын табыстар немесе алып тастауға
Салықтың тиімді мөлшерлемесі 44 69
Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Капиталды шығындар
2009 және 2008 жылдарда кассалық әдіс бойынша және Атыраулық
2.2 Қаржы ресурстарын пайдалану көрсеткіштерін талдау
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау – кәсіпорынның
Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді, талдау барысында,
Активтердің өсуі (артуы) кәсіпорынның болашақтағы дамуын көрсететін болғандықтан, ол
Алайда, кәсіпорын мүлік құнының өсу себептерін талдағанда, жоғары деңгейі
Отандық есептік-аналитикалық тәжірибеде өндірістік қорлар, дайын өнім және тауарларды
Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың құрылымына талдау
Кесте мәліметтерінен активтердің нақты құнын көрсететін баланс валютасының есепті
Кесте 11.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның активтер құрамы мен құрылымы
Көрсеткіштер 2007 жыл 2008 жыл 2009 жыл
мың теңге % үлесі мың теңге % үлесі мың
1 2 3 4 5 6 7
Активтер 380753624 100 436383708 100 734937389 100
1. Ұзақ мерзімді активтер 289919370 76,14 305760353 70,07 376823544
1.1 Негізгі құралдар 257958200 67,75 243131834 55,72 259333372 35,28
1.2 Қаржылық активтер 8198366 2,15 53963138 12,3 102841401 14,0
1.3 Материалды емес активтер - - 1340657 0,31 7921252
1.4 Ассоцияциялан-ған компанияларға инвестициялар - - 4516696 1,03 2884207
1.5. Басқа активтер 23762804 6,24 2808028 0,64 3843312 0,52
2. Ағымдағы активтер 90834254 23,86 130623355 29.93 358113845 48,73
2.1. Тауарлы-материалды запастар 20848151 5,48 15409658 3,53 15131619 2,06
2.2. Салықтар бойынша алдын-ала төлем және өтеуге ҚҚС 4484643
2.3. Берілген аванстар және алдыңғы кезеңдердегі шығыстар 5027135 1,32
2.4. Саудалық және басқа дебиторлық қарыз 19826746 5,21 45918226
2.5. Басқа қаржылық активтер 26520000 6,96 19993257 4,58 226523024
2.6. Ақша және оның эквиваленттері 14127579 3,71 20187588 4,63
Ескертпе – 2007-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Екінші әдістемеде кәсіпорынның өндірістік потенциалын анықтайтын активтер құрамына жоғарыда
11 кесте деректері бойынша кәсіпорынның жалпы қаржылар көлемі есепті
Сонымен кәсіпорынның актив балансында талданушы мерзім аяғына қарай ұзақ
Осы көрсеткіштен кейін баланс валютасындағы ағымдағы активтер үлесін анықтау
Талдау жүргізіп отырған кәсіпорында бұл коэффициенттің деңгейі 2007 жылы
Кәсіпорын активтерін таратудың тиімділігін сипаттайтын келесі көрсеткіш–мобильді және иммобильді
Талданушы кәсіпорында бұл көрсеткіш деңгейі 2007 жылы 0,31 (90834254
Әрі қарай кәсіпорынның мүліктік жай-күйінде қандай сапалық өзгерістер болғанын
Кәсіпорын мүліктерінің жалпы құнындағы негізгі құралдардың нақты құнының (қалдық)
Баланс валютасындағы негізгі құралдардың қалдық құнының үлесі 67,75% –
Кесте деректері бойынша ағымдық активтердің құны 90834254 мың теңгеден
,
мұндағы, Кмоб – мобильділік коэффициенті;
Ақар – Ақша қаражаттары мен олардың эквиваленттері;
АА – ағымдағы активтер.
Бұл коэффициент, ағымдағы міндеттемелерді өтеуге бағытталатын қаражаттардың жалпы саласындағы
2007 жылы: = 0,15бірлік;
2008 жылы: = 0,15бірлік;
2009 жылы: = 0,17бірлік.
Ең мобильді қаражаттар саласының артуы және мобильдік коэффициенттің өткен
Есепті жылы дебиторлық борыш қатты өскен. 2009 жылы оның
Кәсіпорын капиталының құрылымын зерттеу оларға кәсіпорын қызметінің кеңейген немесе
Қаржылық есеп берудің активтерінің қалыптасу көздерінің құрылымын зерттеу үшін
12 кесте деректері бойынша кәсіпорынның жалпы капиталы талданулы мерзім
Сонымен жалпы капитал құрамындағы элементтердің біршамасы есепті жылы өскенін
Енді оның құрылымына көз салайық: жалпы міндеттемелер мен капиталдың
Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері деп тауарлы-материалдық қорлардың қалыптасу көздерімен
Кесте 12.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның қаржыландыру
көздерінің құрамы мен құрылымы
Көрсеткіштер 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж.
мың теңге % үлес мың теңге % үлес мың
1. Капитал 168733696 44,32 173732563 39,81 525757815 71,538
1.1. Жарғылық капитал 11761130 3,089 11792208 2,702 259276481 35,279
1.2. Басқа капитал 1315825 0,346
1.3. Бөлінбеген табыс 154162438 40,49 161860819 37,09 266383385 36,246
1.4. Компания акционерлерінің капиталы 167239393 173653027
1.5. Азшылық үлесі 1494303 0,392 79536 0,018 5700 0,0008
2. Міндеттемелер 212019928 55,68 262651145 60,19 209179574 28,462
2.1.Ұзақ мерзімді міндеттемелер 118050040 31 117928068 27,02 100843962 13,721
2.1.1 Қарыздар 50758435 13,33 54028740 12,38 37972387 5,1668
2.1.2 Кейінге қалтырылған табыс салығы 18485814 4,855 14197680 3,253
2.1.3 Резервтер 48805791 12,82 49701648 11,39 52155874 7,0966
2.2. Ағымдағы міндеттемелер 93969888 24,68 144723077 33,16 108335612 14,741
2.2.1 Қарыздар 18100418 4,754 21121175 4,84 21695307 2,952
2.2.2 Табыс салығы бойынша міндеттемелер 20390400 5,355 46994090 10,77
2.2.3 Саудалық және басқа кредиторлық қарыз 34646110 9,099 51167595
2.2.4 Резервтер 20832960 5,472 25440217 5,83 20630825 2,8072
Міндеттемелер мен капитал барлығы 380753624 100 436383708 100 734937389
Ескертпе – 2007-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Тауарлы-материалдық қорлардың қалыптасу көздерін сипаттау үшін үш негізгі көрстекішті
1. Меншікті айналым капиталы. Ол меншікті айналым қаражаттарын сипаттайды,
= – =
мұндағы Со.к. – меншікті айналым капиталы;
Да – ұзақ мерзімді активтер;
Ір.П – баланс пассивінің бірінші бөлімі;
Ір.А – баланс активінің бірінші бөлімі.
2007 жылы кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтер сомасы меншікті капитал
2. ТМҚ-ның меншікті және ұзақ мерзімді қарыздық қалыптасу көздері
,
мұндағы ДО – ұзақмерзімді міндеттемелер.
Жоғарыда көрсетіліп өткен меншікті айналым қаражаттарына деген қажеттілікті қанағаттандыру
3. ТМҚ негізгі қалыптасу көздерінің жалпы мөлшері келесі формулымен
,
мұндағы, КК – қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар.
2007 жылы бұл көрсеткіш 90834254 мың теңге құрап, 69986103
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын абсолютті көрсеткіштер арқылы талдау нәтижелері арқылы
2007 жылы қаражаттар көздерінің жеткіліктілігін көрсететін 3 көрсеткішке сәйкес
2008 жылы алдыңғы жылдарға қарағанда 3 көрсеткіш деңгейі де
2009 жылы кәсіпорынның қаржылық жағдайы қалыпты деңгейге келеді, барлық
Қаржылық жағдайдың нашарлауы капиталдың жаратылуы мен қарыздардың өсуіне әкеледі.
Кәсіпорын қызметінің тұрақтылығы оның жалпы қаржылық құрылымымен, сыртқы кредиторлармен
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бейнелейтін негізгі көрсеткіштердің бірі баланс валютасында
= ,
мұндағы, СК – меншікті капитал, мың теңге;
∑К – капиталдың жалпы сомасы, мың теңге.
Оның өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігінің ұлғаюын, болашақта қаржылық қиыншылықтар
Қарстырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = =
2008 жылы: = =
2009 жылы: = =
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ мысалында берілген коэффициент 2007 жылы
Тәуелсіздік коэффициентіне кері көрсеткіш болып табылатын тәуелділік коэффициенті келесідей
= немесе
Берілген коэффициент авансталған капиталдың жалпы сомасындағы қарыздың үлесін сипаттайды.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = 1 – 0,44 =
2008 жылы: = 1 – 0,39 =
2009 жылы: = 1 – 0,71 =
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-да оның үлесі 2007 жылы –
Қаржылық тұрақтылықты сипаттайтын келесі көрсеткіш қаржыландыру коэффициенті болып табылады,
= ,
мұндағы, ЗК – қарыз капиталы, мың теңге.
Коэффициент кәсіпорынның қызметінің қай бөлігі меншікті қаражаттар арқылы, және
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = = 0,79бірлік;
2008 жылы: = =
2009 жылы: = =
Талданатын уақыта аралығында қаржыландыру коэффициенті 2007 жылы 0,79-дан 2008
Қарыз және меншікті қаражаттар арақатынас коэффициенті меншікті капиталдың 1
K = .
Бұл көрсеткіштің қалыпты шегі K ≤ 1.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: K =
2008 жылы: K =
2009 жылы: K =
Сонымен талдау көрсетіп отырғандай, кәсіпорын 2007 жылы қарыз қаражаттарының
Қаржылық тұрақтылықты сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің бірі болып маневрлілік коэффициенті
Қаржылық көзқарасы тұрғысынан маневрлілік коэффициент деңгейінің жоғары болуы кәсіпорын
Маневрлілік коэффициентінің өсуі кәсіпорынның нақты мүліктік құрылымы тұсында мүмкін
Маневрлілік коэффициентінің жоғары мәні кәсіпорын қаржылық жағдайын жағымды етіп
немесе ,
мұндағы, ДО – ұзақ мерзімді міндеттемелер,
ДА – ұзақ мерзімді активтер.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: =
= -0,01 бірлік;
2008 жылы: =
= -0,08 бірлік;
2009 жылы: = =0,47 бірлік.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-да бұл коэффициент мәні 2007 жылы
Қаржылық тұрақтылықты бағалау кезінде айналым қаражаттарының құрамы көз-қарасы тұрғысынан
,
мұндағы, ДС – ақшалай қаражаттар;
КФВ – қысқа мерзімді қаржылық салымдар.
Осы көрсеткіш абсолютті өтімді болып табылатын ақшалай және жылдам
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: =
= -12,9 бірлік;
2008 жылы: =
= -2,84бірлік;
2009 жылы: =
= 1,15бірлік.
Сонымен 2007 жылы бұл көрсеткіш алдында қайталанып өткен меншікті
Қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімге тарту коэффициенті инвестициялық жобаларды қаржыландыру
,
мұндағы, ДО – ұзақ мерзімді міндеттемелер.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = 0,41 бірлік;
2008 жылы: = 0,40 бірлік;
2009 жылы: = 0,16 бірлік.
Қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімге тарту коэффициенті 2007 жылы 0,41
Инвестицияларды өтеу коэффициенті немесе қаржылық тұрақтылық коэффициенті кәсіпорын активтерінің
.
Бұл көрсеткіш тәуелсіздік коэффициентімен салыстырғанда жұмсақтау шектеулерге ие. Батыс
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = 0,75 бірлік;
2008 жылы: = 0,67 бірлік;
2009 жылы: = 0,85 бірлік.
2007 жылы бұл көрсеткіш мәні кәсіпорын үшін қауіпті болды.
Берілген көрсеткішке толықтауыш ретінде меншікті айналым капиталын қорлар мен
,
мұндағы, ТМЗ – тауарлы-материалдық қорлар.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = - 5,81 бірлік;
2008 жылы: = -8,57 бірлік;
2009 жылы: = 9,84 бірлік.
Кәсіпорында 2007-2008 жылдарда коэффициент мәні теріс мәндерге ие,
Меншікті қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілу коэффициенті негізінде баланс құрылымы
,
мұндағы, КА – қысқа мерзімді активтер.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = -1,33 бірлік;
2008 жылы: = -1,01 бірлік;
2009 жылы: = 0,41 бірлік.
Меншікті айналым капиталының қысқа мерзімді активтерді 41%-ға тек 2009
Берешек-алашақ қарыз коэффициенті кәсіпорынның берешек және алашақ қарыздарды қаншалықты
,
мұндағы, ДЗ – алашақ қарыз;
КЗ – берешек қарыз.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2007 жылы: = 0,57 бірлік;
2008 жылы: = 0,89 бірлік;
2009 жылы: = 0,92 бірлік.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның алашақ және берешек қарыздарды басқаруы
Баланс өтімділігін талдау мәселесін қарастырар алдында жалпы активтердің, баланстың
Талданушы кәсіпорынның өтімділік көрсеткіштері 13 кестеде берілген.
Абсолютті өтімділік коэффициенті ағымдағы қарыздардың қай бөлігі бухгалтерлік балансты
Кесте 13.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның өтімділік көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж.
Ақша және оның эквиваленттері, мың теңге 14127579 20187588 62459415
Саудалық және басқа дебиторлық қарыз 19826746 45918226 37356601
Тауарлы-материалды запастар 20848151 15409658 15131619
Ағымдағы міндеттемелер 93969888 144723077 108335612
Абсолютті өтімділік коэффициенті (Каө = (Ақшалай қаражаттар+Бағалы қағаздар)/Ағымдағы міндеттемелер)
Аралық өтімділік коэффициенті (Карө = (Ақшалай қаражаттар+Бағалы қағаздар+Дебиторлық қарыздар+Басқа
Жалпы өтімділік коэффициенті (Кжө = Ағымдағы активтер/Ағымдағы міндеттемелер) 0,9666315
Ескертпе – 2007-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ
Өтімділік кәсіпорынның сөзсіз төлем қабілеттілігін білдіреді және активтер мен
Өтімділік дәрежесіне, яғни ақша қаражаттарына айналу жылдамдығына байланысты кәсіпорын
А1: өте өтімді активтер – ақшалай қаражаттар және қысқа
А2: тез өтімді активтер – дебиторлық қарыздар және басқа
А3: баяу өтімді активтер – тауарлы-материалды қорлар.
А4: қиын өтімді активтер – негізгі қорлар және басқа
Баланс пассивтері олардың төлену жеделдігі деңгейіне байланысты топтастырылады:
П1: неғұрлым тезірек төленуге тиісті міндеттемелер – несиелік қарыздар
П2: қысқа мерзімді пассивтер – қысқа мерзімді несиелер мен
П3: ұзақ мерзімді пассивтер – ұзақ мерзімді несиелер
П4: тұрақты пассивтер - пассивтің бірінші бөлімінің «меншікті капитал»
Баланс өтімділігін анықтау үшін актив пен пассив бойынша келтірілген
А1 ≥ П1
А2 ≥ П2
А3 ≥ П3
А4 ≤ П4
Басқа сөзбен айтқанда, сол алғашқы үш теңсіздігінің әрбір тобы
Компания балансының өтімділігін анықтау 14 кестеде берілген.
2007 жылы: А1 < П1, А2 > П2, А3
2008 жылы: А1 < П1, А2 > П2, А3
2009 жылы: А1 > П1, А2 > П2, А3
2.3 Рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау
Рентабельділік көрсеткіштерінің деңгейі мен динамикасына барлық өндірістік-шаруашылық факторлардың жиынтығы
Рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау әдістемесі көрсеткішті есептеудің бастапқы формуласын
Мысалы, жалпы рентабельділікті (өндірістік қорлар рентабельділік) талдау үшін үш
Барлық қолданылатын модельдер негізінде келесі қатынас жатыр:
,
мұндағы - өнімнің еңбекақы сыйымдылығы;
- өнімнің материал сыйымдылығы;
- өнімнің амортизациялық сыйымдылығы;
- негізгі өндірістік қорлар бойынша өнімнің қор сыйымдылығы;
- айналым қаражаттары бойынша өнімнің қор сыйымдылығы (айналым қаражаттарының
P – баланстық пайда;
F – негізгі қорлар жылдық орташа құны;
Е – материалдық айналым қаражаттарының орташа қалдықтары;
R - өнім рентабельділігі;
- толық өзіндік құн бойынша 1 теңге өнімге шығындар.
Өнім табыстылығы қаншалықты жоғары; негізгі қорлардың қор қайтарымдылығы және
Рентабельділікті анықтаудың үш факторлық моделі
,
мұндағы λР - өнім табыстылғы
;
λF - өнімнің қор сыйымдылығы
;
λE – айналым қаражаттарының айналымдылығы
.
Рентабельділікті талдау «Барлау Өндіру «»ҚазМұнайГаз» АҚ-да жүргіземіз.
2008 жылы:
2009 жылы:
Бұл өзгерістерге түрлі факторлар қандай әсер еткенін қарастырайық.
Өнім табыстылығы факторының өзгерісінің әсер етуіне талдау
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, тек өнім рентабельділігі өзгерген
Өнім табыстылығы факторының әсер етуін анықтау:
Қор сыйымдылығы өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, өнім рентабельділігі мен қор
Қор сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
Айналым қаражаттарының айналымдылығының әсер етуін зерттеу
Есепті 2009 жылы бойынша рентабельділікті анықтаймыз. Барлық үш фактор
Қор сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
Сонымен, капитал рентабельділігі 2009 жылы 2008 жылмен салыстыр-ғанда 2,69%-ға
Капитал рентабельділігіне әсер етуші факторларды анықтауда бес факторлы модельді
1. Өнімнің материал сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсері;
2. Өнімнің еңбек сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсері;
3.Өнімнің амортизация сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсері;
4. Тозу коэффициенті факторының өзгерісінің әсері;
5. Айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті факторының өзгерісінің әсері.
Рентабельділікті анықтаудың бес факторлық моделі
,
мұндағы, - өнімнің материал сыйымдылығы
;
- өнімнің еңбек сыйымдылығы
;
- амортизациялық сыйымдылық
;
- тозу коэффициенті
;
- айналым коэффициентінің бекітілу коэффициенті
.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ бойынша рентабельділікті анықтаймыз.
Алдымен 2008 және 2009 жылдар бойынша рентабельділік мәнін анықтаймыз.
2008 жылы:
2009 жылы:
Өнімнің материал сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, тек өнімнің материал сыйымдылығы
.
Өнімнің материал сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
.
Өнімнің еңбек сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, тек өнімнің еңбек сыйымдылығы
.
Өнімнің материал сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
.
Өнімнің амортизация сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, өнімнің материал сыйымдылығы, еңбек
.
Өнімнің амортизация сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
.
Тозу коэффициенті факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Тек айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті өзгеріссіз қалып, басқа факторлардың
.
Тозу коэффициенті факторы әсер етуін анықтау:
.
Айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Есепті 2009 жылы бойынша рентабельділікті анықтаймыз. Барлық бес фактор
Айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті факторы әсер етуін анықтау:
.
Сонымен, капитал рентабельділігінің өзгерісінің бес факторлы моделі бойынша келесі
немесе
Капитал рентабельділігінің бес факторлы моделіне сәйкес айналым қаражаттарының бекітілу
Рентабельділіктің факторлы модельдері кәсіпорынның қаржылық жағдайы көрсеткіштері мен қаржылық
Сонымен қатар рентабельділіктің факторлы модельдері кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын болжамдаудың
3 КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау
Қаржылық стратегия – бұл кәсіпорынды ақшалай қаражаттармен қамтамасыз ету
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы кәсіпорынның қызметінің барлық жақтарын қамти
Кәсіпорынның қаржылық мүмкіндіктерін жан-жақты есепке ала отырып, сыртқы және
Кәсіпорындар басты қаржылық стратегия, оперативті қаржылық стратегия және жеке
Басты қаржылық стратегия кәсіпорын қызметін ұзақ мерзімде, бірақ болжамданатын
Сурет 7. Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы
Оперативті қаржылық стратегия бір тоқсан немесе айға жасақталады және
Қаржылық стратегияның маңызды бөлігі ішкі нормативтерді жасау болып табылады,
Қаржылық стратегияның сәттілігі қаржылық стратегияның теориясы мен тәжірибесінің өзара
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын қалыптастыруға байланысты ұсыныстар кәсіпорынды қаржылық талдау
Басты қаржылық стратегияның нұсқауының сыртқы жағадайларына байланысты әр тоқсан
Қаржылық стратегияда кәсіпорынның қаржылық жағадайының негізгі сипаттамаларын жоспарлау жүргізіледі,
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау 8 суретте көрсетілгендей дайындық кезеңінен
Кәсіпорында қалыптасқан қаржылық жағдайды, сыртқы қаржылы-экономикалық ортанының күтілетін өзгерістерін,
Қаржылық стратегияны жасаудың дайындау кезеңінің басты кездерінің бірі болашақтағы
Қаржылық талдау бір кезең немесе бірнеше болашақтағы жоспарланатын кезеңде
Графикалық, кестелік және коэффициенттік әдістермен қаржылық талдау нәтижелері бойынша
Сыртқы экономикалық ортаны болжамдау – қаржылық стратегияны жасаудың маңызды
Кәсіпорын дамуының болашақ бағдарламасы кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау кезінде,
Кәсіпорында қаржылық қаражаттардың күтілетін түсімдер мен шығындары қарапайым, инвестициялық
Дайындық кезеңінде материалдарды өңдеу сапасы мен кеңдігіне стратегиялық мақсаттарға
Қаржылық жоспарлау мақсаттарын анықтау мен құрастыру. Қаржылық жоспарлаудың мақсаттары
Жоспарланатын кезеңде қаржылық жағдайды жетілдірудің негізгі критериін таңдау кәсіпорынның
Қаржылық стратегияны қалыптастыруға байланысты ұсыныстарды сапалы және сандық бағалау,
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының нұсқаулары бойынша болжамды қаржылық есептемені құру
Таңдалған ұсыныстарды енгізуді есепке ала отырып кәсіпорынның болжамды жағдайын
Жоспарланған кезеңге кәсіпорынның қаржылық жағдайын жетілдірудің негізгі критерийлеріне жетуді
Кәсіпорынның жоғары басшылығымен Қаржылық стратегияның бекітілуі. Қаржылық стратегия нұсқаулары
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның қаржылық ресурс-тарын
Қаржылық болжамдау – қаржылық жоспарлаудың негізгі элементі. Ол кәсіпорынның
Қаржыландыру қажеттіліктерін болжамдаудың негізгі қадамдарын белгілейік:
Статистикалық немесе басқа әдістер арқылы сату болжамын құру.
Ауыспалы шығындар болжамын құру
Сатудың қажетті көлеміне жету үшін қажетті негізгі және айналым
Сыртқы қаржыландыру қажеттілігін есептеу және қаражаттар көздерінің рационалды
Бірінші қадамды маркетологтар жасайды. Екінші, үшінші және төртінші қадамдарды
Қаржылық болжамдаудың екі негізгі әдістері бар. Олардың бірі –
Сонымен, барлық есептеулер үш жорамал негізінде жасалады:
1. Белгілі бір пайызға сату көлемінің өсуі кезінде ауыспалы
2. Негізгі құралдар құнының өсу пайызы болжамдау кезеңінің басында
3. Ұзақ мерзімді міндеттемелер және акционерлік капитал болжамға өзгеріссіз
Мұның бәрін есептегеннен кейін қажетті активтерді пассивтермен жабуға жеткіліксіз
,
мұндағы, СҚ – қосымша сыртқы қаржыландыру қажеттелігі;
Афакт. – есепті баланстың өзгеретін активтері;
Пфакт. – есепті баланстың өзгеретін пассивтері;
ӨӨТТ - өнімді өткізуден түскен табыс.
Формула есепті кезең активтері, ӨӨТТ өсімінің қарқыны және
Бұл жағдайды «Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-да қарастырамыз.
2009 жылы бойынша өткізу рентабельділігі:
2010 жылғы өткізу рентабельділігі 29,7% құрайды. Төленген дивиденд сомасы
Өнімді өткізуден түскен табыс өсімі
2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы:
;
2007 жылмен салыстырғанда 2008 жылы:
;
ӨӨТТ орташа өсімі:
.
ӨӨТТ 2010 жылға болжамды өсімі 132,6% құрайды. ӨӨТТ 2010
Кесте 16.
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның болжамды балансы
(мың теңге)
Актив 2009 ж. балансы Болжамды баланс
Есептелуі 2010 ж. болжамды
1. Ағымдағы активтер 358113845 358113845*1,326 474858958,5
2. Ұзақ мерзімді активтер 376823544 376823544*1,326 499668019,3
Баланс ∑1 734937389 734937389*1,326 974526977,8
Пассив
1. Қысқа мерзімді міндеттемелер 108335612 108335612*1,326 143653021,5
2. Ұзақ мерзімді міндеттемелер 100843962 өзгеріссіз 100843962
3. Жарғылық капитал 259276481 өзгеріссіз 259276481
4. Бөлінбеген табыс 266383385 266383385+546587526*0,297-546587526*0,297*0,232 391057813,2
5. Басқа меншікті капитал 97949 өзгеріссіз 97949
Баланс∑2 734937389 пассив баптарының қосындысы 894929226,7
Ескертпе: «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ 2009ж қаржылық есептемені пайдаланып,
Сыртқы Қаржыландыру қажеттілгі = 974526978мың теңге – 894929227 мың
Екінші модификация, яғни «формула әдісі» бойынша сыртқы қаржыландыру қажеттілігін
СҚ = 734937389мың теңге х 0,326– 108335612мың теңге х
– 546587526мың теңге х 0,297 х (1 – 0,232)
Сонымен, болжамданылған сату көлемін қамтамасыз ету үшін 116745113(47488958,5
Нәтижелер үш рет бірдей болды. Кәсіпорын қаржыгерлері 79597751 мың
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын құру, оның ішінде болжамды баланс жасау
Қаржылық стратегияның нақты міндеттері төмендегідей болып келеді:
- табысты жоғарылату;
- инвесторларды тарту;
- компанияның қаржылық тұрақтылығын қамт ету:
- оны басқару жүйесін жетілдіру.
Компанияны стратегиялық қаржылық басқарудың негізі стратегиялық қаржылық жоспарлау болып
Жоғарыда аталған барлық қадамдарды орындай отырып, кәсіпорында дұрыс жасалған
ҚОРЫТЫНДЫ
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалану – бұл белгілі бір нәтижеге
Кәсіпорынның қаржы ресурстары – бұл қаржылық міндеттемелерді орындауға және
Қаржыларды ұйымдастыру қағидалары келесілер болып табылады: коммерциялық-шаруашылық есеп, жоспарлылық,
Кәсіпорыннның сәтті қызметі қаржылық ресурстарды тиімді пайдала-нусыз мүмкін емес.
кәсіпорынның бәсекелестік жағдайда өмір сүруі;
банкроттықтан және ірі қаржылық сәтсіздіктен қашу;
бәсекелестермен күресте көшбасшылық;
кәсіпорынның нарықтық құнын жоғарылату;
кәсіпорынның экономикалық потенциал өсімінің қолайлы қарқыны;
өндіріс пен өткізу көлемдерінің өсімі;
табысты жоғарылату;
шығындарды төмендету;
рентабельді қызметті қамтамасыз ету және т.б.
Ақшалай қаражаттарға қорларды басқару теориясында жасалған және ақшалай қаражаттар
Қаржы ресурстарын қолданудың тиімділігін жоғарылатудың маңызды құралдарының тағы біреуі
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» Акционерлік қоғамы көмірсутектері шикізатын барлау, өңдеу,
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның мұнай өндіру көлемі 2007 жылы
Есепті 2009 жылы Компанияның операциялық қызметінің нәтижелері мен қаржылық
Компания мұнайды ҚазТрансОйл АҚ-ның құбыры ӨАС және КТК-ның құбыры
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау – кәсіпорынның
Кәсіпорынның жалпы қаржыларының құрамы мен құрылымын талдау деректері бойынша
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның қаржылық құралу көздері бойынша кәсіпорынның
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі есептелді: қаржылық тұрақтылықтың
«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-да тәуелсіздік коэффициенті 2007 жылы 0,44
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын бейнелейтін көрсеткіштер ішінде өтімділік коэффициентінің маңыздылығы
Рентабельділікті талдау үшін үш және бес факторлық модельдер қолданылады.
Капитал рентабельділігіне әсер етуші факторларды анықтауда бес факторлы модельді
Рентабельділіктің факторлы модельдері кәсіпорынның қаржылық жағдайы көрсеткіштері мен қаржылық
Қаржылық стратегия – бұл кәсіпорынды ақшалай қаражаттармен қамтамасыз ету
Қаржылық стратегия жасау қадамдары келесі кезеңдерден құралады: дайындық кезеңі;
Қаржылық болжамдау – қаржылық жоспарлаудың негізгі элементі. Қаржылық болжамдаудың
«Сатулардан пайыздар әдісі» бойынша «Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз» АҚ-ның болжамды
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын құру, оның ішінде болжамды баланс жасау
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан – 2030» Біздің Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі қауіпсіздігі
Назарбаев Н.Ә. Президентіміздің Қазақстан халықына Жолдауы «Жаңа әлемдегі жаңа
Ілиясов Қ. Қ, Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық. Алматы, 2005
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау: оқу құралы/Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т.,
О.Н. Лихачева. Финансовое планирование на предприятии. Москва, 2005 –
Нарықтық экономикадағы қаржы менеджментінің маңызы және қажеттілігі//Экономика негіздері. Основы
Есенова Г.Ж. Управление финансовыми ресурсами.//Қаржы-қаражат 2007 - №2 –
С.В. Большаков. Финансы предприятий. Теория и практика. Учебник:
Финансы предприятий: Учебник для вузов/ под ред. Н.В. Колчиной.
Кожахметова М. Финансовый контроль как метод управления финансами// Қаржы-Қаражат.
Жұмағазиева А. Кәсіпорындағы экономикалық билік жүйесі және құрылым //
Масалимов С.Ж., Зиядин С.Т., Қаржылық менеджмент: Оқу құралы. –
Леонтьев В.Е., Бочаров В. В., Радковская Н. П. Финансовый
Ковалев В.В. Финансовый анализ. Издание второе. Москва. «Финансы и
Финансовый менеджмент. Теория и практика: Учебник/под ред. Е.С. Стояновой.
Управление финансами (Финансы предприятий). Учебник/ под ред. Володин А.А.
Дранко О. Финансовый менеджмент. Технологии управления финансами предприятия: Учебник
Селезнева Н., Ионова А. Финансовый анализ. Управление финансами: Учебное
Рогова Е.М. Основы управления финансами и финансовое планирование: Учеб.
«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы – Алматы: Юрист,
Крейнина М.Н. Бухгалтерский баланс как база для принятия решений
Балабанов И.Т. Анализ и планирование хозяйствующего субъекта. – М.:
Донцова Л.В., Никифорова Н.А. Комплексный анализ бухгалтерской отчетности. –
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С., Негашев Е.В. Методика финансового анализа.
Алиев М. На пути к международным стандартам финансовой отчетности//
Кеулімжанов К.К., Құдайбергенова Н.А. Бухгалтерлік есеп: Оқулық. – Алматы.
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Финансы предприятия. – М: Финансы
Мырзалиев Б.С., Әбдішүкіров Р.С. Кәсіпкерлік қызметте бухгалтерлік есепті ұйымдастыру:
Баймұханова С.Б. Бухгалтерлік есеп/ жалпы ред. Басқ. К.Ш. Дүйсенбаев.
Управление финансами. Финансовый анализ предприятия: Учебник. – М: Инфра-М,
Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. –Мн.: ИП «Экоперспектива».
Бланк И.А. Финансовый менеджмент: Учебный курс. – К.: Ника-Центр,
Уоттс М. Нарықтық экономика әліппесі / ауд Н.Оразбеков. Алматы,
63
Кәсіпорынның
меншікті капталы
Меншік иесі-нің ұсынған капиталы
Заңды және же-ке тұлғалардың басқажарналары
Кәсіпорын жинақтаған резервтер
Жарғылық капитал
Акционерлік қоғамның акцияларына сыйақы
Қосымша
капитал
Жинақталған
табыс
Резервтік
капитал
Жинақ
қорлары
Бөлінбеген
табыс
Жарналар
Мақсатты қаржы-ландыру
Сурет 1. Кәсіпорынның меншікті капиталының құрылымы
қ
Кәсіпорында қаржыларды басқару жүйесін құқықтық және нормативтік қамтамасыз ету
БАСҚАУРШЫ ІШКІ ЖҮЙЕ
Қаржылық бас-қарудың ұйым-дастырушылық құрылымы
Қаржы-лық бө-лімшенің кадрлері
Қаржы-лық құралдар
Қаржы-лық әдістер
Қаржылық сипаттағы ақпарат
Қаржыларды басқарудың техникалық құралдары
БАСҚАРУ ОБЪЕКТІСІ
Қаржылық ресурстардың көздері
Қаржылық ресурстар
Қаржылық қатынастар
Басқару процесі
Өндіріс
Нарық
Ақша ағымы
Материал ағымы
Ақпарат ағымы
Ақпарат ағымы
Бюджет, меншік иелері, контрагенттер
Ақша ағымы
Ақпарат ағымы
Сурет 2. Кәсіпорында қаржыларды басқару жүйесінің қызмет ету құрылымы
Уақыт
Есептесу шотында қаражаттар қалдығы
Q
Q/2
Сурет 4. Есептесу шотында қаражаттар қалдығы өзгерісінің
графигі (Баумоль моделі)
Ақшалай қаражаттар артығының салымы
Ақшалай қорды қалпына келтіру
Ақшалай өаражаттар қоры
Уақыт
Жоғарғы шек
Қайту нүктесі
Төменгі
шек
Сурет 5. Миллера – Орр моделі
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының құрамы
Негізгі және айналым қаражаттарын оптими-зациялау
Табысты бөлуді оптими-зациялау
Қолма-қолсыз есеп-айырысу облысында саясат
Бағалы қағаздар облысында саясат
Капиталды басқару
Салық менеджменті
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының объектілері
Қаражаттар-дың табыстары мен түсімдері
Қаражаттар-дың шығыс-тары мен аударымдары
Бюджет пен бюджеттен тыс өзара қатынастар
Несиелік қатынастар

Ұқсас жұмыстар

Қысқа мерзімді міндеттемелер

Қаржылық стратегияның түрлері

Корпорацияның қаржылық стратегиясының мәні мен мазмұны

Кәсiпорын стратегиясының мәнi мен түрлерi

Корпорацияның қаржылық стратегиясы мен тактикасы

Қаржы менеджментінің стратегиясы мен тактикасының сәйкес келуін бағалау

Компанияның қаржылық стратегиясы

Қаржылық жоспарларды басқарудағы қаржы стратегиясының рөлі

Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасын қалыптастырудың теориялық негіздері