Салықты төлеу
Кiрiспе.......................................................................................................................3
1 Салықтың экономикадағы ролі...........................................................................5
1.1 Салықтың мәні, функциясы..............................................................................5
1.2 Салықтың түрлерi.............................................................................................7
1.3 Салықтың элементтері, қызметi.....................................................................12
2 Салық мемлекет саясатын реттейтін басты құралы.......................................18
2.1 Салық – экономиканы реттеу құралы............................................................18
2.2 Қазақстандағы салық салу механизмі...........................................................19
3 Қазақстан Республикасының салық жүйесі....................................................23
3.1 Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі ерекшеліктері.........................................................................................................23
3.2 Қазақстандағы салық реформалары.............................................................28
Қорытынды............................................................................................................31
Қолданылған әдебиеттер тізімі............................................................................33
Кiрiспе
Салықтар мемлекет пайда болғаннан бері бар. Олар барлық азаматтарға
Елiмiз тәуелсiздiк алғаннан берi мемлекетiмiз әртүрлi реформаларды басынан өткердi.
Салықтар нарықты экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып табылады.
Қазiргi заманда кез- келген экономикалық жүйенiң қалыпты жағдайы да
1 Салықтың экономикадағы ролі
1.1 Салықтың мәні, функциясы
Салықтың мәнін түсіну үшін олардың болу мағынасын және салық
1. 1991-1995 жж. Бұл аралықта салық реформасы және негiзгi
2. Қазақстан Республикасының Президентiнiң қаулы бойынша, бюджетке төленетiн салық
3. Қазақстан Республикасының Кодексiнде бюджетке төленетiн салық және т.б
Салықтың қаржылық мақсатына келетiн болсақ, ол негізінен мемлекеттің шығындарын
1. Салық – бұл ақшамен байланысты белгілі бір іс-әрекет.
2. Салық – бұл тең құқылы төлем. Салықты төлеу
3. Салық – бұл анықталған төлем. Салықты төлейтін
4. Салық – бұл міндетті төлем. Бұл салық төлемдер
5. Салық – бұл қайта оралмайтын төлем. Яғни салықты
Салық салудың мынадай негізгі принциптері бар:
- салық бар игіліктерге пропорцианалды түрде қоғам мүддесіне сай
- салық табыс мөлшері мен әлауқаттылық деңгейіне тәуелді болады.
Салық төмендегідей қызыметтерді атқарады:
- фискалды (тіркелген) немесе жұмылдыру, қызметі. Осы қызметте мемлекет
- бөлу қызмет, мемлекет қаржыны қайта бөлуді әртүрлі топтардың
- ынталандыру қызметі, мемлекет өндіріс пен техникалық прогресті дамыту
- шектеу қызмет, мемлекет салық саясаты өндіріс түрлерінің дамуын
- бақылап-есептеу қызметі, мұнда кәсіпорын мен тұрғындар топтарының, қаржы
Салықтың аталған барлық қасиеттері оны төлегендегі мемлекетпен қойылған барлық
1.2 Салықтың түрлерi
Салықтардың қазіргі терриясында олардың көп түрлері кездеседі. Салық салу
Қазақстан Республикасында қабылданған салық жүйесі туралы заңға сәйкес салықтың
а) жалпы мемлекеттік салықтар;
б) жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен алымдар;
в) жергілікті салықтар мен алымдар.
Республиканың салық жүйесі бүгінгі таңда 11 жалпымемлекеттік, 10
Тікелей және жанама салықтардың бұрынғы КСРО-ның ұлттық табысындағы үлесінің
Пайдаға салынатын салық. Салықтардың ішінде пайдаға салынатын салық ерекше
Қосымша құнға салынатын салық (ҚҚС). Аса маңызды салық түрлерінің
Акцизді салық. Акциздер – тауар баасына енгізілетін және сатып
1.3 Салықтың элементтері, қызметi
Салықтың күрделі ішкі құрылымы бар. Ол бірнеше элементтерден тұрады:
1) Салықтың құқықтық негізі;
2) Салықтың субъекті;
3) Салықтың объекті;
4) Салықтың нормасы;
5) Салық төлеу тәртібі.
Әрбір салық айтылған элементтердің кешендердің ұсынылады. Егер элементтердің кез
Салықтың элементтерін қарастырған кезде, салықтың орнатудың шектеушісі ретінде азаматтардың
1) салықтың субъектіне қарағанда – салық бүкіл азаматтарды қамтуы
2) салықтың объектіне қарағанда – азаматтардың төлеу мүмкіндіктерін ашатын
3) салықтың ставкасына қарағанда – салық ставкасы салық төлеушінің
Өз бетiмен ;
Мемлекет күшпен алу.
Қазiргi кезде тәртiпке сәйкес салықты өз бетiмен төлеудiң төмендегiдей
- декларация бойынша салық төлеу;
- потент сатып алу немесе белгiлi сома енгiзу арқылы
- салықтық төлемдi өз бетiнше қолма-қол төлеу.
Салықты күшпен алу әдiсi:
кiрiстi төлеу кезiнен салықты ұстап қалу;
салықтық хабарландыру немесе салықтық ескеру негiзiнде салық төлеу;
салық төлеуден қашатын тұлғалардан салықты күшпен алу.
Нарық жағдайында салықтар үш қызмет атқарады:
а) фискальды (мемлекеттік табыстарды жинау);
б) қайта бөлу;
в) реттеуші.
Салықтардың фискальдық қызметі – мемлекеттік салық саясаты тұтқаларының көмегімен
Салықтың қайта бөлу қызметі – салық механизмі арқылы мемлекеттік
Салықтың негізгі қызметтерінің бірі – реттеуші қызметі. Ол қызмет,
1) мемлекет табыстарының аккумуляторы;
2) салық төлеушінің меншік жағдайының реттеушісі қызметін атқарады.
Өзін, төленген салық ретіндегі қажетті ақша ресурстарымен қамтамасыз ету
1) салықты орнату;
2) мемлекеттің салық құрылымын ұйымдастыру;
3) салық міндеттердің орындалуын тексеретін салық бақылауын құру;
4) салық төлеуін қамтамасыз ету;
5) заңдық жауапкершілікті орнату және бұл заңдарды бұзғандарды осы
Салық жүйесiнiң элементтерi:
- салық заңдылықтарының жүйесi және принциптерi;
- салық түрлерi ;
- салықты бюджетке бөлу тәртiбi;
- салық органдарының жүйесi;
- салықты бақылау әдiстерi мен формалары;
- екi рет салық салу бойынша халықаралық қиындықтарды шешу.
2 Салық мемлекет саясатын реттейтін басты құралы
2.1Салық – экономиканы реттеу құралы
Салық салу механизмі – кез келген экономикалық жүйенің күрделі
2. 2 Қазақстандағы салық салу механизмі
Қазіргі кезеңде, салық салу механизмі біздің Республикамызда қалыптаспаған жағдайда
Салық саясатын нысаналы түрде қатайту инфляция мен мемлекет бюджетінің
Салық салу механизмiне төмендегiлердi жатқызуға болады:
- салық төлеушiлердi, салық салу объектiлерiн және салық салуға
- салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң
- бюджеттiң кiрiс бөлiгiн ағымдағы болжауға қатысу;
- трасферттiк бағаларды қолдау кезiнде мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
- өз құзыретi шегiнде мемлекеттiк бюджетке төленетiн мiндеттi төлемдердi
- салық салу саласындағы заңнасыманың қолдану тәжiрибесiн талдау және
- салық заңнамасының орындалуын бақылауды жүзеге асыру бойыша жергiлiктi
- қолданылып жүрген заңнамаға сәйкес таңбалауға жататын акцизделетiн өнiмдер
- салық берешегiн мәжбүрлеп өндiрiп алу жөнiндегi жұмысты
- “Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер
- салық мiндеттемелерiнiң туындау, орындау және тоқтатылу мәселелерiн жеке
3 Қазақстан Республикасының салық жүйесі
3.1 Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі ерекшеліктері
Салық жүйесі – бұл Қазақстан Республикасының территориясындағы салықтардың бірнеше
салық салынған объекттен және төлеуші мен мемлекет арасындағы ара-қатынасы;
объекттің экономикалық белгісі бойынша;
қолданылуы бойынша;
салықты алатын органнан;
салық салу объекті бағасының дәрежесі бойынша;
Бірінші белгі бойынша салықтар тікелей және жанама болып бөлінеді.
табысқа салынған салық;
тұтынуға салынған салық;
меншік пен капиталға салынған салық;
Қолданылуы бойынша салықтар: арнайы және жалпы болып бөлінеді. Салықты
Салық жүйесі мемлекеттік қаржы ресурстардың концентрациясын қамтамсыз ету керек.
Қазіргі кезде мемлекет салық жүйесінде
біріншіден, негізгі салық жағдайлары жүйеленеді,
екіншіден, ұдайы өндіріспен жеке секторлардың
үшіншіден, салық салудың негізгі принцептері
Сонымен қатар салық кодексіне арнайы салық
Салық заңдылығының жағымсыз жақтары, біріншіден,
Үшіншіден, салық жүйесінің бюджеттік дефицитті
Салық жүйесінің әрі қарай құрылуын
Кәсіпкерліктің дамуындағы ең негізгі кедергі
Қазіргі таңда Қазақстанда салық ауырпашылығын
Егер осы әдіс бойынша есеп
Ең біріншіден, батыс елдерінде салық
Жоғарыда қарастырылған әдістеме елдің экономикалық
Жеке алынған кәсіпорынның немесе жеке кәсіпкердің салық
Бірақ бұл әдістеменің кемшіліктеріде бар. Біріншіден, сатудан түскен
Екіншіден, бұл әдістеме өкімнің өзіндік
Ал, сауда-делдалдың кәсіпорындарда керісінше, сатудан түскен пайданың
Бұл әдістеменің артықшылықтары, оның нақты кәсіпорындардағы және олардың
Бірақ, көптеген тәжірибелер көрсетіп отырғандай, салық салудың тиімді
Көптеген елдердің тәжірибесі, салық ішінде Қазақстандасалық қысымының үлкен деңгейінен
Мемлекет салық арқылы шынымен нақты бір іскерлік салаларына
Егер, экономикалық зерттеулер инститтутымен жүргізілген мониторингтік зерттеулер нәтижесінен жеке
Мұндай жағдай жеңіл және тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындары негізгі салықтарды
Жүргізілген анализге сүйене отырып, қазіргі уақытта қандай сала қолдауды
Экономиканың басты секторларындағы жоғарғы салық қысымы кәсіпкерліктіңбелсенді дамуын шектеп,
3. 2 Қазақстандағы салық реформалары
Экономикалық салықтық реформаның басты мақсаты – шаруашылық жүргізуші субъектілерге
Өзінің 13 жылдық тәуелсіздігінде Қазақстан Республикасы нарыққа көшу кезеңінің
салық пен ақша жиылымдардың қатынасы;
салық қызметінің органдары;
салық салу жолы мен әдістері;
Салық жүйесі өте күрделі модельді білдіреді. Ол әртүрлі компоненттерден
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында жаңа салық жүйесі істейді. Ал
Қорытынды
Кез – келген мемлекет дұрыс жолға қойылмаған салық
Қазiргi кездегi салықтың маңызы мен рөлi мемлекеттiк органдарды қаржы
Қазақстанның ғалымдарының пiкiрiнше, салық заң шығару арқылы мемлекеттiң жоғарғы
Қолданылған әдебиеттер тізімі
“ Қаржы – қаражат ” журналы; 6/1997.
“ Қаржы – қаражат ” журналы; 01/1998
“ Қаржы – қаражат ” журналы; 02/2003
“ Қаржы – қаражат ” журналы; 04/2003
“ Саясат ” журналы; 01/2002
“ Саясат ” журналы; 01/2003
“ Аль – Пари ” журналы; 06/2001
“Кодекс Республики Казахстан о налогах и других обязательных платежах
“Реформы: Аналитический взгляд” СагадиевК. Алматы, 1998
10. “Экономикалық теория негiздерi” Ж. Нүрпейiсов Алматы, 1996
11. “Экономикалық теория негiздерi” Я. Ә. Әубакiров Алматы, “Санат”
1998
12. “Жалпы экономикалық теория” Ө.Қ.Шеденов Ақтөбе, 2004
13. Ілиасов Қ.Қ. “Қаржы” – Алматы,
14. Шеденов Ө. Қ. “Жалпы экономикалық теория” –
15. Саниев М.С. «Ақша, несие, банктер» Алматы –
16. Әубакиров «Экономикалық теория» Алматы – 2000 ж.
17. Әкімбеков С. А. “Экономикалық теория” – Астана,
18. Крымова В. Ж. “Экономикалық теория” – Алматы, 2003
14
Мемлекеттің салық қызметі
Салықтың мәнi, функциясы
Салықтың төлеу тәртібін ашу
Салық құқығын бұзғаны үшін жауапкершілік шаралары
Салықтың мәні, функциясы, түсінігі
Салық қызметі
Әлеуметтік салықты есептеу және төлеу тәртібі
Салықтардың жіктелуі
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің қалыптасуы
Қазақстан Республикасының салық жүйесі туралы