Қазақстанда қаржы нарығының қалыптасуы
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
“ Экономика және құқық ” факультеті
“Экономика” кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: “Қаржының Қазақстан Республикасындағы ролі»
Орындаған:____________
Қабылдаған: ___________
Мазмұны
Кіріспе
ҚАРЖЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АЛАТЫН РӨЛІ.............................................................................................................................3
1. Қаржының мәні, функциялары және рөлі
1.1 Қаржы ұғымы, оның мәні мен қажеттілігі.........................................5
1.2 Қаржы-ақша қатынастарының жиынтығы, олардың ажырағысыз бөлігі........................................................................................................7
1.3 Қазақстанда қаржы нарығының қалыптасуы..................................11
2. Қазақстанның қаржы секторы
Қазақстанның қаржы жүйесінің даму бағыттары..........................27
Қазақстан Республикасындағы қаржы жүйесінің сызбасы...........30
2.2 Қазақстанның нарықтық экономикасына қаржы менеджментінің қажеттілігі.............................................................................................33
Қорытынды
Қазақстан Республикасында қаржы нарығының тұрақты дамуы-Қазақстанның бәсекеге қабілеттігін
Кіріспе:
Нарықтық қатынастардың құрылымында да мемлекет тарапынынан оларды реттеу
Қазақстанда ел экономикасының нақты секторының қарқыны жыл өткен
Жыл көрсеткіштеріне үңілсек, мынаны аңғарамыз: қаржы секторының дамуының
Біздегі көңіл сүйсінерлік нәтижелер қаржы қызметін көрсету саласына
Еуропалық қайта құру және даму банкінің басшысы Жан
1.1 Қаржы ұғымы, оның мәні мен қажеттілігі.
Қаржы қоғамда нақты өмір сүретін, объективті сипатымен айрықша
Қаржының мәні, оның даму заңдылықтары, тауар-ақша қатынастарының қамту
Түрлі қоғамдық-экономикалық формациялар қаржысының айырмашылығы негізінен мына себептерге
-әр түрлі қоғамдық формацияға қоғамның өзіне меншікті таптық
-кез келген қоғамдық-экономикалық формацияларда қаржы билеуші таптың мүдделерін
-өндірістің жаңа әдісі шаруашылық қатынастардың жаңа жүйесін тудырады.
-егер мемлекет басқару органы ретінде қалыптасқан өндірістік қатынастардың
Құн категорияларының жүйесінде қаржы белгілі орын алады және
Қаржы ғылыми ұғым ретінде қоғамдық өмірде сан алуан
Қаржы -ақша қатынастарының жиынтығы, олардың ажырағысыз бөлігі, ол
Жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық табысты жасау, бөлу
1.2 Қаржы —ақша қатынастарының жиынтығы, олардың ажырағысыз бөлігі.
Қаржы- әрқашан экономикалық жүйе шеңберіндегі қоғамдық ұдайы өндірістік
Жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық табысты жасау, бөлу
Алайда қаржы ақша қатынастарының бүкіл сферасын қамтиды деп
Қаржының ақшадан мазмұны жағынан да, функциялары жағынан да
Ұдайы өндіріс процесінің түрлі стадияларына жеке экономи-калық категориялардың
Ақшаның нақтылы қозғалысы ұдайы өндіріс процесінің екінші және
Екінші стадияда ақша нысанындағы қаржының қозғалысы тауарлардың қозғалысынан
Қаржының іс-әрекет етуінің жиынтық қоғамдық өнімді бөлу стадиясында
Жалпы қоғамдық өнімнің құны (оның ақша нысанында), сонымен
Қарамағында мақсатты арналымның қорлары қалыптасатын ұдайы өндірістік процестің
Қаржының көмегімен бөлгіштік процесс қоғамдық өмірдің барлық
Бөлу функциясы ќаржы ќұралдарын қоғамдық жалпы өнім мен
Қаржының экономикалық рөлі мына бағыттардан көрінеді:
Қаржы капиталдың айналымын тездете' отырып, кәсіпорындардың, фирмалардың өндірістік
кірістер мен шығыстарды ұдайы салыстырып отыру арқылы қаржы
қаржы ақша ќорларын бөлу және қайта бөлу арқылы
қаржы ұлттық табыстарға қорлану және тұтыну қорларының ұйлесу
қаржы ұлттық экономикада меншіктің сан алуан нысандары-ның және
Сонымен бірге қаржы оңтайлы ұлттық шаруашылықтың ара салмағын
Қаржы көмегімен жететін нәтижелерді бағалауға жалпы түсіндірме қаржының
айнымалы ұдайы өндірістік қажеттіліктерін қажеттігі қаржы
көздерімен қамтамасыз ету тұрғысынан;
қаржыны қоғамдық өндірістік құндық құрылымын реттеу
үшін пайдалану тұрғысынан;
қаржының әлеуметтік - экономикалық дамудың ынталан-
дырмасы ретінде пайдалану тұрғысынан.
1.3 Қазақстанда қаржы нарығының қалыптасуы
Қазақстанның қаржы жүйесін реформалауда жеткен жетістіктер:
Қаржы рыногын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау
Кредиттік тәуекелдерді төмендету мақсатында «Қазақстан Республикасындағы кредиттік бюролар
Қазақстан аумағында заңсыз сақтандыру қызметінің алдын алу және
Осындай жұмыстардың бір парасы бағалы қағаздар рыногына қатысты
Қазақстанда ұжымдық инвестициялау нышандарының дамуын жетілдіру және ынталандыру
Бағалы қағаздар рыногы қызметінің стандарттарын белгілеу, корпоративтік басқаруды
Қабылданған тәуекелдерді ескере отырып, төлем қабілеттілігін және
Агенттік Алматы қаласын қаржы орталаға ретінде дамыту мәселесі
Ведомствоаралық жұмыс тобының жұмысы шеңберінде, Сингапур, Дублин (Ирландия),
Қапзіргі уақытта Алматы қаласын қаржы орталғы ретінде дамыту
Агенттік шоғырландырылған қадағалауды жетілдірудің жолдарын қарастырды. Оның басты
Аталмыш заң жобасын қабылдау банктердің шоғырландырылған негізде инвестициялық
-банктік, сақтандыру заңнамаларымен, бағалы қағаздар рыногы туралы заңнамамен
-қаржы топтарына қатысушылардың және аффилиирленген тұлғалардың қызметіне байланысты
-меншік иелері құрылымының айқындылығы мен жариялылығын қамтамасыз етуге,
-банктердің аффилиирленген тұлғалармен жасайтын мәмілелеріне қадағалауды
-шетелдік банктердің қазақстандық қаржы рыногына кіруі жөніндегі талаптарды
Елімізде тұтастай алғанда қаржы жүйесінің дамуы өте жақы.
Рыноктың төмен өтімділігінің себебі айтарлықтай көп. Акциялар рыногының
Егер сандық көрсеткіштерге рыноктың көлемі жағынан қарайтын болсақ
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар бойынша жалпы ішкі өнімде
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар бойынша Қазақстандық қор биржасында
Қазақстанның ішкі рыногында облигацияларды бастапқы орналастырудың айтарлықтай
Қазір жинақтаушы зейнетақы қорлары зейнетақы қаражатын салымшылардың шоттарына
Осылайша қазіргі уақытта Қазақстанда бағалы қағаздардың қайталама рыногының
Салыстыру үшін айтсақ, АҚШ рыногында қайталама рынокта сатылатын
Қазақстан бүкіләлемдік сауда ұйымының табалдырығында тұр. Соған орай
Республиканың қаржы секторы өз дамуында тұрақтылықты нығайтуға, адамдардың
«Бұған әрі елдегі инфляцияның төмендігі мен ішкі жалпы
Қазақстан Республикасының қатаң түрде орталықтандырылған жоспарлы экономикадан қағидалы
Қаржы рыногы- бұл, ең алдымен дербес экономикалық категория
Қаржылық қатынас Қазақстанның экономикасының дамуының негізі болып табылады.
Қаржы рыногы - ақша, депозит, несие, валюта, қор,
Қаржы –бұл капиталға деген сұраныс пен ұсынысты қалыптастыру
реттеушілік – оның көмегімен мемлекеттік басқару органдарының және
ақпараттық – қаржы рыногына қатысушылардың барлығына ақпараттарға толық
бөлу – қаржы құралдарының айналысы ақша қаражаттарының құйылымын
-коммерциялық – қаржы рыногындағы жүзеге асырылатын операциялар мәмілеге
-баға белгілеу - қаржылық құралдардың бағасы нарықта
Қаржы жүйесімен жүзеге асырылатын уақытша бос ақша ресурстарының
үй шаруашылығы (жеке тұлға);
меншік формасына қатыссыз барлық шаруашылық жүргізуші
мемлекеттік басқару органдары.
Олардың кез келгені нақты уақыт кезеңінде өз бюджетінің
Нарықтық экономика өндірістің әлдеқайда тиімді ұйымдастырудың формасы. Бұл
Біздің көз қарасымыз бойынша, қаржы рыногы елдің барлық
Жоғарыда айтылғандарды түйіндей келе, каржы рыногының функциясын анықтайтын
қаржы ресурстарын қайта бөлуде мемлекеттің рөлін барынша азайту;
монополияны шектеу және бәсекелестікті дамыту мақсатында барлық меншік
бюджет тапшылығын қаржыладыру үшін елдегі Орталық банктің ссудалық
бағалы қағаздарға инвестициялануы мүмкін шаруашылық жүргізуші субъектілер мен
Әрбір елге мазмұны мен ерекшелігін мүмкіндігінше толық ашатын
Г.С. Сейтқасымовтың жетекшілігімен жазылған оқулықтағы Қазақстандық ғалымдар тобының
Қолма-қол ақша айналысы мен қысқа мерзімді
төлем кұралдары (векселъдер, чектер және т.б.) функ-
циясын орындайтын нарық. Белгілі болғандай, ақша нарығы инфляцияның
айналыстағы ақша 6—7%-ға артатын болса, онда бұл өскен
10%-ға артса немесе одан да көп болса, онда
Ссудалық капитал нарығы, яғни қысқа және ұзақ мерзімді
қамтамасыз ету әрі жоғары пайыз-шарттарымен ғана береді. Негізгі
алуға болады.
Казақстанда көптеген жылдар бойы бағалы қағаздар нарығы мүлдем
Бос ақша қаражаты көптеген салаларды инвестициялау үшін пайдаланылуы
Қазақстандағы қаржы нарықтарының қызмет етуін талдау оның
белгілі бір сегментін, өз ережесі бойынша жеке қызмет
Талдаудың мақсаттарына және қандай да бір елдің
қаржы нарығындағы жекелеген сегменттердің даму
ерекшеліктеріне қарай қаржы нарықтарын жіктейтін
әр түрлі тәсілдер болады.
Ковалевтың түсіндірмесіне орай, қаржы нарығы-
ның жіктеуі мынадай:
валюта нарығы — бүл валюталық, құндылығы бар
объектілер тауар болып табылатын нарық:
шетелдік валюта (ақшалай белгілер — банкноттар, қазынашылық билеттер,
бағалы қағаздар (чектер, вексельдер, акциялар, облигациялар) және басқа
бағалы металдар (алтын, күміс, платина, палла-
дия, иридия, родия, рутения, осмия) және табиғи асыл
тастар {алмас, жақұт, зүбәржат, сапфир, алексаңдрия,
меруерт).
Қазақстанда банктер, биржалар, экспорттаушылар мен импорттаушылар, қаржы және
Қазақстанда алтын нарығы — бүл елдің алтын қорын
Қазақстандағы капитал нарығы өз кезегінде ссудалық капитал нарығы
Ссудалық капитал нарығында мерзімділік қайтарымдылық және ақылы шарттарымен
Бағалы қағаздар нарығында бағалы қағаздардың өзі және оларды
Бағалы қағаздар нарығынын қатысушылары болып табылатын элементтер —
Әлемдегі экономистердің көбісі қаржы нарығының қүрылымына сақтандыру нарығын,
Сақтандыру полистері мен зейнетақы шоттарынын нарықтары, ипотека нарықтары
Дамыған елдерге тән капитал нарығынын құрамында ипотека нарықтарын
Дамыған елдердің тәжірибесінде қаржы кұралдарынын айналыс мерзімі бір
ҚР мемлекеттік реттеу органдарының қаржылық есеп берулерді ұсынудың
Ақша нарығы. Ақша қаражаты қаржынын негізін құрайтындықтан,
Депозит нарығы. Халықтың табысы екі негізгі бөліктен: тұтынуға
Несие нарығы. Депозиттер түрінде банкке түсетін қаражаттың бір
Валюта нарығына Қазақстан нарығында операциялардын бір бөлігі ұлттық
Бағалы қағаздар нарығы. Басқа да қаржы құралдарыры секілді
Сақтандыру және зейнетақы қызметтерінің нарықтары. Бүгінгі танда зейнетақы
Барлық типтегі нарықтардың өзара байланысы қаржы нарығынын жұмыс
ретке келтірілген таyap нарығынын болуы (кез келген түрдегі
ақша айналысын реттеу, елдің ұлттық банк тарапынан қолма-қол
несие нарығын толык белсендендіру және коммерциялау.
Қаржы институттарының бекітуінде осы ұйымдардың Қазақстан нарығындағы рейтингілерін
2.1 Қазақстанның қаржы жүйесінің даму бағыттары.
Республиканың қаржы секторы экономиканың неғұрлым серпінді дамып жатқан
Қаржылық қызмет көрсетулердің сапасын көтеру қаржы секторының тұрақтылығын
Отандық қаржы рыногының және оның реттеу деңгейінің ерекшеліктерін
Бәсекелестікті арттыру мақсатында, оның ішінде бағалы қағаздардың қайталама
Барлық қарастырылып отырған шаралар қаржы жүйесінің жұмысын еліміздің
Қазіргі уақытта банктік қызмет рыногында, әсіресе, жылжымайтын мүлікке
Бұған қоса халықаралық тәжірибені оның ішінде Еуроодақ директиваларын
Қаржы жүйесі интеграциялық тұрпатты жүйе болып табылады, оған
3-кесте.
Қ а р ж ы
Қ о с а л қ ы
Салық
намалық қамтама-
сыз етілудің
Бюджет
бақылаудың
Сыртқы экономикалық
қатынастардың
басқарудың
Қаржы жоспарлар-
ының,есептің
статистиканың
Негізгі қосалқы жүйелер
Жүйелер
Қаржы жүйесін сыныптаудың функциялық критерийінен басқа қаржы субъектілерінің
Буындардың сипаттамасының матасылған қатары ретінде жоғары элементтері болады:
Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің сызбасы.
Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі.
Жалпымемлекеттік
қаржы
Мемле-
кеттік
бюджет тен тыс
қорлар
Республи Жергі-
калық
бюджет
лық барлау ұйымдарының, сау- тудің,
да,дайындау, жабдықтау мемле- нің, денсаулық сақтау,біл-
кеттік ұйымдарының қаржысы ім
және ғылыми қызмет көр-
сету, қоғамдық ұйымдар,
Облыстардың,
қалалардың,
аудандардың
бюджеттері
ақы)және басқа субъекті-
лердің(басқару,қорғаныс,
құқық қорғау органдары-
ның қаржысы
Орталықтандырылған қаржылар
Қаржы жүйесін құрайтын жеке элементтердің орны мен рөлі
Мемлекеттің қаржысы - қоғамдық өнімнің құнын ұлттық
Мемлекеттік бюджет – экономиканы, әлеуметтік-мәдени мұқтаждарды, қорғаныс пен
Мемлекеттік бюджеттен тыс қорлар – қорлардың ұйымдық дербестігі
Мемлекеттік кредит – мемлекеттік билік органдарының қарамағына уақытша
Сақтандыру – шаруашылық жүргізуші субъектілерге келтірілген мүмкін болған
Материалдық өндіріс сферасының шаруашылық жүргізуші субъек-тілерінің қаржысы қаржылардың
Коммерциялық емес сфераның қаржысы. Коммерциялық емес қызмет белгілі
Халықтың қаржысы ( үй шаруашылығының) қаржысы қаржы жүйесінің
2.2 Қазақстан Республикасының нарықтық экономикасындағы қаржы менеджментінің қажеттілігі.
Нарықтық экономика кезінде кез келген мемлекеттің жұмысын басқару
Қаржының атқарымы және оның қаржы менеджері жұмысында білінуі
1Қаржы екі атқарымды орындайды –тарату және бақылау;
2Қаржы үш атқарымды орындайды: табысты қалыптастыру; шағын жасау-тарату;
Сонымен бірінші атқарым қаржы менеджерінің жұмысында қаржы
Ұсыныс:Қазақстанның қаржы жүйесінің даму бағыттары мен негізгі жолдарын
1.Қазақстан Республикасының қаржы рыногын және қаржы ұйымдарын
2. Қазақстан Бүкіләлемдік сауда ұйымының табалдырығында тұр. Соған
3. Қазақстан Республикасының алдында қойылған негізгі мақсаттардың бірі
4. Отандық қаржы рыногының және оның реттеу деңгейінің
Барлық ұсынылып отырған шаралар қаржы жүйесінің жұмысын еліміздің
Қорытынды.
Сонымен, курстық жұмысты қорыта келгенде, Қазақстан Бүкіләлемдік сауда
Еліміздің қаржы секторындағы шыққан биігінің мақтануға тұрарлық екенін
Биыл Астанада өткен Қазақстан қаржыгерлерінің VI конгресінде -Ұлттық
Қазақстан Республикасының мемлекет басшысының мәлімдеуінше «Қаржылық секторды дамытудың
Бұл істе асыра айтылған пікір емес. Мәселен, Отандық
Президент қаржыгерлер алдында: «Қаржы секторы біздің жекеменшік сектор
Біріншісі — отандық қаржы секторын дамытудың жаңа тұжы-рымдамасын
Екіншісі — қаржы жүйесінің тұрақтылығы мен орнықтылығын нығайта
Үшіншісі –Алматы қаласын қаржы орталығы ретінде дамыту.
Төртіншісі - Қаржы секторын Дүниежүзілік Сауда ұйымына (ДСҰ)
Қазақстан Республикасының экономика және бюджетті жоспарлау министірлік
2
Қазақстан Республикасында акционерлік қоғамдардың және бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы мен дамуы
Екінші деңгейлі банктердің бағалы қағаздармен жасайтын операцияларын эмиссиялық операциялар
Бағалы қағаздар нарығының субъектілерімен объектілері
Қазақстан Республикасындағы қаржы нарығының қалыптасуы,және қызмет атқару механизмдері
ҚР қаржы нарығының дамуы
Қор биржасының қалыптасуы және қызметінің ерекшелігі
Қаржы нарығының қалыптасуы мен дамуы
Қор нарығы
Бағалы қағаздардың негізгі және туынды түрлері
Қазақстандағы қор биржаларының қалыптасуы және дамуы