Жергілікті бюджет
ЖОСПАР
КIРIСПЕ 3
I ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЭКОНОМИКАНЫ АЙМАҚТЫҚ РЕТТЕУДIҢ
1.1 “АЙМАҚ” ТҮСIНIГI ЖӘНЕ ОНЫҢ МӘНI 5
1.2 АЙМАҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ БАСҚАРУДЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРI МЕН ӘДIСТЕРI 10
1.3 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АЙМАҚТАРДЫҢ ДАМУЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПОТЕНЦИАЛЫН БАҒАЛАУ 16
II АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУ ЕРЕКШЕЛIКТЕРI 25
2.1 АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ 25
2.2 АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН КӨТЕРУГЕ АРНАЛҒАН СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖОСПАРЛАР
2.3 АЙМАҚ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН МӘСЕЛЕЛЕРІ 40
III АЙМАҚТАҒЫ ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУДI ЖЕТIЛДIРУ 48
3.1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЙМАҚТАРЫНДАҒЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСIН ЖЕТIЛДIРУ ЖОЛДАРЫ 48
3.2 АЙМАҚТЫҚ ДАМУДЫҢ НЕГIЗГI БАСЫМДЫЛЫҚТЫ БАҒЫТТАРЫН АНЫҚТАУ 52
ҚОРЫТЫНДЫ 58
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI 61
КIРIСПЕ
Радикалды эканомикалық реформаларды ғылыми негіздеу үшін рыноктық қатынастың дамуы
Қазіргі кезде негізгі шауашылық қызмет аймақтарда жүзеге асырылады. Оларға
Қазақстанның әрбір аймағы өзіне тән табиғи ресурстарға, олардың қалыптасу
Аймақ эканомикалық мазмұны рационалды, ғылыми негіздерден саясат пен
Аймақтық эканомиканың дамуын мемлекеттік реттеу қазіргі кездегі тез арада
Жұмыстың мақсаты – аймақтардың әлеуметтік-эканомикалық дамуы ерекшеліктерін ескере, мемлекеттік
ең алдымен аймақ түсінігінің мәнін ашып, Қазақстан Республикасындағы
аймақтарды басқару әдістерін, қызметтерін, ерекшеліктерін анықтап, мемлекеттік реттеуді жүзеге
Қазақстан Республикасындағы аймақтардың дамуын бағалап, эканомикалық потенциялын көтеру
Алматы қаласының дербес аймақ ретінде дамуына сипаттама беріп, эканомикалық
Қазақстан Республикасындағы аймақтарды басқарудың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтап, басқару
Бұл мәселені қарастыру аймақ эканомикасы, оны басқару туралы білімді
Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімі
Жұмыстың бірінші бөлімінде Қазақстан республикасындағы эканомиканы аймақтық реттеудің теоретикалық
Екінші бөлімде аймақтық эканомиканы мемлекеттік реттеудің тәжірибе жүзінде асырылуы
Үшінші бөлімде аймақтардағы мемлекеттік реттеуді жетілдіру мәселері қамтылған. Бөлім
I ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЭКОНОМИКАНЫ АЙМАҚТЫҚ РЕТТЕУДIҢ ТЕОРЕТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
1.1 “АЙМАҚ” ТҮСIНIГI ЖӘНЕ ОНЫҢ МӘНI
“Аймақ” түсінігі экономикалық және саяси практикаға толығымен енді. Арнайы
Экономикалық географиалық бағытты қолдаушы ғалымдар аймақ деп бірдей немесе
Алампаев П.М. “Аймақ – бұл бүтін территория, елдің халық
Жоғарыда аталып кеткен бағыттардың барлығы бірін бірі толықтырылады. Әрбір
Сонымен қатар аймақтық зерттеулерде геожүйелік бағыт қолданылады. Ол бір-бірімен
Аймақтық экономика - экономикалық білімінің маңызды салаларының бірі /1/.
Аймақтық экономикалық пәні - өндіріс күштерінің әлеуметтік және экономикалық
Қазақстанның әрбір аймағы өзіне тән табиғи ресурстарға, олардың қалыптасу
Аймақтық экономика білімнің ғылыми облысы ретінде территориялық аспектідегі өндіріс
Аймақтық экономика елдің және оның аймақтарының табиғи – ресурстық
Қазақстанның аймақтарының әлеуметтік-экономикалықдаму деңгейлеріндегі айырмашылықтар әлемнің кез-келген еліне тән
Қалыптасқан жағдайда аймақтар дағдарыстан шығудың жеке жолын таңдады. Басқарудың
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының эканомикада болып жатқан қайта құру
Терең экономикалық құлдыраумен сәйкес келген рынокты қайта құруды бұрыңғы
Жалпы аймақтық өнім (ЖАӨ), халықтың жан басына шаққандағы орташа
Төмен деңгейдегі дамуы бар аймақ тобына Ақмола (3,6%), Солтүстік
Мемлекеттің аймақтық саясаты аймақтардың әр-түрлі типіндегі ерекшеліктерін ескере әр
Табыстың орташа республикалық деңгейінен асатын жан басына шаққандағы табысы
Табыстың орташа республикалық деңгейіне жақын табысы бар аймақтар (Атырау,
Жан басына шаққандағы орта табыстың ең төмен деңгейіне тән
Аймақтарды мамандану принципі бойынша бөлуге болады. Оған сай оларды
Стратегиялық сиппатағы минералды ресурстардың уникалды заностары және әлемдік
Жоғары технологиялық ғылыми сиымдылықты өндірісті оның ішінде негізінен өзін
Мемлекеттік азық-түлік қорын калыптастырудағы алдынғы орындағы агро-өнеркәсіптік кешенді аймақтар.
Өте нашар табиғи-климаттық, әлеуметтік экономикалық және техника-технологиялық жағдайы шаруашылықиың
Сонымен, аймақтық экономика - бұл елдің территорисындағы және оның
1.2 АЙМАҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ БАСҚАРУДЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРI МЕН ӘДIСТЕРI
Аймақ экономикасын дамыту мақсаты тек әлеуметтік бағытталған емес, мемлекеттік
Қазақстан экономикасын рыноктық реформалармен байланысты жалпы халық шаруашылық
Қазіргі кезде аймақтық деңгейде басқарудың қызметтері мен әдістері экономикалық,
Мақсаттар және тапсырмалар жүйесі көз қарасына қарайтын болсақ, аймақтық
Қазіргі уақытта әрбір аймақ рынокқа кірудің әр түрлі стартты
Аймақтық дамудың маңызды тапсырмалардың бірі жеке аймақтардағы халық өмірі
Барлық аймақтар үшін жалпы аймақтар тапсырмалар-бұл экономиканың құрылымын реформалау,
Аймақтық экономика өзінінің зерттеулерінде ғылыми әдістерінің кешенін қолданады. Оның
Аймақтық баланстарды құру үшін камералды әдістер қолданған үлкен жобалы
Аймақтық экономикада зерттеудің ерекше әдісі картографиалық әдіс болып табылады.
Жүйелік талдау – бұл мәселені шаруашылық құрылымын және ішкі
Өндіріс күштерінің қозғалысы және аймақтың шаруашылық даму мәселелері күрделеніп
Территориялық экономикалық процестерді экономика – математикалық модельдеудің негізгі бағыттарын
1) елдің экономикалық дамуындағы территорилық пропорцияларды модельдеу;
шаруашылық салалары бойынша жылжуды модельдеу;
аймақтың шаруашылық етуші кезеңдерін қалыптастыруды модельдеу.
Экономика - математикалық модельдер мен компьютерлерді қолдану еңбек пен
Математикалық аппараттардың терең өнделуіне қарамастан, ұзақ мерзімді салдардан ескерілмей
Мемлекеттік реттеудің құралдарының жиынтығы келесі негізгі элементтерді қамтиды:
Эканомикалық болжау – экономиканың болашақ және онымен байланысты сфералар
Индикативті жоспар әзірлеу – елдің барлық шаруашылық кешенінің дамуын
Шаруашылық етуші субьектілердің белгілі бір боды бойынша адрестік жомпар
Шаруашылық етуші объектілерге жанама әсер етуді құрамдарын қолдану.
Елдің әлеуметтік – экономикалық даму басымдылықты тапсырмаларын шешу
Экономикалық болжау - әлеуметтік экономикалық даму стратегиясының және тактикасын
Экономикалық дамуды болжау – бұл барлық экономиканаң
Бағдарламаларды әзірлеу және жүзеге асырудың қағидалары:
Мақсатты бағытталғандығы, яғни алдын ала бекітілген және
Жүйелік – мақсатқа тиімді жету үшін қажетті өз ара
Ресурстармен қамтамасыз етілуі – алдын ала белгіленген
Басымдылық – бағдарламаларды әзірдеу және жүзеге асыру кезінде мәселенің
Экономикалық кызметті жүзеге асыруды үнемі сұраныс пен ұсыныстың тепе
Рыноктық жағдайда аймақтандырудың ролі және кызметі халықтың
институционалды қызметтер – бір жағынан экономикалық дербестікті, екінші
экономикалық қызметтері елдің экономикалық қаупсіздігін қамтамасыз етуге,
әлеуметтік қызметтері халыққа әлеуметтік даму, аймаққа экономикалық
экономикалық қызметтері халықтың дұрыс өмір сүруін қамтамасыз
Аймақтық экономиканы дамытуды тездетуге бағытталған құралдарды екі
Сыртқы инвестициалар – экзогенді көз.
Ішкі инвестициалар - эндогенді көз эндогенді дамытуды ынталандыру
Қазір бар технология менен өндірісті ұйымдастырудың атақты
тікелей мемлекеттік реттеу;
қызмет секторын ынталандыру;
шағын және орта кәсіпкерлікті кушейту;
арнайы зоналар құру;
Тікелей мемлекеттік реттеу әдістері мемлекеттік меншікке негізделеді, қазіргі уақытта
Секторлық ынталандыру құрылымдылық және өнер кәсіптік саясаттың
Қазіргі күні Қазақстандағы және басқа елдердегі шағын бизнес ұлттық
Шағын және орта бизнесті аймақтық экономикалық асясат шегінде
Аймақтардың әлеуметтік экономикалық дамуына мемлекеттің реттеуші әсері
Аймақтық саясатты жүзеге асырудың экономикалық механизмі аймақтық ерекшелігін,
Минералды ресурстардың стратегиалық маңызды түрде
Елдің азық – түлік қорын қалыптастыратын
Экономикалық нашар және артта қалған
Республикалық билік ең алдымен аймақтық
Экономиканы реформалаудың нақты мақсатының
Ол үшін Республикалық, аймақтық және
1.3 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АЙМАҚТАРДЫҢ ДАМУЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПОТЕНЦИАЛЫН БАҒАЛАУ
Әр түрлі аймақтардың әлеуметтік экономикалық
Аймақтық диагностиканың қажеттігі ең алдымен
Аймақтық дамуды басқару мәселелері тек дамушы
Олардың ойынша, аймақтық әлеуметтік - экономикалық
Таңданған көрсеткіштердің көбісі әттүрлі түрдей
Жалпы экономикалық көрсеткіштер, яғни аймақтың
Өндірістік көрсеткіштер – көрсеткіштердің берілген тобы
Экономикалық инфрақұрылым көрсеткіштері аймақтағы трансорттық
Жоғарыда көрсетілген әдістеме аймақтың даму
Берілген көрсеткіштерді өте кіші сан
Бірақ отандық экономикалық спецификасын және
Сәйкесінше, аймақтың дамуының эканомикалық потенциалын есептеу әдістемесіне де өзгертулер
Қазақстанның облыстарының дамуының эканомикалық потенциялын есептеу бастапқы статистикалық
Даму потенциялының орташа көрсеткіші бойынша Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Атырау
Екiншi нұсқа бойынша аймақтардың дамуының экономикалық патенциалының
Сонымен аймақтық дамудың эканомикалық интегралды көрсеткіші бойынша сол облыстар,
Жеке алынған областардың дамуының экономикалық
жасауға мүмкіндік береді: Мысалы, Атырау
Тәжірибеде мұндай әістемені қолдану Республиканың
Соңғы жылдары аймақтық экономиканың мәні
Қазақстанның аймақтық әлеуметтік экономикалық
Тәуелсіз Казақстанның экономикасындағы рынок қатынастардың
Статистика мәліметі бойынша, аймақтық
Ауылдарда экономикаоық бедсенді халықтың деңгейі
Қазақстанның аймақтары экономикалық өрлеуге бағытталуы
Экономикадағы басты мақсат- барлық әлеуметтік және
Әрбір аймақтың эокномикалық потенциалын көтеру
Институционалды себептер:
- бағдарламалардың, оны орындаушылардың, маниторинг
бағдарламаларды жүзеге асыруды ұйымдастырушылық қамтамасыз
бағдарламалардың ведомствовалық жалпылығы.
Бағдарламаларды конкурсты таңдадың жоқтығы.
2. Ғылыми себептер - жүйелі
3.Қаржылық себептер - қаржылық эокномикалық
4.Кадрлік себептер – бағдарламаларды әзірлеу оны
5. Ақпараттық себептер - бағдарламаны жүзеге
Қалыптасқан жағдай аймақтық бағдарламалау мен
Аймақтарды дағдарыстан шығару және оларды
Аймақтық инвестиция рыногі капитал рыногінің
Областардың экономикалық потенциалын ары-қарай көтеру
Аймақтағы инвестициалық жағдайды сипаттау
Кесте 1 Алматы қаласының дамуының негізгі экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер
1998
1999
2000
Экономикалық индакаторлар
Жалпы аймақтық өнім 251,249 320,59 375,8
Өнеркәсіп өнімінің көлемі 57,8 63,9 69,57
105,9 105,2 125,2
Қаржының барлық көзі есебінен инвестициялау алдынғы жылға % қатынасы
139,33
104,93
100,2
Жалпы транспортталған жүк тасымалдау алдынғы жылға % қатынасы 1350,2
70,0 121,5 173,0
Бөлшек товар айналымы млрд. Теңге, алдынғы жылға % қатынасы
143,1 114,3
Экспорт көлемі, млрд. теңге 212,03 243,69 701,3
Импорт көлемі, млрд. теңге
529,2 392,66 1120,3
Аталып кеткен аймақтарда инвестиция көлемінде
Аймақтардың экономикасын инвестициалау сферасындағы
Мұндай жағдай аймақтардың экономикалық
II АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУ ЕРЕКШЕЛIКТЕРI
2.1 АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
Бүгінгі таңда Алматы Қазақстандағы ғана
Астана қаласына астана ауыстырумен басқарудың
Біздің қалаға ерекше мәртебе
Сурет 4
Қала территорисында 170 ірі және
“ АХБК – ОЗАТ ” (хлабчатобумажный маталарды
Қала экономикасында кейбір тұрақтанулар, сонымен
Сурет 5
Алматы күшті құрылыс кешеніне,
Алматы қаласы ірі өеркәсіптік, қаржылық,
Жоспарланған бюджет 10,6 процентке орындалды, оның iшiнде республикалық
Мемлекеттік меншікті жекешелендіру және қайта
Кәсіпкерліктің дамуына өндірістік инфроқұрлымының дамымағаны,
1998 –2000 жж. мемлекеттік меншік объектілерін жекешелендіруден бюджетке түсімдер.
Сурет 6
Өнер кәсіптік секторлар өндіріс көлемін
Төлеу қабілеттілігі жоқ кәсіп орындарды
2000 жылдың басынан билік етуші
Кәсіпкерлерге жекешелендірушілік көмек түрінде 2001
Өнеркәсіпте, саудада, кызмет көсету және
Кәсіпкерлікті дамытудағы негізгі мәселе шағын
Аймақта жыл сайын еңбекке жарамды
Квота және мемлекеттік тапсырыс есебінен
2 мыңға жуық жұмыссыздар
Шетел жұмысшы күшін тартуға рұқсат
2000 және 2002 ж. салалар бойынша жұмыс орындарының ашылуы
1 квартал – құрылыс және коммуникация шаруашылық сферасы;
2 квартал – басқа салалар (транспорт, денсаулық сақтау, білім);
3 квартал – шағын бизнес сферасы (сауда, магазин, ресторан);
4 квартал – ірі және орта кәсіпорындары;
5 картал – шағын кәсіпорындар.
Сурет 7
Жоғарыда айтылып кеткендей, Алматы қаласының эканомикалық жағдайын көтеруде қала
2.2 АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН КӨТЕРУГЕ АРНАЛҒАН СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖОСПАРЛАР
Алматы қаласы әкім аппараты жыл сайын аймақтың эканомикасының тұрақты
2010 жылға дейінгі қаланының дамуының стратегиялық жоспары қаланың әлеуметтік
Өнеркәсіптік – технологиялық саясатты қарыстыратын болсақ, ол негізінен екі
Алматы қаласы өнеркәсіп инфроқұрылымы дамыған қалалар қатарына жатады. Оның
Өнеркәсіп өндірісі құрылымында өндеуші өнеркәсіп үлесіне шығарылатын өнімнің 89%
Өнеркәсіптегі негізгі құралдардын құны тозуын ескергенде 48819 млн. теңге
таукен өнеркәсібі – 1682 млн теңге;
өңдеу өнеркәсібі – 36380 млн. теңге;
электроэнергия, газ және су өндірісі мен бөлу – 10757
Соңғы жылдары кәсіплорындардың қаржылық жағдайының салыстырмалы түрде жақсаруы, оларға
Қаланың өнеркәсіптік потенциалы толығымен пайдаланып жатқан жоқ. Қуаттылықты жеткіліксіз
Соңғы бірнеше жылда қалада шаған кәсіпкерлікті дамыту бойынша интенсивті
Қала экономикасында жалпы 24 мыңнан астам шағын кәсіпорын жұмыс
Жеткен нәтижелермен қатар шағын кәсiпкерліктің дамуына кедергі болатын мәселелер
Соңғы жылдары кәсіпорындарды кедендік және салықтық жеңілдіктер беру, басымдылықты
Төменде қалада өндірілетін өнімнің 1/3 бөлігі келетін қала кәсіпорындарының
Қаланың iрi кәсiпорындары
Кесте 2
Кәсіпорындар 2001 ж. өндіріс көлемі өсу темпі (%)
2001/2000 2005/2002 2010/2002
Барлығы қала бойынша, млн. Теңге 100795 122,9 133,1 154
Машина менжабдық өндірісі
“АЗТМ” ААҚ
“Бекламит” ААҚ БК
814
631
123,4
125,1
115
135
130
150
Транспоттық құралдар өндірісі
“Ырысты-АЭВРЗ” ААҚ
“Алматы вагон депосы”
1468
1398
189
-
115
106
135
122
Газ, су, электро энергиясы мен бу өндірісі мен бөлу
“АПК” ЖАҚ
“Алматы теплокоммуэнерго” ААҚ
3773
1510
96,6
95,1
110
103
120
116
Металдық дайын өнім өндірісі
“Латон” ЖШС
“Кастинг” ЖШС
1171
2410
61,4
540,4
111
120
120
145
Метелдық емес минералды өнім өндірісі
“Асфольтобетон” АООТ
1560
244,9
120
140
Химиялық өнеркәсіп
“Үркер-косметик” ЖШС
560
97,6
105
150
Жеңіл өнеркәсіп
“АХБК текстильді компаниясы”
537
147,1
130
140
Тамақ өнеркәсібі
“Маргарин заводы”
“Алматы шай” ЖШС
“Беккер и К” БК
3589
1145
1298
205,1
103,6
109,6
120
107
118
135
125
125
“Рахат” ААҚ
пивзавод №1 4234
1030 114,8
105,4 118
126 125
140
Жылдың басынан бастап 43 жаңа кәсіпорын ашылды, 100-ге жуқ
Өнеркәсіп секторының жағдайының SWOT – талдау бойынша өзіне тән
күшті өндірістік потенциалға ие;
меншік қатынастары реформаланған, рыноктың және субъектілері қалыптасқан;
өнеркәсіпті, кәсіпкерлікті және инновациялық дамытудың қалалық бағдарламаларының болуы;
өндірістік қорлады жаңарту процесстері белсендірілген;
шетел портнерлары мен бірікен өндірістіңі болуы;
шағын кәсіпкерліктік интенсивті дамуы;
кәсіпкерлікті қолдаудың жаңа формаларын құру, кәсіпкерліктің іскерлік белсенділігін өсіру,
Әлсіз жақтары:
физикалық тозған және моральды ескірген өндірістер мен технологиялардыңм жоғарғы
кооперациялық байланыстардың жеткіліксіз түрде дамымағандығы;
өнеркәсіп секторын ғылыми технологиялық және қаржылық сферамен әлсіз байланысы;
қаржы ресурстарының қымбаттығы және өндіріс қорларының жеткіліксіз қамтамасыз етілуі.
Мүмкіндіктері:
импортты кеңейту және экспортқа бағытталған кәсіпорындарды дамыту;
“Өсу нүктелерін” құру;
жұмыс істелмейтін өндірістік қорларды пайдалану арқылы орта және шағын
кооперацияны дамыту және интергациялау;
несиелеуді жетілдіру және шағын бизнестің инфроқұрылымын дамыту.
Қатарлер:
қаржы құралдардың тапшылығына байланысты ғылымдарды қаржыландырудың төмендеуі;
мемлекеттік өнеркәсіп саясатының нақты болмауы;
несие ресурстардың жеткілікті түрде ашық еместігі;
кәсіпкерліктің дамуының кейбір механизмдерінің жетілмегендігіне байланысты дұрыс дамылмады.
Стратегиялық жоспарлардың мақсаттарына жету үшін әрбір саланы жеке қарастырып,
1. Экспортқа бағытталған салалар. Қаланың өнеркәсібінің қалыптасқан жағдайы мен
Экспортқа бағытталған блокты қалыптастыру кезінде мультипликативті әсер алу мақсатында
Бұл бағдарламаға сәйкес басымдылықты дамуға қысқа мерзімде барлық жетістіктерді
Қалыптасушы экспортты блок.
Химиялық өнеркәсіпте басымдылықты дамытуға “уркер косметик”компаниясы негізінде косметикалық өнімін
Қысқа уақыт ішінде жоғары сапалы медициналық препараттар өндіріс салада
Ішкі рыноққа бағытталған салалар. өнеркәсіптің негізгі өңдеуші сала құрайды.
Жоғары бәсекелі блок. Бүгінгі күні тамақ өнеркәсібін эканомикалық жақсы
Орташа бәсекелі блок.
а) машина жасау. Машина жасау кешені өзінің мамандануын сақтап
Өндірісті ұйымдастыру және импортты толық шектеу
Өзінің жеке авто және электротраспорттық құралдарының өзіндік негізін дамыту;
Халық шаруашылығы үшін өзінің жеке теледидарлық, компьютерлік, есептеуші аппаратурасы
б) Құрылыс материалдарының өнеркәсібі. Бұл саланың кәсіпорындарының болашақта дамуы
Төмен бәсекелі блок.
Бұл блокқа жеңіл өнеркәсібі жатады. Жеңіл өнеркәсіпте жағдай күрделі,
Кәсіпорындардың негізгі тапсырмалары ішкі рыногты халықтың сұранысын ескере жеңіл
Салыстырмалы тез коммерциялизацияуға қабілеті жоғары технологиялық сала мен өндіріс
Берілген сала тобына ақпараттық технология облысындағы барлық бағыттар жатады.
Өнеркәсіпті, шағын бизнесті дамыту, экономикалық қызметтің барлық сфераларына жаңа
Бұл кезеңге өнеркәсіп өндірісінің құрылымы өзгереді. Басымдылықты дамуға жоғары
Алматы қаласы мемлекеттік бюджеті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.
Жалпы 2001 жылы ортақ бюджетке Алматы қаласынан 127 млрд.
өнеркәсіп – 11,3%
құрылыс – 6,7%
сауда – 11,8%
Бюджетке түсмдер шағын кәсіпкерлер есебінен өсуде. Кәсіпкерлік сферасына түсетін
Сурет 8
Қазіргі уақытта салықтық жүй өте күшті орталықтанғанымен сипаталанады. Биліктің
Бүгінгі таңда жүргізіліп жатқан бюджеттік саясат аймақ инициативасын дамытуға
Алматы қаласының даму мүмкіншіліктері мен перспективаларын ескере, экономикалық салық
тамақ өнеркәсібі;
машина жасау;
химиялық өнеркәсіп;
ақпараттық технология;
қызмет көрсету сферасы.
Салықпен төлемдерді жинауды өсіруде аймақтарды ынталандыру мақсатында биліктің жергілікті
Республикалық деңгейде бюджеттік орталықтандыруды аяқтау қажет. Оның негізгі принципы
Алматы қаласының жергілікті бюджетінің табыс бөлігінде аймақтық ерекшелікті ескере
Алматы қаласы бойынаш салық жинау көлемі 2005 жылдың аяғына
Өндірісті дамыту бойынша 2003 жылы мемлекет тарапына келесі мәселелерді
кәсіпорындардың қаржылық жағдайын жақсарту;
импортты кеңейту бағдарламасына қала кәсіпорындарын дамыту;
ИСО 9000, 9001 сапа жуйесіне иену бойынша белсенді жұмыс
51 кәсіпорында жаңа өнім түрін шығаруды игеру.
ЗО кәсіпорында өндіріс көлемін кеңейту;
сегіз жаңа өндіріс ашу /25/ .
2003 жылға кәсіпкерлікті қолдау сферасында әрекет ету жоспарының қазіргі
кәсіпкеллікті қолдаудың қаржылық – несие және инвестициялық механизмін дамыту
халықты жұмыспен қамту, жаңа жұмыс орындарын ашу;
инновациялық кәсіпкерліктің дамуы;
шағын кәсіпкерлік субъектілерін заңдату;
табиғи монополия субъектілердің қызметін реттеу;
бәсекені дамытуға мемлекеттік қолдау және ықпал ету;
шағын бизнесті қолдау мәселелеріне қатысты мемлекеттік органдардың жұмысының анықтылығына
Алматы қаласының ары қарай дамуы мен оның мәдени
Мақсаты – қаланың ерекше мәртибесіне сай, яғни республикилық мәні
Тапсырмалары:
қала экономикасының және оның перспективасының функционалды салалық құрылымын мақсатты
қаланың өмір деңгейін тұрақты және нормальды қамтамасыз ету үшін
Алматының ерекше мәртибесіне тән жаңа инфроқұрылым құру;
кедейлік масштабын азайту;
жұмыссыздық деңгейін төмендету;
әлем елдерімен тығыз қатынастар жүргізу;
туризмді дамыту бойынша ұйымдастырушылық және құқықтық шаралар кешенін әзірлеу;
мемлкеттік активтерді басқару тиімділігін көтеру;
экологиялық жағдайдын жақсаруы;
Алматы қаласының имиджін қолдау.
Жүзеге асыру кезеңдері: бірінші кезең – 2003-2005 ж., екінші
Мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру үшін Республиканың және жергілікті бюджеттің,
Бағдарламаны жүзеге асыру қаланың қаржылық өндірістік, кадрлық, ғылыми, мәдени
Инвестициялық процесстерді белсендіру үшін мемлекеттік ресурстарды, кәсіпорындрдың жеке айналым
2.3 АЙМАҚ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН МӘСЕЛЕЛЕРІ
Алматы қаласына инвестицияның ресурстарының республикалық көлемінің 10% жуығы келеді
Көптеген жылдар бойы капиталдық құрылыстың салалық құрылымында өндеуші салаға,
1996-2001 жж. Алматы қаласының инвестициялық қызметі
(млн. теңге).
Кесте 3
1996 1997 1998 1999 2000 2001
1 2 3 4 5 6 7
Негізгі капиталға инвестиция көлемі - - 26839 50208 53909,3
Орташа және ірі кәсіпорындар бойынша капиталдық құрылысқа инвестиция 14030
Шетел инвестицияларды негізінде капиталды құрылыс көлемі - 3168,1 2164,7
Инвестициялық қызметті белсендіру мақсатында акиматпен келесі шаруалар жүргізілуде:
2000-2005 ж. Алматы қаласының инвестициялық саясатының стратегиясы әзірленген және
бағала қағаздар рыногын даму шегінде 400 млн. теңге соммасына
іскерлік ақпараттық рыногы қалыптасуда, басымдылықты инвестициялық жобалардың жинағы потенциялы
қаланың инвестициялық мүмкіншіліктерін көрсету үшін семинар, конференция, көрме жүргізілуде,
қатынас жасау бойынша дипломатиялық өкілді және мемлекетаралық комиссиямен жұмыс
2000 жылы “Алматы қаласының қарыз міндеттемелері туралы” және “Алматы
Алматы қаласының тұрақтылығы мен инвестициялық тартындылығының негізі әлемде ең
Бірақ әлгі күнге дейін инвесторлардың қызығушылығына республикамен қала үшін
Қала экономикасына еркін қаржылық ресурстарды тартудың ұстаушы факторы кейін
Мүлікті сақтандыру, ипотеканы дамыту мәселелеріне байланысты заң негізін жетілдіру
Жалпы алғанда шетел және отандық инвесторлығы үшін тұраөқты саяси
Көптеген инвесторлардың мұнай-газ шығару және металургиялық салаға қызығушылығы Алматы
экономиканың нақты секторын дамытуға ішкі жинақты бағыттау;
нақты экономика саласындағы банктың несие қызметін белсендіру;
шетел және отандық инвесторлармен жұмысты белсендіру;
аймақтық қаржы орталығы ретінде қала мүмкіндіктерін пайдалану;
инвестиция тарту үшін жаңа қаржылық технологиямен құралдар енгізу.
Осы атаған мүмкіндіктермен қатар инвестициялық саясаттың қатерлері де бар:
пассивті инвестициялық саясат жүргізу жоғары экономикалық өсу бойынша болжамдардың
шаруашылық етуші субъектінің негізгі құралдарын қаржылық лизинг енгізу және
Мұндай жағдайларды болдырмаушы жергілікті акимыт экономиканың нақты секторын даиытуға
Алматы қаласының инвестициялық саясатының механизмдері мен құралдары ең алдымен
Инвестициялық процесстерді белсендіру үшін мемлекеттік ресурстарды, кәсіпорындрдың жеке айналым
Экономиканың маңызды секторына инвесторлар тартудың барлық жүйесін жетілдіру қажет.
Инвесторларды инвестициялық жобаларға тарту, жобаны қаржыландырудың, сомманы қайтарудың, өнім
Басымдылықты инвестициялық жобалардың жүзеге асылудың мемлекеттік және аймақтық деңгейде
капитал рыноктарын салыстырмалы талдау, инвестициялық ұсыныстарды болжау, инвестиция динамикасын
негізгі аймақтық рыноктардың (қаржылық, мүліктік жер және қосымша рыноктардың
қаржылық кестелерді әзірлеуге қатысу, сонымен қатар алдыңғы халықаралық қаржы
аймақтық инвестициялық жоба мониторингі бойынша шараларды жүзеге асыру.
Экономиканың нақты секторын дамытудағы еркін құралдарды тарту бойынша шаралар
муниципалды бағалы қағаздар, қарыз міндеттемелерінің имиссия механизмін дамыту және
қалада құрылған сақтандыру компаниясы көмегімен комуналды меншікті кәсіпорындарының мүлкін
Алматы қаласы бойынша 2010 жылға негізгі капиталға инвесторлар 104
Бұл кезеңге, яғни 2010 ж. аяғында 2,5 млрд. шаршы
Алматы қаласының 2003 жылға аймақтық инвестициялық бағдарламасы “Мемлекеттік және
Қала үшін стратегиялық маңызды инвестициялық жобалар.
№ Жобаның аталуы Құнының бағалануы Жүзеге асырылу мерзімі (жыл)
I
1.
2. Әлеуметтік саясат
“Самал – 2” мкр. әмбебап сполрттық кешен құрылысы
18 жалпы білім беру мектептерінің құрылысы 14,1 млн. АҚШ
180 млн. $ 2005
жыл сайын екі мектеп Отандық және шетелдік инвестициялар
Жергілікті бюджет
II
1.
2.
3.
4.
5.
6.
өнеркәсіптік технологиялық саясат
“Элекетромаш” ААҚ БС заводында троллейбустарды сериялық жинауды қалпына келтіру.
“Автобусосборояный завод” ЖШС ПАЗ 3205 автобусы және басқа түрлерін,
“Жайлау компаниясы” АОЗТ-нда УБГ-800 “Қазақстан” жылжымалы вращателі бар қазатын
“АХБК-ОЗАТ” ААҚ-нда хлобчато-бумажный маталар мен швейный өнімдерінің өндірісі.
“Алматы трикотаж комбинаты” ЖАҚ-ң жұмысын қалпына келтіру.
“Алматы кілем” ААҚ-ның техника өндірістік негізін жаңарту.
Алматы қаласында технопарк құру жобасын жүзеге асыру
300 мың $
12 млн. $
1 млн. $
18,5 млн $
1365 мың $
1 млн. $
2005 жылдан бастап
2005 ж. бастап
2003 ж.
2006 ж.
2004-2005 жж.
2006-2008 жж.
Жеке құралдар, банк несиелері.
Жеке құралдар банк несиелері.
Жеке құралдар банк несиелері.
Жеке құралдар банк несиелері.
Жеке құралдар банк несиелері.
Жеке құралдар банк несиелері.
7.
III
1.
2.
3.
IV.
1.
2.
3.
4.
5.
Алматы қаласында технопарк құру жобасын жүзеге асыру
Транспорттық инфрақұрылым.
Транспорттық байланыстын құрылысы.
Метрополитеннің бірінші линиясының құрылысын аяқтау.
Аэропорттағы терминалды соғуды аяқтау.
Қоршаған ортаны қорғау.
Алматы қаласының сумен қамтамасыз ету жүйесін қайта құру және
Қатты қалдықтарды басқару.
Жеке құрылыс аудандарын дамыту.
Потенциалды қауіпті участкілердің монмторингі.
Сейсмокүшейту
Бюджет пен инвесторлар құралдары.
14 байланыс-420 млн. $ жылына 120 млн. $
490,6 млн $
10 млн. $
24 млн. $
20 млн.$
59,3 млн $
267 мың $
білім берудің 55 объектісі- 5,5 млн $, денсаулық сақтаудың
2003-2010 жж.
2002-2005 жж.
2010 ж.
2002 ж.
2002-2004 жж.
2003-2004 жж.
2002-2003 жж.
2005 жылға дейін.
2002-2010 жж.
Республикалық, жергілікті бюджеттің құралдары, инвесторлар мен гранттар.
Жергілікті бюджет.
Жергілікті және республикалық бюджет.
Жергілікті бюджет кепілі бойынша мемлекеттік емес қарыз.
Сыртқы үкіметтік қарыз.
Муниципалды қарыз.
Республикалық және жергілікті бюджет құрылымдары.
Республикалық және жергілікті бюджет құралдары.
Аймақтық инвестициялық бағдарламалардың жобалары Алматы қаласының даму стратегиясының басымдылықтарына
Жоғарыда аталған нормативті актілер негізінде 2003 жылғы Алматы қаласының
III АЙМАҚТАҒЫ ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУДI ЖЕТIЛДIРУ
3.1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЙМАҚТАРЫНДАҒЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСIН ЖЕТIЛДIРУ ЖОЛДАРЫ
Қазақстанның саяси өмірінде алдынғы орынға ұлттық қауіпсіздіктің стратегиялық мүддесі
Аймақ – бұл өндіріс және әлеуметтік-тұрмыстық сфера, биліктің аймақтық
Көптеген елдердің ғасырлар бойындағы тәжірибесі адамдарды орналастыруды аймақтық тәсілі
Бүгінгі күні Еуразияның дамығын елдері мен АҚШ-та аймақтық саясаттың
билік пен экономиканы орталықсыздандыру, аймақтарға өзіндік дербестік беру;
елдің және аймақтын экономикалық даму стратегиясын өзінің жеке табиғи
территорияның экономикалық дамуының деңгейлерін теңестіру.
Бұған байланысты ұлттық үкіметтін компетенциясы мағыналы өзгерістерді басынан ескеретін,
Көптеген саяси эксперттер өркениетті елдердің экономикасында жаңа әлеуметтік саяси
Қазақстан тәуелсіз мемлекет ретінде саяси өмірдің демократиялық жолын таңдады.
Дағдарыстан шығу қажеттілігі өзімізде бар экрнрмткалық потенциалды, аймақтын өндіріс
Мұңдай уақытта экономикалық өсу таза интенсивті сипатқа ие. Бірақ
Республикадағы мәселелі аудандардың болуын ескере құрылымдық өзгерістерге, әлеуметтік дамуды
Барлық аймақтар донор және дотация алатын болып бөлінеді. Трансферт
а) кәсіпкерлікпен бәсекені қолдаушы аймақтық бағдарламаларды әзірлеп, жүзеге асыруға
б) товарлар мен қызметтің монополистік рыногына шығатын шаруашылық
Аймақтар арасындағы теңсіздіктін өсуі мен экономикалық, әлеуметтік және экологиялық
Бұған байланысты бірнеше басымдылықты мақсаттарды анықтауға болады:
құрылымдық қайта құру және әлсіз дамыған аймақтарды дамыту;
өнеркәсіп өндірісінің құлдырауы салдарынан қатты жапа шеккен аймақтарды қайта
созылып кеткен жұмыссыздызпен күрес немесе жұмысын жоғалтқан тұлғалар мен
халық тығыздығы аз аймақтарға дамуға ықпал ету;
мемлекеттік аймақтық саясатты жүзеге асырудың негізгі бағыттары келесілер болуы
аймақтық бағдарламаны әзірлеу және тікелей бюджеттік қаржыландыру;
ынталандыру үшін облыстарды және әкімшілік тірліктерді субсидиялау және несиелеу;
аймақтық реттеудің заң негізін құру;
берілген аудандарда жеке кәсіпкерлікті ынталандыру.
Аймақтың жағдайын талдау және диагностикасы келесі ұсыныстарды жасауға мүмкіндік
Облыстарға қаржылық және басқа көмек түрін көрсетуді мемлекеттік бюджеттен
Мемлекеттік көмек мақсатты сипатқа ие болу керек. Бұл мемлекеттік
Бюджетаралық қатынастардын заң негізін жетілдіру қажет.
Аймақтардағы басқару жүйесін өзін-өзі басқарушы өндірістік бірліктерді құру жолымен
Мемлекеттік стратегия ұлттық деңгейде әзірленеді және аймақ саясатының негізі
Мемлекеттік және жергілікті билік органдарының ара қатынасын жақсарту үшін
нормативті-құқықтық негізді бекіту;
мемлекеттік және облыстық салықтық түсімдер арасындағы көздерді бөлу жолымен
рационалды аудандау негізінде жүзеге асырылатын территория мәртебесіне реттеулер жүргізу.
Аймақтардың экономикасын басқару құрылымын жетілдіру үшін, ұлттық және жергілікті
Бірінші және басты жағдай – орталық жағынан аймақтарға
Екіншісі – қатынастыңқарастырылып отырған субъектілері арасындағы өкілеттілікті анықтау бөлу,
Үшіншісі – аймақтын экономикалық еркінділігінің кеңеюі. Аймақтық экономикалық саясатты
Осыларды ескере, соңғы жылдары реформалардың ауыртпалығы аймақ деңгейіне жайлап,
Тарихи қалыптасқан Қазақстанның ауыл шаруашылық моделі бәрімізге мәлім шығару
Қорыта келгенде, аймақтардың эканомикасын мемлекеттік реттеуді жетілдіру үшін:
Орталық пен аймақтардың бюджеттік өкілеттіліктерін шектеу саясатын жалғастыру керек.
Аймақтарға көмек көрсетудің негізгі принциптері келесілер болуы тиіс:жалпы Республикалық
мемлекеттік басқару органдарынан жергілікті органдарға әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды беру кезінде
Бюджетті әзірлеу барлық облыстар мен аймақтардың әкімнің қатысуымен жүзеге
Ең негізгі бағыт – орталық пен аймақ арасындағы қаржылық
Басқару тиімділігі шаруашылық етуші субъектінің өзінің ресурстарына билік ете
3.2 АЙМАҚТЫҚ ДАМУДЫҢ НЕГIЗГI БАСЫМДЫЛЫҚТЫ БАҒЫТТАРЫН АНЫҚТАУ
Аймақтық саясат, еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуына арналған стратегиялық мақсаттар
Қазақстан Республикасындағы аймақтық саясаттың мақсаты – территориялдық өзін-өзі басқаруды
Аймақтық саясаттың мақсатына жету үшін төмендегідей тапсырмаларды шешуді талап
Бірінші кезеңде аймақтық саясатты жасау мен жүзеге асыру үшін
аймақтардың сәйкестілік шаруашылықтың даму қызметін қамтамасыз ететін саяси, экономикалық,
мемлекеттің макроэкономикалық саясатының жалпы стратегиялық ережелеріне сәйкес территориялдық артықшылықтарын
Қазақстан Республикасының барлық территориясында экономикалық белсенділікті мемлекеттік ынталандырумен жеке
Екінші кезеңде еліміздің экономикалық дамудың жалпы стратегиясы шегінде аймақтық
Институционалды және нарықтық инфроқұрылымның, аймақтық және жалпы республикалық еңбек,
Артта қалған ауылдарды көркейту үшін материалдық негіз құру.
Республикамыздың экономикасын өсіру және көркейту жағдайында көптеген тапсырмаларды шешу
аймақаралық инфрақұрылымды құру және өндірістің территориалды ұйымын жетілдіру ,
территорияның ғылыми-техникалық және табиғи ресурстарын тиімді пайдалану, экология-экономикалық теңдікті
нашар дамыған аймақтардағы әлеуметтік сфера және экономиканың депрессивті жағдайын
Аймақтттық саясаттың мақсаты мен тапсымаларына сәйкес оның төмендегідей негізгі
құрылымдық өнеркәсіптік және инвестициондық саясатқа сәйкес кәсіпорын санауышы бойынша
аймақтық экспоррық потенциалын көбейту, сыртқы және ішкі нарықта сұранысқа
өнекәсіптің базалық саласындағы ірі кәсіпорындарда өндірістік қызметті көркейту және
жергілікті рыноктарда тауар және қызмет ұсынысын көтеру, халықтың жұмысбастылығын
материалдық өндіріс және аймақтық инфроқұрылым сферасына тікелей шетел инвестициясын
бюджеттен тыс көздерді, институционалдық инвесторлар жүйесін, ацмақтың қаржылық ресурсын
табиғаттың ландшавты және әртүрлігін, генетикалық қорларын сақтау.
Мемлекеттің аймақтық саясаты әр типтегі аймақ ерекшеліктерін қосқанда, олардың
Республикалық аймақтық артықшылықтарды анықтау үшін жалпы қабылданған типология қолданылады,
Бірінші топ – кірістің орташа республикалық деңгейін көтеретін кірістері
Екінші топ – кірістің орташа республикалық деңгейіне жақын аймақтар
Үшінші топ – орташа кірістің ең төмен деңгейін көрсететін
Көрсетілген типологияға сәйкес республиканың территориалдық даму артықшылықтары санына бiрiншi
Үшiншi топтың аймақтары – аутсайдер деп айтылатын, әлеуметтік-экономикалық даму
Бұл типология қаржылық қаражаттарды аймақаралық қайта бөлу қажеттілігі сақталған
Нарықтық процесстерді жүзеге асыру механизмдерін нақтылау және ішкі аймақтық
Бірінші топ – стратегиялық сипаттары минералды ресурстарының керемет қорларын
минералдық шикізат және көмірсутек шикізаттарын кешенді өңдеу мен қазудың
отандық және шетелдік инвесторлар үшін қолайлы инвестициялық климатты анықтайтын
Екінші топ – негізінен қаржылық ресурстармен өзін- өзі қамтылған
Бұл аймақтардың экономикасын реформалаудың артықшылықты бағыттары болып төмендегілер көрсетіледі:
шетел инвестицияларын тарту жолымен экспорттық потенциалды қалыптастыру және мехника-технологиялық
жаңа ғылыми көлемді өнімдер шығаруды ұйымдастыру, жаңа технологиялар базасында
экономикалық қайта қалыптасу темпін анықтайтын нарықтық инфроқұрылымды дамытуды тездету;
өздерінің өндірісін көтерілуін және жақсаруын қамтамасыз ететін өнеркәсіптің юасты
Үшінші топ – еліміздің сатушылық қорын құруда басты орында
жеке меншіктің әртүрлі формаларының дамуын, ауыл шаруашылық өндірісін реформалау
ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге тиімді мамандықтанудың жүзеге асырылуы;
ауыл шаруашылық өнімінің жоғары сапалығымен және экспорттың өсуін қамтамасыз
аймақтық агроөнеркәсіпті кешеннің әртүрлі қызмет сферасын дамыту диспропорциясын бастан
республиканың тұрақты сауда кешенінқұру мақсатында айылшаруашылық шикізаттарды өндіру және
Тұтыну рыногын балансталған түрде дамыту мақсатында, тұтыну заттарын өндіретін
Бұл топтың еңбек шығындары бар аймақтар үшін ауыл шаруашылық
Төртінші топ – экстремалды климаттық, әлеуметтік-экономикалық және техника-технологиялық жағдайдағы,
Бұл топтағы аймақтарға артықшылықты жағдайлары болып төмендегі проблемалар аталады:
экологиялық дағдарысты тереңдету процесін алдын-алу:
жекеленген ауылдық аймақтардағы ауыл шаруашылық шикізаты бар өнеркәсіптік қайта
Осы аймақтарда тұратын халықтардың өмір сүру сапасын және деғгейін
Қоршаған табиғи ортасы адамдардың денсаулығына өте қауіпті ауылдық аймақтардағы,
Шетелдік техникалық және гуманитарлық көмектерді тарту және оларды тиімді
Аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуына мемлекеттің реттеушісі әсері инититутционалды құрылымдарды жүргізу,
Аймақтық саясатты жүзеге асырудың басты құралдарына төмендегілер жатады:
Аймақтағы өндірістік-экономикалық, интеллектуалдық және экспорттық потенциалдарын тиімді пайдалану және
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуының алғы шарттары мен кезеңдерін кешенді должауда
Ірі масштабты аймақ аралық проблемаларды шешу жөніндегі жалпы мемлекеттік
Нақты бір аймақтарды дамыту проблемаларын шешу бойынша мақсатты бағдарламаларды
Арнайы экономикалық зоналарды құру үшін бұл аймақ қажетті алғы
ҚОРЫТЫНДЫ
Соңғы жылдары аймақтық экономика мәні бірден өсіп кетті. Қазіргі
Қазақстан бойынша аймақтық экономиканың жағдайына талдай жасау, оны міндетті
Мәселені қарастыра, аймақ деп – қалыптасқан және перспективадағы материялдық
Аймақтық экономиканың пәні өндіріс күштерінің әлеуметтік-экономикалық аймақтық қозғалысын зерттеу,
Аймақтың экономикасының дамуын мемлекеттік реттеу аймақтық саясат жүргізуді талап
Аймақтық экономика өзінің зерттеушілерінде картографиялық, жүйелі талдау, модельдеу, статистикалық
Мемлекеттік стратегия ұлттық деңгейде әзірленеді және аймақ саясатының негізі
Мемлекеттік және жергілікті билік органдарының ара қатынасын жақсарту үшін
нормативті-құқықтық негізді бекіту;
мемлекеттік және облыстық салықтық түсімдер арасындағы көздерді бөлу жолымен
рационалды аудандау негізінде жүзеге асырылатын территория мәртебесіне реттеулер жүргізу.
Аймақтардың экономикасын басқару құрылымын жетілдіру үшін, ұлттық және жергілікті
Қазақстанның аймақтарының дамуының экономикалық потенциялын бағалау үшін дамыған елдер,
Аймақтарда мемлекеттік реттеуді, басқаруды жетілдіру қажет. Ол үшін ұлттық
Билікті орталықтан алудын және өкілеттіліктерді өздері шұғылданатын объектілерге тікелей
Рынок көмегімен біз аймақтар арасында: тұрмыс жағдайы жоғары аймақ,
Билікті орталықсыздандыру, мемлекеттік және жергілікті органдардың арасындағы экономикалық өкілеттіліктерді
Негізгі мақсат – орталық пен аймақ арасындағы қаржылық –
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI
Региональная экономика. Под ред. Т.Г.Морозовой, М.98.
Концепция региональной политики РК. Одобрено постановлением Правительства РК от
Швецов А. Потребности муниципальных образований в финансовых средствах и
Искаков Н. Индекс человеческого развития и система социальной защиты
Рустемов Н. Функций и методы регионального управления
Орешин В.П. “государственное регулированиу национальной экономики” М.99.
Заитов З., Мусина К. Оценка экономического потенциала развития регионов
Бакирова А. Основные направления реформирования региональных рынков труда //
Оспанова Н. Методические подходы к определению социальной-экономической эффективности
Нурланова Н.К. Особенности формирования регионального рынка инвестиций в РК
Цыганков А. Региональная инвестиционная программа. // саясат/февраль 2001г.
Закон РК “Об особом статусе г.Алматы” 1 июля 98
Региональный финансовый центр // Вклад в экономику
Отраслевые и функциональные планы действуещего аппарата акима города Алматы
Основные аспекты планов действий Аппарата акима г.Алматы на 2001
Анализ общей экономической ситуаций г.Алматы на 2003 г.
Анализ реализации региональных инвестиционных программ предыдущих лет, 2003 г.
стратегический план развития г.Алматы до 2010 года, 2001 г.
Нургалиев К.Р. экономика Казахстана, Алматы, 1997 г.
Храпунов В.В. Региональные аспекты экономической реформы в Казахстане (на
Региональная политика РК: экономический механизм реализации (отв. редактор
Гранберг А.Г. Основа региональной экономики. И,2001г.
Исаева И.Г. Экономический потенциал региона в условиях реформирования экономики
основные показатели социально-экономическогоразвития г.Алматы //Транзитная экономика, №5-6,2001г, стр 87-88
основные аспекты Планов действий акима города на 2003 год.
Отраслевые и функциональные планы действия аппарата акима г.Алматы, 2003
Государственная программа развития города Алматы на 2003-2010 года.
Саиров Е.Б. О региональном развитий и региональной политике в
Дорогов Н.И. Управление хозяйством в условиях инигообразия форм собственности:
Палымбетов Б. Экономика области: совершенствования системы управления// саясат/июль 2001
Децентрализация власти – глобальный шаг в развитий страны. Юридическая
Новое поколение 11 февраля 2000 г. с.6
Дорогов Н.И. Региональная экономика в системе рыеочных отношений (методологические
Программа поддержки и развития малого предпренемательского по городу Алматы
Слово акиму – В.Храпунов //Экономика и права Казахстана,№13,2000г, стр
Региональная политика //Экономика и права Казахстана, №5,2001 г. стр
Казахстан – 2030. Послание Президента страны народу Казахстана. –
Конституция РК. 30 августа 1995 года
Социально-экономическое положение РК. Декабрь 2001 г. Агенство РК по
Казахстан и его регионы. №4 ежеквартальный журнал. Агенство РК
5
Жергілікті бюджет
Жергілікті бюджеттердің құрылымы
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бюджет үдерісі
Экономиканың тұрақты дамуы жағдайындағы бюджет саясатының ахуалы
Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
Бюджет жүйесі туралы ақпарат
ЖЕРГІЛІКТІ БЮДЖЕТТІ ҰЛҒАЙТУ ЖОЛДАРЫ
Бюджеттік көрсеткіштерді экономикалық талдау
Жергілікті бюджет және жергілікті салық салу жүйесінін құрылымы.
Жергілікті бюджеттің экономикалық мәні және мазмұны