Ионалмасу сыйымдылығы
Мазмұны
Кіріспе 6
І. ТАРАУ. ӘДЕБИ ШОЛУ. 7
1. 1 Силикатты структураға шолу. Жалпы мағлұматтар. Цеолиттер. 7
1.2 Цеолиттер туралы жалпы мағлұматтар 12
1.3 Цеолитгік құрылымдардың классификациясы 14
1.4 Кристалдық цеолиттер 16
1.5 Цеолиттердегі ионалмасу реакциясы 19
1.6 Ионалмасу сыйымдылығы 23
1.7 Ионалмасуды цеолиттерге қолдану 24
1.8 Табиғи цеолиттер 25
1.9 Табиғи цеолиттердің қасиеттері 32
1.9 Статикалық алмасу сыйымдылығын анықтау әдісі 34
ІІ.Тарау. Эсперименттік бөлім. 37
2.1 Бастапқы заттардың сипаттамасы. 37
2.2 Жұмыстың орындалу барысы. 38
2.3 Нәтижелерді талқылау 46
2.4 Қышқылды декатиондау және деалюминдеу 48
Қорытынды 51
Қолданылған әдебиеттер тізімі 52
ҚОСЫМШАЛАР 56
Реферат
Бітіру жұмысы 55 беттен, 9 кестеден, 4 суреттен, 40
Кілтті сөздер: модификацияланған цеолит, ионалмастырғыш, сорбция.
Зерттеу нысандары: Шанханай цеолиті, 25% ортофосфор қышқылы.
Жұмыс мақсаты: механо-химиялық өңдеу негізінде модификацияланған цеолиттің ионалмастырғыш қасиетін
Зерттеу әдістері: фотокалориметрлік, рентгенофазалық анализ.
Қорытынды: Эксперименттік бөлімінде модификацияланған цеолиттің ортофосфор қышқылымен механо-химиялық әрекеттесу
Реферат
Выпускная работа содержит 55 страниц , 9 таблиц, 4
Ключевые слова : модифицированный цеолит, ионообменный, сорбция.
Объекты исследования: Чанканайский цеолит, 25% ортофосфорная кислота.
Цель работы: модификация цеолитов в результате механохимической обработки, способствующей
Методы исследования: фотоколориметрический, рентгенофазовый анализ.
Выводы: В экспериментальной части даны результаты исследования механохимического взаимодействия
Взятые при различных соотношениях. Определены условия синтеза модифицированных цеолитов
Кіріспе
Көптеген әдебиеттерден белгілі болған табиғи алюмосиликатты цеолиттер бір қатар
Табиғи цеолиттердің жоғары технологиялығы жаңа экологиялық технологияларды, композициялық материалдарды,
Табиғи цеолиттер сорбциялық ионалмастырғыштық, молекулярлы-ситалық, каталитикалық және биологиялық эффект
Сондықтан бұл жұмыстың негізгі мақсаты цеолиттердің ионалмасу сыйымдылығын арттыру
І. ТАРАУ. ӘДЕБИ ШОЛУ.
1. 1 Силикатты структураға шолу. Жалпы мағлұматтар. Цеолиттер.
Силикатты құрылымы туралы қазіргі түсініктер күрделі иондық кристалдардың құрлымын
Тетраэдрлік топтар жалпы оттек иондары арқылы әртүрлі көпядролы комплекстерге
(1 кесте). Кремнийдің алюминийге орын басуы артық теріс зарядтың
Кесте 1.
Силикатты құрылымдардағы катиондардың оттекпен координациясы (1)
Ион- дар Радиус,А Радиустар қатынасы Координация-лық
B3+ 0.20 0.20 3.4 1 немесе
Be2+ 0.31 0.25 4 1/2
Lі+ 0.60 0.34 4 1/4
Sі4+ 0.41 0.37 4,6 1
P5+ 0.34 0.34 4,6 5/4 немесе
Al3+ 0.50 0.41 4,5,6 3/4 немесеІ/2
Ge4+ 0.44 0.43 4,6 1 немесе
Ga3+ 0.62 0.46 4,6 3/4 немесе
Mg2+ 0.65 0.47 6 1/3
Na+ 0.95 0.54 6,8 1/6 немесе
Ca2+ 0.99 0.67 7,8,9 1/4
K+ 1.33 0.75 6,7,8,9,10,12 1/9
NH4+ 1.50 0.85 9,12 1/9 немесе
Силикатты құрылымның кластары
Цеолиттердің кристаллохимиясын жақсы түсіну үшін, келесі бес негізгі типті
Силикаттардың кристалдық құрылымдарын бейнелеу үшін төрт түрлі модельдер қолданылады:
1. Көпқырлылар. МО4 және МО6 топтарды дүрыс тетраэдрлар мен
Кесте 2.
Силикатты құрылымдарға кіретін кейбір көпқырлылар
Полиэдр Әрбір типті қырдың саны Төбенің саны
3 4 5 6 8
Тетраэдр 4 - - -
Куб - 6 - -
Октаэдр 8 - - -
Додекаэдр - - 12 -
Кубооктаэдр 8 6 - -
Қималы октаэдр - 6 -
Қималы кубооктаэдр — 12 —
1.
Көлемдік модельдер. Мүндай
Шариктер мен стерженьдерден моделъдер. Мұндай модельдер кристалдағы атомдардың көлемдік
1.2 Цеолиттер туралы жалпы мағлұматтар
Цеолиттердің химиялық және каталитикалық қасиеттерін қарастырғанда жиі формальды жазу
Цеолиттердің физикалық қасиетінің күрделілігінен оларға нақты анықтама беру қиын.
Табиғи цеолиттердің жолақтарындағы: үлкен иондардың ролін бір және екі
Барлық таңдап алынған цеолиттерде кең саңылаулар бар, дегидратациядан
Қазіргі уақытта 30 астам табиғи цеолиттер белгілі болса да,
Зертханалық жағдайда цеолитті кристаллизациялаудың ең қарапайым жолы төмендегідей: күшті
1.3 Цеолитгік құрылымдардың классификациясы
Цеолиттер каркасты құрылымдарды алюмосиликаттардың ең үлкен тобын құрайды; әртүрлі
Цеолиттердің физикалық және химиялық қасиеттерін алғаш рет түсіндіру олардың
Цеолиттердің құрылымдарының ерекшеліктері олардың көптеген маңызды қасиеттерін түсіндіреді, оның
жоғары дәрежелі гидратация және " цеолиттік су" болуы;
дегидратирленген үлгілердегі бос көлемнің үлкен үлесі және аз тығыздықты;
көптеген дегидратирленген цеолиттердің кристалдық құрылымының тұрақтылығы, бос ішкі кристалдық
ионалмасу қасиеті;
молекулярлық размерлері диаметрмен біртекті каналдардың дегидратирленген кристалдарда болуы;
әр түрлі физикалық қасиеттері; мысалы электрөткізгіштік;
газдар және булардың адсорбциясы;
каталитикалық қасиеті;
Бұл қасиеттерді түсіну үшін және оны құрылымдарымен байланыстыруға құрылымдарының
1.4 Кристалдық цеолиттер
Цеолиттер құрамында катиондар ретінде периодтық жүйенің І және ІІ
Цеолиттердің құрамын келесі эмпирикалық формуламен бейнелейді:
М2/п О • А12О3 • х 8іО2 • у
Мұндағы, х — 2-ге тең немесе артық, өйкені А1О4
Цеолиттердің каркасында каналдар бар және катиондармен су молекуласы болатын
Жалпы жағдайда цеолиттердің структуралық формуласы осындай құрамды элементарлық ұяшыққа
Мх/Л(А102)-х(8Ю2)у]-^Н20
Мұндағы, М-n тотығу дәрежелі катион; \у - су молекуласының
Қазіргі уақытта 34 табиғи жөне 100 жақын әртүрлі синтетикалық
Таза цеолиттер түссіз, әртүрлі түсті болуы ұсақ диспергирленген темір
Рентгенография - шөгінді жыныстарда ұсақ дәнді кристалдар түрінде кездесетін
Цеолиттерді идентификациялаудың басқа жолдарыда үсынылған. Солардың бірі қүрамында ионалмасу
Цеолит қатысын ерітіндінің рН-ы 6-дан 9-ға дейін артуы бойынша
1.5 Цеолиттердегі ионалмасу реакциясы
Табиғи цеолиттердің катиондарды алмастыру қабілеті алғаш рет 100 жыл
Әртүрлі бейорганикалық алмастырғыштармен басқа типті кристалдық силикаттардың ионалмасу қасиеті,
Фелыппатиодты көптеген цеолиттер үшөлшемді каркасты структуралы, сондықтан олардың торларының
Катиондық алмасу процесінде цеолиттердің жағдайы келесі факторларга тәуелді:
1. дегиратирленген жағдайдағы катионның табиғатына, оның заряды мен размеріне;
2. температураға;
3. ерітіндідегі катионның концентрациясына;
4. ерітіндіде катаонмен ассоцирленген анионның табиғатына;
5. еріткішке (көптеген жағдайда ионалмасу судағы ерітінділерде
6. сол цеолиттің структуралық ерекшелігіне;
Цеолиттер көрсететін жеке катиондарға қатысты селективтілік басқа бейорганикалық және
Цеолитте катиондардың алмасуы оның тұрақтылығын адсорбциондьіқ сипаттамасын, селективтілігін, сонымен
Алюминиді бөлу. Алюминийді каркастан бөлгенде және протон цеолит структурасымен
Алюминийді күшті бейорганикалық қышқылдармен бөлу процесі екі стадиямен жүреді.
Алдымен сыртқы беттен алюминийдің бөлінуінен процесс структураның ішіне жылжығандағы
Егер алюминийді күшті қышқылмен бөлу бүкіл цеолитте біртекті жүрсе,
А13+ + НСІ = АІСІз + ЗН+
үш протон А13+ катионына иондық алмасуда босатылады, ең болмағанда
А13+ + Н20 - [А1(ОН)] 2+ + Н+
А13+ + Н20 = [А1(ОН)2] + + 2Н+
Шындығында, қандай немесе бұл механизмдердің қайсысы жүзеге асатыны анықталмаған.
Қышқыл мен алюминийді бөлгенде электролиттің структураға енуі ерекше роль
1.6 Ионалмасу сыйымдылығы
Цеолиттердің шекті ионалмасу сыйымдылығы олардың химиялық құрамына тәуелді: цеолиттердегі
Анықтау тек тепе-теңдігін нақты бар цеолиттердің ионалмасу сыйымдылығына эксперименталдық
материалды жеткілікті қарастыру мүмкін емес /12/.
Кесте 4.
Әртүрлі цеолиттердің ионалмасу сыйымдылығы
Цеолит SІ/А1 Сыйымдылық, м.г • экв/г
Сусыз цеолит Гидратталған цеолит
Ұн тақ 20% байланыс тырушы сы бар таблетка
лар Ұн тақ 20% байланыс тырушысы бар
Шабазит 2 5
3,9
Морденит 5 2,6
2,3
Эрионит 3 3,8
зд
Клинопти лолит 4,5 2,6
2,2
Атипті 1 7,0 5,6 5,5
X типті 1,25 6,4 5,1
Үтипті 2,0 5,0 4,0 3,7
Т типті 3,5 3,4
2,8
1.7 Ионалмасуды цеолиттерге қолдану
Радиоактивті қалдықтарды өңдеу. Қазіргі уақытта ядролық отынды өңдегенде түзілетін
Цеолиттердің өнеркәсіпте қолданылуы. Цеолиттердің қасиеті және олардың қолданылу мүмкіндігі
Осымен, қарастырылған әдебиеттерді анализдегенде, табиғи цеолиттер және оларды практикада
1.8 Табиғи цеолиттер
Цеолиттердің адсорбциондық, ионалмасу және басқа қасиеттерінің структураларын зерттеу жиі
Өкінішке орай, табиғатта цеолитттердің таралуы олардың өнеркәсіптік мәніне сәйкес
Минералдардың номенклатурасын Флейшер мен Макконел жеткілікті қарастырған. Бұл монографияның
Бұдан біраз уақытқа дейін табиғи цеолиттердің номенклатурасы толық болмады,
Табиғи цеолит анальцимнің кристалдық структурасына бірінші анализді 1930 ж.
Бүл период барысында цеолиттердің структурасын 3 типке бөледі:
көрші тетраэдрлары тең қашықтықта орналасқан үшөлшемді каркасты структуралы;
алюмокремний оттекті тетраэдрлі қабаттармен бір-бірімен әлсіз байланысқан пластикалық структуралы;
тізбекті алюмокремнийоттекті тетраэдрлер өзара әлсіз байланысқан талшықты структуралы;
Бұл классификация Бреггпен енгізілген, осы уақытқа дейін қолданылған /2/
3-ші, кестеде Брегг классификациясына сәйкес құрылған бірқатар цеолиттер келтірілген.
Кесте 3.
Табиғи цеолиттердің бұрынғы класификациясы
Цеолиттің атауы Идеализирленген құрамы Н2О
Молекуласы үшін, цеолиттің дегиратирленген ішкі көлемі, см3/л
А. Үшөлшемді каркасты струкгура.
Анальцим КаА13і2О6 • Н2О 0.089
Шабазит (Са,Ка2)А12ЗІ4012 • 6Н2О 0.29
Гмелинит (Са,Ка2)А12ЗІ4012 • 6Н2О 0.27
Гармотом (Ва,К2)А128І40І2 • 5Н20 0.18
Ливинит СаА128і3ОІо • 5Н2О 0.23
Морденит (Са,Ка2,К2)А12Зі10024 • 6.7Н2О 0.15
Б. Алюмокремний оттекті қабатпен әлсіз байланысқан пластинчаталы структура
Эпистильбит СаА128і6ОІб • 5Н2О 0.19
Гейландит СаА128і6ОІб • 5Н2О 0.21
Стильбит (Са,Ка2)А12Зі6016 • 6Н2Ө 0.22
В. Тізбекпен әлсіз байланысқан талшықтЬІ структура
Эдингтонит ВаА128і3Ою • ЗН2О 0.15
Мезолит Ш2Са2А16Зі9О3 • 8Н2О 0.15
Натролит Ка2А128і3Ою • 2Н2О 0.11
Сколецит СаА128і3Ою • ЗН2О 0.16
Томсонит (Са,Ка2) А128і2О8 • 2.5Н2О 0.16
Г. Басқа структуралы цеолиттер
Брюстерит (8г,Са,Ва)А12ЗІ6ОІб • 5Н2О 0.17
Фожазит (Са,Ка2) А128і5ОІ4 • 10Н2О 0.33
Жисмондин Са А128і2О8 • 4Н2О 0.28
Ломонтит СаА128І4ОІ2 • 4Н2О 0.17
Филлипсит (Са,К2)А128І40І2 • 4.5Н20 0.20
Бұл цеолиттердің кейбіреулері дұрыс классификацияланбаған, өйткені габиус пен структура
Қазіргі уақытта қолданылатын рентгеноструктуралық анализ кристалдардың сыртқы ұқсастығына емес,
Мұндай міндеттерді басқа көптеген минералдардың тобын зерттегенде шешу керек,
Белгілі минералог Дана минералдар мен цеолиттердің классификациясы үшін қабылданған
Винчелл "Минерал деген не?" деген сұрақты қарастырып, минералды
Шындығында, ауыспалы құрамды минералдар бар және керісінше бірдей құрамды
Рентгенострукгуралық анализ пайда болғаннан кейін цеолиттердің ескі атаулары өзінің
Көптеген цеолиттер, басқалармен салыстырғанда метастабильді, анальцим және далалық шпаттар
1.9 Табиғи цеолиттердің қасиеттері
Цеолит өзінің кристаллохимиялық құрылымына байланысты биологиялық активті, қышқылға тұрақты
Цеолитті ең алғаш 60-шы жылдары АҚШ және Жапонияда алды,
SіO2 – 71,5% Al2O3-13,1% Fe2O3-0,9%
Кеуектілігі-34%, питом салмағы-2,370 кг/куб.дм, питомның беттік қабаты-0,4130 кв.м/г, ион
1-Сурет. Цеолит кристалы
1.9 Статикалық алмасу сыйымдылығын анықтау әдісі
Бұл әдіс стандартты иониттерге қолданылады және статикалық алмасу сыйымдылығын
Әдістің негізі мынада: электролит жоқ ерітіндісімен үнемі жанасуда болатын
Толық статикалық алмасу сыйымдылығын анықтау әдісі (ТСАС)
250 мл-лік жалпақ табанды колба алып, күшті қышқылдық катионит
Егер электролит ерітіндісіне ұсақ, нашар тұнатын ионит бөлшектері өтетін
Алынған мәліметтерді өңдеу үшін күшті қышқылды катиониттер (ТСАСск) және
ТСАСк.к. (к.а.)= 100-4ŁV1/Vк(а)Ł10
ТСАСәл.к. (әл.а.)=200-8ŁV1/VкŁ10
V1-0,1 н HCl (NaOH) ерітіндісінің титрлеуге жұмсалған көлемі;
Vк(а)- катионит (анионит) көлемі, мл.
Марганецті анықтау әдісі
Реактивтер:
Mn-тің стандартты ерітіндісі. Оны дайындау үшін KMnО4-ның 2.887 г
Шарап қышқылы. 100 мл дистилденген суда 30 г шарап
Формальдоксим. Тұз қышқылды гидроксиламинді 100 мл дистильденген суда ерітіп,
Буферлі ерітінді, рН=10. Хлоридті аммиакты 54 г NH4Cl-ін 350
Концентрациясы 1 мг/мл-ге тең темірдің стандартты ерітіндісі. 3,516 г
0,1 моль/л трилон Б ерітіндісі. Гидросиламин 10% Аммиак, 1:1
Анықтау барысы:
Стаканға 100 мл анықталынатын ерітіндіден тамшуырмен 25 мл алып,үстіне
ІІ.Тарау. Эсперименттік бөлім.
2.1 Бастапқы заттардың сипаттамасы.
Химиялық және физико-химиялық анализдің тәсілі.
Зерттеу жұмысына алынған заттар:
1.H3PO4 (25%, 30%) 25% ρ - ; 35% ρ
2. Ламбилл – 8000 маркасы диірмен.
Шанханай цеолитінің химиялық құрамы.
Al3O3 – 14-15.4%
Sі2O3 –60-71.2%
P2O5 –0.012-0.1%
TіO2 –0.07-0.04%
MnO –0.067-0.14%
Fe2O3 –1.4-3.8%
CaO – 0.13-3.5%
Na2O –0.61-3.2%
H2O –0-2.2%
Цеолиттің ион алмастырғыш қасиетін анықтау үшін мынадай реактивтер қолданылды:
MnSO4x H2O
Алынған қосылыстардың фазалық құрамын мыс сәуле шашушыны қолданып ДРОН
2.2 Жұмыстың орындалу барысы.
Аталған эксперименттік жұмысты жүргізу барысында цеолит үлгілерін ұнтақтау үшін
Ең алдымен ламбилл-8000 маркалы диірменге цеолиттің 200 (меш)елкезекен өткізілген
Модификацияланған цеолиттің сорбциялық қасиеттерін статикалық жағдайда зерттеу.
Модификацияланған цеолит Mn(ІІ) иондарының сорбциялануы статикалық жағдайда бөлме температурасында
Фосфор қышқылымен модификацияланған цеолитке Mn(ІІ) иондарының жанасу уақытына
Ссің %
1 - сурет
1-суретте 3000С-та механо-химиялық өңделіп модификацияланған цеолитке Mn(ІІ) иондараның жанасу
Бұл тәуелділіктер бойынша 3000С температурадағы модификацияланған цеолитке Mn2+ иондарының
Мұнда фофсфор қышқылымен модификацияланған цеолитке Mn2+ иондарының сорбциялануы
Қ:С фазалардың 1:100, 1:200, 1:300 қатынастарында жүргізілді.
10г қатты фазалық, сорбентке Mn2+ иондарының Қ:С қатынасына байланысты
Фосфор қышқылымен модификацияланған цеолитке марганец(ІІ) иондарының Қатты: Сұйық
Ссің %
Қ:С
2-сурет
Бұл тәуелділік бойынша Mn2+ иондарының 3000С температурада модификацияланған цеолитке
Фосфор қышқылымен модификацияланған цеолитке Mn2+ иондарының сіңірілуі Mn2+ сульфаты
Фосфор қышқылымен модификацияланған цеолитке марганец (ІІ) иондарының концентрацияға байланысты
Ссің%
3 - сурет
Бұл суреттен Mn2+ сульфаты ерітіндісінің концентрациялары артқан сайын 3000С
Осы үш тәуелділікті қорыта кететін болсақ, мұндағы барлық тәуелділік
Мұнда тағы да, салыстыра кететін болсақ Mn2+ “табиғи цеолиттерді
Фосфор қышқылымен модификацияланған және фосфор қышқылымен механо-химиялық модификацияланған цеолиттердің
Ссің%
4- сурет
Фосфор қышқылымен модификацияланған және механо-химиялық өңделіп модификацияланған цеолитке Mn2+
1-ші және 2-ші қисықтан көріп тұрғанымыздай мұндағы 1-ші қисық
2-ші қисықта Mn2+ ионының сіңірілуі кинетикасының жоғары болуына себепші
Цеолитті қышқылмен өңдеген кезде ол кристалдық тордың аздап бұзылуымен
Біздің болжауымыз бойынша сүзіндіде марганец Mn2+ иондарының азаюы келесі
Al3+қатты фаза + Mn2+еріт → Al3+еріт + Mn2+қатты
Алмасудың мұндай формасы сазда орын алады. бұған иондардың кристало-химиялық
Аналогиялық түрде, Al3+- мен бірге келесі өзгерістер өтеді:
1.
Al……O + O……...Mn → H3O+ + Al-O-Mn
H
Беттік топтар арасында әрекеттесу жүруі мүмкін:
2.
Al-OH + O……...Mn → H2O + Al-O-Mn
H
Көрсетілген процесс алюминиидің гидроксокомплекстерінің түзілу реакциясына жатуы мүмкін:
Al(OH)3 + H2O → Al(OH)4 + H+
Бұл ерітінділері рН шамсының өзгеруіне әкеледі. Олай болса, Al2(SO4)3-MnSO4
2.3 Нәтижелерді талқылау
Сонымен, алдынғы бөлімдерден цеолиттерді фосфор қышқылымен модификациялауға және бұл
РФА нәтижелері ДРОН – 3М қолдарғысының көмегімен С—анодымен түсіндірді.
10- кестеде бастапқы цеолиттің РФА нәтижелері келтірілген. Бұл кестеден
Бастапқы цеолиттің қабат аралық қашықтықтары
10-кесте
Фазалық құрамы қабатаралық қашықтықтары d,нм
SіO2 4.22; 2.43; 1.52
Клиноптилолит 8.43; 4.06; 2.098
Ломонтит 9.40; 4.21
Дала шпаты 4.17; 3.18; 2.88
11-кестеде фосфор қышқылымен модификацияланған цеолиттік РФА нәтижелерінің қабатаралық қашықтықтары
11-кесте
Фазалық құрамы қабатаралық қашықтықтары d,нм
SіO2 8.83; 8.98; 9.01
Клиноптилолит 3.948; 3.965; 3.970
Ломонтит 3.311; 3.335; 3.345
Дала шпаты 3.172; 3.183; 3.191
Жаңа фаза 1.815; 1.879; 1.823
Кестеден байқағанымыз фосфор қышқылының көлемі артқан сайын қабатаралық қашықтықтары
2.4 Қышқылды декатиондау және деалюминдеу
Жоғары кремнийлі цеолиттерді қышқылды декатиондау мен деалюминдеу туралы сұрақтарға
Катиондарды гидроксоний иондарымен алмастыру ең бірінші морденит пен клиноптилонитта
Ион алмасу
Мх[(AlO2)х-(SіO2)n-х]х-+ (Н2О + Н+) (> (Н3О+)х[(AlO2)х(SіO2)n-х]х- +хМ+
[(AlOOH)х0(SіO2)n-х]0 + хН2О
гидроксилді форма
Деалюминдеу
[(AlOOH)х(SіO2)n-х]0 + 3хН+ (( [(Н4О2)х(SіO2)n-х]0 + Al3+
гидроксильді форма
Осы көрсетілген жоғары кремнийлі цеолиттердің қышқылды декатиондаудың схематикалық реакцияларындағы
Қорытынды
3000С температурасында Шанқанай цеолитінің фосфор қышқылымен механо-химиялық модификациясы жұргізілді;
Mn2+ иондарын статистикалық жағдайда модифицирленген цеолитпен мынандай қатынастарда: τ
Mn2+ иондарының модифицирленген цеолитпен сорбциясының оптималды жағдайлары анықталды: -щшгө-
Модифицирленген цеолиттің сорбциялық эффективтілігі цеолит ерітіндісіндегі Аl3+-пен Мn2+ иондары
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Паулинг Л. Природа химической связи, Госхимиздат. -М- Л..,1947.
2. Д. Брек., Цеолитовые молекулярные сита, пер. с англ.,-М..Мир,1976.
3. Дж. Рабо., Химия цеолитов и катализ на цеолитах,
4. Р.Баррер., Гидротерминальная химия цеолитов, пер, с англ.,-М..Мир, 19756.
5. В. Эйвель, Физическая химия силикатов, Изд. Иностранной литиратуры.,-М.,
6. Топчиева К.В., Хо Ши Тхоанг Кинетика и катализ,
7. С.М.Романова, З.С.Мусапирова, С.С.Крученко, Сорбция ионов марганец(ІІ) гидроксидами железа
7. Материалы из интернета ‘’Описание цеолита и его свойства’’,
8. Жданов С.П., Егоров Е.Н. Химия цеолитов. Л..Наука,1968.б.158.
9. Зайцев Б.Г., Кулаков С.И., Челищев Н.Ф. и др.
10.Дэна Д.Ж., Дэна Э.С., Палач У., Берман Г., Система
11.Murata K.J, Amer. Mіneral.,28,545.
12.Материалы из интернета ‘’Варьирование адсорбционных свойств цеолитов’’.
13. Челищев Н.Ф. ‘’Ионнобменные свойства природного морденита’’. Докл.
14. Толмачев А.М., Никашина В.А., Челишев Н.Ф., Ионнообменные свойства
15. Челищев Н.Ф. Ионнообменные своства минералов. М., Наука. 1973,
16. Челищев Н.Ф. О различной подвижности атомов в минералах
17. Челищев Н.Ф. Челищева Р.В. Использование природных цеолитов// Вестник.
18. Кокотов Ю.А., Пасечник В.А. Равновесие и кинетика ионного
19. Рачинский В.В. Салдадзе К.М. Теория и практика ионного
20. Fyle. W.S., Turner F.J., Verhooge J., Geol. Soc.
21. Murray J., Renard A.F., Deep Sea Deposіtys. Scіentіfіc
22. Banattі E.,Trans. New York, Arad. Scі., 75, 938(1963).
23. Hay R.L., Zeeolіtes and Zeolіtіc Reactіons іn
24. Shepard A.A. Molecular Sіeve Zeolіtes, Advan. Chem, Ser.,
25. Адолашвили М.Г., Гиголашвили Н.Г.// Синтез цеолитов сразнозарядными
26. Онищенко А.Д., Турутина Н.В., Ильин В.Г. //
27. Мирсалимов А.М., Муминов С.З., Арипов Э.А.
28. Ещенко Л.С., Продан И.В., // Журн. Неорг. Химии
29. Сендеров Э.Э., Хитаров Н.И. //Цеолиты , их синтез
30. Толмачев А.М. Исследование цеолитов как селективных ионнообменников для
31. Дубинин М.Н., Ложкова И.С.Осбенности адсорбционных своств клиноптилолита. Клиноптилолит.
32. Известия НАН .РК. Сер. Хим.2003.
33. Бабушкин А.А., Бажулин П.А., Королев Ф.А.и др. Методы
34. ЦициившивилиГ.В., АндроникашвилиТ.Г., Киров Г.Н., Филизова Л.Д. Природные цеолиты.
35. Материалы из интернета,2003.
36. Химия и химическая технология .2002 .Т45.
37. Жұбанов К.А., Бабусинко Р.М., Тимофеева В.Ф., Солохина М.Н.//Изв.МОН
38. Химия и химическая технология. 2000 .Т .46.
39. Мирский Я.В., Пирожков В.В. Адсрбенты, и их получения,
40. Қуанышева Г.С., Балғышева Б.Д.,Тургамбаева А.А.’’Табиғи цеолиттерді модификациялау жағдайларын
41. Курбангалиева Г.В., Кудереева Л., Сарсекова А., Нурабаева Р.К.,
ҚОСЫМШАЛАР
2
56
Ионалмасу хроматографиясы
Электролиз процесінің сипаттамасы
Ионалмастырғыш және оған туыстас полимер материалдар өндіру технологиясы, қасиеттері және қолданылуы
Табиғи цеолиттердің қасиеттері
Табиғи және белсендірілген цеолиттің физико-химиялық қасиеттерін зерттеу
Қатты металдардың (Pb2+, Hg+, Hg2+, Cd2+) ағаш сорбенттеріндегі сорбциясы
Адсорбция процесі
Кокжиек ауданындағы қазандықтың жылумен қамдау жүйелері
Экстракциялық фосфор қышқылының тазалау әдістері
Иондардың табиғи судағы мөлшері. Судың кермектілігі