Ауаның ластануы
Жоспар
Кіріспе
I-Тарау Алматы қаласының экологиялық жағдайы және оны
Алматының табиғаты және әлеуметтік – экономикалық
II-Тарау.Алматы облысының тіршілік аясы және оның ластануының
2.1 Табиғат қорларын пайдалану..................................................................9-11
2.2 Ауаның ластануы...................................................................................12-18
2.3 Судың ластануы......................................................................................19-22
2.4 Су көздері............................................................................................... 22-28
2.5 Жердің ластануы....................................................................................29-32
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Барлық тірі табиғат соның ішінде жүгірген аң, жорғалаған
Биосфера – түрлі тірі организмдер мекен ететін жердің
Табиғи орта миллиардтаған жылдарғы даму барысында қалыптасқан өте
Тірі табиғат пен тірі емес табиғат өзара тығыз
Адам табиғаттың сан-алуан кен байлықтарын пайдалана, өңдей отырып,
Ал осның бәрі адамның ішіп - жеуге
Қоршаған ортаның ластануы.
Соңғы елу жылдағы ғылыми-техникалық төңкеріс ықпалымен өндіріс технологиялардың
Қоршаған ортадағы улы заттар үлесінің тынымсыз артып отыруы
Өзендер мен көлдерге мұнай және оның түрлі өкілдері
Табиғатты сақтаудың экологиялық тұрғысы адамның жер үстінде, қазір
Техника-экономика тұрғыда өндірісті жүргізудің ұтымды технологиялары мен құралдарын
I-Тарау Қазақстандағы қоршаған ортаның ластануын бақылау жүйесі.
Аймақтың табиғат райы және әлеуметтік – экономикалық ерекшеліктері
Географиялық орналасуы. Алматы облысы республикасының оңтүстік шығыс бөлігінде
Табиғатының шекарасы. Алматы облысының аумағы сотүстігінде Балқаш қаласы
Жетісудың кең аумағы және тауларының биіктігі әр түрлі
Өзендері: Балқаш – Алакөл тұйық алабында жатыр дегенмен
Топырағы мен өсімдік дүниесі. Облыстық топырақ және өсімдік
Жануарлар дүниесі. Жазық жерінде қара құйрық, бөкен, елік,
Экономикасы. Алматы облысының экономикасы көп салалы өнеркәсіп, ауылшаруашылығы,
Кен байлықтары. Облыс аумағында жанғыш және полиметал кендерінің
Жанғыш кен орындарына болыс аумағында тас көмір қордасы
II-Тарау.Тіршілік аясы және оның ластануын алдын алу.
2.1 Табиғат қорларын пайдалану.
Біз тіршілік аяларын ластаушы зиянды,улы деп бағалып жүрген
Тіршілік мәдениеттің тұтыныстарын қанағаттандыру мақсатында қоғамның табиғат қорларын
Табиғат қорлары дегеніміз – адамның өмір сүріп, тіршілігін
- тікелей тұтыну нәрселері (ауызсу, ауадағы оттек, жеуге
- Қауымдық шаруашылыққа қажет еңбек құралдары (
- Барлық бұйымдар мен өнімдер жасалатын қаражаттар (тұздар,
- Қуат көздері су қуаты, жел қуаты, отын
Табиғат қорлары қолданысына қарай - өндіргіштік, денсаулықтық, әсемдік,
Қайтіп қалпына келетін қорлар: Жануарлар дүниесі, өсімдіктер дүниесі,
Қайтіп қалпына келмейтін қорлар: жайылу кеңістігі, өзендер қуаты,
Мұндағы қалпына келмейді деп отырғанымыз тіпті қалпына келмейтін
Топырақ пен орман салыстырмалы түрде өз бетінше қалпына
Халық санының артуы мен адамдардың бір жерге, яғни
Табиғатты пайдалану, негізінен, жер қойнауындағы қатты, сұйықжәне газдық
Облыста қазіргі кезде 2340 табиғат пайдаланушы тіркелген, оның
Ал Алматы қаласының «су арнасы» су пайдаланушы басты
2.2 Ауаның ластануы.
Ауа. Әуелде жер ғаламшарының газ қабығы, яғни
Жердің ауа қабығының салмағы астрономиялық санмен есептелінеді және
Ауа қабаты бес қабаттан тұрады. Олар тропосфера, стратосфера,
Ауа химиялық қосылыс емес, өзін құраушы газдардың жай
Ауа үнемі қозғалыс үстінде болады және бұл оның
Табиғатта оттек пен азот тоқтаусыз айналымда болады және
Әуедегі оттек мөлшерінің өзгерісі аса көп те емес
Қалыпты жағдайда қалыпты жағдайда әуеде әрқашан мөлшері 0,4-1,0%
Ауа ластайтын заттар – Ауа құрамындағы қатты ермелерді
Әуенің адам әрекеті негізінде былғау көздеріне қатты, сұйық
Айталық Алматы облысында 2005 жылы әуені былғауға қатысушы
Соңғы жылдары жүргізілген әлемдегі шаң шығарушы басты салалар
Әуедегі газ құрамының ойдымдық өзгеруі оның қандай да
Адам әрекеттік былғауыштар қоюлығы мен ғана емес, құрамының
Ау құраушылар – азоттық оттектің және көміртек қос
Алайда адам ауа әрекетімен пайда болатын шаң тозаңдар
Ауа тазалығын сақтау – Ауаның зиянды өнеркәсіп ұшындыларымен
Жалпы тау кен кәсіпорындарынан шығатын зиянды ұшындылар салдарын
Олардың қоршаған ортаға тікелей тигізітін зиянды әсерлерін
Ол жерден туатын экономикалық зиянды
Қоршаған ортаны жақсартуға, қалпына кететіруге кететін шығын мөлшерін
Қалдықтарды ұтымды пайдалану, іске жарату технологияларын жасауға кететін
Яғни бұл ретте болатын шығындар, ластанған ауа ортасының
Өнеркәсіп ұшындыларын азайту үшін төмендегідей шараларды жүзеге асыру
Кәсіпорындарды электр және ұшындылары мен пайдаланатын жанғыш заттарды
Өндірісті булық, шаңдық әуе ұшындыларын азпйтушы немесе бейтараптандырушы
Көліктер мен технологиялық аспаптарды қозғалтқыштары мен тазалаушы құрылғыларын
Ауа тазалығын сақтаудың бұл келтірілген шараларына қоса, айналаны
Алайда әуе шектен тыс былғану жағдайында бұл шараларда
Зиянды заттарды бөліп алу әдістері. өндіріс ұшындылары құрамындағы
2.3 Судың ластануы.
Су. Су біздің ғаламшарымыздың үстінде 3-3,5 млрд жыл
Су түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйықтық, табиғи зат. Сондай-ақ
Су ең жақсы еріткіш болып табылатынымен өзінің жай
Күн қуатының әсерінен табиғатта тоқтаусыз ылғал айналымы, яғни
Табиғаттың қай жерінде кездеспесін су ортасы қашан да
Өсімдіктер мен жан-жануарлардың 50 және 76 %-ы теңізде,
Сондай-ақ су өмір ортасы, яғни барлық ағзатектілер тіршілік
Сондай-ақ су өмір ортасы, яғни барлық ағзатектілер тіршілік
Су шарасының жалпы көлемінің 94 %-ға жуығы мұхиттар
Жер қойнауындағы судың 90 %-ы жер қыртысын құраушы
Ал құрлыққа түсетін жауын-шашындар одан ұшып шығатын су
Мұхиттар мен теңіз сулары тұзды, жер асты суларының
Тұщы судың негізгі қорлары үйектік мұздар мен қарларда,
2.4 Су көздері.
1-кесте.
Су көздері Көлемі (млн. км^3) Жаңару мерзімі
Мұхиттар мен теңіздер 1370 37 мың жыл
Жер қыртысының қалыңдығы 16 км болатын үстіңгі, яғни
Соның ішінде адам қолы жететін 5 км қабатта
Қалыңдығы 1 км болатын белсенді суалмасу қабатында
Мұздықтар мен үйектік қорлар 27 15 мың жыл
Көлдер 0,75 10 және оданда көп жыл
Су қоймалары 0,003 әр түрлі
Өзендер 0,0012 12 тәуілік
Әуедегі булар 0,014 9 тәуілік
Су қолданысы. Есеп бойынша табиғи сулардың жиындық тұтынысы
Бұлардың ішінде ең көп су жұмсалатын сала –
Тұрмыстық шаруашылыққа су ішуге, жуынуға, тұрмыстық қызмет мекемелері
Тау кен өңдеуші өндіріс орындарыныңтікелей өзқажеттіліктеріне тпайдаланылатын су
Тау кен және кен байыту кәсіпорындары пайдаланатын су
Су ластануының алдын – алу: Шаруашылық және ауыз
Өндірістік мақсатта пайдаланылатын судың өзі жұмыс істеушілерге зиянсыз,
Су қоймалары да әр түрлі мақсатта қолданылатындықтан, оларды
Соңғы жайт бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымының нұсқауында
Су сапасына қатысты жасалған «Тазалық ережесі және жерүсті
Төгін су мөлшері, соның ішінде құрамында зиянды органикалық
Сондықтан оларды тазартуға қоса басқа кешенді шаралар жүйесін
Суы аз немесе қалдықсыз, оқшауланған суайналымдық және аралық
Бұрынғы кеңес одағындағы барлық өндірістік кәсіпорындарды сумен
қалдық көлемін азайтып, сусызданған қалдықты немесе былғауыштардың қойырланған
Өндіріс және тұрмыс қалдықтармен былғанған сулардытазалау әдістерін жетілдіру.
Өсімдіктерді аурудан және түрлі зиянкестерден, егістіктерді арам шөптерден
Су тазалау тәсілдері. Өндіріс және тұрмыс қалдықтарымен
төгін суларды тазалаудың механикалық, химиялық, физика-химиялық, биохимиялық тәсілдері
Механикалық тазалау ерімеген заттарды тұндыру, сүзгілеу, сүзу және
Физика-химиялық әдістер кезінде төгін судағы еріген және кілегейлік
Биохимиялық тазалау минералдық және ерімеген органикалық заттардан тазаланған
Облыстық су беру және су ағызу кәсіпорындарының
әдетте көптеген кәсіпорындардың төгін суларын су қоймаларына, өзендерге
Лас былғаныш сулардың ешқандай тазалау-ақ тікелей өзендер мен
Сүзгілеу – төгін суларды тазалаудың бірінші сатысы, ол
Төгін суларды органикалық заттарды 800-1000 градус жоғарыда және
Дегенмен төгін сулардағы тотығушы органикалық қосылыстарды толық аластау
Сондықтан төгін суларды қайта пайдалану су қолдана жүргізілетін
2.5 Жердің ластануы.
Жердің ластануы. Жер күнді айналып жүрген 9 ғаламшардың
Жер бетінің өзгеруі. Техника жетілген сайын адам неғұрлым
Яғни кен қазу салдарынан егіс-егіп, мал бағу үшін
Қатты тастандыларға темір, ағаш, икемзат, түрлі ұнтақтар мен
Бүгінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы басты мәселелердің бірі
Ал ауыл шаруашылықтың жерінің құнарлығы, оның топырағына байланысты.
Топырақта тірі және өлі табиғатқа тән бінеше сипаты
Тіршілік үшін аса қажет минералдық заттар мен тірі
Яғни топырақ құнарлық қасиеті бар және жер қыртысының
Нәтижесінде адамзат өзінің басты ырыстарының бірі, күн көрісін
Айтакету керек өндіріс тастандылары оның ұшынды және төгінді
Әдетте өндіріс тастандылары деп қандайда өнім алу барысында
Бұл қалдықтар мен тастандылар негізінен тікелей өңдеуге жарамсыз
Дегенмен, кен және өндіріс қалдықтарын көмудің де бүгінде
Мөлшері ірі кәсіпорындар тастандылары мен жылу мен қамтамасыз
Ол оларды арнайы ережелер бойынша көму болып табылады.
Қорытынды
Бұл келтірілгендерден төмендегідей төр тұжырым шығады.
Бәрі бір-бірімен байланысты. Яғни экожүйеде бір жердегі аз
Бәріде қайта болмасын, әйтеуір көзден таса болуы, бір
Табиғат бәрінде жақсы біледі. Табиғаттың миллиондаған жылдар бойы
Жәндік жойғыштарда, шөп жоғыштарда өмірге осылай келді. Бұдан
Ешнәрсе тегін келмейді, ақысыз берілмейді. Экономикадағы сияқты экотануда
Пайдаланылған әдебиеттер.
Сагимбаев Г.К. экология и экономика – Алматы мектеп
Фурсов В.И. экологические проблемы окружающей среды – Алматы
Охрана окружающей среды / Под редакцией С.В. Белова
«Закон республики Казакстан» об охране окружающей среды. Алматы
Белов С В и др. Охрана окружающей среды
Бордский А К Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу
Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: экология
Қалыбеков Т Экология және ашық кен. Алматы
Қоженбаев С. Махмудов С. Табиғатты қорғау – Алматы:
- 2 -
Ауаның ластануы
Ауаның ластану түрлері
Атмосфералық ауаны және қоршаған ортаны қорғау
Қоршаған ортаның ластануы: экологиялық мәселелер
Адамның шаруашылық әрекетінен табиғатта болған антропогендік өзгерістер
Атмосфераның ластануы мен ластаушы көздер
Жахандық қауіптер.Атмосфералық ауаның ластану мәселелері
Ауаны шартқа сәйкестендіруде энергияны үнемдеу туралы
Атмосфера туралы түсінік, оның құрамы және биосфера мен адам өміріндегі маңызы жайлы
Шығыс Қазақстан облысының өнеркәсібі