Банктердің қызметтері
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі
Курстық жұмыс
тақырыбы: Банктегі бухгалтерлік есеп.
Орындаған:
Ғлыми жетекшісі:
Жоспар
Кіріспе
І – Бөлім. Банктегі есеп және есеп беру
І. 1. Банк – бухгалтерлік есептеу ақпарат жүйелерінің
І. 2. Банктегі басқару есебі мен қаржылық есеп
бухгалтерлік есептің алатын рөлі.
ІІ – Бөлім. Міндеттемелер есебі.
ІІ. 1. Банктің қарыз есебі мен банктен тыс
ІІ. 2. Банктің несиелік қоржысының жіктемесі және меншікті
ІІІ - Бөлім. Банктегі бухгалтерлік есеп операциялары.
ІІІ. 1. Банктік шот және есеп айыру операцияларын
ІІІ. 2. Бухгалтерлік корреспонденттік шоттар.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер.
Кіріспе
Бүгінгі таңда хылық шаруашылығы саласындағы банк жүйесінің экономиканы
Бухгалтерлік есеп – басқару үдерісінің бір бөлігі болып
Менің курстық жұмысым «банктегі бухгалтерлік есеп» тақырыбына арналады.
Курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады.
Бірінші бөлім – «Банктегі есеп және есеп беру
Банк – бухгалтерлік есептін ақпарат жүйелерін пайдаланушы болып
Банктегі басқару есебі мен қаржылық есеп беруді пайдаланушыларды
Екінші бөлім – «Міндеттемелер есебі». Міндеттеме – бұл
Банктің қарызы – бұл клиентке соманы белгнілі бір
Міндеттемелер есебінің негізгі – «банктің несиелік қоржынының жиіктемесі»
«Банктің меншіутігі капиталы» - капиталдың экономикалық санатының бір
Үшінші бөлім – «Банктегі бухгалтерлік есеп айрысу операциялары».
Банкаралық қызметтің насанын жүзеге асыру үшін, несиелік ұйымдар
Корреспенденттік шот – жасалған корреспонденттік шот негізінде бір
І. Банктегі есеп және есеп беру негіздері.
І. 1. Банк-бухгалтерлік есептің ақпарат жүйелерін пайдаланушы.
Банк дегеніміз – ақашалай қаражаттарды жинақтап, оларды белгіленген
Еліміздің жоспары экономикадан нарықтық экономикаға көшуінің өзі өоғам
Бухгалтерлік есеп - бұл шаруашлық көздері мен
Банктегі бухгалтерлік есеп түрлі операцияларды: есеп айыру операцияларын,
Банктің қызметтері
1-кесте
Банктердің қызметтері
Несие беруде және төлемдерде делдалдық ету
Ақшалай табыс пен жинақ ақша бөлігін капиталға айландыру
Айналымның несиелік қаржысын (вексельдер, чектер,
банкноттар) жасау
Банктердің экономикалық ролі – ақшалай капитал жинақталып жатқан
Банктердің қызметтері және операциялар сипаты
бойынша жіктелуі
Орталық эмиссиялық
Коммерциялық депозиттік
Инвестициялық
Арнайы мақсатқа арналған
Банктердің негізгі операциялары
Ақша ресурстарын
жұмылдыру
Енжар
Депозиттер қабылдау, Несиелер
акциялар мен басқа
банктерден алынған
басқа бағалы қағаздарды
несиелерді сату
Бухгалтерлердің ңегізгі міндеті есепті кезендегі пайданы септеу болып
Тағы бір айта кететін жағдай, бухгалтерлік есеп -
Кәсіпорынды басқару мақсаты үшін, қаржылық және өндірістік-шаруашылық қызметтері
Жұмыс үстінде бухгалтер шешуі қажет мынадай жағдайлар кездесуі
- шаруашылық операциясы жүргізілген мезгілде
мәселесі;
- шаруашылық
- жіктеу мәселесі, яғни шаруашылық
керек.
Сәйкестендіру мәселесі шаруашылық қай кезде тіркелуі керек екендігін
1. Банк кызметкері
жабдықтау бөліміне тапсырыс береді;
2. Жабдықтау бөлімі тапсырысты жеткізіп берушіге
3. Жеткізіп беруші кеңселік кұрал-жабдықты тиеп
4. Банк оны қабылдайды;
5. Банк жабдықтаушыдан шот алады;
6. Банк шотты төлейді.
Осы сұраққа жауап есепті кезеңдегі қаржы көлемінің нәтижесіне
Бухгалтерлік есептің мақсаты - шаруашылық операциясы жүзеге асырылғаннан
Жіктеу мәселесі. Жіктеу кез келген шаруашылық операциясының маңызын
Бухгалтерлік есепті оқу басқару ісінде маңызды шешім қабылдауда
Есептік ақпараттар банктің ішінде де және оның сыртында
Есептік ақпараттар негізінде шешім қабылдаған кезде пайдаланушылар белгілі
Бұл функция банк белгілеген заңдардың, Ұлттық банктің нормативтік-құқықтық
Бақылау функциясын әкімшілік
Олар алдын ала, кейінгі және ағымдық реттерімен жүргізіледі.
- банк қызметкерлері
шотымен операцияны жүзеге асыруы қызметкер өкілеттігі қатаң түрде
толық жауапкершілікке сай болғанда ғана жол беріледі.
- операциялар есебі Ұлттық
банктің активтері мен пассивтерінің жағдайы нақты көрсетіледі және
есеп берудің белгіленген формасында кұрылуы қамтамасыз етіледі.
банктің берілген активі мен пассивінің есебі олардың қамтылу
Басқаруды жетілдіруде, нарықтық экономиканы қалыптастыруда, жеке меншіктердің санының
Ақпараттық қызмет мақсаты - ресурстар бойынша және олардың
Аналитикалық қызмет жүргізілуі бухгалтерлік есептің барлық бөліміне, соның
Бухгалтерлік есеп шаруашылық-қаржылық қызмет пен шешім қабылдаушы адамдар
- субъектіні басқарушылар;
- субъектіден тыс, бірақ тікелей
- субъектіге жанама
агенттіктер.
Субъектіні басқарушылар - олар банк қызметін басқаруда және
Тиімді жұмыс жасайтын менеджерлер бухгалтерлік есеп мәлі-меттеріне және
Тікелей қаржылық мүддесі бар пайдаланушылар. Бухгалтерлік есептің тағы
Қаржылық есепті пайдаланушылар
2-кесте
Пайдаланушылар
Ішкі пайдаланушылар
Кәсіпорын менед-
жерлері;
Меншілік иелері, ак-
ционерлер
Директорлар кеңесі;
беруі, онда мынадай мәліметтер алуға болады: пайда табу
Жанама қаржылық мүдделігі бар пайдаланушы. Кейінгі уақытта коғам
Салық органдары салықтың төленуінің және аударылуының дұрыстығын бақылайды.
Демек, бухгалтерлік есеп ақпараты және банктің каржылық есебі,
- мемлекеттік реттеуші
кезекте ұлттық банк;
- банк иелері немесе акционерлер;
- банк директорлары, жетекшілері және
- банк клиенттері.
Барлық қажетін қанағаттандыруға міндетті. Сонымен бухгалтерлік есеп -
Бухгалтерлік есеп реформасының бастапқы үдерісінде Ұлттық банкте және
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес заңды тұлға болып табылатын
ҚР Президентінің «Бухгалтерлік есеп туралы» Заң күші бар
- ҚР Азаматтық кодексі. 1994
толықтырулар енгізілген;
- ҚР Салық кодексі №209-11
толықтырулар енгізілген;
- «ҚР Ұлттық банк туралы»
- «ҚР банк және банк
өзгертулер мен толықтырулар енгізілген Заң;
- «ҚР-ғы төлемдер және ақша
- «Бағалы қағаздар нарығы туралы»
- «ҚР валюталық реттеу туралы»
мен өзгертулер енгізілген заң;
- Қазақстан стандарттары және қаржы
- ҚР-ның екінші деңгейлі банктері
Банктің деңгейлігі
3-кесте
Заң актілері
Жалпы
стандарт
нұсқаулар, ұсыныстар
ережелер, сипаттамалар
Есеп саясаты
Бухгалтерлік есепті реттеу жүйесі
Қазақстанда бухгалтерлік есеп жүйесін реттеудің төрт деңгейлі жүйесі
Бірінші децгейлі бухгалтерлік жүйені Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп
Екінші деңгейлі бухгалтерлік есеп жүйесін реттеу бухгалтерлік есеп
Нарықтық экономика жағдайында банктерде бухгалтерлік есептің жүзеге асуын
Компания қызметінде, сондай-ақ банк саласында да шетел инвесторлары
Қазіргі қолданыстағы реттеуші органдардың есеп беруге қоятын талаптарында
Қазақстанның 1996 жылғы бухгалтерлік стандарты 1997 ж. 1
1997 жылдың аяғында банк жүйесіне қабылданып, арнайы бекітілген
Үшінші деңгейлі бухгалтерлік есеп нұсқаулар, ұсыныстар, ережелерге байланысты
Төртінші деңгейлі бухгалтерлік есеп есеп саясатын жүзеге асырады.
Банктер түрлі көлемдер мен төлемдерді ақпарат негізінде пайдаланады
І. 2. Банктегі басқару есебі мен қаржылық есеп
бухгалтерлік есептің алатын рөлі.
Есеп-қаржылық және басқару есептері болып бөлінеді. Басқару есебі
Бухгалтерлік қызметкер
Сыртқа арналған қаржылық есептер кұндық бағасымен жасалады және
жинақталады, және тек құндық бағада ғана емес, әр
Қаржылық есеп өндірістік циклдегі іскер операцияларды қаржылық терминдер
Мысал:
Өндіріс циклында келесідей кезенділік бар: алу - өндіру
Бұл сияқты іскер операциялар кең көлемде болатындықтан, мәмілелерді
Жүйе бақылауға мүмкіндік беруі керек және қызметтің нәтижесін
Бухгалтерлік есеп - субъектілерді пайдалаиушылардың қарауына ұсынатын қаржылық
Қаржылық ақпаратты пайдаланушылардың екі негізгі топтары бар:
• ішкі;
• сыртқы.
Сыртқы пайдаланушылар екі категорияға бөлінеді. Олар:
• субъект қызметіне тікелей
• субъект қызметіне жанама
Тікелей қаржылық мүддесі бар пайдаданушылар категориясына мыналар
Кіреді:
• қазіргі және болуы
• қазіргі және болуы
• сатып алушылар.
Жанама қаржылық мүддесі бар пайдаланушылар категориясына кіретіндер:
• салық органдары;
• реттеуші органдар;
• статистикалық органдар;
• басқа топтар (аудиторлар,
дайындау мен ұсынуға арналған тұжырымдамалық негізге» сәйкес қаржылық
- берілген инвестипияларға байланысты тәуекелді көтеруші инвесторлар. Оларға
- тиесілі кредиттер мен проценттер бола ма, олар
- тиесілі сома бола ма, төлене ме деп
- сатып алушылар. Оларға субъектің үздіксіз қызметі туралы
- қызметкерлер. Олар субъект қызметінің тұрақтылығы мен тиімділігі
- ресурстарды бөлу жайлы ақпарат алуға мүдделі мемлекеттік
- көпшілік, өйткені субъектілер жергілікті экономикаға көптеген тәсілдермен
Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсыну үшін ұйым
ІІ. Міндеттемелер есебі.
ІІ. 1. Банктің қарыз есебі мен банктен тыс
Міндеттеме - бұл бір тұлғаның (борышқор) нақты әрекетпен
Міндеттеме - өткен кезең оқиғасынан пайда болған субъектінің
Міндеітеме сомасы болашақтағы барлық ақшалай төлемдердің ағымдағы құны
Міндеттемелерді реттеу мынадай тәсілдермен іс жүзіне асырылады:
• ақшалай қаражатпен
• активтерді табыстау;
• қызмет ұсыну;
• міндеттемені басқа міндеттемемен
• міндеттемені капиталға
Міндеттеме ағымдық (қысқа
Банктің қарыз есебі:
Қарыз ресми мәртебесі бар банктерге, мерзім, төлеу және
Банк қарызы - бұл банктің клиентке соманы белгілі
Банктен тыс мекемелерден қарыз алу - «қарыз беруші»
Банктен тыс мекемелерден берілстін қарыз мыналар бойынша айырықшаланады:
• өтемақылық -
қарызына айырбастау;
• тіркелген - тіркелген уақыт
Банктің қарыз түрлері:
• қысқа мерзімді -
• орташа мерзімді -
• ұзақ мерзімді—үш жылдан
Орташа мерзімді және ұзақ мерзімді қарыздар өндірістік және
Кредиттеу түрлері:
• аванстық - дайындаушы ұйымдарға
• бланктік (сенімгерлік) - қаржысы
толық сеніп беріледі;
• консорциумдық (синдицированный -
алушының (банктердің синдикаты мен консорциумы) екі немесе одан
банкілеріне аса ірі мақсатты бағдарламаны кредиттеу (бір банктің
жетпеген жағдайда) үшін беріледі;
• ипотекалық - мүлік (жылжымайтын мүлік)
мерзімді несие;
• овердрафт – нәтижесінде дебеттік сальдо
шотынан (шоттағы қалған бөлікті) қаражатты есептен шығарып тастау
арқылы жүзеге асырылатын қысқа мерзімді кредиттеу түрі;
• кредиттік желі (жаңартпалы кредит) -
банктің «қарыз алушыға» өзінің алғашқы талап етуі бойынша
деңдейдегі нақты төлем шегінде кредитті кезең ішінде беру;
• тұтьшу мақсаттарына арналған кредит
кредитке алынатын тауарлармен; басқа да жеке қажеттіліктерге
(шаруашылық құруға, мал, құс өсіруге және т.б.);
• Стэнд-бай - Халықаралық валюта қорының елдерге
Банктің қарыз есебінің жіктемесі
4-кесте
№ р/с Шаруашылық операцияларының
1
1. Банк мекемелеріне кредитті алуда есеп айырысу (валюталық)
601 «Банк қарызы»
2. Банктің кредит есебінен алынған тауарлы-материалдық қор (жұмыс,
671 «Төлеу шоты»
601 «Банк қарызы»
3. Аккредитивке, чек
601«Банк қарызы»
4. Банк кредиті
831 «Сыйақы түріндегі шығын» 684 «Төлемге сыйақы»
5. Проценттерді төлеу 684 «Төлеге сыйақы» 441 «Ағымдық
6. Мерзімі ұзартылған кредит 601 «Банк қарызы» 601
7. Кредитті қайтару 601 «Банк қарызы» 41
ақша», 431
валютадағы
шоттағы ақша»
8. Есептік кезеңнің соңында табыс жиынын процент бойынша
571 «Табыс жиыны» 831 «Сыйақы түріндегі шығындар»
1
Қызметкерлерге арналған кредиттер:
1. Қызметкерге кредитке берілген сомаға 333 «Қызметкерлер мен
2. Қызметкердің кредитін жабу 451 «Кассадағы ұлттық валюта
3. Ұйым жапқан сомаға 821 «Жалпы және әкімшілік
4. Жеке табыс салығын ұстау жүзеге
«Салықтар туралы және бюджетке міндетті басқа төлемдер» кодексінің
Банктің несиелік операциялары:
Коммерциялық банктер іс жүзінде көбінесе несиені нақты ақшалай
Әрбір кәсіпорын өз қалауы бойынша «Басқадай қарыздар» деп
Д-т: «Ақшалар» шоты,
К-т: «Басқадай қарыздар» шоты түрінде бухгалтерлік жазу жазылады.
Бұл алынған қаржы бойынша есептелген пайыз (процент) сомасына:
Д-т: «Сыйақы түріндегі шығын» шоты;
К-т: «Басқадай қарыздар» шоты түрінде екі жақты
Ал вексельдерді дисконттау бойынша операцияларға:
Д-т: «Басқадай қарыздар» шоты;
К-т: «Алынған вексельдер» шоты түрінде бухгалтерлік жазу жазылады.
Банктен тыс мекемелердің несиелері есебі
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы заңға
Мысал: ЖШС «Арай» компаниясы «Каспий банкінен» 1105600 теңге
Шешуі: Формула
Жылдық пайыздың мөлшерлемесі х қарыз қалдығы х несиенің
1. 03.01.2002 жыл есеп айырысу шотына несие аударылды
Д
441
К
601
+1105600
-1105600
Ұйым банктен тыс мекемеден несие алған уақытында:
Д-т: «Ақшалар» шоты;
К-т: «Банктен тыс мекемелердің
Ал бұл алынған несие қайтарылған уақытта:
Д-т: «Банктен тыс мекемелердің қарызы» шоты;
К-т: «Ақшалар» шоты түрінде бухгалтерлік жазуы жазылады.
Осы алынған несие үшін есептелген пайыз сомасына:
Д-т: «Сыйақы түріндегі шығын» шоты,
К-т: «Төленетін сыйақы» шоты түрінде бухгалтерлік жазуы жазылады.
Банк және банктен мекемелердің қарыздары шоты бойынша жүргізілетін
5-кесте
№ Операциялар мазмұны Дебиттелетін шот Кредиттелетін
шот
1 2 3 4
1 Алынған банк несиелері кассаға немесе есеп айырысу
451,441 601
2 Жабдықтаушы мердігерлерге банк несиесінің есебінен қойылған аккредитивтер
421 601
3 Жабдықтаушы мердігерлерге қарыз сома банк несиесінің есебінен
671 601
4 Жабдықтаушы мердігерлерге алдағы уақытта алынатын материалдық қорлар
351 601
5 Көрсететін қызметі немесе орындайтын жұмыс үшін жабдықтаушы
352 601
6 Есептелген салық бойынша ұйымның бюджетке қарыз сомасы
631-639 601
7 Вексельге алынған банк несиелері 441,451 601
8 Кәсіпорынның банк мекемелерінен алған несиелері бойынша қарызы
601 441
9 Банктен тыс мекемелерден алынған несиелер (еншілес, тәуелді
451,441 602
10 Банктен тыс мекемелердің несиелерінің есебінен жабдықтаушы мердігерлерге
687,671 602
11 Банктен тыс мекемелерден алынған несиелер бойынша қарыз
602 441
ІІ. 2. Банктің несиелік қоржысының жіктемесі және меншікті
Банктерден берілетін несиелер қарыз алушының несие бойынша төлемді
- стандартты;
- I
дәрежелі күмәнді, V дәрежелі күмәнді;
- үмітсіз.
Стандартты несие - қайтару мерзімі жетпеген және оның
І және II дәрежелі күмәнді несиеге мынадай несиелер
III дәрежелі күмәнді несиегс - негізгі қарызды
30-60 күнге дейін және кем дегенде 1 рет
IV дәрежелі күмәнді несиелерге - 60-90 күнге
Егер келесі негіздердің бірі болса, онда несие үмітсіз
- негізгі қарызды немесе сыйақыны
асқан мерзімде кешіктірілуі;
- қарыз алушыны банкрот деп жариялағанда;
- кем дегенде 1
- форс-мажорлық қарыз алушыға материалдық залал келтірген және
қызметін әрі қарай жалғастыруға мүмкіндік бермейтін басқа да
Төмендегі кестеде көрсетілген өлшемдер бойынша несие жоғарыда көрсетілген
10. Заңды және жеке тұлғаларға ұсынылатын несиелер
«___»_________2 00__ж.
Банк
6-кесте
Мың тенге
Жіктемеге
сәйкес несиелер тобы Негізгі
қарыздың жиынтық нормасы Соның ішінде несиелер бойынша
(қаржылық лизингті есептамегенде) негізгі
қарыз сомасы
Ережеге сәйкес қарыз сомасынан мәжбүрлі шығындар көлемі
1 2
3 4 5 6 7
1.Стандартты
0
2. Күмәнді
1) І дәрежелі
күмәнді –
төлемді толық
және уақтылы
жүргізген
кезде
5
2) ІІ дәрежелі
күмәнді –
төлемді
кідіртсе немесе
төлемді толық
өтемесе
10
3) ІІІ дәрежелі
күмәнді-
төлемді
толық және
толық
жүргізген
50
4) ІV дәрежелі
күмәнді -
төлемді
кідіртсе немесе
төлемді
толық
жүргізген
25
5) V дәрежелі
күмәнді
50
3. Үмітсіз
100
Барлығы
Төрағасы
Бас бухгалтер Мөр
Орындаушы
Телефон
Жіктеуде банк тиісінше өзінің несиелік қоржынын бақылауды жүзеге
Қарыз алушы өзінің міндеттемелерін келісімшарт бойынша орындамаған жағдайда
Мысал: Банктің есеп айырысу шотынан кассаға ақша келіп
441 «есеп айырысу шотындағы ақшалар»
Дт
451
Кт
441
с. 800000
2. 400000
Алғашқы сауда Жылжымайтын мүлік орталығы немесе банктің сараптама
Алғашқы баға алдын ала келісілген қадам бойынша ең
Нарықтық сұранысты ескере отырып комиссия коэффициент мөлшерін бекітеді.
Мәжбүрлі шығындар кұру кезінде келесі корреспонденттік шоттар кұрылады:
Дт 5455 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы лизингі
Кт 1465 «Банктің несиелік қызметіне байланысты шығындарды жабуға
Анықталған мерзімнен кейін оқшауланған қарызын өтемесе, ол мәжбүрлі
Дт 1465 «Банктің несиелік қызметіне байланысты шығындарды жабуға
Кт 1427 «Банк қарыздары бойынша клиенттердің оқшауланған берешегі».
Бір мезгілде «Әр түрлі құндылықтар және құжаттар» баланстан
Банктің меншікті капиталы және оның атқаратын қызметі.
Банктің меншікті капиталы капиталдың экономикалық санатының бір түрі
Оның үстіне меншікті капитал салымшылардың мүдделерін бағалы қағаздарды
Банктік қызмет әрқашан белгілі бір тәуекелдікпен жалғасатын болғандықтан,
Меншікті капитал банктің несиелік ресурсы ретінде тартылған қаражаттармен
Банктер «ең төмен резервтік талаптар туралы» Ережеге сәйкес
Осылайша, банктің меншікті капиталы бір жағынан өлшенген тәуекелдік
Несиелік тәуекелдік деңгейі бойынша активтер санаттарга сәйкес бөлінген.
Айта кететін жайт, коммерциялық банктер банктік қадағалау бойынша
Базалық капитал ең тұрақты және орнықты көздерді қамтиды:
Меншікті капиталдың негізгі мәселесіне үш әдіспен шешілуі мүмкін
• капиталдың сатылы жоғарылауы;
• активтердің жалпы сомасының қысқаруы;
• жоғары
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі өтімділік коэффициенттік активтердің орта
Несиелік мекеменің жеке және заңды тұлғалардың бос ақшаларын
Бұл өте маңызды мәселе болып келеді, себебі жеке
Меншік капитал пассивті операцияларға жатады және мыналарды
• акционерлік капитал
бар акциялар (дауыс беру құкығы жоқ);
• банктік резервтер - күтілмеі-ен жағдайларға
өтелмеген несиелер шығындарын жабуға арналган резервтер;
• қосымша төленген
акцияларды сату бағамы мен олардың номиналы арасындағы айырма
есебінен құралады;
• қосымша төленбеген капитал активтерді
• бөлінбеген пайда
сомасы.
Банктің капиталы
7-кесте
Меншікті капитал
Акционерлік капитал
Салынған капитал
қайта бағалау
Артықшылығы бар
акциялар
бағалау
Жай акциялар
Қосымша төленген
капитал
Бөлінбеген пайда
Резервтік капитал
ІІІ. Банктегі бухгалтерлік есеп операциялары.
ІІІ. 1. Банктік шот және есеп айыру операцияларын
Қатысушыларға байланысты банктің есеп операциялары негізгі
■ клиенттік есеп айырысу операциялары,
■ негізгі субъект
8-кесте
Жіктелу критерийлері
Қатысушылар құрамы Төлем кұралдары Операцияның
атқарымдық
бағыты Есеп айырысу нысандары
Банкаралық
Клиенттік
Ішкі банкті Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу
Төлем-талап тапсырмаларымсн есеп айырысу
Чекпен есеп айырысу
Вексельмен есеп айырысу
Карточкамен есеп айырысу Шот ашу бойынша операциялар Шот
Кассалық операциялар
Акцептік операциялар
Талаптарды беру операциялары
Авальді
операциялар Аккредитивтік
операциялар
Аударым
операциялары
Инкассолық операциялар
Клирингтік операциялар
Есеп айырысу нысандарындағы ерекшеліктерге байланысты банктің келесі есеп
■ аккредитивтік операциялар;
■ инкассолык операциялар;
■ аударым операциялары;
■ клирингтік операциялар.
Есеп айырысу операцияларында қолданылған төлем кұралдарына байланысты есеп
- төлем тапсырмаларымен есеп айырысу;
- чектермен есеп айырысу;
- вексельдермен есеп айырысу;
- төлем карточкаларымен есеп айырысу;
- қолма-қол есеп айырысу.
Атқарымдық негіздеріне, есеп айырысу мәні мен жүзеге асыру
- ағымды, мерзімдік есеп айырысу және
- әр түрлі шоттарды жүргізу,
- кассалық операциялар (қолма-қол ақшаны
- тиісті құжаттарды төлеуге төлеушінің келісімін
- төлем алу құқығын беруге байланысты
- банк төлемге келіп немесе
Банктегі есеп айырысу операцияларын ұйымдастыру 2000 жылғы 25
Банк аударым операцияларының үлкен көлемін жүзеге асырады, яғни
Осы тұжырымдамаға сай мысал келтірсек
Мысал: Банктің есебінде баланстың мәліметтері бойынша №441 есеп
441 «есеп айырысу штындағы ақшалар»
Дт
Кт
с. 79000
айн.
с. 75000 4. 4000
айн. 4000
63 «бюджетпен есеп айырысу»
Дт
Кт
4. 4000
айн. 4000 с. 4000
айн.
с. 0
Аударым операцияларын жүзеге асыру үшін банкте төлеуші мен
- төлем тапсырмаларымен;
- төлем талап-тапсырмаларымен;
- инкассолық өкімдермен;
- чектермен;
- аккредитивтермен;
- вексельдермен;
- банктік карточкалармен.
Банктік шот туралы түсінік
Кәсіпорын және ұйымдардың ақшалай қаражаты банкте олардың қызмет
Осы есеп айырысу міндеті - қолма-қол ақшалай және
Банктік шот - бұл банк тәжірибесінде қалыптасқан іскерлік
Клиенттің есеп айырысу шоты банктік шот келісіміне немесе
Банктік келісімшарттың негізгі деректемелері келесілер: келісім мәні; салық
Банктік шот ашу үшін Қазақстан Республикасының президент заңды
- клиенттің
берген кұжаттың түпнұсқасы;
- мемлекеттік тіркеуден өткендігін растайтын құжат
- жарғының нотариалды бекітілген көшірмесі,
үшін - бекітілген ереженің көшірмесі;
қол қойылып, мөр басылған карточка үлгісі. Бұл кезде
операциялық қызметтерінде, ал екінші данасы банк клиентінің
құжатында сақталуы тиіс.
Банктер теңге және шетел валютасында шот ашуға, жүргізуге
Егер клиент банкте бірнеше шот ашқысы келсе және
Кәсіпкерлік қызметпен
Заңды тұлғалар мен оның бөлімшелсрінің қолма-қол ақшасы төлемі
Есеп айырысу шоты арқылы жүргізілген операциялар бойынша банк
Банкаралық корреспонденттік шоттар
Корреспонденттік қатынас - бұл екі немесе бірнеше несиелік
Корреспонденттік байланыстардың дамуы тіптен банктің жаңа бөлімшесін ашу
Мемлекет банктерінің қазіргі кездегі есеп айырысулары міндетті түрде
26.10.2000 ж. №348 банк операцияларының жекелеген түрлерімен айналысатын
Банк аралық қызметтің осындай нысанын жүзеге асыру үшін,
«Корреспонденттік шот - жасалған корреспонденттік шот негізінде бір
Корреспонденттік шот аркылы банкаралык есеп айырысуды ұйымдастырудың екі
- орталықтандырылған - бұл кезде банктер арасындағы есеп
- орталыктандырылмаған немесе неғұрлым либералды-коммерциялық банктердің бір-бірімен өзара
Біздің елімізде банкаралық қатынастар бірінші нұсқаға негізделген.
Банкаралық корреспонденттік қатынастар үдерісінде есеп айырысуларға қойылатын негізгі
Банкаралык есеп айырысуларды ұйымдастыруға - оларды өткізу нақтылығына,
Банктер экономиканың әр түрлі субъектілер арасындағы есеп айырысулар
Аталған байланыста банкаралық есеп айырысуды ұйымдастыруға нақты маңызды
ҚРҰБ филиалдарының негізгі функциясы - корреспонденттік шоттарды қолдана
Банікаралық корреспонденттік шоттар
- бұл басқа банк клиенттерімен тұрақты келісімдік қатынасы
- олар тура жүзеге асырылатындықтан ссеп айырысулар айтарлықтай
- жан-жақты корреспонденттік қатынастар кезінде қандайда бір ірі
- корреспондент банктер арасында клиринг жүргізу корреспонденттік шоттағы
- нарықта белсенді қызмет етуге және
Екінші жағынан,
қалдығын қолдана
Корреспонденттік катынастардың
Корреспондеиттік қатынастар корреспондент банктер арасында анықталған сенімділік деңгейін
Банктер арасындагы есеп айырысуды арнайы осы мақсатқа құрылған
ҚБЕО - еркін шаруашылықты субъект, банктік емес қаржылық
Көрсетілген қызметтер үшін клиенттер төлейтін төлемдер ҰБ ҚБЕО
ҚБЕО мақсаты тиімді, тұрақты, қауіпсіз банкаралық төлем жүйесі
ҚБЕО-мен жүйеге қатысуға келісім жасалған соң банк пайдаланушы
- банк
Аталған келісімнің негізгі деректемелері мыналар болып табылады:
- тараптардың деректемелері;
- тараптардың құқықтары және міндеттері;
- пайдаланушының банктік
- клиринг нәтижелері бойынша ақша аудару мерзімдері
- келісім талаптарының
- келісімді бұзу және келісім
- тараптардың келісуі бойынша басқа
Келісімде банкті пайдаланушы статусынаи келісімді бұзбай уақытша айыру
Пайдаланушылар мен орталық арасындағы электронды хабарламалар алмасу ҚР
Операңиялық күн ішінде ҚБЕО пайдаланушылардан төлем құжаттарын қабылдайды,
Егер операциялық күн ішінде пайдаланушы Ұлттық банктегі банкаралық
ҚР Ұлттық банкі екінші деңгейлі банктердің ақша айналысын
Коррссионденттік шот ашу үшін Ұлттық банк филиалына ком-мерциялык
Жоғарыда аталған кұжаттар кабылданған соң, банктсрдің корршотының көмекші
Корреспондентгік шот иелері туралы мәліметгерді Ұлітық филиалы корршот
аша алады.
Банктің корреспондеіптік шотын жүргізу үшін бірнеше талап-тар қойылады.
етуге міндетті.
Корреспонденттік қатынас кслісімі бойынша Ұлттық банк бекі-тілген тортіпте
Ұлтгык банк филиалына төлем тапсырысын жолдау кезінде банк
Ұлттык банктің алушы-банк алдындагы акша аударымы бойынша міндеттемесі
Банктің Ұлтгык банктегі ақшасын қабылдау, алу бойынша операцияларды
Банктіц жауапты қызметкері келісімде белгіленген мерзімде Ұлттык банк
Төлем тапсырысын жолдау немесе оңдсу ксзіндс жібсрілген кателіктер,
Бүгінгі күні Ұлттық банк алдында әлемдік жетістіктерге сай
Коррсспондентгік шоттар бойынша операциялар есебі үшін келесі шоттар
Бөлімшенің баланстық
1051 Банктің Қазақстан
1052 Банктің басқа банктердегі корреспондснттік шоты.
2010 корреспонденттік есепшоттар;
2011 Қазақстан Республикасы
2012 шетелдік
2013 баска банктердің талап етуі бойынша салымдары;
2020 баска банктердің сыйақы есептелгсн талап
2021 Қазакстан Республикасы Ұлттык банктің корреспонденттік
2022 шстелдік орталык банктердің корреспондентгік есспшоттары;
2023 басқа баыктсрдіц корреснонденттік есепшоттары. Ұлттык
- Акша жөнелтуші банкте:
Дт 2203 «Клиенттердің агымды есеп шотгары»; Кт
- Ақша алушы банкте:
Дт 1051 «Банктің Қазакстан Республикасының Ұлттық банкіндегі корресионденттік
Кт 2203 «Клиенттердіц ағымды шоттары».
Клиенттерге кассалык есеп қызмет корсету үдерісінде және төлемдерді
- «НОСТРО» шоты (латынша «ностро» - «біздің» деген
- «ЛОРО» шоты (латынша «лоро»
«НОСТРО» типтес шоттарды қандай да бір банктер коррес-пондент
Корреспонденттік шоттар бойынша операцияларды көрсету үшін қажетті шоттар
Бір банктің басқа банкте корреспонденттік шот ашу және
Банктер мен банктік емес ұйымдардың бейрезидент банктермен корреспонденттік
Қорытынды
Бухгалтерлік есеп – экономикалық білім жүйесіндегі негізгі пәндердің
Нарықтық экономика жағдайында басқаруды жетілдіруде бухгалтерлік есептің ролі
Қорыта айтақанда, бухгалтерлік есеп банктің ұйымдастырылуының негізгі тірегі
Қазіргі заманда бухгалтерлік есептің мәні өте зор. Ол
Бухгалтерлік есеп – бұл «Бухгалтерлік есеп туралы» заң
Банк денегеніміз – бұл ақшалай қаражатты тарату үшін
Қорыта айтқанда, бүгінгі күнгі бухгалтерлік есеп – басқару
Курстық жұмысымды қорытындылай келе былай дегім келеді, «банктегі
Банктегі бухгалтерлік есептің негізгі бағыты – банктің есеп
Банктегі бухгалтерлік есептің маңызы – шаруашылық операцияларының тиімділігі
Банктің негізні капиталы есеп айырысу капиталына қосқан үлесі
Қорыта айтқанда еліміздің экономикалық жағдайының түрлі өзгерістерге ұшырауы
Қолданылған әдебиеттер
В.Л.Назарова. Шаруашылық жүргізуші субъектілеріндегі бухгалтерлік есеп – Алматы:
С.Т.Міржақыпова. Банктегі бухгалтерлік есеп – Алматы: Экономика, 2004.
Қ.К.Кеулімжаев, Н.А.Құдайбергенов. Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері –
А.Ә.Жантаева, Қ.К.Кеулімжаев, З.Н.Әжібаева, Н.А.Құдайбергенов. Қаржылық есеп – Алматы:
Т.А.Тасмағамбетов, А.Ш.Омаров, Б.А.Әлібекова, О.Ж.Рабатов. Қаржы есебі – Алматы:
Ә.Ә.Әбдіманапов. Бухгалтерлік есеп теориясы және принциптері – Алматы:
Т.Ә.Әбдіқадыров. Аудит және бухгалтерлік есеп – Алматы: Заң
Б.С.Мырзалиев, Р.С.Әбдішүкіров. Бухгалтерлік есеп жүргізу тәжірибелік әдістеме –
Б.Е.Укашев, З.Н.Әжібаева. Бухгалтерлік есеп теориясы – Алматы: Ұлағат,
С.Б.Мақыш, А.Ә.Ілиас. Банк ісі – Алматы: Қазақ университеті,
Г.Қ.Төлешова. Дамыған қаржылық есеп – Алматы: Экономика, 2005.
В.К.Радостовец, Т.Ғ.Ғабдулин, О.И.Шмидт. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп – Алматы,
Қ.Қ.Ілиасов, С.Қ.Құлпыбаев. Қаржы – Алматы, 2005.
Қ.Е.Тасмағамбетов. Басқарушы есепті стратегиялық жоспарлау және талдау –
С.Б.Баймұханова. Бухгалтерлік есеп – Алматы, 2005.
Қазақстан Республикасының банк жүйесі. Банк жүйесін жетілдіру жолдары
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің атқаратын қызметтері
Экономикадағы банктердiң мәні мен рөлі
Ұлттық банк және оның банктік жүйедегі мәртебесі
Екінші деңгейлі банктердің түрлері
Коммерциялық банктің табысы және шығысы
Коммерциялық банктердің несиелендіру операциялары
Банктің қаржылық қызметтері
Ақша айналысын басқару
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің қызметтері мен операциялары