Бұрғылау станоктары
Жоспар
КІРІСПЕ
1. СБШ-250 БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ РОТОРЫНЫҢ ЭЛЕКТР ЖЕТЕГІН ЖОБАЛАУ
Бұрғылау станоктары. Міндеті. Типтері
Бұрғылау станоктарының конструктивтік ерекшеліктері
СБШ-250 станогының жұмыс органдары
СБШ-250 станогының шынжыр табанды жүрісінің электржетегі
1.5 Станоктың шаңбасу жүйесі
1.6 Станоктың жүктемелік диаграммасы
1.7 Станок электржетегіне қойылатын талаптар
2 АЙНАЛДЫРҒЫШ ЭЛЕКТРЖЕТЕГІН МОДЕРЛЕНДІРУ ЖӘНЕ ҚҰРУ
СБШ-250 бұрғы станогының айналдырғышының бар электржетегі
СБШ-250 станогының көмекші электржетектері
СБШ-250 бұрғылау станогын энергиямен қоректендіру
2.4 Тиристорлы кернеу түрлендіргіші бар СБШ-250 бұрғы станогының айналдырғышының
2.5 Тиристорлық басқару станциялары
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Кәсіпорынның жұмыс істеу тәртібі
3.2 Тиристорлық кернеу түрлендіргіші арқылы басқарылатын электр
4. ЕҢБЕК ҚОРҒАУ
4.1 Кеніш шаңдары, оларға қарсы күрес
4.2 Қалқып жүрген шаңды басу үшін, сұйықтың
4.3 Жұмыс зонасының ауасына қойылатын жалпы санитарлық-гигиеналық талаптар
4.4 Жұмыс орындарындағы микроклиматтың оптималды және шекті көрсеткіштері
4.5 Өрт қауіпсіздігі
4.6 Радиожиіліктердің электромагниттік аймағы
4.7 Радиожиіліктің электромагниттік аймағы әсерінің шекті деңгейі
4.8 Электр қауіпсіздігі. Қорғаныс жерлену
4.9 Жұмыс орнында шудың шекті деңгейі
4.10 Дірілдеулер
4.11 Жарықтандыру
4.12 Жұмыс орынның жасанды жарықталуы
4.13 Жарықтың көзін таңдау
4.14 Шамдардың орналасуы
4.15 Жобаланып отырған кәсіпорында потенциалды қауіпті факторлардың анализі
4.16 Техникалық ұйымдастыру шаралары
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстанда тау-кен өнеркәсібінің дамуы пайдалы қазбаларды өндірудің ашық тәсілін
Әртүрлі тау-кен – геологиялық шарттарда ең көп жұмыс істейтін
Бірнеше жылдар аралығында ЖШС ПФ «Казэнергоцветмет» корьеріндегі жүмысында
Дипломдық жобада роторды бұратын тұрақты токты электржетегін, бағасы жағынан
1. СБШ-250 БҰРҒЫЛАУ ҚОНДЫРҒЫСЫНЫҢ РОТОРЫНЫҢ ЭЛЕКТР ЖЕТЕГІН ЖОБАЛАУ
Бұрғылау станоктары. Міндеті. Типтері
Бұрғылау станоктары карьерлердің аршу және өндіру керпештерінде жарылу жұмыстарында,
Бұрғылау станоктары – өздігінен жүретін бұрғылау агрегаттары, негізгі жабдықтары
Қозғалғыш арба. Ауыр және орташа типті станоктарды шыңжыр табанды
Жұмыс органы тігінен орналасқан және мачтадан, айналып-беру механизмнен және
Іс-әрекеті бойынша шарқашаулы бұрғылау станоктары айналып-беру механизмінің төменгі (патронды
Ауыр және орташа типті станоктарда бұрғылау құрал-сайманының айналу жетегі
Көп жағдайларда забойға құрал-сайманның гидравликалық жеткізу әдісін қолданады. Қүрылымдық
Станоктарды арқанды-рейкалы арынды механизммен немесе гидроқозғалтқышты жетекпен рейкалы-шынжырлы механизммен
Кейбір станоктар, жетегі электрқозғалтқыштан шығыр арқылы арқанды беріліспен құралады.
Көптеген станоктар құрылымында гидроцилиндрлер мен гидропантрондар көмегімен осьтік
Бұрғылау сабын, бұрғы қарнақтары орналасатын кассета және бұрғылау сабының
Гидрожетек. Станоктарда гидрожетектің көмегімен негізгі және көмекші операциялар іске
Пневможүйе. Шарқашаулы қашаудың өнімдерін ұңғымадан алып тастау үшін бұрғы
Шаңжұту және шаңбасу жүйелері. Ұңғымадан шығарылатын бұрғылау үйінділері мен
Электржабдық. Станок кернеуі 380В айнымалы токты төменгівольтті тораптан немесе
Атмосфералық жауын-шашындардың әсерін болдырмау үшін ауыр және орташа типті
Бұрғылау процессін және барлық көмекші операцияларды басқару машинист (оператор)
Бұрғылау станоктарының конструктивтік ерекшеліктері
СБШ-250 станогында (1.1 кесте) жұмысшы органының кертешті орналасуы және
Кесте 1.1 – СБШ-250 станогының параметрі
Параметрлер СБШ-250
Қашау диаметрі, мм 244,5; 269
Вертикаль ұңғымаларды бұрғылау тереңдігі, м (32
Вертикальға бұрғылау бағыты, градус 0; 15; 30
Берістің максималды күш салуы, кН 300
Саптың үздіксіз берісінің жүрісі, м (8
Беріс механизмі Екі гидроцилиндрден төрт еселі арқанды-полиспасты жүйе
Қашау берісінің максималды жылдамдығы, м/мин 1,0
Маневрлік жылдамдық, м/мин 7
Бұрғы сабының максималды айналу жиілігі, с-1 (2,5
Кесте 1.1 -жалғасы
Параметрлер СБШ-250
Бұрғы сайманындағы айналдыру моменті, Нм 4200
Компрессор өнімділігі, м3/мин 25
Сығылған ауа қысымы, Мпа 0,7
Станок жүрісі шынжыртабанды
Станоктың қозғалу жылдамдығы, км/сағ 0,74
Станоктың көлбеуді асатын бұрышы, градус 10
Электрқозғалтқыштардың қондырылған қуаты, кВт 398
Шынжырлардың жерге қысымы, МПа 0,14
Домкраттар плитасының жерге қысымы, Мпа 0,85
Станок габариттері, мм:
ені
жұмысы кезінде:
ұзындығы
биіктігі
Станок массасы, т
5450
9200
15350
66
СБШ-250 станогы (1.1,а сурет) шынжыр табан жүрісіне құрастырылған. Ал
Станоктың алдыңғы бөлігінде тұла бойы осімен машина бөлімшесінің күштік
СБШ-250 бұрғы қондырғысының жалпы көрінісі
Станоктағы қондырғылар келесі жүйеде орналастырылған. Жылуы жоқ машина бөлімшесінде
1.1 сурет – СБШ-250 бұрғы қондырғысында жабдықтардың орналасуы
Станоктың оң жағында – суға арналған бак 8 қыздырғыштармен
Гидрожетек майсорғы станциясынан және орындаушы цилиндрлерден, сонымен қатар таратылу
Бұрғылау ұңғымасынан қалған қалдықтарды жою, шарқашауды суыту және шаң
Станокқа электрэнергия, кернеуі 380 В айнымалы токты төменвольтті тораптан
СБШ-250 станогының жұмыс органдары
СБШ-250 станогының жұмыс органдары айналып-беру механизмінің жоғарғы орналасуымен
Мачтада 3 СБШ-250 (1.2 сурет) станогының жұмысшы органының келесі
1.2 сурет. СБШ-250 бұрғы станогының жұмыс органы
Мачтаның өзі сортталған металлдан дәнекерленген формалы кеңістік болып көрінеді.
Беріс механизмінің және жайма механизмінің 10 екі гидроцилиндрлері 11
Пісіру сабының айналуының бүйіржақты жетегі – МТН612-10 типті, қуаты
1.3 сурет – СБШ-250 бұрғы станогының айналдырып-беру механизмінің кинематикалық
Бұрғылау сабының айналуы берілісінің саны 11 болатын екісатылы редуктор
Қашауға тіректік түйін 4 арқылы осьтік күш үш тарамды-төзімді
Бұрғылау сабының забойға берісін іске асыратын беріс механизмі, саптың
Тіркенің керілуі қозғалмалы кареткамен 11 іске асырылады. Ол цилиндрлердің
Кассета үш қарнақты сақтау және оларды бұрғы сабын ұзарту
Бұрғы сабын жинау кезінде бұрғылау осіне қарнақтарды беру үшін
Қарнақтан өткізгішті бұрау кезінде кассетада орналасқан қарнақты айналудан ұстап
Бұрғы қарнағын орнатуға дейін бекіткіш серіппелермен жоғары көтерілген және
Бұрау механизмінен жоғары, жоғарғы қарнақты ұстап тұру және қарнақтарды
Көлбеу ұңғымаларды бұрғылау кезінде, бұрғы сабын ұзарту кезінде және
СБШ-250 станогының шынжыр табанды жүрісінің электржетегі
СБШ-250 станогының шынжыр табанды жүрісінің электржетегі қуаты 22 кВт,
СБШ-250 станогының шынжыр табанды жүрісінің электржетегі (1.4 сурет) электрқоғалтқыштан
бір тежелген шынжыр табан кезіндегі бүрылу үшін ТКП-300 типті
сурет – СБШ-250 бұрғы станогының шынжыр табанды жүрісінің
Станоктың шаңбасу жүйесі
СБШ-250 станогының шаңбасу жүйесі келесі қондырғылардан құралған: компрессорлық, шаңбасу
Шаңбасу қондырғысы ауалық құбырға суды әперу нәтижесінде бұрғылау сайманын
қоректендіргіш агрегат, суды қатты түйіндерден тазартуға арналған фильтр, арматура
1.5 сурет – СБШ-250 бұрғы станогының ауа-су жүйесінің схемасы
Бұрғылау үйінділерімен (1.5 сурет) үрлеп тазарту қондырғысы ұңғыманың сағасынан
СБШ-250 бұрғы станогының ауа-су қоспасы жүйесінің схемасы келесі түрде
Судың шығынын ВН2 вентилімен реттей отырып, қоршаған ортаның шаңдылығын
ВН11 және ВН12 жабылатын вентильдері суды сорғыштан ағызу
Судың бос ағызылуы құбыр магистральдарының ажырауын қамтамасыз етеді.
КД1 дренажды тоңазытылмайтын клапан бұрғылау жұмыстары аяқталғаннан кейін сыйымдылықтан
Магистральді ауамен үрлеу үшін ПН1 агрегатын ажыратады, осы кезде
ВН2 вентилімен су жөндеу жұмыстары кезінде жүйеден ажыратылады, ВН15
Станоктың жүктемелік диаграммасы
Айналдырғыштың, беріс (көтеру), жүріс механизмдерінің және компрессордың электржетектерінің жұмыс
Айналдырғыш жетегі бұрғылау процесінде, сондай-ақ бұрғы сабын ұзарту және
Бұрғылау жұмыстары процесінде алынған СБШ-250 бұрғы станогының айналдырғышының электрқозғалтқыш
Бұл кездейсоқ түрде бір ауысу циклының арасында және қарнақты
1.6 сурет – а) СБШ-250 бұрғы станогының айналдырғыш қозғалтқышының
Бұрғы станогының жұмыс циклының поцесінде, айналдырғыш жетегінің қозғалтқыш жүктемесінің
Айналдырғыш механизмі жоғары орналасқан станоктарда, жоғарыда айтылған айналдырғыш механизмі
Бұрғылау процесінде беріс механизмінің жетегі үшін аз жылдамдықпен және
Жүріс механизмінің жетегі жаңа ұңғыманы бұрғылау үшін станоктың орын
Станок электржетегіне қойылатын талаптар
Шарқашаулы бұрғылау станоктарының жетектерінің жүктеме режімдері мен сипаттамаларын талдау
Жұмыс кернеуінің шамасының өзгеруінің ұзартылған диапазонымен сыртқы тораптан қоректену
Кесте 1.2
Көрсеткіштер Механизм жетегі
айналдырғыш беріс жүріс
Реттеу диапазоны 10 –15 200 10 –
Механикалық сипаттама пішіні экскаваторлық
Асқын жүктеме еселігі 2,5 2,5 2,5
Механикалық сипаттаманың жұмыс тармағының қатаңдығы, (, % 5 –
Іске қосу ұзақтығын реттеу маңыздылығы иә иә иә
Жұмыс процесі периодында оперативті реверстеу қажеттілігі жоқ иә
Оперативті емес реверстеу (орнатылған) мүмкіндігі иә жоқ жоқ
Басқаруды автоматтандыру маңыздылығы иә иә жоқ
жоғары шаңдылық, сілкініс және діріл; қоршаған ауа температурасының өзгеруінің
Компрессор жетегін таңдау кезінде келесі жағдайды ескеру қажет: оның
Электржетек параметрлерін таңдау
Бұрғы станоктарының электржетегін құру кезінде электрқозғалтқыштардың, түрлендіргіштердің, контакторлы және
Айналдырғыш механизмінің электрқозғалтқышының жүктемесі эәне жұмыс режімі кездейсоқ сипатқа
Электрқозғалтқыштың балама тогын анықтау үшін мына тәуелділікті қолдануға болады:
(1.1)
мұндағы Iб.д. – жүктемелік диаграммадан алынған токтың балама мәні;
Қозғалтқыштың балама тогын анықтау үшін тәуелділіктерді таңдау кезінде айналдырғыш
Токтың балама мәнін анықтағаннан кейін жүктеменің максималды деңгейінің ең
(1.2)
мұндағы M(Imax) және D(Imax) – математикалық күту және қозғалтқыш
Асқын жүктелу еселігі мына формуламен анықталады:
(1.3)
Айналдырғыш жетегінің талаптарын үлкен дәрежеде қанағаттандыратын экскаваторлық пішінді механикалық
1.7 сурет. Электрқозғалтқыштың механикалық сипаттамасы:
( – айналу жиілігі; М – бұрау моменті; Мном,
Беріс жетегінің қозғалтқышы таңдалады. Жүріс механизмі қозғалтқышының жұмысы, іске
Мmax.қ ( k1k2Mmax.е ,
мұндағы Мmax.қ – электрқозғалтқыштың максималды айналдырушы моменті; Mmax.е –
Бұрғы станогының жүріс жетегі үшін келесі қатынас ұсталуы қажет:
Мmax.қ.( 1,5Мmax.е.
2 АЙНАЛДЫРҒЫШ ЭЛЕКТРЖЕТЕГІН МОДЕРЛЕНДІРУ ЖӘНЕ ҚҰРУ
СБШ-250 бұрғы станогының айналдырғышының бар электржетегі
Отандық және шетелдік бұрғылау станоктарында ТТ – Қ жүйесі
СБШ-250 бұрғылау станогының айналдырғышының электржетегі қуаты 70 кВт, МНТ612-10
Күштік блокқа, түзетудің үшфазалы көпірлік симметриялық схемасы бойынша жиналған
ИФБ жүйесі период ішінде әрбір тиристорға өзара 60 эл.
2.1 сурет – СБШ-250 бұрғылау станогының тиристорлық электржетегінің
Басқарылатын реверсті қоздырғыш – қоздырғыштың күштік блогынан, фазалы-импульсті қоздыру
Электржетек жүйесінде якорь тізбегіндегі ток пен кернеу мәндеріне тәуелді
Контакторларды ауыстырып қосу және қоздыру тізбегінде кернеуді реверстеу қозғалтқыштың
Түрлендіргішті қысқа тұйықталу токтарынан және асқын жүктемеден қорғау үшін
СБШ-250 станогының көмекші электржетектері
Көмекші жетектерге айналдырғыш және беріс (көтеру) жетектерінің құрамына кірмейтін,
Көмекші жетектер мен жүйелердің құрамы және схемасы көмекші механизмдердің
Гидрожүйенің майлысораптар жетектерін, компрессорларды, шаңсору желдеткішін, үшмашиналық агрегатты, электромашинаның
Жүріс механизмін басқаратын МКТВ-411-8 (ПВ=25% болғанда қуаты 16 кВт)
Компрессорлармен басқару схемасында АК-11Б типті реле қарастырылған, ол компрессорларды
Жүріс механизмінің трансмиссиясында және бұрғылау сабының металқұралымында динамикалық жүктемені
Кабельдік барабандардың электржетектері фазалық роторы бар екі асинхронды қозғалтқыштардың
Көмекші жетектер мен жүйелер кіріс қорабында, алты шкаф пен
Электржабдықтарды шаңнан қорғау үшін шкафтарда үрлеу желдеткіштерінің көмегімен артық
СБШ-250 бұрғылау станогының көмекші жетектер мен жүйелерінің схемасы келесі
2.2 сурет – СБШ-250 бұрғылау станогының көмекші жетектер мен
Шкафтардың бірінде орналасқан автоматтық ажыратқыш 1 арқылы станоктың барлық
СБШ-250 бұрғылау станогын энергиямен қоректендіру
Станокта қоректендіру төменгі (380 – 460 В) және жоғарғы
Бұрғылау станогын энергиямен қоректендіру жиілігі 50 Гц 380 В
Станоктар карьер торабына төмендеткіш трансформаторлық қосалқы станция (ТТҚС) арқылы
Кесте 1.1
Көрсеткіштер Станок типі
СБШ-250
50 Гц жиілік кезінде станок қорегінің кернеуі, В
Станоктың электржетектері мен жүйелерінің қондырылған қуаты, В 386
Сыртқы төмендеткіш қосалқы станциясының трансформаторының қуаты, кВ·А
Қоректендіру кабелі:
типі
талсымдар қимасы, мм2
кабельдер саны
560
КРШК
3х150 + 1х50
1
Кабельдер мен электржабдықтар оқшаламауларының жағдайына бақылау жасау, сондай-ақ станок
СБШ-250 бұрғылау станогында қоректендіргіш кабель енгізу қорабына жалғанады. Бұдан
2.4 Тиристорлы кернеу түрлендіргіші бар СБШ-250 бұрғы станогының айналдырғышының
Асинхронды қозғалтқыштың статорының шығыстарындағы кернеуді реттеу үшін әртүрлі құрылғылар
2.3, а суретте бірфазалы жүктемеде Zн кернеуді реттеу схемасының
а)
б)
2.3 сурет – ТКТ-АҚ жүйесінде координаттарды реттеу: а –
Жүктемедегі кернеу формасы синусоидалы еместігін атап айтқан жөн. Синусоидалы
2.3, а суретте көрсетілген тиристорлардың қосылуы қарама-қарсы-параллелді деп аталады.
2.3, б суретте әрқайсысы торап фазасы мен АҚ статорының
Басқару импульстары барлық тиристорларға біруақытта емес, торап жиілігінің периодының
α басқару бұрышы өзгерген кезде АҚ фазаларында кернеу өзгереді,
ТКТ шығысында пайда болатын кернеудің жоғарғы гармоникалары АҚ жұмысына
Айтып өткеніміздей, 2.3,в суретте келтірілген сипаттамалар АҚ жылдамдығын реттеу
Мысалы (2.3, в суретте) АҚ білігіндегі кедергі моменті Мс1
Айтылған түсіндірулер мынаны көрсетеді: ТКТ көмегімен басқарылатын АҚ-дың жақсы
Мысал үшін АҚ жылдамдығы бойынша кері байланыс қолданылатын АҚ-тың
Торап шығыстары мен АҚ статорларының араларына VS1, VS2, VS3,
а)
б)
2.4 сурет – ТКТ-АҚ тұйық жүйесі: а – схемасы,
АҚ білігіндегі жүктеменің өсуі кезінде 2.4, а суреттегі схема
АҚ-тың жылдамдығын реттеуден басқа тиристорларды статор тізбегіне қосу жылдамдық
а)
б)
2.5 сурет – ТКТ-ні АҚ реверстеу (а) және динамикалық
Егер басқару сигналдарын 1, 2 және 3 тиристорлар жұбына
Егер де басқару сигналдарын 4, 5 және 3 тиристорлық
Реверсті ТКТ тиристорларын қолдана отырып, статор тізбегіне тұрақты токты
2.5, б суретте 2.5, а суретіндегі схемадан құрастырылған
ТКТ көмегімен АҚ-тың іске қосылуын, реверстеуін, тежелуін және жылдамдығын,
Қарастырып отырған электржетегі жүйесінің негізгі артықшылықтары болып оның салыстырмалы
Тиристорлық басқару станциялары
Өнеркәсіптік орындауда ТКТ әдетте тиристорлық басқару стациялары деп аталады.
ПТУ сериялы тиристорлық станциялары ұзақ және қысқа мерзімді-қайталағыш режімде
ПТУ сериялы станцияларда келесі қорғаныс түрлері бар:
уақыт бойына іске қосылу уақыты 0,012 с болатын, тағайыншамасы
жүктемеден қорғаныс, ток бойынша тағайыншамасы 0,4; 0,6; 0,8; 1,0
тораптағы кернеудің 0,7 – 0,45 номиналдыға дейін төмендеуінен қорғаныс;
тұйықталу токтарынан қорғаныс.
Бұл станциялар АҚ-тың жұмысын келесі режімдер кезінде көрсетеді: ұзақ,
Кесте 1.2
Параметрлер ПТУ-212-У3 ПТУ-222-У3 ПТУ-232-У2 ПТУ-242-У3
Торап кернеуі, В 380
3
50 – 60
Фазалар саны
Торап жиілігі, Гц
Номиналь ток, А 63 100 160 250
Жүктеменің cosφ 0,2 – 1
2400
15
1 сағаттағы қосылулар саны
Қысқа тұйықталудың соққы тогы, кА
Ұзақ режімде қозғалтқыш қуаты, кВт 41 65 105 164
Циклдардың электрлік тозуға төзімділігі 20·106
10
Қызмет мерзімі, жыл
Габариттер (ені х тереңдігі х биіктігі) мм
Массасы, кг 600 х 315 х 730
85 600 х 315 х 730
85 600 х 375 х 800
100 600 х 450 х 1200
165
Салқындату ауалық, табиғи
ПТУ тиристорлық станциясы блоктық жасалудан тұрады және үш күштік
2.6 сурет - Тиристорлық басқару станциясының қызметтік схемасы
Қоректендіру блогы ҚБ (БП жұмыстың қалыпты және ақаулы режімдерінде
АҚ-ты соққысыз іске қосу БР транзисторлық схемасымен жүзеге асырылады.
Басқару блогы (БУ) тиристорларды қосу үшін қажетті басқару
Қорғау блогы (БЗ) Т1-Т3 ток трансформаторларына қосылған. Ол тиристорлардан
Тежелу блогы БТ қозғалтқышты динамикалық тежеумен басқарады. Тежелу «СТОП»
2.5 Кернеуді реттеу арқылы айналу жылдамдығын реттеу.
МТН612-10 типті асинхронды электрқозғалтқыш үшін Рн=70кВт, Uс.н=6000В, nc=560айн/мин берілгендер
Берілген: Ер.н=262В;
Ip.н =181А;
Ic.x=88.7A;
Sн=0.0174;
Mм*=2,6;
Статор мен ротордың фазалары жұлдызша ретінде қосылған.
Шешілуі: Нақты және келтірілген теңдеулер көмегімен есепті жүргізейік және
rc, xc, rp, r/p, х/р, Mм*
Келтірілген әдіс үшін қарапайым каталожды мәліметтер анықталған деп алайық.
Ер.н , Ip.н, Sн.
1. Нақты әдіс.
а) Шынайы мінездеме. Sk және q тұрақты биіктіктерін анықтаймыз:
q-дін өлшемдерін келесі теңдік арқылы анықтаймыз:
Белгілі Мм*, Sk.e, q қою арқылы аламыз:
S-ке 2р түрлі мәндер бере отырып, М* сәйкес мәндерін
S М*1 М*2 М*3 М*4
1 0,495193 0,866589 1,237984 1,609379
0,9 0,537826 0,941195 1,344564 1,747933
0,8 0,586588 1,02653 1,466471 1,906412
0,7 0,641817 1,123179 1,604542 2,085904
0,6 0,702649 1,229635 1,756622 2,283608
0,5 0,765004 1,338757 1,91251 2,486264
0,4 0,816839 1,429468 2,042097 2,654727
0,3 0,828235 1,449412 2,070588 2,691765
0,2 0,737569 1,290745 1,843922 2,397099
0,1 0,461833 0,808209 1,154584 1,500959
0 0 0 0 0
Кернеуді реттеу арқылы айналу жылдамдығын реттеу.
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Кәсіпорынның жұмыс істеу тәртібі
Кәсіпорын аптасына 5 күн жұмыс істейді. Жылына жұмыс күнінің
Заводтағы СБШ-250 станогы тұрақты тоқ қозғалтқышы – күштік магниттік
Тиристорлық жетек жоғары жылдамдықты, үлкен беріктілікті, пайдалануының қарапайымдылығымен ерекшеленеді.
Жетілдіруге дейінгі станоктың өнімділігі (тиристорлы жетекпен жұмыс істегенде) -
Осындай үлгімен:
А1=15000 п.м. А2=17250 п.м.
Электржетегінің жаңа вариантының экономикалық әсерін бағалау келесіден тұрады.
Негізгі шығындар.
Жұмысшылардың еңбек ақысы.
Бірлік өнімнің өзіндік құны.
Негізгі және жай жөндеуге кеткен шығын.
Кесте 1.1
Қызметі Саны Еңбек ақы төлемі (теңге) Жұмыс мерзімі Суммасы
(теңге)
Инженер құрастырушы 1
Инженер жобалаушы 1
Консультант 1
Барлығы 3
180000
Бұл жобаны құру үшін екі ай керек. Оны іске
1030 – айлық көрсеткіш.
Сз.раза.=( - СобщНn/100) *Нn/100+ Собщ,
1) Инженер құрастырушының жалақысы.
ӘС =(15450-1030-1545)*0,2+(30000—15450-(30000-15450)*0,1)*0,15=125755+1964,25=4539,25 тг
2) Инженер жобалаушы жалақысы
ӘС=(15450-1030-1545)*0,2+(40000-15450—(40000-15450)*0,1)*0,15=2575+3314,25=5889,25 тг
3) Консультант жалақысы
ӘС=(15450-1030-1545)*0,2+(40000-15450—(40000-15450)*0,1)*0,15=2575+3314,25=5889,25 тг
3.2 Тиристорлық кернеу түрлендіргіші арқылы басқарылатын электр
Тиристорлық кернеү түрлендіргіші арқылы басқарылатын тұрақты тоқ электр жетектеріне
Кесте 1.2
Құрал-жадықтардың аттары Бағасы
(теңге) Саны Жалпы құны
(теңге)
1 Тұрақты тоқ қозғалтқышы ДПВ52 Р=60кВт 200000
2 Тиристорлы жетекпен басқару жүйесі 20000
3 Тиристорлы түрлендіргіш 20000
4 Қосымша жартылай өткізгішті элементтер 5000
Барлығы 265000
Тиристорлық түрлендіргіштің бағасы тасымалдауға кеткен шығындармен қоса есептелген.
Тиристорлы түрлендіргіш монтаждаумен бастап жұмыстарына кететін шығындар бүкіл жабдық
Шмонтаж. = Шжабд. · 0,05 = 825000 · 0,05
Сонда, жұмсалатын жалпы капиталды шығын:
Шк = Штол. + Шжабд + Шмонтаж + Ш
Шк = 37242 + 265000 + 42600 + 180000
3.3 Үнемдеу
Жөндеуге кеткен шығындар 3 есе қысқарады жөндеу жұмысының құны
Эжөнд. = 500000 · 0,2 · 3 = 360000
мұндағы: 500000 – базалық варианттың жалпы
Тиристорлық кернеу түрлендіргіш жүйесімен басқаратын электр жетегі енгізгеннен кейін
Шжөнд.= 265000 · 0,1= 26500 тг.
Жөндеу жұмыстарында үнемделген ақша мынаған тең:
Эжалпы жөнд. = Эжөнд. - Шжөнд = 360000-
Электр энергиясын үнемдеу орта есеппен 40% құрайды.
Бұдан келіп шығатын:
60 · 0,4 = 24 кВт/сағ
Жылына станок 312 күн жұмыс істейді, 1күнде 8сағат жұмыс
Бұдан жалпы электр энергиясын есептеу
Ээл. =24· 312 · 8 · 4,6 =
Жалпы үнемдеу жөндеу жұмыстарында үнемдеу электр энергияға үнемделген
Эж.ү. = Эжалпы жөнд. + Ээл. = 333500 +
Жылдық экономикалық эффектіні есептеу
Эжылд. = Эж.ү.- Шк · Кдоп. = 609058,4 -
Өтеу мерзімі
4. ЕҢБЕК ҚОРҒАУ
Еңбекті қорғау дегеніміз тиісті заң және басқа да нормативтік
Еңбекті қорғау тұрғысынан көп түсініктер мен анықтамалар өкімет аралық
Төменде солардың кейбір негізгілерін келтіре кетуді жөн деп отырмыз.
Қауіпті өндірістік фактор – кейбір белгілі жағдайларда жұмыс істеушіге
Өндірістік жарақаттық (производственный травматизм) – өндірістік жарақаттардың жиынтықтарымен сипатталатын
Жазатайым жағдайлар және өндірістік жарақаттар қауіпсіздік техникасының қамтамасыз етілмеуінің
Қауіпсіздік техникасы – қауіпті өндірістік факторлардың әсерлерін жұмыс істеушілерге
Өндірістік еңбек қорғаудың мақсаты тек адамның қауіпсіздігін ғана емес,
Кәсіби сырқаттардың түрлері жұмыскерлерге зиянды өндірістік факторлардың әсерлерінен пайда
Зиянды өндірістік факторлардың әсерлерінен сақтану үшін өндірістік санитарияның талаптарын
Өндірістік санитария дегеніміз жұмыс істеушілерді зиянды өндірістік факторлардың (ЗӨФ)
Кәсіби сырқат (ауру) – жұмыскерге еңбектің зиянды жағдайларының әсерінен
4.1 Кеніш шаңдары, оларға қарсы күрес
Бұл зиянды өндірістік факторда, аэрология пәнінде жан-жақты зерттелетінін еске
Шаң деп ұсақ, қатты, өлшем көлемдері 1000 микроннан төмен
Шаң тау-кен өндірістерінің көптеген процестерінде кездесіп отырады, мысалы, кен
Шаңдардың адам ағзасына тигізетін әсері үш түрлі факторлардың қосындысы
1. Шаңның құрамы.
2. Оның бөлшектерінің өлшемдік көлемдері.
3. Шоғырлану көлемімен.
Шаңның құрамына байланысты өте қауіпті ауру ол – пневмокониоз
Пневмокониоздың түрлері:
1. силикоз – SiO2 – бос түрі бар шаңдарды
2. антракоз – көмір шаңы жұтылса пайда болатын түрі;
3. силикоантрокоз – қосынды шаңдарды жұтқанда пайда болатын түрі.
Құрамы жағдайына байланысты ерекше топ болып саналатын шаңдар –
1) бөлшектің диаметрі 10мк артық шаңдар, бұлар қозғалыстарында Ньютон
2) бөлшектің диаметрі 0,1–10 мк артық шаңдар, бұлар Стокс
3) бөлшектерінің диаметрі 0,1мкр. Төмен көп шаңның түйіршіктері, отырмай
4.1 кесте – Рудник атмосферасындағы шаңдардың шектік рұқсат шоғырлары
№ Жыныстар және пайдалы қазындылар ШРШ,м2/м3
1 70% көп SiO2 кремнийдің бос қышқылдары бар жыныстар
2 10-70% SiO2 бар жыныстар мен кеніштер
3 10% асбест бар асбест кендері 2,0
4 10% артық SiO2 бар силикат жыныстары мен кендер
5 10% төмен SiO2 бар фосфорит, апатит, барий рудалары
6 Бос SiO2 жоқ цемент, топырақ (глина) және олардың
7 10% дейін SiO2 бар көмір 2,0
8 10% артық SiO2 бар көмір және жыныстар 4,0
9 Құрамында кремнийдің бос қышқылдары жоқ көмірлер 10,0
Адамның өкпесіне қауіпті шаңдар бөлшектерінің диаметрі 10 мкр. дейін
Шаңмен күресу шаралары. Бұл шараларды үш топқа бөлуге болады:
1) Техникалық шаралар.
2) Емдеу-санитарлық және тұрмыстық шаралар .
3) Әлеметтік-құқықтық шаралар.
Техникалық шаралар:
1) Шаңдардың пайда болуын азайту.
2) Шаңдарды басу және жұту (ұстау).
3) Өндірістік процестерді автоматизациялау.
4) Кен қазбаларын ұтымды түрде желдету.
5) Жұмыскерлерді жекелеп қорғау.
Емдеу-санитарлық және тұрмыстық шаралар
1) Алдын ала және мезгіл-мезгіл медициналық тексерістер;
2) Уақытымен жұмысшыларды ульрьтрафиолеттік сәулемен ұшқын түсіру арқылы емдеу.
3) Жұмысшыларды демалыс үйлеріне, санаторияларға жиі түрде жіберіп тұру
4) Өндірістерде арнаулы буфеттер мен асханалар ұйымдастыру.
Әлеуметтік-құқықтық шаралар:
1) Қысқартылған жұмыс күні (6сағат).
2) Қосымша отпуск (демалыс) 24күн.
3)Силикоз ауруына душар болғандарды жеңіл шаңсыз жұмыстарға
Бұл дипломдық жобада кеніштерді жобалайтын сарапшы жүйені енгізуді қарастырады.
Қалқып жүрген шаңды басу үшін, сұйықтың үлестік шығынын аналитикалық
Желдеткіш ағындағы өлшенген шаңды ұстап қалудың кең тараған түрі
Шаң түйіршіктернің ретсіз таралған қозғалысында сұйық тамшысын қарастырайық. Қозғалған
F(x+dx)=f(x)(1-adx)
немесе шексіз кіші екінші дәлдікпен
бұдан кішігірім түрлендіруден кейін
0
немесе интегралдаймыз
Тұрақты интегралды берілген шарт бойынша табамыз және х=0 кесіндіде
Сонымен, қабат қалыңдығы ұлғайған сайын шаңдатылған ауа қабатын өзара
Енді біз, кез-келген қабат қалыңдығын өту кезіндегі сұйық тамшы
Егер алдыңғы беткей берілген шексіз жіңішке қабатқа N тығыздықты
dN=N Sndx
Интегралданғаннан кейін
мұнда h-қабат қалыңдығына кіретін, No-сұйық тамшы ағынының тығыздығы кг/м3;
Формула тамшы ағын тығыздығының уақыт бірлігі үшін аудан бірлігі
N=MnVnnn
мұнда Mn – шаң түйіршігінің орташа массасы, кг; nn-
N0=NвVH
мұнда Nв- таза ауаның көлем бірлігіне келетін тамшы тығыздығы.
өрнегін сұйықтық тығыздығы мен шаң түйіршік тығыздығының қатынастарына көбейту
Мұнда q- минималды сұйықтың үлестік шығыны,м3/м3; ρж- сұйықтың тығыздығы,
Егер жылдамдық қатынысын деп белгілесек, онда
=
Мұнда ρж=1,0*103кг/м3.
ρн=2,9*103кг/м3.
N3=10мг/ м3=10*10-6 кг/м3.
β=15.
h/λ=2.
Табылған өрнек шашыраған сұйықтық пен шаң бөлшегінің өзара
Сондықтан табылған өрнек арқылы бір қатар тау кен өндірісіндегі
4.3 Жұмыс зонасының ауасына қойылатын жалпы санитарлық-гигиеналық талаптар
МЕСТ12.1.005-92 құжаты кәсіпорындағы жұмыс зонасының ауасына қойылатын талаптарды бекітеді.
4.4 Жұмыс орындарындағы микроклиматтың оптималды және шекті көрсеткіштері
Микроклиматты сипаттайтын көрсеткіштер:
1) Ауа температурасы;
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы;
Ауа қозғалысының жылдамдығы;
Оптималды көрсеткіштер жұмыс зонасының микроклиматына орындалады, ал шекті көрсеткіштер
Кесте 1.2 – Жұмыс орындарындағы микроклиматтың оптималды және
Жыл периоды Жұмыс категориасы Температурасы °С
Салыстырма ылғалдылық Ауа қозғалыс жылдамдығы
Оптимал
Жоғарғы шекті
Төменгі шекті
Жұмыс орындарында
Тұрақты Түрақсыз Тұрақты Тұрақсыз
Салқын Жеңіл -Іа
22-24 4 5 66 11 18
00-60
75 00,1
Металл кескіш білдегтердің тарихы жане жіктелуі
Токарь кескіштер
Пресс - қайшылардың негізгі операциялары
Тас блоктарын өндіру технологиясы
Бұрғы қондырғысының жетегі
Жылдамдық қорабын майлау
Мұнай ұңғымаларын бұрғылау жұмыстарын ұйымдастыру
Көлденең көп сыналы білдек
Айналдырғыш электржетегін модерлендіру және құру
Көлденең сүргілеу станоктарының құрлысы