Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржылық жағдайының мәні
Мазмұны:
Кіріспе
1-тарау. Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржылық қорларын талдаудың теориялық
1.1.Экономикалық талдау тарихы және оның кәсіпорын қызметінде алатын
1.2. Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржылық жағдайының мәні
1.3.Қаржылық талдау әдістері мен ерекшеліктері
2-тарау. Сарыағаш ауданы бойынша шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржы
2.1.Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржылық жағдайын
қаржыландыру көздері бойынша талдау
2.2 Шаруашылық жүргізуші субьектілердің
ақша қатынасын талдау
3-тарау Шаруашылық субьектілердің қаржы қорларын жетілдіру
3.1. Кәсіпкерлікті қаржылық қолдау
3.2. Оңтүстік Қазақстан облысында шаруашылық субъектілерінің қаржы жүйесін
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстанның әлемнің бәсекеге барынша қаблетті әрі серпінді дамып
Қаржы –нарықтық қатынастардың құрамды бөлігі және мемлекеттік саясатты
Шаруашылық субьектілерінң қаржылық қорын талдау-қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелерімен нарықтық
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржылық қорын талдаудың теориялық негіздері
1.1.Экономикалық талдау тарихы
және оның кәсіпорын қызметінде алатын орны
Талдау –ескерілмеген уақытпен іске асырылады, адамның ғылыми және
Экономикалық талдау туралы ғылыми өнімдерін іздеу-мөлшерлік көлемде өте
Ресейде баланстық талдау туралы ілім 19 ғасырдың бірінші
Қаржылық талдаудың шаруашылық әрекеті талдау процесіне айналуы
Экономикалық нарықтық шартта қайта құру, бухалтерлік есепті талдау
Қоғамдық өмірді және табиғат ұғымдарын зерттеу талдаусыз қиын
Талдау дегеніміз кең мағынада алғанда,бүтіндікті құрамдас бөліктерге бөлуге
Халықтың санының өсуіне, өндіріс құралдарының жетілуіне, адамның рухани
Адамдар саналы әрекеттің нәтижесінде табиғи ортамен өзара қатынасын
Бүгінгі күні макродеңгейдегі процестер мен экономикалық ұғымдарды
Біріншіден бұл тәжірибелік қажеттілікті қанағаттандыру.Ол өндіргіш күштің дамуымен,
Екіншіден, бұл жалпы экономикалық ғылымның дамуымен байланысты. Кез-келген
Шаруашылық қызметті талдаудың (ШҚТ) дамуы мен қалыптасуында екі
Соғыс жылдарынан кейін талдаудың теориялық сұрақтарын негіздеу кезеңі
1.2. Шаруашылық жүргізуші субьектілердің
қаржылық жағдайының мәні және
оны талдаудың мақсаты.
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың мәні
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржысы –бірыңғай қаржы жүйесінің құрамды
Шаруашылық жүргізуші субьектілер қаржысы ақша нысанында ұлғаймалы
Шаруашылық жүргізуші субьектілер қаржысы өзіне қоғамдық пайдалы қызметтің
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржысы сферасындағы сан алуан
Басқа әр түрлі кәсіпорындармен және ұйымдармен (өнім өткізуден
Өзінің ұжымымен (бұл қатынастар еңбекке ақы төлеуді, сыйлық
Мемлекетке – бюджетке салықтар төлеу, бюджеттен қаржыландыру кезінде,
Банктермен;
Сақтық органдарымен;
Жоғары ұйымдармен;
Құрылтайшылармен және т.с.с.
Шаруашылық жүргізудің нарықтық негізіне көшкеннен кейін
Шаруашылық жүргізуші төменгі буындарында мынандай аса
-өнімді өткізуден түсетін табыс;
-өткізілген өнімнің өзіндік құны;
-жалпы табыс;
-негізгі қызметтен түсетін табыс (зиян);
-табыс салығының соммасы;
-таза табыс.
Мыналар шаруашылық жүргізуші субектілердің көлемдік көрсеткіштері болып табылады:
-инвестициялар көлемі;
-жарғылық капитал мөлшері;
-өндірістік және әлеуметтік даму қорларының (қолдану, тұтыну
-жабдықтаушылармен, тұтынушылармен, банкпен, бюджетпен есеп айырысудың көрсеткіштері (кредиторлық
-төленген девидентердің, үлестердің мөлшері;
-айналым қаражаттары көздерінің көлемі.
Салыстырмалы көрсеткіштер:
-табыстылықтың деңгейі;
-акциялар бойынша табыстылық;
Негізгі және айналым капиталдарын пайдаланудың көрсеткіштері (қорқайтарымдылығы,
өтімділіктің көрсеткіштері.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау жөніндегі сұрақтарды қарастырмас бұрын,
жөн.Соңғы уақытта шығарылып жатқан әдебиеттерде, бұл ұғым әр
Ал кәсіпорынның қаржы тұрақтылығына келетін болсақ, бұл ұғымғада
Енді біреулер "өз қаражаттары есебінен активтерге
Бұл ұғымды А.Д.Шеремет пен Р.С.Сайфуллин өте ықшам түрде
Кәсіпорынның жалпы қаржылық тұрақтылығы ол ең алдымен әрдайым
1.3.Қаржылық талдау
әдістері мен ерекшеліктері
Экономикалық талдау әдісінің сипатты ерекшелігінің бірі- бұл тұрақты
Талдауда диалектикалық әдісті қолдану шаруашылық іс-әрекетті барлық өзара
Талдауда диалектикалық әдісті пайдалану кәсіпорынның шаруашылық қызметін зерттеу,
Талдаудың маңызды әдістемелік белгісі ол себепті байланыстарды ғана
Себепті байланыстарды талдауда индукция және дедукция әдістерімен жүзеге
ШҚТ-да диалектикалық әдісті пайдалану әрбір процесті ,әрбір экономикалық
Жүйелі ыңғай зерттеліп отырған ұғымдар мен процестерді элементтерге
Элементтерді жүйелеу олардың өзара байланысын, өзара әрекетін өзара
Кәсіпорын экономикасының жекелеген жақтарын зерттегеннен кейін олардың өзара
ШҚТ маңызды әдістемелік белгісі, кешенді, жүйелі зерттеуге қажетті
Осылайша, ШҚТ әдісі өндіріс тиімділігін арттыру мақсатында есептемені,
2-ТАРАУ Сарыағаш ауданы бойынша шаруашылық жүргізуші субьектілердің
2.1 Шаруашылық жүргізуші субьектілердің
қаржылық қорын қаржыландыру
көздері бойынша талдау.
Шымкент қаласының Сарыағаш ауданы 7,7 мың шаршы км-ге
Облыс ауылшаруашылығының өнімінің 12,8 пайызын ауданның ауыл шаруашылық
Ауылшаруашылық өнімінің құрылымында едәуір үлесі ет-18,1 пайыз, көкеніс-24,9
Сарыағаш ауданы бойынша шаруашылық субьектілерінің қызметін төмендегі
Кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің әр түрлі сыныптамалық сипаттамаларының сан
шаруашылық органдар бөлігіндегі мүмкін болатын үйлесуі қаржы жүйесінің
Меншік нысандарына қарай шаруашылық жүргізуші субьектілердің қорларын қалыптастыру
Өндірістің бастапқы қорларының қалыптасуына сәйкес шаруашылық қызметтің мынадай
Сарыағаш ауданының шаруашылық жүргізушілерінің өндірген өнімінің көлемі
Кесте№1
Мың. Тенге
Сала және кәсіпорын атауы 2005жыл 2004жыл 2005жыл 2004жылға%
Аудан бойынша барлығы 8239352 7822850 105,3 416502
1.Минерал суын өнеркәсіптік құю 2670311 2220692 120,2 449619
ЖШСАлекс 1508811 1197775 126,0 311036
ЖШСАқниет 41536 16441 252,6 25095
ЖШСКурорт-Барс-2030 126456 112570 112,3 13886
ЖШСАсем-ай 945777 847654 111,6 98123
ЖШСТахмина 11880 7047 168,6 4833
ЖШССұңқар 11690 5980 195,6 5719
ЖШСТұран 1320 3531 37,4 -2211
ЖШСДемеу-су 19303 27548 70,1 -8245
ШЖСНаурыз-су 3529 2146 164,4 1383
2.Арақ және шарап өндірісі 382289 289871 131,9 92418
АВК Капланбек 123059 68904 178,6 54155
ГКПим. Конысбаева 17804 21243 83,8 -3439
ЖШС Винзавод Семиречье 83406 42564 196,0 40842
ЖШС Оңтүстік таңы 2400
2400
ЖШС Ташкулак және К 155620 157160 99,0 -1540
3.Жеңіл өнеркәсіп 1753071 2288154 76,6 -535083
ЖШС Сенім фабрикасы 28033 58712 47,7 -30679
ПК Айша-Биби 1725038 2229442 77,4 -504404
4.Эл.эн.жәнегаз бөл-уі 347426 262507 132,3 84919
АВК Капланбек 9058 9596 94,4 -538
ГКП Оңтүстік жарык С 201151 149957 134,1 51194
ГКПОңтүстік жарык Келес 72118 60023 120,2 12095
ЖШС Оңтүстік жарык транзит 38803 - - 38803
ЖШС Келесгидрострой 148 1723 8,6 -1575
СПК Келес-Газ 26148 41208 63,5 -15060
5.Ауыл шаруашылығы 23388 41116 56,9 -17728
6.Басқалар 3062867 2720510 112,6 342357
ЖШС Курорт 8327 7679 108,4 648
ЖШС Дина-Н 8307
8307
ПК Ауес 258478 229355 112,7 29123
ЖШС Газета Сарыағаш 5166 3340 154,7 1826
Индивидуалдар 2059607 2139046 96,3 -79439
ЖШС Асфальт 34313 26824 127,9 7489
ЖШС Фарм пласт 22994
22994
ЖШС Жылга-Агро 309450 169027 183,1 140423
ЖШС Мерген 35081
35081
ЖШС Нурибал база 2175 11331 19,2 -9156
МЧП 318969 133908 238,2 185061
Сарыағаш ауданы бойынша өндірілген өнеркәсіп өнімдерінің көлемі 2005жылы
2.2 Шаруашылық жүргізуші субьектілердің
ақша қатынасын талдау
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржысының түзілуі тек
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржысы сферасындағы сан алуан қатынастар
басқа әр түрлі кәсіпорындар мен ұйымдар;
өзінің еңбек ұжымымен;
мемлекеттермен;
банктермен;
сақтық органдармен;
жоғары ұйымдармен;
құрылтайшылармен;
Жоғарыда аталған қаржы қатынастары арқылы өз ісін
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің дебиторлық және міндеттемелер бойынша берешегі,
Кесте№6
Мың тенге
Дебиторлық берешек Одан мерзімі өткені Міндеттемер бойынша берешек
соммасы %
соммасы %
Облыс б-ша барлығы 76506175 655594 100 137701338 1881892
Шымкен қ. 64146480 500313 76 88204917 1548368 82
Арыс қ. 170565 2821 0,4 383484 10527 0,5
Кентау қ. 8884386 9570 1,45 1317921 19450 1,0
Түркестан қ 383208 - - 1430268 - -
Қазығұрт 7439 703 0,1 91765 382 0,2
Мақтаарал 4054214 - - 10449724 31064 1,65
Ордабасы 49900 - - 691221 - -
Отрар 456604 - - 913855 -
Сайрам 962099 90096 13,7 2607082 219819 11,7
Сарыағаш 909171 1852 0,3 2244724 36932 1,9
Созақ 3264801 - - 27639888 - -
Төлеби 1031652 36590 5,6 998884 6027 0,3
Түлкібас 59985 1539 0,2 142972 2183 0,1
Шардара 125671 12110 1,8 584676 7140 0,4
Дебиторлық берешек және міндеттемелер бойынша берешектерді ОҚО
3-тарау Шаруашылық субьектілердің қаржы
қорларын жетілдіру мәселелері
3.1. Кәсіпкерлікті қаржылық қолдау
Кәсіпорындардың проблемаларын зерттеу және қорыту, шағын кәспкерлікке қатысты
Функционалдық бағыттылығына байланысты инфрақұрылымдық институттардың құрылымын қаржы
Қазіргі таңда Оңтүстік Қазақстан облысында кәсіпкерлердің 20 дан
Экономикалық тұрақтылық пен экономикалық қызметтің белсенділігі жөнінде банктердің
Сондай-ақ, облыстың негізгі қаржы институттары, микрокредиттік ұйымдарқоғамдық
Үшінші деңгейлі кредит беру жүйесінің қызмет етуі тек
Кәсіпкерлік құрылымдарын қаржылай қолдау үш деңгейде –
2005 жылы кәсіпкерлікті қолдау мақсатында облыстық бюджетте
Аталған кредиттік қаржының 9,5 млн. Тенгесі ауыл шаруашылығына
Жыл басынан шағын кәсіпкерлік құрылымдарына екінші
Бүгінгі күні облыста 77 микрокредиттік ұйымдар құрылған
Елбасымыздың 2005 жылы 18 ақпанындағы халыққа жолдаған
3.2. Оңтүстік Қазақстан облысында шаруашылық
субъектілерінің қаржы
жүйесін жетілдіру жолдары.
Жеке кәсіпорын ашық рынокта табысты күресуге дәрменсіз. Бұл
Оңтүстік Қазақстан облысында кластерлік-жүйелік даму негізінде тоқыма, туристтік,
Тоқыма саласындағы отандық кәсіпорындардың бәсекелестікке қабілеттілігін арттыру жолдарының
Инвестициялар тартуға жағдай жасау мақсатында, АЭА аумағында кәсіпкерлік
1) тоқыма кластерінде:
2) туристік кластерде: Қазығүрт, Сайрам; Отырар, Түлкібас;
3) құрылыс материалдары кластерінде: Қазығұрт, Ордабасы, Түлкібас, Сайрам
4) тамақ және шарап кластерінде: Оңтүстік
Бұдан басқа кластерлік қатынас өңірдегі жұмыспен қамтудың ұлғаюы,
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан-2030» Барлық қазақстандықтардың өсіп өркендеу қәуіпсіздігі және
Н.Ә. Назарбаев, Қазақстан өз дамуындағы жаңа сіркіліс
Дүйсенбаева К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Т., Кәсіпорынның қаржылық
Кеулімжанов Қ.К., Әжітаева З.Н., Қудайбергенов Н.А., Қаржылық есеп,
Радостовец В.К., Рабидуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Кәсіпорындағы бухғалтерлік
Тасмағамбетов Т.А., Әьленов Д.О., Бизнестегі есеп талдау –
Тасмағанбетов Г.А., Басқарушы есеп стратегиялық жоспарлау және талдау
Бисенғазиева М.Б., Хамитов А.Ш., Кәсіпкерлік негіздері Орал 2001ж.
Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Г.Р., Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік,
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы, «Қазақстан
2015 жылғы дейінгі индустриялды инновациялык даму бағдарламасы, Астана
Нүрманова Қ.
5
Қаржылық көрсеткіштер
ШАРУАШЫЛЫҚ СУБЪЕКТІЛЕРДІҢ ҚАРЖЫ ҚОРЛАРЫ ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ
Аудит және бизнесті категориалдық талдау
Коммерциялық негізде жұмыс істейтін шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы
Салалық министрліктердегі қаржылық бақылау органдары
Сарыағаш ауданы бойынша шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржы қорларын талдау
Қаржылық менеджменттің эволюциясы
Аудиторлық есеп беру түсінігі
Сыртқы және ішкі аудит
Аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы