Әскери қылмыстардың түрлері

МАЗМҰНЫ
Кіріспе…………………………………………………………………….2
1 БӨЛІМ. Әскери қылмыстардың түсінігі және жалпы сипаттамасы ……………………………………………………………………………….4
2 БӨЛІМ. Әскери қылмыстардың түрлері……………………………..9
2.1. Әскери қызметшілері арасында бағынушылық тәртібіне және жарғылық қарым-қатынастарға
2.2 Әскери қызметті өту тәртібіне қарсы бағытталған қылмыстар………………………………………………………………21
2.3 Арнайы қызметтерді атқару тәртібіне қиянат жасайтын қылмыстар………………………………………………………………28
2.4. Қаруды, оқ-дәрілерді, басқа әскери мүлікті ұстау тәртібін және
2.5. Әскери басқарудың қалыпты қызмет етуіне және Қарулы
2.6. Қарулы Күштердің беделіне және әскери тәртіпке қарсы бағытталған
Қорытынды…………………………………………………….59
Қолданылған әдебиеттер…………………………………………..61
Кіріспе
Еліміздің Қарулы Күштері – оқшауланған әлеуметтік тетік емес, ол
Қылмыстық заңнама Қазақстан Республикасының Қарулы күштерін құрудағы жаңа үрдістерді
Қылмыстық құқық пен әскери заңнаманы бөліп қарастыруға болмайды. Бұл
Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінде көзделген барлық қылмыс құрамдары бар
Қылмыстық және әскери қылмыстық заңнаманың біртұтастығы әскери қылмыс ұғымынан
Қазақстан Республикасы ҚК 366-бабында қылмыстың жалпы белгілері қайталанбай, тек
Арнайы орныдалған диплом жұмысында әскери қылмыстардың қылмыстық құқықтық сипаттамасы
1 БӨЛІМ. Әскери қылмыстардың түсінігі және жалпы сипаттамасы
Қазақстан Республикасын қарулы агрессиядан қорғау мемлекеттің ең маңызды функцияларына
Қазақстан Республикасының азаматтары әскери қызметті заңмен белгіленген тәртіпте және
Қарулы Күштердің әскери жарғылары әскери бөлімдері, басқармалары, мекемелері және
Әскери қызметшілерінің қылмыстарды жасағаны үшін жауапкершілік Қазақстан Республикасының ҚК
ҚК 336-бабына сай: "Әскерге шақыру бойынша не келісім шарт
Заңның мазмұнынан әскери қылмыстар болып, әскери қызметті атқару тәртібін
Әскери қызметшілерінің әскери қызметті атқарудың белгілі тәртібіне озбырлық жасамайтын
Бөлек әскери қылмыстарының нақты объектісі болып – әскери қызметті
1. Әскери қызметкерлерінің арасындағы бағынушылық тәртібіне және жарғылық қарым-қатынастарға
2. Әскери қызметті өту тәртібіне қиянат жасайтын қылмыстар: бөлімді
3. Арнайы қызметті атқару тәртібіне қарсы бағытталған қылмыстар: жауынгершілік
4. Қаруды, оқ-дәрілерін, өзге әскери мүлікті күтіп ұстаудың тәртібіне
5. Әскери басқарудың қалыпты қызмет етуіне және Қарулы
6. Қарулы Күштердің беделіне және әскери тәртіпке қарсы бағытталған
Әскери қылмыстардың объективтік жағы әрекеттерден, мысалы бастыққа қарсы күш
Өзінің құрылысы бойынша әскери қылмыстардың құрамдары – формальды (ҚК
Көптеген әскери қылмыстардың субъективтік жағы қасақана кінәмен сипатталады, мысалы:
Бөлек жағдайларда субъективтік жақтың қосымша сипаттары болып қылмысты жасау
Әскери қылмыстардың субъектісі арнайы, яғни әскерге шақыру бойынша не
1992 жылғы 22 желтоқсаннан Қазақстан Республикасының "Қорғаныс және Қазақстан
Өзге әскери құрылымдары ретінде шекаралық және ішкі әскерлер, Республикалық
Қазақстан Республикасының ҚК Ерекше бөлімі қарастырған құқыққа қайшы әрекеттерден
Әскери қылмыстарды соғыс уақытында немесе жауынгершілік жағдайда жасау бағалау
2 БӨЛІМ. Әскери қылмыстардың түрлері
2.1. Әскери қызметшілері арасында бағынушылық тәртібіне және жарғылық қарым-қатынастарға
Қазақстан Республикасының "Қорғаныс және Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері туралы"
Командир (бастық) – бұл бір немесе армия, флот, әскери
Командирлер (бастықтар) бір-бірімен қызмет жағдайына немесе әскери атақтарына қарай
Бұйрық қызмет мүдделерінде заңдар мен әскери жарғылардың талаптарына сай
Бұйрық, басым көпшілік жағдайларда, бағынышты адамның әскери қызметі саласына
Командир (бастық) бұйрығын орындамау – қауіпті әскери қылмыстардың бірі
367-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау
ҚК 367-бабы бұл қылмысты: "Бағынбау, яғни бастықтың бұйрығын орындаудан
Осы қылмыстың нақты объектісі болып – армия мен флотта
Объективтік жақ командир (бастықпен) бекітілген тәртіпте берілген бұйрықты орындамау,
Бұйрықты орындамау нысаны бағыныштының командирдың бұйрығын үзілді-кесілді орындамауында, әлде
Қылмыстың субъективтік жағы – тікелей немесе жанама арам ниет
Қылмыс субъектісі арнайы – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің бұйрықты
ҚК 367-бабының 2-бөлігі адамдардың тобымен алдын ала келісу бойынша
Ауыр салдар ретінде бөлім, бөлімше, кеменің ұдайы жауынгершілік дайындығын
ҚК 367-бабының 3-бөлігі баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көрсетілген
ҚК 367-бабының 4-бөлігі ауыр салдары туғызған бұйрықты қызметке салақ
ҚК 367-бабының 4-бөлігінің диспозициясынан бағынышты адамның бастық бұйрығын орындамауы
Кінәлі адам оның қызметке неқұрайлы қарағаны салдарынан бастық бұйрығы
Құрылымы бойынша 367-баптың құрамы – материалды. Қылмыс елеулі зиян
ҚК 367-бабының 5-бөлігі жауапкершілікті осы баптың төртінші бөлігімен қарастырылған
368-бап. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға
ҚК 368-бабы жауаптылықты екі бөлек қылмыс үшін қаратылады:
1) бастыққа сол сияқты әскери қызмет бойынша өзіне жүктелген
2) оны осы міндеттерді бұздыруға күш қолдану және күш
Бірінші және екінші қылмыстың да объектісі болып – бағыныштылық
Қылмыстың объективтік жағы – бастық немесе әскери қызмет міндеттерін
Қарсылық білдіру бұл – бастыққа немесе әскери қызмет міндеттерін
Бастықты немесе әскери қызмет міндеттерін атқаратын өзге адамды мәжбүрлеу,
Мәжбүрлеу – дене немесе психикалық зорлық (күш қолдану) арқылы
Қаралатын қылмыстардың құрамы – формальды. Бастыққа қарсылық көрсету немесе
Екі жағдайда да субъективтік жақ тікелей қасақаналықта болады. Кінәлі
Субъект арнайы – ол ретінде бапта көрсетілген әрекеттерді жасайтын
ҚК 368-бабының 2-бөлігі дәл осы әрекеттер үшін төмендегідей
а) адамдардың тобымен алдын ала келісу бойынша немесе ұйымдасқан
б) қаруды қолданумен;
в) денсаулыққа ауыр немесе орта дәрежедегі зиян немесе өзге
Қару ретіндегі штаттық армиялық қару (винтовка, автомат, пистолет, граната,
Осы қылмысты жасаудың ең қауіпті әдісіне –қаруды қолдану арқылы
Бастықтың денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлық зиянды немесе өзге
Денсаулыққа келтіретін ауыр зиянның ұғымы ҚК 103-бабында, орта ауырлықтағы
Денсаулыққа ауыр немесе орта ауырлықтағы зиянды келтіру қаруды қолданбағанда
ҚК 368-бабының 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші
369-бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері
Бұл қылмыстың мәнісі – бастықты оның әскери қызметтерін орындауы
Бұл қылмыстың нақты объектісі болып – Қазақстан Республикасы Қарулы
Қылмыстың объективтік жағы – бағыныштымен бастықты ұрып-соғудан, оған жеңіл
Бастыққа қатысты күш қолдану әрекеттері ол әскери қызмет міндеттерін
Қылмыс қызмет бабында да немесе қызметтен тыс та, мысалы
Қарсылық білдіру кезде немесе бастықты әскери қызмет міндеттерін бұздыруға
Қылмыстың субъективтік жағы тікелей қасақаналықпен сипатталады. Кінәлі бастығы әскери
Субъект арнайы – күш қолдану әрекеттері жасалатын бастықтың қарауында
ҚК 369-бабының 2-бөлігі дәл осы әрекеттер үшін жауапкершілікті олар
а) адамдардың тобымен, адамдардың тобымен алдын ала келісу бойынша
б) қаруды қолданумен;
в) денсаулыққа ауыр немесе орта дәрежедегі зиян немесе өзге
ҚК 369-бабының 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші
370-бап. Бір-бірінің арасында бағыныштық қатынастары болмаған кезде әскери қызметшілердің
Қылмыстық кодекс бұл қылмысты келесі жолмен тұжырымдайды:"Бір-бірінің арасында бағыныштық
Нақты объект – бір-бірінің арасында бағыныштық қатынастары болмаған кезде
Объективтік жақ қызмет жағдайына қарай тән, сол сияқты олар
Бұзушылық – ұрып-соғу, денсаулыққа жеңіл зиян келтіру немесе өзге
Бұл қылмыстың құрамы – формальды болып келеді. Заң қылмыс
Қылмыстың субъективтік жағы – тікелей қасақаналықпен сипатталады. Кінәлі әскери
Субъект арнайы – жәбірленушінің қарауында болып келмейтін әскери қызметші.
ҚК 370-бабының 2-бөлімі жауапкершілікті дәл осы іс-әрекеттерді сипаттау белгілері
1. Бірнеше рет, яғни екі және одан көп рет.
2. Екі және одан көп адамдарға қатысты. Дәл сол
3. Адамдардың тобымен алдын ала келісу бойынша немесе ұйымдасқан
4. Қаруды қолданумен қаралатын 370-бап мағынасында, қаруды қолдану ретінде
5. Жәбірленушінің денсаулығына орта ауырлықтағы зиян келтірумен (ҚК 104-бабын
Бұл қылмыстың ерекше бағаланатын түрі заңда көрсетілген әрекеттердің салдарынан
371-бап. Әскери қызметшіге тіл тигізу
Қылмыстық заң әскери қызметті атқару кезінде немесе оны атқарумен
Қылмыстың объектісі – әскери жарғыларымен анықталған, реттелінген, әскери сыпайылық,
Қылмыстың объективтік жағы – бір әскери қызметшінің екіншісіне тіл
Тіл тигізу сөз, жазбаша немесе ұятты нысанда жасалынатын
Тіл тигізу әрекеттері жәбірленуші әскери қызметшінің көзінше, әлде тіл
Қылмыс құрамы – формальды. Қылмыс тіл тигізетін әрекеттер жасалынған
Субъективтік жақ тікелей қасақаналықпен сипатталады. Кінәлі әскери қызметшінің ар-ожданын
Тіл тигізудің себептері мен мақсаттарының бағалау үшін мәні болмайды.
Қылмыстың субъектісі – қандай да болсын қызметші.
ҚК 371-бабының 2-бөлімі жауапкершілікті қылмыстың дәрежеленген түрі үшін қарастырады:
2.2. Әскери қызметті өту тәртібіне қарсы бағытталған қылмыстар
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде басқа әскерлерінде және әскери құрылымдарында
Бұл тәртіп Қазақстан Республикасының "Жалпыға бірдей әскери міндет және
372-бап. Бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету
Бұл қылмыстың объективтік жағы – ҚК 372-бабының 1-бөлігінде берілген,
Бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету деген
Әскери қызметші заңсыз тастап кететін әскери бөлім белгілі аумақта
Мерзімінде қызметке келмеу – бөлімнен босатылған кезде, тағайындау, ауыстыру
Әдетте, келмеудің дәлелді себептері болып – бөлім немесе қызмет
Бөлім немесе қызмет орнын тастап кетудің субъективтік жағы –
Қылмыстың субъектісі – әскери қызметтегі шақыру бойынша өтіп жатқан
Бұл қылмыстың дәрежеленген түрі (ҚК 372-бабының 2-бөлігі) осы баптың
ҚК 372-бабының 3-бөлігі шақыру немесе келісім шарт бойынша әскери
Қылмыстың осы құрамының бұл баптың бірінші бөлімі қарастырған іс-әрекеттерден
ҚК 372-бабының 4-бөлігі жауапкершілікті осы баптың үшінші бөлімімен қарастырылған
ҚК 372-бабының 5-бөлігі жауапкершілікті соғыс жағдайында жасалған осы баптың
ҚК 372-бабының 6-бөлігі ұзақтылығына қарамастан бөлімді немесе қызмет орнын
Бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету, сол
ҚК 372-бабында ескерту бар, оған сәйкес осы баптың бірінші
Осындай жағдайлар болып мыналар танылуы мүмкін: одан ауыру орналасқан
373-бап. Қашқындық
Бұл қылмыс заңда әскери қызметтен жалтару мақсатында әскери бөлімді
Қашқындықтың объективтік жағы – әскери қызметшінің әскери бөлімді немесе
Бірақ та қашқынның қылмысты жағдайы онда оған Қазақстан Республикасының
Оның қылмысты жағдайының тоқтатылуының басқа негіздері болып – оның
Қашқындықтың субъективтік жағы – тікелей қасақаналықпен және әскери қызметтен
Қылмыстың субъектілері болып – шақыру бойынша әскери қызметті атқарушы
Осы қылмыстың дәрежеленген түрі ҚК 373-бабының 2-бөлігімен қарастырылған. Заң
1959 жылғы ҚКСР ҚК бұл сипаттарды қарастырмаған еді. Жаңа
Адамдардың тобымен, алдын ала келісу бойынша жасалған қашқындық ұғымы
ҚК 373-бабының 3-бөлігі жауаптылықты соғыс уақытында немесе ұрыс
ҚК 373-баптың ескертуі бар: осы баптың бірінші бөлігінде көзделген
Ауыр жағдайлар болып мыналар танылуы мүмкін: ата-аналары немесе жақын
374-бап. Дене мүшесіне зақым келтіру жолымен немесе өзге тәсілмен
Заң жауапкершілікті әскери қызметшінің ауруды сылтау ету немесе өзіне
Қылмыстың объективтік жағы – әскери қызметтен ауруды сылтау ету,
Заңда аталған әскери қызметшінің әскери қызмет міндеттерін атқарудан жалтаруының
Ауруды сылтау еткенде әскери қызметші командирде (бастықта) және басқа
Дене мүшесін зақымдау әскери қызметші өзі немесе басқа адамның
Бұл үшін әр түрлі тәсілдер мен құралдар қолданылады: механикалық
Жалған құжат жасау арқылы жалтаруда әскери қызметші басшылыққа өзімен
Кінәлімен әскери қызметті өткеруден жалтару мақсатында алдаудың бір немесе
Қылмыс жаңылыстырылған командир (бастық) немесе орган әскери қызметшіні әскери
Субъективтік жақ – тікелей қасақаналық және әскери қызметтің бір
Қылмыстың субъектісі – қатардағы, сержанттық (старшиналық) құрамның әскери қызметшілері,
ҚК 374-баптың 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші
2.3. Арнайы қызметтерді атқару тәртібіне қиянат жасайтын қылмыстар
375-бап. Жауынгершілік кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзу
Бұл қылмыстың мәнісі – мемлекеттің қауіпсіздігі мүдделеріне зиян келтіретін
Қылмыстың нақты объектісі – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің ішкі
Жауынгершілік кезекшілік (жауынгершілік қызмет) – жауынгершілік міндетті орындау болып
Қылмыстың объективтік жағы – құрлық, теңіз және ауа аумағына
Бұзушылық – жауынгершілік кезекшілікті өз бетімен тастап кетуде, пайда
Құрылымына сай қылмыстың құрамы формалды-материалды, себебі қылмыс тәртіптерді бұзу
Мемлекет қауіпсіздігі мүдделеріне зиян келтіргені немесе келтірмегені әр бөлек
Қылмыстың субъективтік жағы – тікелей немесе жанама қасақаналық түріндегі
ҚК 375-бабының 2-бөлігі жауапкершілікті дәрежеленген белгі – ауыр зардап
Қылмыстың субъектісі арнайы – тиісті командир (бастықтың) бұйрығымен әскери
ҚК 375-баптың 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші
ҚК 375-баптың ескертуі бар: осы баптың бірінші бөлігінде көзделген
376-бап. Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу
Нақты объект болып – 1993 жылғы 13 қаңтардан
Қылмыстың объективтік жағы – шекаралық наряд құрамына кіретін адамның
Құрылымына сай ҚК 376-бабының 1-бөлігіндегі қылмыстың құрамы формальды-материалды,
Мемлекет қауіпсіздігі мүдделеріне зиян келтіргені немесе келтірмегені әр бөлек
Қылмыстың субъективтік жағы – тікелей немесе жанама қасақаналық түріндегі
Қылмыстың субъектісі – мемлекеттік шекараны қорғау бойынша шекаралық нарядтың
ҚК 376-бабының 2-бөлігі жауапкершілікті ауыр зардаптарға әкеліп соқтырған дәл
Бұл бөліктегі қылмыс құрамы – материалды, қылмыс көрсетілген ауыр
ҚК 376-баптың ескертуі бар: осы баптың бірінші бөлігінде көзделген
377-бап. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық ережелерін бұзу
ҚК бұл қылмыс – қарауыл (вахта) күзететін объектіге
Қылмыстың нақты объектісі болып – қарауыл немесе вахта қызметін
Қарауыл қызметі жауынгершілік туларды, қару-жарақ, әскери техника, басқа материалдық
Қарауыл қызметіне Әскери-Теңіз флотының кемелеріндегі вахта қызметі, сол сияқты
Қарауыл деп – жоғарыда көрсетілген әскери міндеттерді орындау үшін
Қылмыстың объективтік жағы – Қарауыл қызмет Жарғысын және оны
ҚК 377-бабының 2-бөлігінде айтылған ауыр зардап ретінде адамдардың (бір
ҚК 377-баптың ескертуі бар: осы баптың бірінші бөлігінде көзделген
378-бап. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық
ҚК 378-бабы негізінен жауапкершілікті екі қылмыс үшін қарастырады: бөлімнің
Бірінші қылмыстың нақты объектісі – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің
Екі қылмыстың да объективтік жағы әрекеттен әлде әрекетсіздіктен, туындаған
Тәуліктік нарядтар бөлімдерде, бөлімшелерде (кемелерде) олардың командирлерімен (бастықтарыменен) ішкі
Жарғылық тәртіптерді бұзу белсенді әрекеттерде – постты өз бетімен
Әр гарнизонда патрульдеу гарнизон бастығының бұйрығы бойынша тәртіпті сақтау
Патруль болудың жарғылық тәртіптерін бұзу– басшылықпен патруль наряды алдына
Бірінші және екінші қылмыстың құрамы – материалды болып келеді.
Қылмыстың субъективтік жағы – қасақаналықпен де абайсыздықпен де сипатталуы
Қылмыстың субъектісі – бөлім, бөлімше (кеменің) тәуліктік нарядының құрамына
ҚК 378-баптың 2-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші бөлігімен қарастырылған
ҚК 378-баптың ескертуі бар: осы баптың бірінші бөлігінде көзделген
379-бап. Қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Бұл қылмыстың нақты объектісі – қоғамдық тәртіпті қорғау және
Қылмыстың объективтік жағы – қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық
Біздің білуімізше, қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз
1992 жылғы 23 маусымнан Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасының Ішкі
Қоғамдық тәртіпті қорғайтын және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін әскери
Қоғамдық тәртіпті қорғайтын және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін әскери
Қоғамдық тәртіпті қорғайтын және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша
Субъективтік жақ әрекет(әрекетсіздікке) қарағанда– тікелей немесе жанама қасақаналық түріндегі
Қылмыстың субъектісі – қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті
Қылмыстың дәрежеленген түрі болып (ҚК 279-бабының 2-бөлігі) ауыр зардаптарға
ҚК 379-баптың ескертуі бар: осы баптың бірінші бөлігінде көзделген
2.4 Қаруды, оқ-дәрілерді, басқа әскери мүлікті ұстау тәртібін және
382-бап. Құрып бара жатқан әскери кемені тастап кету
Қылмыстың нақты объектісі – Қазақстан Республикасы Әскери-Теңіз Флотының Кемелік
Қылмыстың объективтік жағы – құрып бара жатқан әскери кемені
Қылмыстың құрамы – формальды. Қылмыс көрсетілген адамдармен құрып бара
Қылмыстың субъективтік жағы – тек тікелей қасақаналық.
Қылмыстың субъектісі арнайы – кеменің командирі немесе кеме командасының
ҚК 382-баптың 2-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші бөлігімен қарастырылған,
387-бап. Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру
ҚК-де қару-жарақты, оқ-дәріні, қозғалыс құралдарын, әскери техниканы немесе өзге
Қылмыстың нақты объектісі – әскери мүлікті сақтаудың белгіленген тәртібі.
Қылмыстың объективтік жағы – әскери мүлікті құрту немесе бүлдіру
Қылмыстың субъективтік жағы – тікелей немесе жанама қасақаналық. Кінәлі
Қылмыстың субъектісі арнайы – қандай да болсын әскери қызметші.
ҚК 387-бабының 2-бөлігі осы қылмыстың дәрежеленген түрін қарастырады: ауыр
388-бап. Әскери мүлікті абайсызда құрту немесе бүлдіру
Қылмыстың нақты объектісі – ҚК 387-бабымен қарастырылған қылмыстың құрамындағыдай.
Бұл қылмыстың объективтік жағы – ҚК 387-бабының 2-бөлігінде берілгенге
ҚК 388-бабымен және ҚК 387-бабының 2-бөлігімен қарастырылған қылмыстар тек
389-бап. Әскери мүлікті жоғалту
Нақты объект – әскери мүлікті сақтаудың белгіленген тәртібі. Қылмыстың
Қылмыстың объективтік жағы – олардың жоғалуына әкеліп соқтырған сеніп
Қылмыс әрекет және әрекетсіздік жолымен де жасалынуы мүмкін.
Қылмыстың құрамы – материалды. Қылмыс әскери қызметшіге сеніп берілген
Субъективтік жақ – менмендік немесе қылмысты немқұрайлық түріндегі абайсыз
Қылмыстың субъектісі арнайы – оған қызметке пайдалануы үшін қару
390-бап. Айналадағыларға қауіп туғызатын қару-жарақты, сондай-ақ заттар мен нәрселерді
ҚК сай бұл қылмыстың мәнісі – айналасындағыларға үлкен қауіп
Қылмыстың нақты объектісі – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріндегі қару-жарақты,
ҚК 390-бабының диспозициясында айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын заттардың нақты
Объективтік жақ – айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын қару-жарақты және
Құрамның қажетті шарты болып адам денсаулығына ауыр немесе орташа
Субъективтік жақ – пайда болған нәтижелерге қарай кінәнің абайсыз
Қылмыстың субъектісі – оған айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын қару-жарақ,
ҚК 390-баптың 2-бөлігінде дәрежеленген сипаты қарастырылған: көрсетілген бұзушылық салдарынан
ҚК 390-баптың 3-бөлігі қару-жарақ пен айналасындарға үлкен қауіп туғызатын
391-бап. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу
ҚК сай бұл қылмыстың мәнісі – абайсызда адамның денсаулығына
Қылмыстың нақты объектісі – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде белгіленген,
Қылмыстың заты болып – жауынгершілік, арнайы немесе көлік машиналары
Қылмыстың объективтік жағы – жауынгершілік, арнайы немесе көлік машиналарын
Бұл іс-әрекеттер үшін қылмыстық жауапкершілік тек заңда көрсетілген зиян
Субъективтік жақ туындаған зардапқа байланысты анықталатын абайсыз кінәмен сипатталады.
Қылмыстың субъектісі арнайы – машинаны өзі жүргізетін немесе машинаны
Бұл қылмыстың дәрежеленген түрлерін абайсыздықтан адам өліміне әкеліп соқтырған
392-бап. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу
Қылмыстық кодексте бұл қылмыс – абайсызда кісі өліміне өзге
Қылмыстың нақты объектісі болып – ұшудың қауіпсіздігін және ұшатын
Объективтік жақ – ұшу немесе оларға даярлану ережелерін немесе
Ұшу ережелерін бұзу – ұшудың маршрутынан ауытқуда, жерден үзілу
Ұшуға даярлану ережелерін бұзу – ұшуға бір немесе өзге
Баптың диспозициясында айтылған өзге ауыр зардап ретінде – ұшу
Субъективтік жақ – менмендік немесе немқұрайлық түріндегі абайсыздықпен сипатталады.
Қылмыстың субъектісі арнайы – ұшу аппаратын басқарып отыратын (жүргізетін)
393-бап. Кеме жүргізу ережелерін бұзу
ҚК абайсызда кісі өліміне немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп
Қылмыстың нақты объектісі – әскери кемелерді жүргізу мен пайдалану
Қылмыстың заты: арнайы тағайындаудағы жауапкершілік кемелер, су астында жүзетін
Объективтік жақ адам өлімін немесе өзге ауыр зардапты туындатқан
Кеме жүргізу ережелерін бұзу – нормативтік актілермен белгіленген кемені
Бір адамға болса да өлім келтірумен қатар, ауыр зардап
Қылмыстың субъективтік жағы – кінәнің тек абайсыздық нысанымен сипатталады.
Қылмыстың субъектілері – кеменің командирі, оның көмекшілері, штурман, вахталық
2.5. Әскери басқарудың қалыпты қызмет етуіне және Қарулы
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерін реформалау кезінде бірталай маңызды роль
Не десек те, қылмыстық – біздің елдің Қарулы Күштерінің
380-бап. Билікті теріс пайдалану, билікті асыра қолданылуы немесе әрекетсіздігі
ҚК осы бабында жауапкершілік үш бөлек қылмыс үшін қарастырылады:
1) билікті немесе қызмет жағдайын теріс пайдалану үшін;
2) билікті немесе қызмет өкілеттіктерін асыра қолдану;
3) биліктің әрекетсіздігі.
Бұл қылмыстың нақты объектісі болып – әскери басқару органдарының
Қылмыстың объективтік жағы келесілерде көрінуі мүмкін:
1. Бастық немесе лауазымды адамның билігін немесе қызмет жағдайын
2. Билікті немесе қызмет өкілеттерін асыра қолдануда. Ол ретінде
3. Биліктің әрекетсіздігі. Бастық немесе лауазымды адамның әрекетсіздігі болып
Құрамының құрылымы бойынша қаралатын қылмыс – материалды болып келеді.
Елеулі зиян келтіру болып – бөлім немесе мекеме мүдделеріне,
Қылмыстың субъективтік жағы – қасақана кінәмен сипатталады. Қасақаналық –
Қаралатын қылмыстың міндетті субъективті сипаттары ретінде заң пайда табуға
Билікті немесе қызмет жағдайын теріс пайдалану, билікті немесе қызмет
Өзге жеке мүдделілік материалдық сипаттағы пайда алумен сипатталады (мысалы,
Қылмыстың субъектісі арнайы – ұдайы, уақытша немесе арнайы
ҚК 380-бабының 2-бөлігі жауапкершілікті ауыр зардапқа әкеліп соқтырған дәл
Ауыр зардап ретінде – адамдардың өлуін (бір адам болса
ҚК 380-баптың 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші
381-бап. Қызметке селқос қарау
Бастықтың немесе лауазымды адамның қызметке селқос қарауының объективтік жағы
Яғни бұл қылмыстың объективтік жағына үш міндетті сипат кіреді:
1. лауазымды адаммен қызмет міндеттерін орындамау немесе тиісті орындамау;
2. бір немесе бірнеше заңды құқықтар мен мүдделерді елеулі
3. қызмет бойынша іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік) және заңмен
Орындамау болып – бастықпен немесе лауазымды адаммен оған жүктелген
Тиісті орындамау – өзінің функционалды міндеттерін арам ниетті немесе
Қызметке селқос қараудың объективтік жағын анықтауда ерекше мән –
Бұл қылмыстың міндетті сипаты болып – құқықпен қорғалатын мүдделерге
Адамның заңда көрсетілген салдар болғанында кінәләу үшін бастық немесе
Қызмет міндеттерін орындамау, тиісті орындамау және құқықпен қорғалатын мүдделерге
Қызметке селқос қараудың субъективтік жағы тек менмендік немесе немқұрайлық
Менмендік үшін, әдетте, кінәлінің лауазымды міндеттерін реттейтін нақты тәртіптерді
Немқұрайлық орын алса, кінәлі істің мән-жайларына байланысты оның әрекеттерінен
Қылмыстың субъектісі арнайы – ұдайы, уақытша немесе арнайы
ҚК 381-бабының 2-бөлігі жауапкершілікті ауыр зардапқа әкеліп соқтырған дәл
ҚК 381-баптың 3-бөлігі жауапкершілікті осы баптың бірінші және екінші
383-бап. Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету
Бұл қылмыстың нақты объектісі болып – жауынгершілік әрекеттерді жүргізудің
Объективтік жақ – бастықтың жауға соғыс құралдарын беру немесе
Бұл норма бойынша бағалау үшін жауға соғыс жүргізу құралдарын
Субъективтік жақ, әдетте, кінәнің абайсызда нысаныменен сипатталады, бірақ та
Қылмыстың субъектісі – арнайы. Ол ретінде тек әскери күштер,
386-бап. Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді жария ету немесе әскери
Бұл қылмыстың объектісі болып – мемлекеттік құпиясы жоқ әскери
ҚК 386-бабының 1-бөлігінің объективтік жағы болып, нәтижесінде осы құжаттар
Бұзушылық әрекетте (мысалы, құжатты белгіленген тәртіпті бұзып жіберуде, осының
Алайда, мемлекеттік опасыздық (ҚК 165-бап) сипаттары болмай тура, белгіленген
Құжат немесе зат сеніп тапсырылған адамдар қатарының иелігінен шыққан
Қылмыстың субъективтік жағы – менмендік, сол сияқты немқұрайлық түрлеріндегі
ҚК 386-бабы 2-бөлігінің объективтік жағы – мемлекеттік құпияны ұстамайтын
Қылмыс ақпарат оны білуге тиісті емес бір адамға ғана
Әскери сипаттағы құпиялы мәлімметтерді таратудың субъективтік жағы – немқұрайлық
ҚК 386-бабыменен қарастырылған қылмыстың субъектісі арнайы – оған қызмет
ҚК 386-бабының 3-бөлігі жауапкершілікті ауыр зардапқа әкеліп соқтырған дәл
Осындай зардап болып – адамдардың өлуі, әскери мүліктің ірі
2.6 Қарулы Күштердің беделіне және әскери тәртіпке қарсы бағытталған
384-бап. Тұтқынға өз еркімен берілу
Бұл қылмыстың объектісі болып, оның нәтижесінде бөлім, бөлімшенің жауынгершілік
Қылмыстың объективтік жағы – әрекеттерде, сол сияқты әрекетсіздіктерде көрініс
Қылмыс тек кінәлі жаумен тұтқынға алынған сәттен бастап аяқталған
Қаралатын іс-әрекеттің субъективтік жағы – тек тікелей қасақаналықпен анықталады.
Қаралатын іс-әрекетті бағалау үшін себеп және мақсаттың мәні үлкен
ҚК 384-бабыменен қарастырылған қылмыстың субъектісі болып – қандай да
385-бап. Тонаушылық
Бұл қылмыстың объектісі болып – армия мен флотта бекітілген,
Қол сұғынушылықтың заты болып – өлгендер мен жараланғандардың қандай
Алайда, сондай адамдардан қаруды немесе соғысты жүргізудің өзге құралдарын
Тонаушылықтың объективтік жағы – ашық болсын жасырынды жолменен өлгендерге
Ұрыс орны ретінде тек майданның алғы қатардағы аумақты ғана
Бұл қылмыс заттар өлгендер мен жаралағандардан алынған сәттен бастап
Осы қылмыстың субъективтік жағы – тікелей қасақаналық түріндегі кінәмен
Тонаушылықтың субъективтік жағының міндетті сипаттары –пайдақорлық себеп және пайдақорлық
Тонаушылықтағы пайдақорлық мақсат болып бөтен мүлікті өз мүлкі сияқты
Мүлікті өлгендер мен жараланғандардан пайдақорлық мақсатсыз алған тонаушылықты құрамайды.
Қылмыстың субъектісі – қандай да болсын әскери қызметші.
Қорытынды
Сонымен жоғарыда айтылғандарды қорыта келе мынадай қысқаша тұжырымдарға келеміз.
Қарулы Күштердің әскери жарғылары әскери бөлімдері, басқармалары, мекемелері және
Әскери қызметшілерінің қылмыстарды жасағаны үшін жауапкершілік Қазақстан Республикасының ҚК
ҚК 336-бабына сай: "Әскерге шақыру бойынша не келісім шарт
Заңның мазмұнынан әскери қылмыстар болып, әскери қызметті атқару тәртібін
Әскери қызметшілерінің әскери қызметті атқарудың белгілі тәртібіне озбырлық жасамайтын
Әскери қылмыс ұғымы сонымен қатар әскери қылмыстылық заңнаманы
Өзіндік әскери қылмыстар қызмет жағдайына тән мысалы, қарауыл қызметін
Салыстырмалы әскери қылмыстар жалпы қылмыстық заңнамада көзделген қылмыстарға ұқсас
Әскери қылмыстарға тағайындалатын жаза түрлері олардың қоғамдық қаупінің сипаты
Қолданылған әдебиеттер:
Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995 жыл.
ҚР Қылмыстық кодексі. 1997 ж.
Молдабаев С. Әскри қылмыстар. Практикалық оқу құралы.-Алматы; Өркениет. 2003.
Ашитов З.О., Ашитов Б.З., Воинские преступления, причины и иеры
ҚР Қылмыстық кодексіне түсінік. Норма К, Алматы 2004.
Уголовное право РК. Особенная часть. Учебник/ Под ред. И.Ш.
ҚР Президентінің 1998 жылғы 27 қарашадағы 4156 жарлығымен бекітілген
ҚР Қылмыстық құқығы Ерекше бөлім. 2-бөлім. Алматы. Баспа, 2002.
6. О всеобщей воинской обязанности и военной службе: Закон
7. Ахметшин Х. Преступления против военной службы //
8. Борисенко В. Особенности ответственности военнослужащих \\ Российская юстиция.
9. Закон об уголовной ответственности за воинские преступления: Комментарий.
10. Комментарий закона об уголовной ответственности за воинские
11. Мацкевич И.М., Эминов В.Е. Преступное насилие среди военнослужащих,
12. Мацкевич И.М. Криминологический и уголовно-правовой анализ преступлений против
14. Наумова А.В. Уголовное право. Общая часть: Курс лекций.
9. Уголовное право. Особенная часть. Части 1, 2. Алматы:
15. Уголовное право. Особенная часть \\ Под ред. В.Н.Кудрявцева,
16. Уголовное право. Особенная часть \\ Отв.ред.: д.ю.н., проф.
17. Уголовное право Российской Федерации. Особенная часть \\ Под.
18. Уголовное право. Особенная часть: Учебник // Под ред.
12

Ұқсас жұмыстар

Қылмыстық құқық Ерекше бөлімінің жалпы ұғымы

Бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстарға жалпы сипаттама беру

ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТКЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР ҮШІН ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ

ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ЕРЕКШЕ БӨЛІМІНІҢ ТҮСІНІГІ

Бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстардың түрлері

Әскери қызметті өту тәртібіне қарсы бағытталған қылмыстар

Жаза тағайындаудың жалпы негіздері мен түрлері

ЖАЗА ҰҒЫМЫ МЕН ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ЖАЗАНЫ ТАҒАЙЫНДАУ

Қылмыстардың көптілігі жағдайында жаза тағайындау