ИНТЕРНЕТТЕ МӘЛІМЕТТЕРДІ ІЗДЕУ
СОДЕРЖАНИЕ
1 ИНТЕРНЕТ ЖӘНЕ ОНЫҢ МҮМКІНДІКТЕРІ 5
1.1 Интернеттің негізгі түсініктері 7
1.2 Интернет қызметі. Электрондық пошта 8
1.3. World wide web қызметі 18
1.5 Интернетте жұмыс істеу 20
2. ИНТЕРНЕТТЕ МӘЛІМЕТТЕРДІ ІЗДЕУ 22
2.1 Іздеу каталогтарын құрастыру 23
2.2 Іздеу көрсеткіштері (индекстері) 24
2.3 Іздеу жұмыстарын жүргізу және мәлімет жинау 24
2.4 Негізгі іздеу жүйелері 27
ҚОРЫТЫНДЫ 32
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 33
1 ИНТЕРНЕТ ЖӘНЕ ОНЫҢ МҮМКІНДІКТЕРІ
Интернет – кез-келген компьютерлер мен бүкіл әлем бойынша
Әрбір торапта көбіне UNIX операциялық жүйесін басқару арқылы
Торапты оның иесі - провайдер деп аталатын (ағылшынның
Интернет әр түрлі ережемен жұмыс істейтін желілерді біріктіреді.
Шлюз - басқаша тәсілмен үйлеспейтін желілерді қосатын құрылғы.
Интернет желісіне әр түрлі ақпараттық плотформаларда, әр түрлі
Интернеттің артықшылығы – ол түрлі көлемде әр алуан
Хаттама - Ақпаратты желіде беру ережелері (келсімдер,
Интернет хаттамаларының екі типін айырған жөн:
1) базалық хаттамалар, Интернет (IP және TCP) компьютерлерінің
2) өте жоғарғы деңгейдегі қолданбалы хаттамалар, мамандандырылған Интернет
TCP (Transmission Control Protocol - хабарларды басқару хаттамасы)
Бұл хаттама бастапқы хабарды бірнеше шағын фрагменттерге –
Тапсырылған адрес бойынша жеке пакетті жеткізу үшін IP
Бүкіл әлемдік желінің әрбір қатысушының өзінің бірегей адресі
IP - адресінің құрлымы қайсыбір TCP - пакет
1.1 Интернеттің негізгі түсініктері
Интернет деп бүкіләлемдік компьютерлік торапты айтады. Интернет сөзінің
Барлық компьютерлік желілерін қолданудағы негізгі мақсат – олардаң
Ресурстардың үш түрі бар: аппараттық, программалық және ақпараттық.
Қашықтағы компьютерлерде сақталған мәліметтер ақпараттық ресурстарды құрайды.
Интернет дегеніміз – дүниенің әр түпкіріндегі тұтынушыларды бір-
Қазіргі кезде Интернеттің ең негізгі функцияларына электрондық пошта
Интернет күннен-күнге қуатты екпін алып, оған көптеген
1.2 Интернет қызметі. Электрондық пошта
Электронды пошта, немесе e-mail (electronic mail-электронды пошта), адамдар
Ізденіс каталогтары тақырыптық ізденіс үшін қызмет етеді. Ізденіс
Титул парақтарындағы ізденіс каталогтарында әрқашан мазмұны, тақырыптық бөліктердің
Интернет каталогтарының типтік және ең әйгілі өкілі -
Сурет 1.Yahoo іздеу жүйесіне кіру
Мұндай жүйелердегі ізденісті сұранысыңызға сәйкесетін рубриканы (категорияны) іріктеуден
Arts&Numanities (өнер және басқа гуманитарлық сабақтар), Business&Economy (бизнес
Ізденіс клиенттері алфавиттік нұсқағыштар сияқты жұмыс істейді. Клиент
Alta Vista (Alta Vista.digital.com) серверлері ізденіс жүргізгіңіз келсе,
Сурет 2. Alta Vista ізденіс жүйесінің көмегімен түйінді
Ең қарапайым сұраныс - мысалы, сіз берген «Информатика»
Егер сұраныс бірнеше сөзден тұрса, онда Alta Vista
1) Бос орын қалдырып, терілген бірнеше сөз OR
Тырнақшаға алынған бірнеше сөзді жүйе біртұтас ретінде (символдық
«+» (плюс) белгісімен біріктірілген сөздер And (және) логикалық
Желідегі ізденістің тиімділігі едәур дәрежеде пайдаланушының тәжірибесі ой-өрісіне
Телеконференция қызметі электронды поштаны циркулярлық жолдауға ұқсас, оның
Телеконференцияда хабар жолданғанда кері байланыс үшін өзіңіздің электронды
Жаңалықтар тобындағы хабарлардың орасан зор көлемі мақсатқа бағытталған
Электрондық пошта байланысы. 2000 жылдан бастап мемлекетіміз барлық
Электрондық пошта құру барысында алдымен қай пошталық сепверлерді
Серверде пошта жәшігін құрып болған соң, Microsoft Outlook
Мысалы: umutker@hotbox.ru
Электрондық пошта жәшігінің аты (Логин).
@ - арнайы электрондық пошта белгішесі.
Hotbox – пошта сервері.
ru – пошта сервері орналасқан мемлекет.
Microsoft Outlook Express
Outlook Express программасында біріншіден жазбаларды тіркеу баптау болып
Сурет 3
Ол үшін сізге Сервис – Учетные записи дегенде
Сурет 4
Пошта терезесін шертіп, Қосу
Сурет 5
Келесі терезеде электрондық поштаңызды жазып әр қарай (Далее)
Сурет 6
Енді сізге электрондық пошта серверін орнату қажет. Алдымен
Сурет 7
Хаттамаларды орнатып болған соң, сіз жүйеге қосылу үшін
Сурет 8
Барлығын орнатып болған соң, Дайын (Готово) батырмасын
Сурет 9
Бұнымен поштаны баптау аяқталған жоқ.
Жазбаларды тіркеуін баптап болған соң, қайтадан сізге сол
Сурет 10
Бұл терезеде сізге Қолданушының растауын тексеруі (Проверка подлинности
Енді сервердегі поштаңызды бірнеше серверге орнатуға болады. Тек
Осымен Microsoft Outlook Express программасы баптау аяқталды.
1.3. World wide web қызметі
Интернеттегі қызмет түрлері көп, солардың ішіндегі ең жиі
Сурет 11. Rambler іздеу жүйесінде Web
Браузерлер. World Wide Web жүйесін аралап көруді жүзеге
Браузермен жұмыс істеу өте қарапайым боп келеді, оның
Гиперсілтемелер. Желідегі керекті ақпаратты іздеу бір парақтан екінші
1.5 Интернетте жұмыс істеу
Компьютерді Интернетке қосу үшін, оны тұрақты IP адресі
Көбінесе, мұндай мекемелер коммерциялық болғандықтан, Интернетке қосылуды келсім
Ірі мекемелер Интернетке жергілікті желілерін тұрақты түрде қосып,
Модем - компьютерді телефон линиясы бойынша Интернет желісіне
Интернетте жұмыс істеу дегеніміз - шындығына келгенде толығыме
Қарапайым тілмен айтсақ, қызмет түрі деген қандай да
Әрбір қызмет түрінің әр алуан хаттамалары бар. Интернеттің
Компьютерде FTP клиенті болып табылатын программа орнату;
FTP қызметін ұсынушы сервермен байланыс орнату.
Тағы бір мысал, электрондық почтаны қолдану үшін хабары
Интернет жағынан World Wide Web қызметі жұмысын серверлік
Ең көп тараған браузерлер - Internet Explorer, Netscape
Internet Explorer браузерін іске қосу үшін Іске
Егер Интернетпен байланыс жоқ болса, экранда байланыс орнатуы
Егер байланыс бар болса, онда программа баптауы бойынша
2. ИНТЕРНЕТТЕ МӘЛІМЕТТЕРДІ ІЗДЕУ
21 ғасыр басында Интернет жүйесінің Web-қорлары бір миллиардқа
Интернет жүйесінде мәліметтерді іздеуге арналған арнайы программалар бар.
Іздеу жүйесінің негізі. World Wibe Web мәліметтерінің тұтынушылары
Желідегі керекті мәліметті табу ісін арнайы іздеу жүйелері
Интернетті пайдалану үшін осы іздеу жүйесін дұрыс қолдана
2.1 Іздеу каталогтарын құрастыру
Іздеу каталогтары кітапханадағы кәдімгі каталогқа ұқсайды. Іздеу каталогының
Бүгінгі күні Yahoo - әлемдегі ең үлкен
«Адам факторы» іздеу каталогіндегі ең негізгі элементтердің бірі.
Каталогты құрастырудың басқа бір тәсілін Open Directory (dmoz.org)
2.2 Іздеу көрсеткіштері (индекстері)
Іздеу көрсеткішінің жұмыс негізгі кітапхананың салалық каталогының жұмысына
Егер де бізге Абай және Лермонтов арасындағы қарым-қатынас
Іздеу көрсеткіштерінің каталогтардан айырмашылығы жұмыстың барлық кезендері толық
2.3 Іздеу жұмыстарын жүргізу және мәлімет жинау
Іздеу көрсеткіштері жұмысы үш кезеңнен тұрады. Іздеу жүйесін
Іздеу Web - парақтарды оқу кезінде олардан басқа
Ресурстарды индекстеу. Іздеу жұмысының екінші бөлігі - индекстеу.
Әрбір іздеу жүйесінде индекстеудің өз әдістері мен тәсілдері
Арнайы іздеу қызметтері резервтелген сөздер ретінде басқа ережелерді
Индестеуге дайындық кезінде сан есімдердің жұрнақ пен жалғаулардың
Кейбір жүйелер нормалау ісін әрқашан да атқарады. Inktomi
«Тазартылған» құжат негізінде индекс даярлайды. Индекс - іздеу
Клиент сұранысын орындау. Үшінші кезең - клиент сұранысына
Жүйе клиент енгізген сөздерге талдау жасап, іздеу индекстеріндегі
- ізделінетін сөздер Web - парақта бірнеше рет
- бұл сөздер парақ тақырыбында тұрса;
- сөздер парақтың бас жағына жақын тұрса;
- енгізілген сөздер Web - парақта кездесетін иллюстрацияларда
Іздеу сапасы. Іздеу жүйелерін бағалау параметрлері екеу: сәйкес
Сәйкес келу коэффиценті табылған сілтемелердің неше пайызы берілген
Керекті сөздер көлемі коэффиценті берілген тақырыпқа қатысты материалды
2.4 Негізгі іздеу жүйелері
Alta Vista (http://www.aitavista.com/ )
Индекстелген Web - парақтар саны бойынша
Alta Vista – ең ірі іздеу жүйелерінің бірі
Сурет 12. Alta Vista іздеу жүйесі
Бұл жүйені Web - парақтар туралы ақпаратты индекстеу
Direct Hit (http://www.directhit.com/)
Direct Hit жүйесін іздеу нәтижелерін «рафинаттау» жүйесі деп
Yahoo! (http://www.yahoo.com/ )
Yahoo - алғашқы, әрі сұранысы жоғары іздеу жүйелерінің
Сурет 13. Yahoo ізденіс жүйесінің көмегімен түйінді сөздер
Сурет 14. Aport іздеу жүйесінің алғашқы терезесі
Aport (@Rus) (http://www.atms.ru/ )
Ресей Интернеттің алғашқы іздеу жүйелерінің бірі. 1999 жылдың
Rambler (http://www.rambler.ru/ )
Сурет 15. Rambler іздеу жүйесінің алғашқы терезесі.
Сурет 16. Rambler іздеу жүйесінде түйінді сөздер бойынша
Rambler - іздеу көрсеткіштердің барлық функциялары бар рейтингілік
Бұлардан басқа да жиі пайдаланылатын іздеу жүйелерінің адрестері
Yndex (http://www.yandex.com/ ) Excite (http://www.excite.com/ )
FAST Search (http://www.alltheweb.com/ )
Ask Jeeves (http://www.askjeeves.com/ )
Go/Infoseek (http://www.go.com/ )
GoTo (http://www.goto.com/ )
Google (http://www.google.com/ )
HotBot (http://www.hotbot.com/ )
Inktomi (http://www.inktomi.com/ )
LookSmart (http://www.looksmart.com/ )
Lycos (http://www.lycos.com/ )
MSN Search (http://www.search.msn.com/ )
Netscape Search (http://www.search.netscape.com/ )
ҚОРЫТЫНДЫ
Тақырыпты қортындылайтын болсақ, қазіргі заманның ғылыми – техникалық
Интернеттің артықшылығы – ол түрлі көлемде әралуан тақырып
Курстық жұмысымның бірінші бөлімінде Интернет туралы жалпы түсініктер,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Г.Ә Жапарова Информатика негіздері/ Жапарова Г. Ә.- Алматы:
К.М Беркінбаев “Информатика негіздері” Алматы заң әдебиет 2006ж
“Информатика негіздері” ғылыми әдістемелік журнал №1, 2007ж
“Информатика негіздері” ғылыми әдістемелік журнал №1, 2005ж
“Информатика негіздері” ғылыми әдістемелік журнал №1, 2001ж
“Информатика негіздері” ғылыми әдістемелік журнал №2, 2001ж
Егемен Қазақстан 2002ж 27 шілде
Отан сақшысы 2002ж №5
Заман Қазақстан
Қазму хабаршысы журналистика сериясы №7
Семей таңы 2002 №37
Дидар 2000ж, 2003ж
Үкімет жаршысы 2001ж №7
Алматы ақшамы 2001
Алтын орда 2001ж №5
Е.Қ Балапанов, Б.Б Бөрібаев, А.БДәумтқұлов “Информатикадан 30 сабақ”
Камардинов оқулық
4
Интернет және оның мүмкіндіктері
Оқушылардың интернетте жұмыс істеу қабілеттерін қалыптастыру
Желілік технологиялар. Интернет
Интернет технологиясының негіздерін оқыту әдістемесі
Іnternet ұғымы
Интернет торабынан ақпаратты іздестіру
Интернеттен ақпарат iздеу
Интернет желісі технологиясы
Интернет желісі жайлы
Интернет жүйесіндегі электрондық пошта құру