Бала тәрбиесі
ЖОСПАР
АНЫҚТАМАЛАР 2
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР 3
КІРІСПЕ 4
1 «Болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие
2 Білім беру жүйесінде бұқаралық ақпарат құралдарын пайдаланудың қазіргі
3 Болашақ мұғалімдерді интерактивті-танымдық бағдарламалар арқылы тәрбие үрдісіне
ҚОРЫТЫНДЫ 83
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 88
АНЫҚТАМАЛАР
Ақпараттық қоғам деп адамға және мемлекетке қажетті білімнің бәріне
Бұқаралық ақпарат құралдары – баспасөз, радио, теледидар сияқты құралдардың
Болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне дайындау
Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие беру деп тәрбие үрдісінде
Инновация – жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс деген ұғымды білдіреді. Инновация
Интерактивті – ақиқат уақыт тәртібінде пайдаланушы мен ақпарат жүйесі
Медиабілім - бұл педагогикалық теория мен практикада білім
Педагогикалық жүйе - бұл адамды дамыту мақсатындағы жетістіктерге жеткізуші
Педагогикалық инновация – жаңашылдықты (жаңа құралдарды, әдістерді, әдістемелерді, технологияларды,
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
ЖОО – жоғары оқу орны
БАҚ – бұқаралық ақпарат құралдары
БАК – бұқаралық ақпарат коммуникациялары
ҚР – Қазақстан Республикасы
ҚР ҰҒА – Қазақстан Республикасы ұлттық ғылым академиясы
ҰБА – ұлттық білім академиясы
ҚР МЖМБС – Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім
ОӘК – оқу-әдістемелік кешен
МТА – мектеп телеарнасы
БП – базалық пәндер
КП – кәсіптік пәндер
ЖБП – жалпы білім пәндері
БМОПӘ – бастауыш мектепте оқытудың педагогикасы мен әдістемесі
ПП – педагогика және психология
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Болашақ ұрпақтың білім алуы мен тәрбиесі, оның
Қай кезеңде болсын қоғам талаптарына лайықты азаматтар тәрбиелеу үлкен
Осы тұрғыдан қарастырсақ, жаңа технологиялар заманында уақыт талаптарына жауап
Бұқаралық ақпарат құралдарының жасөспірімдердің дамып, қалыптасуындағы орнын әртүрлі аспектіде
Сондай-ақ соңғы уақытта педагогикада жаңа бағыт деп танылып отырған
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді талдау барысында шетелдік және отандық ғалымдардың бұқаралық
Барлық бұқаралық ақпарат құралдарының (теледидар, радио, газет-журналдар) жасөспірімдер тәрбиесіндегі
Сондай-ақ, болашақ мамандарды кәсіби тұрғыдан дайындауға байланысты проблеманың бірқатар
Сонымен қатар, біздің зерттеу проблемамызды толыққанды зерделеу үшін бұқаралық
Қазақстан республикасының жаңа формация педагогына үздіксіз педагогикалық білім беру
Болашақ мұғалімнің тәрбие үрдісіне жан-жақты дайындығы, мектепте оқушылардың тәрбие
− жасөспірімдердің өмірге көзқарасын қалыптастыруда ерекше насихат құралы БАҚ-тың
− бұқаралық ақпарат құралдары ролінің артып отырғандығына қарамастан, болашақ
− бұқаралық ақпарат құралдарының тәрбиелік мүмкіндіктерін пайдалануға болашақ мұғалімдерді
1 «Болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие
Қоғамдану үрдісінде адамдардың қарым-қатынасының бір түрі болып табылатын бұқаралық
Бұқаралық коммуникацияның, үлкен әлеуметтік топтардың мүддесін қорғайтын белгілі әлеуметтік
Бұқаралық ақпарат құралдары жоғарыдан төменге (әлеуметтік басқару топтарынан, қоғамның
Әлеуметтік бағдарлау функциясы қоғамға бейімделуге бағдар жасау үшін қажетті
Аффилиация функциясында адамның белгілі бір топтардың қатарына кіргенде әсіресе
Бұқаралық коммуникацияның байланысқа түсу функциясы адамға өзін көрсете білуге,
Ал өзін-өзі бекіту функциясы адамның өз құндылықтарын, ойлары мен
Эмоцияналдық бәсеңдету функциясы «рұқсаттық» эмоцияналдық мүмкіншіліктерін кеңейте отырып, тұлғаның
Сондай-ақ, ғылыми-педагогикалық әдебиеттерде адам өмірінде, әсіресе жасөспірімдердің қалыптасуы мен
БАҚ жеке тұлғаның, қоғамның, мемлекеттің ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандырады дегенді
Сурет 1– Бұқаралық ақпарат құралдарының негізгі функциялары
Бұқаралық ақпарат құралдарының функцияларына тоқталғанда ерекше атап өтетін мәселе,
− ақпараттық (хабар беру) функция;
− рекреативті(көңіл көтерушілік) функция;
− релаксациялық функция;
− мәдени-ағартушылық функция;
− білім берушілік;
− коммуникативті;
− әлеуметтік-педагогикалық.
БАҚ-тың балалар өміріндегі атқаратын қызметін 2-нші суреттен көруге
Сурет 2 – БАҚ-тың балалар өмірінде атқаратын функциялары
Бұқаралық ақпарат құралдарының осындай көптеген функцияларының ішінде негізгі болып
Жасөспірімдердің өздігінен білім алып, өзін-өзі тәрбиелеуінде бұқаралық ақпарат құралдарының
Бұқаралық ақпарат құралдары рекреативті функциясы арқылы адамдардың бос уақытын,
БАҚ-тың релаксациялық функциясының атқаратын ролі адам үшін, әсіресе балалар
Ал бұқаралық ақпарат құралдарының ішінде теледидардың интегративті (шоғырландырушы, бірлестіруші)
Теледидардың әлеуметтік-педагогикалық немесе басқару функциясы интегративтік және ақпараттық функциялармен
Сондай-ақ, бала өмірінде бұқаралық ақпарат құралдары функцияларының бірі нормативті
Ақпараттық функциясы – хабар таратады, аудиторияға әлемде және мемлекетте
− Мәдени-ағартушылық функциясы – мәдени танымдық, ізденушілік, ағартушылық мәселелерді
− Интегративті функциясы - әртүрлі функцияларды қамти алады.
− Әлеуметтік-педагогикалық функциялары – елдің әлеуметтік жағдайын, әлеуметтік проблемалардан
− Білім берушілік функциялары – аудиторияны қызықтыратын, сауаттылыққа бейімдейтін
− Рекреативті функциясы – адамдардың демалысын дұрыс ұйымдастыруды көздейді
Демек, кейінгі кезде бұқаралық ақпарат құралдарына деген кейбір келеңсіз
Қазіргі балалар бұқаралық коммуникация құралдарының әсерін ерте сезіне бастайды.
Еліміздің президент Н.Назарбаев «Жас отан» жастар қанатының І съезінде
«Әлемнің барлық халықтарында әрдайым парасаттылық, адалдық, үлкендерге құрмет, әйелдерге
2 Білім беру жүйесінде бұқаралық ақпарат құралдарын пайдаланудың қазіргі
Елімізде білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы
Қазақстан республикасы Президентінің «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты жолдауындағы
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің таратқан түсініктемелерінде бұл
Зерттеуші Б.А.Досжанов қазақстандық белгілі ғалым М.А. Құдайқұловтың еңбегіне сүйене
Білім беру жүйесіне қазіргі заманғы технологияларды енгізу білім беру
Бағдарламалардың тақырыптық бағыттары бар. Олардың әрқайсысы белгілі бір міндеттерді
Барлық пәндер бойынша телесабақтар (қазақша, орысша)
Кітап әлем.
Керек кәсіп.
Телеэнциклопедия.
«Қазақ әдебиетінің классиктері».
Қазақстанға саяхат.
Қазақстан ғылымы.
Этнография.
Экология.
Қазақстан археологиясы.
Қазақстанның мәдени мұралары.
Қазақстан мұражайлары.
Бір жәдігердің тарихы.
«Жаңа көзқарас» (Мұғалімдерге арналған бағдарлама. Онда білім берудің жаңа
«Эврика» (барлық жастағы мектеп оқушыларына арналған танымдық – ойын-сауық
Кесте 2- «Білім арнасы» бағдарламасының тақырыптары мен мазмұны
№ Бағдарламалар
1 Педагогикалық кеңес Үздік мұғалімдердің сабақ беру әдістері
2 Тақырыптық бағдарламааралық роликтер Бала құқығы туралы Конвенция, имидждік
3 Телеэнциклопедия Ғалымдар, жазушылар, танымал мәдениет және өнер қайраткерлері,
4 Керек кәсіп Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім
2−ші кестенің жалғасы
1
5 Кітап әлемі Барлығы оқу және әдістемелік әдебиеттер жайында.
6 Интерактивті сабақ Үздік педагогтардың жаңа білім берушілік, интерактивті
7 Бүлдіршіндерге арналған ағылшын тілі. Санауға үйренеміз, жазуға үйренеміз.
8 Әлемнің көрнекті ғалымдары Энциклопедия
Сонымен, аптасына бір рет ұсынылатын бір сағаттық бағдарламада мазмұндық
«Педагогикалық кеңес» циклында патриоттық тәрбие мәселелері көтерілді, атап айтқанда
«Сөнбес жұлдыздар» атты тақырыптық бағдарламааралық роликтер Абайға, Төле биге,
Ал «Керек кәсіп» циклы бойынша берілген бағдарламалар қазіргі кезде
«Кітап әлемі» циклы аясында Қазақстан Республикасының балалар жазушыларының шығармашылығы,
«Білім арнасы» ұсынып отырған бағдарламалардың қай-қайсының да жасөспірімдердің мектепте
Мемлекеттік деңгейде бұқаралық ақпарат құралдарының оқу-тәрбие үрдісіндегі мүмкіндіктеріне барынша
Ақпараттық қоғам жағдайында педагог мамандардың ақпараттық-коммуникациялық құзырлығын қалыптастыру көрсеткіштері
білім беру жүйесінің әлемдік ақпараттық кеңістікке саналы түрде енуін
ақпараттардың шексіз көлемі мен осы ақпараттарды аналитикалық түрде қамтамасыз
ақпараттық ортада жеке тұлғаның шығармашылық сапасын дамыту мен қалыптастыру
ақпараттық ортада коммуникативтік мәдениетті қалыптастыру;
ақпараттық ортада өзара байланыс қызметтерін қалыптастыру;
ақпараттық ортада ақпаратты алу, таңдау, сақтау, қабылдау, түрлендіру, жіберу
интерактивтік телекоммуникациялық технологияларды (интернет, қашықтан оқыту және т.б.) қолдануға
ақпараттық-білімдік ортаны модельдеу мен жобалау қабілетін қалыптастыру және осы
Қазіргі жағдайда мұғалімнің ақпараттық-коммуникациялық құзырлығы кәсіби мамандықтың құрамды бөліктері
Қазіргі қоғамдағы түбегейлі өзгерістер ақпараттық технологияларды жан-жақты қолдануға практикалық
Жоба бойынша «Қазақстандағы семинарлар мен тренингтер» 3 бағытта рассылкалар
Сондай-ақ қазіргі кезде балалар мен жасөспірімдердің ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыруға
Жоғарыда айтып кеткеніміздей, тәрбие жұмысы мұғалімнің кәсіби қызметіндегі негізгі
Бұқаралық ақпарат құралдары материалдары негізінде тәрбие беру дегенді қалай
Тәрбие сағаттарын жүргізу барысында бұқаралық ақпарат құралдарының материалдарын қаншалықты
Тәрбие үрдісін ұйымдастыруда бұқаралық ақпарат құралдарының материалдарын пайдалану қажеттілігі
Мектепте оқыған кезіңізде тәрбие сағаттарын өткізу барысында мұғаліміңіздің бұқаралық
Балаларға арналған Қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарының телеарналардағы, радиодағы қандай
Мұғалімдерге, оқушыларға арналған қандай газет-журналдарды білесіз?
Қазіргі кезде бұқаралық ақпарат құралдарының балаларға зияндылығы басым деген
Сізге бұқаралық ақпарат құралдарын тәрбие үрдісінде пайдалануға байланысты
Оқу-тәрбие үрдісінде Интернет жүйесінің мүмкіндіктеріне жүгінесіз бе?
Бұл сауалдарға мұғалімдердің берген жауаптарынан анықтағанымыздай, олардың көпшілігі (барлық
Ал бұқаралық ақпарат құралдарының материалдарын оқушы тәрбиесінде пайдалану қажеттілігін
Ал Қазақстандық теледидардағы және радиодағы балалар мен жастарға арналған
Теледидардағы кейбір бағдарламалардың бала тәрбиесіне зияндығын мұғалімдердің 21 пайызы
Жоғарыда берілген сауалдарға жауаптардың кейбіреулерін көрсетіп кетуді жөн көрдік:
1. Тәрбиелік мәні бар ақпарат материалдарын орнымен пайдалану керек
2. Әзірге жоқ, бірақ оқушылардың көрген-білген жаңалықтарын талқылаймыз. Болашақта
3. Оқушыға дұрыс бағыт берсе, пайдалану қажеттілігі бар.
4. Оқушы кезімде мұғалімнің БАҚ-ты пайдаланған кездері есімде жоқ,
5. Еліміздегі телеарналарда балалар тәрбиесіне арналған бағдарламалар өте аз.
6. Қазіргі кезде БАҚ-тың зияндылығы басым дегенге келіспеймін. Менің
7. Соңғы кездері Интернетке деген балалардың қызығушылығы артып отыр,
Ал сегізінші сұраққа сұралғандардың барлығы да «қажет» деп жауап
Алған жауаптарды талдау және жүйелеу барысында мұғалімдердің арасында бұқаралық
Демек, әзірге мұғалімдердің бұқаралық ақпарат құралдарының бала тәрбиесіне ықпалы
Бұқаралық ақпарат құралдарының бағдарламаларын пайдалана отырып тәрбиелік шаралар өткізетін
Осындай бағытта теледидарда апта сайын жүйелі түрде беріліп тұратын
Ақпараттық заманда балалардың бұқаралық ақпарат құралдарының тәрбиелік мүмкіндіктерін дұрыс
МТА - да әртүрлі айдарлар жұмыс істейді. Атап айтқанда
Бұл бағдарлама әртүрлі дәрежедегі конкурстарға қатысып, Алматы қаласында өткен
Негізінен алғанда бағдарлама мектеп пәндері, атап айтқанда филология, мәдениеттану,
Жобаның мақсаты:
− пәнаралық интеграция негізінде бағдарламаны құру және әзірлеудің
− балалардың танымдық және логикалық ойлау қабілетін, дүниеге шығармашылықпен
− жан-жақты, өзінің орнын таба алатын, бәсекеге қабілетті
Бағдарламаның басты ерекшеліктерінің бірі, оның өзіндік принциптерінің болуы. Атап
− тақырыптың нақты болуы;
− мақсат, міндеттердің нақты болуы;
− оқушылардың жас ерекшелігін ескеру;
− балалардың қызығушылық деңгейін ескеру;
− шығармашылықты алдыңғы қатарға қою;
− оқушылардың пікірімен санасу.
Бұл жоба MS Word, MS PowerPoint, Adobe Premier,
“МТА” телеарнасының жүргізуші-журналисі, жоғары сынып сынып оқушысы Таутанов Ернұрдың
Демек “МТА” жобасы оқушыларды шығармашылық іс-әрекетке баулитын, жеке тұлғаның
Болашақ ұрпақтың өз елін, жерін сүйіп бағалап өсуі өздігінен
Аталған мемлекеттік бағдарламада, «Әлемде азаматтардың бойында ұлттық нышандарға −
Отаншылдық, патриоттық сияқты елдік үшін маңызды болып табылатын мәселелерге
Демек, жеткіншек бойында әртүрлі сезім қалыптастыруда аға ұрпақтың өнегесін
Бүгінгі күні әскери проблемаға арналған мақалалардың да оқушы тәрбиесіне
− оқушылардың жеке басының зерделілік, танымдық, еріктілік, тәртіптілік ерекшеліктерін
− көпшілік алдында өзін-өзі еркін ұстауға, білімін кеңінен қолдана
− жеке пәндерден алған білімдерін дамыту, өз беттерімен ізденіс
Ойын тоқсанына бір рет, әр тоқсанның жеңімпаздары арасында жылдың
Жоғарыда айтып кеткеніміздей, басылымдардағы материалдарды оқу-тәрбие үрдісінде пайдаланудың ролі
Сабақтағы мерзімді баспасөзді пайдаланумен, сабақтан тыс уақыттағы пайдаланудың арасында
Тәрбие процесінде одан дұрыс нәтиже алу мақсатында әртүрлі әдіс-тәсілдерді
Бұқаралық ақпарат құралдарының тәрбиелік мүмкіндіктерін пайдалануға мұғалімдердің дайындығын анықтап
«Болашақ ұрпақты саналы, білімді, өз ұлтын, елін сүйетін адам
Ал келесі студент (Хаздай Н) бұқаралық ақпарат құралдарының қазіргі
− балалар дүние жүзінде, өз мемлекетінде болып жатқан жаңалықтардан
− танымдық бағдарламалар арқылы дүниетанымы кеңейеді, өзіндік көзқарасы қалыптасады;
− өзі қатарлас балалардың тыныс-тіршілігімен танысуға мүмкіндік алады;
− бос уақытын тиімді пайдалануға көмектеседі.
Жоғарыда айтылған теледидардың пайдасы туралы қағида шын мәнінде іс
Менің ойымша, теледидардың балаға тигізер бірнеше зияныдылығы да бар,
− әртүрлі атыс-шабыс тақырыбын қамтитын телеарналардағы фильм, мультфильмдерді көру
− баланың уақытын көп алуына байланысты сабақ оқуына кедергі
− күні бойына шетелдік музыканы дәріптейтін арналарды көру арқылы
− кітап оқу, спортпен шұғылдану, үйірме-секцияларға қатысу, далада
Сонымен қатар, көп телеарналардың орыс тілінде хабарлар тарататынын ескерсек,
Жоғарыда айтылған тапсырмалармен қатар, әртүрлі тиімді әдіс-тәсілдерді пайдаланып ұйымдастырылған
Сауалнама жүргізудің мақсаты — мектеп оқушыларының қазіргі бұқаралық ақпарат
Балалардың жауаптарына қарағанда, қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарымен қатар, шетелдік
Сурет 3 − Мектеп оқушыларының БАҚ рейтінгісін анықтауға байланысты
Жоғарыда айтқан ғалымдардың әдісін пайдалана отырып оқушылардың бұқаралық ақпарат
Сондай-ақ, қазақстандық оқушылардың бұқаралық ақпарат құралдарының ішінде отандық және
Келесі тақырыпта бұқаралық ақпарат құралдары қоғамдық сана мен пікірді
Тұжырымдаманың міндеттері:
1.Оқушылардың оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыруда БАҚ мүмкіндіктерін пайдалану қажеттілігіне байланысты
2. Республика мектеп мұғалімдерінің оқушылардың тұлға ретінде дамып,
3. Бұқаралық ақпарат құралдары: газет-журналдарда, теледидар, радио бағдарламаларында, интернет
4. Мектеп оқушыларының оқу-тәрбие үрдісінде бұқаралық ақпарат құралдарының материалдарын
5. Болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие жұмыстарын
1. Оқушы-жастардың оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыруда БАҚ мүмкіндіктерін пайдаланудың қажеттігі
«Қазақстан Республикасының жоғары педагогикалық білім беру тұжырымдамасында» (2006 жыл)
Осыған орай, елімізде бүгінгі күні ұрпаққа білім-тәрбие беруді қажетті
Мерзімді баспасөз бетінде педагогика саласының шеберлері, тәжірибелі ұстаздар, ата-аналар
Ал теледидардың энергетикалық күші ең қуатты деп есептеледі және
− педагогикалық жоғары оқу орындарының іс-әректінде стратегияның жоқтығы, қоғамның
− болашақ мұғалімдердің кәсіби дайындығында материалдық-техникалық, ақпаратты қамтамасыз ету
− педагогикалық білім беру мазмұнының нақты жағдайы арасындағы қарам-қайшылық
− болашақ педагогтардың адамгершілік-рухани, азаматтық-патриоттық, денсаулық сақтау және экономикалық
Яғни, мұғалімдік мамандыққа білім алып жатқан болашақ мамандардың алған
− мелекеттік жастар саясатын ақпараттық қолдау;
− балалар мен жастарды адамгершілік пен мәдениетке, патриоттық, иетерноционалды
Салауатты өмір салтын насихаттау;
− жастар проблемасындағы әлеуметтік, маңызды жобаларды ақпараттандыруды қолдау.
− сондай-ақ, жастар проблемасы шеңберіндегі әлеуметтік-маңызды жобаларды ақпараттық қолдауға
− жастарды патриоттыққа тәрбиелеу;
− жастардың рухани жан-дүниесін көтеру;
− қоғамдық өмірге белсенді араласуын насихаттау;
− салауатты өмір салтын насихаттау;
− нашақорлықпен күрес;
− жастардың демалуы және еңбек мәселелері;
− жастарды мемлекеттік және қалалық әкімшіліктің тыныс-тіршілігімен ақпараттандыру [206].
Бұл жастар мен жасөспірімдерге арналған мемлекеттік бағдарламаның негізінде жастар
Жоғарыда аталған бағдарламаларға сәйкес, еліміздің жастары мен жасөспірімдеріне білім
− білім беру мекемелерінде тәрбие жүйесінің жаңа
− Қазақстандық ұлтжандылықты, азаматтықты, төзімділікті, рухани құндылықты, рух-жігері шыңдалған
− ашық ақпараттанған, әлеуметтік жағынан мығым, білімді ортаны дайындау
Демек, білім беру жүйесіндегі қазіргі өзгерістер, ақпараттық заманның ерекшеліктерін,
Олай болса, бұқаралық ақпарат құралдары жасөспірімдерге тәрбие беруде және
2. Мектеп мұғалімдерінің бұқаралық ақпарат құралдарын оқу-тәрбие үрдісінде пайдалану
Ата-аналармен жүргізілген сауалнамадан да, олардың бала тәрбиесіндегі бұқаралық ақпарат
Бұқаралық ақпарат құралдарының болашақ мұғалімдердің оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыруда аса
3. Бұқаралық ақпарат құралдарының оқушылардың оқу-тәрбие үрдісін
Ақпараттық әлемде үлкендер үшін де жасөспірімдер үшін де мейлінше
4 Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындау моделі:
Бірақ бұл шаралардың қай-қайсы да болашақ мұғалім мамандарын оқу-тәрбие
Сурет 4 − Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне
Бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы замануи жағдайларды талдаудың нәтижесі қазіргі
Жоғары оқу орнының оқытушылары болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары
− жоғары оқу орындарының студенттерінің бұқаралық ақпарат құралдарын мектепте
− БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындауда ЖОО оқу-тәрбие үрдісінің
− Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындаудың әдістемесін
− Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындауға байланысты
Болашақ мұғалімдерді дайындау өз алдына бір күрделі жүйені құрайды.
БАҚ бойынша әдіснамалық дайындыққа – философия, психология, әлеуметтану сияқты
Теориялық дайындықтың құрамына бұқаралық ақпарат құралдары бойынша теориялар, олардың
Әдіснамалық дайындықта бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісін ұйымдастырудың
Технологиялық дайындық студенттердің бұқаралық ақпарат құралдары туралы әдіснамалық, теориялық,
Дайындаудың барлық түрлері бір-бірімен тығыз байланысты. Мысалы әдіснамалық дайындық
Мұндай дайындықтың нәтижесінде болашақ мұғалімдер тәрбие үрдісінде бұқаралық ақпарат
Негізінен болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне
Бірінші, яғни мотивациялық-мақсаттылық компонент болашақ мұғалімдердің тәрбие үрдісіне дайындығын
− болашақ мұғалімнің бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне
− студенттердің бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне дайындалуға
− бұқаралық ақпарат құралдарының мүмкіндіктерінің тәрбие үрдісін ұйымдастырудағы
− бұақаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне бейімделуге байланысты
− бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне дайындаудың мақсатын
− оқыту студенттің шығармашылық өзіндік дамуына бағытталуы тиіс.
Білім берудегі әртүрлі белсенді әдістер болашақ мамандармен өткізілетін барлық
Сонымен, болашақ мұғалім мамандарын тәрбие үрдісіне дайындауда бұқаралық ақпарат
3 Болашақ мұғалімдерді интерактивті-танымдық бағдарламалар арқылы тәрбие үрдісіне
Болашақ мұғалімдерді мектептегі тәлім-тәрбие жұмыстарын уақыт талаптарына қарай ұйымдастыра
Педагогика тарихының дамуында тәрбие принциптерінің төмендегідей жүйесі қалыптасқан:
1. Тәрбиенің мақсаттылығы;
2.Тәрбиенің өмірмен, еңбекпен, қоғамдық құрылыс практикасымен байланыстылығы;
3. Еңбек арқылы тәрбиелеу;
4. Жеке тұлғаға талап қоюшылық пен құрметтей білудің бірлігі;
5. Балалардың жас және дара ерекшелігін есепке алу;
6. Тәрбиенің жүйелілігі, бірізділігі және үздіксізсіздігін қамтамасыз ету;
7. Жеке тұлғаны ұжымда және ұжым арқылы тәрбиелеу;
8. Тәрбие үрдісінде мектеп, отбасы, жұртшылық әрекетінің бірлігі болуы
Білім беру жүйесінде тәрбие принциптерінің қай-қайсы да сақталуы тиіс.
Бұқаралық ақпарат құралдарын тәрбие үрдісінде пайдалануға дайындалатын болашақ мұғалім
Ал бұл іс-әрекетке студенттерді дайындауда «тәрбиенің жүйелілігі, бірізділігі және
Қазіргі кезде білім бағдарламалары бұрыңғымен салыстырғанда өте күрделенді, тіпті
Елімізде тәрбие беру ісінде бұқаралық ақапарат құралдарының маңызы ерекше.
Жоғарыда аталған интерактивті бағдарламалдардың негізгі бағыты да, мақсаты да
Енді теледидардан берілетін басқа да танымдық, тағылымдық бағдарламаларды
Болашақ мамандар арасында жүргізілген сауалнамаларға қарағанда республиканың ақпарат құралдарының
Осы бағдарлама іспеттес тәрбиелік тағлымы мол «Қазақстан» ұлттық арнасындағы
Болашақ мамандардың ерекше қызығушылығын тудырып, көңіл аударған бағдарламаның бірі
“Астана” радиосындағы интерактивтік бағдарламаның жобасы төмендегідей.
Хабардың аты: “Көкпар”
Хабардың мақсаты: Радиодағы интерактивтік-танымдық бағдарламалар арқылы жастар мен
Хабардың барысы: “Көкпар” ақпаратты-танымдық ойын. Ол тест түрінде өтеді.
Мысалы,
1. Мәдени мұра бағдарламасы неше жылға арналған.
«Екі», Бір, Үш, Бес.
2. ”Беташардың» қағидалық сипаты, неше бөлімнен тұрады.
«Беташардың» қағидалық сипаты, екі бөлімнен тұрды. Бірінші бөлімінде әдетте
«Көкпар» ойынының жүргізілу бағытына тоқталсақ, бұл мақал-мәтелдерден жарыс түрінде
Ал аталмыш Астана радиосынан жүргізіліп жүрген «Жеті нота» радиоойыны
Хабардың мақсаты: тыңдармандар аудиториясын кеңейту үшін радиодағы интерактивтік-танымдық бағдарламалардың
Жалпы, радио-ақпарат тарататын ең жедел құрал. Өзіндік ерекше форматын
Аптасына екі рет тікелей эфирде жүретін «Жүйрік ой» бағдарламасы
Мысалы:
1. «Кішкентай», «Аман бол шешем» күйлерінің авторы кім?/Құрманғазы
2. Тақиялы періште фильміндегі басты кейіпкердің еркелеткендегі есімі кім?/Тайлақ
3. Дисней корпорациясының негізін салушы кім?/Уолт
4. «Жеті жарғы» кімдікі?/ Тәуке хандыкі
5. 1925 жылы Париж тыңдармандарының алдында ән салған қазақ
6. Еуропадағы қисық мұнара қалай аталады?/ Пизан мұнарасы
7. Атақты студенттердің Гимні Қалай аталады?/ Гаудеамус
8. Атақты Биг Бэн мұнарасы қай елде?/ Ұлыбританияда
9. Желсіз түнде жарық ай..жалғастырыңыз/ Сәулесі суда дірілдеп.
10. Зере кімнің әжесі?/Абайдың
Осы сияқты сұрақтар қойылады. Сұрақ-жауап аяқталғаннан кейін, талқылау барысында
Мысалы:
1. «Жеті жарғы» кімдікі?/ Тәуке хандыкі – Тәуке хан
2. 1925 жылы Париж тыңдармандарының алдында ән салған қазақ
6. Еуропадағы қисық мұнара қалай аталады?/ Пизан мұнарасы -
«Жүйрік ой» бағдарламасы жастарды көп білуге, ізденуге, тез жауап
Ал студенттер мен жастарға арналған радиобағдарламалардың ішінде «Ақ шымылдықты»
Хабардың мақсаты: Аталмыш бағдарламаның ең бірінші қазіргі жастарға
Бағдарлама, аптасына бір рет толқынға шығады. Әр хабар белгілі
Аталған радиобағдарламаларды талдаудың нәтижесінде жасайтын тұжырым – қазіргі уақыттағы
Болашақ мұғалімдерді тәрбие үрдісіне дайындауда өзіндік орын алып отырған
Осындай мағынасы жоғары бағдарламалардың жас жеткіншектер үшін қызықты, әрі
Ақпарат құралдарының, оның ішінде теледидардың адамды сендіру ықпалы басым
Сондай-ақ, теледидар бағдарламалары тәрбиедегі ықпалдың еліктеу ықпалын да жүзеге
Болашақ мұғалімдерді тәрбие үрдісіне дайындауда қоғамдық көкейкесті мәселелерді ескере
Басқа ақпарат құралдарымен салыстырғанда, өздерінің насихат жұмыстарын жүргізудегі ерекшеліктеріне
Еліміздің ақпарат таратушы құралдарының көбеюіне қарай олардың арасында жастар
Отандық телебағдарламаларда жастар мен жасөспірімдердің қатысуымен өтетін бағдарламалардың қатысушыларының
Демек, біздің жастарды әлі де болса ақпараттық мәдениетке тәрбиелеу
Төмендегі 6-суретте отандық электрондық бұқаралық ақпарат құралдарындағы интерактивті-телерадиобағдарламалардың тақырыптары
Сурет 6− Қазақстандық ғылыми-педагогикалық, әдістемелік басылымдар жүйесі (2008 жылғы
Сурет 8 − Мектеп басшыларына арналған басылымдар
Сонымен, Қазақстанда шығатын басылымдардың саны мен сапасын, ұстанған бағыттарын
Білім мен тәрбие берудегі барлық жаңалықтардан хабардар болып отыру
202-204 стр
ҚОРЫТЫНДЫ
Біздің бұл проблеманы зерттеудегі басты мақсатымыз бүгінгі күні қоғамдық
Зерттеу жұмысы екі бөліктен тұрып, яғни теориялық және практикалық
Сонымен қатар, аталған мәселенің көкейкестілігіне қарай оның бүгінгі күнге
Ол зерттеулерде бұқаралық ақпарат құралдары тарапынан қай уақытта да
Отандық зерттеушілердің еңбектерін талдау арқылы БАҚ-тың, оның ішінде баспасөздің
Біз өз зерттеуімізде осы еңбектерге талдау жасау арқылы бұқаралық
Зерттеу жұмысымыздың осы бөлімінде жоғары педагогикалық оқу орындарының оқу
Жаһандану үрдісімен біздің елімізде де ақпараттық кеңістіктің аясы одан
Теориялық бөлімде маңызды мағлұматтарды жинақтаудан кейін зерттеу жұмысының практикалық
Зерттеу нәтижесінде төмендегідей тұжырымдар жасауға болады:
1. Болашақ мұғалімдерді тәрбие үрдісіне дайындауда бұқаралық ақпарат құралдарын
2. Жоғары педагогикалық білім беру мемлекеттік стандарттарында көрсетілген міндетті
3. Болашақ мұғалімдерді дайындау барысында бұқаралық ақпарат құралдарының ақпараттық,
4. Жоғары педагогикалық оқу орындарының оқытушылары педагогикалық цикл пәндерін
5. Педагогикалық мамандыққа білім алып жатқан студенттерге бұқаралық ақпарат
6. Студенттердің ғылыми жұмыстарын ұйымдастыруда олардың ақпарат құралдарының
7. Болашақ мұғалімдердің телерадиоарналардағы тәрбиелік, білім берушілік бағыттағы бағдарламаларды
8. Студенттермен жүргізілетін аудиториядан тыс жұмыстарды бұқаралық ақпарат құралдарын
9. Мектеп мұғалімдері мен ата-аналардың жасөспірімдердің отандық телерадиобағдарламалар өнімін
10. Ақпараттық заманда отандық телеарналардың балалар мен жастарға, білім
11. Мектеп мұғалімдеріне арналаған газет-журналдарды жаздырып алдыруды жүзеге асыру
12. Мектеп оқушыларына арналған басылымдарды жаздырып алу механизмдерін ата-аналар
Зерттеу нәтижелері бойынша жасалған тұжырымдардың негізінде төмендегідей ұсыныстар жасауға
− Болашақ мұғалімдерді тәрбие үрдісіне дайындауда қарымды құрал бұқаралық
− ол үшін біз жасаған болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат
− аталған тұжырымдамада болашақ мұғалімдерді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы
− Барлық деңгейдегі педагогикалық оқу орындарының оқу жұмыс жоспарларына
− Жалпы педагогика, тәрбие теориясы, тәрбие жұмысының технологиясы,
− Студенттер мен магистранттардың ғылыми-зерттеу жұмыстарының тақырыптарын бұқаралық ақпарат
− Педагог кадрлардың біліктілігін арттыру және білім жетілдіру институттарының
Сонымен, біз өз зерттеу жұмысымызда бұқаралық ақпарат құралдарының білім
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Назарбаев.Н.Ә. «Жас отан» жастар қанатының І съезінде сөйлеген
2 Барышникова Е.Н., Колесникова И.А. О воспитании и воспитательных
3 Богомолов А.Н. Средства массовой коммуникации: культурологический и дидактические
4 Богомолова Н.Н. Социальная психология печати, радио и телевидения.
5 Воробьев Г.Г. Твоя информационная культура. – М: Молодая
6 Волкова Г.Т. Культура общения. −Иваново, 1993. −60
7 Герасимова С.А. Телевидение как средство формирования культурных ценностей
8 Грачев Г.В. Информационная безопасность личности: теория и технология
9 Громов А.П. Восхождение к герою. (Экран и молодежь).
10 Глинская И.Ю. Человек в системе массовых коммуникаций:
11 Доценко Е.Л. Психология манипуляции. – М.: МГУ,
12 Марков А.А. Влияние средств массовой коммуникации на провонарушения
13 Махова Н.В. Формирование нравственной культуры студентов средствами массовой
14 Зайцева Л.С.Человек в системе ценностей информационного общества: дисс.
15 Краснова О.В. Развитие информационной культуры личности как комплексная
16 Колесникова И.А. Коммуникативная деятельность педагога. − М., 2007.
17 Кречетников К.Г. Проектирование креативной образовательной среды на
18 Журин А.А. Информационная безопасность как педагогическая проблема //Педагогика.
19 Полат Е.С., Бухаркина М.Ю. Современные педагогические и информационные
20 Шуварикова Е.В. Диагностика понимания массовой инфрмации старшеклассниками //
21 Челышева И.В. Медиаобразование в начальной школе. //Медиаобразование. −
22 Цымбаленко С.Б., Шариков А.В., Щеглова С.Н. Российские подростки
23 Яременко И.А. Условия педагогизации деятельности средств массовой информации.
24 Баженова Л.М. Медиаобразование школьника (1-4 классы). −М.: Изд-во
25 Баранов О.А. Медиаобразование в школе и вузе. −Тверь:
26 Зазнобина Л.С. Стандарт медиаобразования, интегрированного с различными школьными
27 Левшина И.С. Подросток и экран. −М.:Педагогика, 1989. −
28 Мастерман Л. Обучение языку средств массовой информации: теория
29 Пензин С.Н. Медиаобразование: дорога длиною в жизнь //Медиаобразование.
30 Новикова А.А. В рекламе и в жизни //Семья
31 Усов Ю.Н. О принципе формирования аудиовизуальной грамотности. –М.,
32 Федоров А.В. Медиаобразование будущих педагогов. −Таганрог: Изд-во Кучма,
33 Шариков А.В. Что смотрят школьники? //Магистр. –1992. –№3.−С.24-30.
34 Абросимова Г.В. Особенности современной советской периодики для детей:
35 Апполонова А.П. Печать и проблема нравственного воспитания. –М.,
36 Самедов В.Ш. Педагогическая печать и совершенствование процесса трудового
37 Симанчук О.П. Воспитание познавательных интересов школьников в процессе
38 Иванова Н.В. Формирование нравственных идеалов старшеклассников средствами молодежной
39 Малеванный Н.С., Киперман С. Роль периодической печати в
40 Махмудова Г.Х-А. Нравственное воспитание младших школьников средствами периодической
41 Новокшонов Ю.М. Педагогическая печать в решении проблемы вовлечения
42 Мезенцов Д.Ф. Психология влияния средств массовой информации на
43 Мельник Г.С. Массовая коммуникация как фактор политического знания:
44 Репида Т.А. Педагогическая печать как средсво воспитания общественно-политической
45 Миликидзе С.В. Общепедагогические идеи в журнале «Ганатлеба» (1908-1921
46 Шипатильник Н.К. Периодическая печать в системе внеурочной работы
47 Янпольский С.Н. Эстетическое воспитание студентов вузов средствами прессы:
48 Ақтамбеков Қ.А. Қазақ педагогикалық баспасөзінің қалыптасу және даму
49 Абдукадирова С. Қазақстан педагогикалық газеттерінің оқушылардың білім сапасын
50 Ахмадиев Р.Г. Тенденции трудовой подготовки учащихся общеобразовательных школ
51 Бородин В.А. Коммунистическая партия Казахстана в борьбе за
52 Гуляева И.П. Формирование политической культуры старшеклассников средствами периодической
53 Жумабекова У.Ж. Влияние педагогической прессы республики на совершенствование
54 Имашев С.Н. Роль печати Казахстана в развитии народного
55 Исмагулова Г. Педагогические публикации в Казахстане периода 1905-1917
56 Наренов Н.М. Партийно-советская печать Казахстана в борьбе за
283-290 стр
67
2
67
88
БАҚ-тың функциялары
әлеуметтік-педагогикалық
мәдени-ағартушылық
білім берушілік
нормативті
ақпараттық
ұйымдастырушылық
интегративті
релаксациялық
идеологиялық
сын және бақылау
рекреативті
коммуникативті
Теледидар, газет-журналдар, радио, интернет
БАҚ-тың балалар өмірінде атқаратын функциялары
ақпараттық
рекреативті
релаксациялық
білім берушілік
мәдени-ағартушылық
коммуникативті
әлеуметтік-педагогикалық
теледидар
радио
интернет
газет-
журнал
0
1
2
3
4
теледидар
радио
интернет
газет-журнал
Бұқаралық ақпарат құралдарының мүмкіндіктерін мектепте пайдалана білетін мұғалімге деген
Мақсаты: болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындау
Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындаудың негіздері:
1. Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындаудың педагогикалық
2. Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындаудың әдістемесін
3. БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындаудауда
ЖОО оқу-тәрбие үрдісінің мазмұнын жетілдіру;
4. Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындауға байланысты
Болашақ мұғалімдерді БАҚ арқылы тәрбие жұмыстарына дайындау үрдісі
Әдіснамалық дайындық кезеңі. БАҚ туралы жалпы білім беру пәндері
Теориялық дайындық кезеңі. БАҚ-тың теориялары, олардың функциялары туралы білім
Әдістемелік дайындық кезеңі. БАҚ арқылы тәрбиелеудің формалары, әдістері
Технологиялық дайындық кезеңі. Әдіснамалық, теориялық, әдістемелік білімдерін жүзеге асыру
Болашақ мұғалімдердің БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындықтарының қалыптасуының
Мотивациялық-мақсаттылық; мазмұндық- әрекеттілік; бағалау-нәтижелілік
Болашақ мұғалімдердің БАҚ арқылы тәрбие үрдісіне дайындығының қалыптасу
жоғары
Нәтиже: студенттердің бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тәрбие үрдісіне
Жоғарғы оқу орны оқытушысының іс-әрекеті
Радио бағдарламалар
Телеарналар
Көкпар
(радиоойын)
Жүйрік ой (радиоойын)
Еларна
Хабар
Қазақстан
Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ (сайыс)
Азамат
(пікір-сайыс)
ХХІ-ғасыр көшбасшысы (интеллектуалдық шоу)
Алтын қақпа (лингвисти-калық теле-олимпиада)
Атажұрт
(этнографиялық телеолимпиада)
Қазақтың ауыз әдебиетін насихаттау негізінде жасөспірімдердің ойын, тілін дамыту
Жастарды пікір таластыру арқылы сөз сайысына тәрбиелеу
Мектеп оқушыларын білімге ынталандыру, олардың интелектуалдық белсенділігін арттыру
Қазақтың , ұмытылып бара жатқан немесе сирек қолданатын сөздерін
Жастардың өз еліне, жеріне сүйіспеншілігін арттыру, табиғат байлығын қорғауға
Жастарды ой жүйріктігіне талпынуға тәрбиелеу, білімдерін толықтыруға ықпал ету
Интерактивті-танымдық бағдарлама арқылы жастар мен жасөспірімдердің тәрбиесіне үлес
Мақсаты
Мақсаты
Қазақтың халық әндеріне деген жастардың дұрыс көзқарасын қалыптастыру
Жеті нота
(радиоойын)
Қазақстандық электрондық БАҚ-тар
Сурет 5 − Қазақстандық интерактивті-танымдық телерадиобағдарламалар
Оқу-тәрбие жұмыстарын ұйым-дастыру формаларын ұсынады
Педагогикалық мәселелердің теориялық талдауы және әдістемелік жолдары ұсынылады
Білім беру жүйесіндегі озық тәжірибе жұмыс-тарын насихаттайды
Журналдар
Руханиат
Республика ұстаздары
Қоғамдық педагогикалық
-психологиялық журнал
Ақпаратты-әдістемелік журнал
«Білімдегі жаңалықтар»
Республикалық педагогикалық ггазттергггггазетт
«Қазақстан мұғалімі»
«Бала тәрбиесі»
Ғылыми-педагогикалық журнал
Ғылыми-әдістемелік педагогикалық журнал журнал
«Әдіскер»-«Методист», «Білім»-«Образование», «Биология және салауаттылық негізі», «Мектептегі сыныптан тыс
«Ауыл мектебі»-«Сельская школа», «Әдіскер мұғалім»-«Учитель-методист» «Бастауыш білім», «Бастауыш сыныпта
Газеттер
Ақ желкен
Айгөлек
Мөлдір бұлақ
Балбұлақ, Родник
Балдырған
Журналдар
Республикалық балаларға арналған газет
Бастауыш сынып оқушылары мен ата-аналарға және тәрбиеші, ұстаздарға арналған
Ұлан
Жыл он екі ай
Танымдылықты тәрбиелейтін әдеби журнал
Жас зиялыларға арналған танымдық журнал
Оқушылардың логикалық ойлауын қалыптастырады
Жас тілшілердің шығармашылық қабілеттерін ұштайды
Жас өспірімдерді шығармашылыққа тәрбиелейді
Басылымдар
Бағыты
Газ
еттер
Сурет 7− Балаларға арналған республикалық басылымдар жүйесі
Мектеп директоры- Директор школы
Мектеп директорының орынбасары – Заместитель директоры школы
Білім берудегі менеджмент- Менеджмент в образовании
Білім беру мекемесінің анықта-малығы- справочник руководи-теля образовательного учреждения
Жалпы білім беретін мектеп басшыларына арналған басылымдар
Бала тәрбиесі
Мектеп жасына дейінгі ұйымдарда дене тәрбиесі жұмыстарына әдістемелік тәрбие жасау
Жас ерекшеліктеріне сай баланы сауықтыру шараларының маңызы
Қазіргі мектепке дейінгі мекемелерде балаларды дене тәрбиесіне тәрбиелеудің теориялық негіздері
Мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыста салауатты өмір салтын ұйымдастыру
Дене тәрбиесі мақсаты мен міндеттері
Оқушылардың дене тәрбиесі жүйесі
Бастауыш сынып оқушыларын тәрбиелеуде отбасының рөлі
Қыз бала тәрбиесі қазақ халқында
Ислами тәрбие беру