Мемлекеттің қаржысын басқару
Кәсіпорынның қаржылық жұмысын ұйымдастыру
Жоспар
Кіріспе ..................................................................................................... 3
1 Қаржыны басқару ұғымы...................................................................... 4
2 Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысын басқару............. 9
3 Мемлекеттің қаржысын басқару......................................................... 12
4 Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі……………….. 25
Қорытынды ……………………………………………………………. 30
Қолданылған әдебиеттер тізімі ……………………………………… 31
Кіріспе
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыруда цехты, учаскені ұйымдастырғын
негізгі материалдар;
отын мен энергия;
жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысы;
амортизациялық жарна.
Бастапқы мағлұматтар ретінде берілген детальдің, тораптың құрастыру бірлігінің
Екіншіден – жабдықтардың саны бойынша цех әлде учаске
1. Қаржыны басқару ұғымы
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыру адам қызметінің барлық аясына, соның
Адамдардың саналы, мақсатты қызметі ретіндегі басқару экономикалық заңдардың
Қаржыны ұйымдастыру — бұл қаржыны және шектесуші экономикалық
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемлекетгік
Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидаттар қойылған: басқарудағы демократизм;
басқарудың ғылымилығы;
орталықтандырылған, салалық және аумақтық басқарудағы келісушілік;
басқарудағы жауапкершілік; шаруашылық шешімдерінің сабақтастығы. Қаржыны басқарудың екі
Қаржыны басқаруға ғылыми көзқарас қаржы қатынастарының әрбір сферасында,
Қаржы қатынастарының әрбір сферасы мен әрбір буынында басқару
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады.
Ұйымдастыру — басқарудың барлық буындарының жене салынғандығын, айқындығын,
Қаржыны басқаруды дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Көбінесе қаржыны
Қаржылық реттеу — бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау процесінде де, сонымен
Қаржыны басқаруда басқа кез келген басқарылу жүйесіндегідей басқарудың
Кәсіпорындарда және ұлттық шаруашылық саласыңда қаржыны басқаруды кәсіпорындардың,
Нарықтық экономиканың қалыптасып, дамуы жағдайындағы қаржыны басқару қаржы
Өткен кездің оңтайлы тәжірибесіне келеңсіз қарау қаржының дамуына,
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттің қаржысын басқарудың қолданылып жүрген
Біріншіден, өкіметтік операцияларды қамтудың толық еместігі.
Қазіргі кезде өкіметтік операциялардың едәуір болігі, биліктің аймақтық
Екіншіден, түсімдерді уақтылы алуға жеткілікті бақылау жасамау.
Қаржы министрлігі, Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі бұл
Үшіншіден, мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландыру жүйесінің кемшіліктері.
Бұрынғы КСРО-да мемлекеттік бюджеттің тапшылығын қаржыландырудың дәстүрлі көзі
Мемлекеттік бюджет тапшылығын жабудың баламалы қаржы көзі ретінде
2. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысын басқару
Бұл буынның қаржысын басқаруды министрліктердің, ведомстволардың, концерндердің, ассоциациялардың,
шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы бөлімдері мен қаржы
службалары жүзеге асырады
Қоғамдық ұйымдардың қаржысын осы ұйымдардың қаржы бөлімдерімен топтары
Министрліктер мен басқа жоғарғы органдардың қаржы бас-қармаларының аппараты
Қаржы жүйесінің бұл буынында нарық жағдайында басқару қаржы
Кәсіпорындарда қаржы менеджментінің объектілері мыналар болып табылады: жылжымайтын
Қаржы менеджменті уәждемелерге — адамдардың немесе ұжымдардың қажеттіліктері
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы бөлімдері (службалары) кредит және
Шаруашылық серіктестіктерінде қаржыны басқаруда басқа функциялармен қатар, жоғарғы
Қаржы бөлімінің құрылымы (3.1 сызбаны қараңыз) әдетте болжамды-талдамалық,
Қаржы-өтім бөлімдері бюджетпен, банктермен, жоғарғы ұйымдармен есеп айырысу
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы службаларының маңызды міндеттері мыналар
табысты немесе пайданы өсірудің жолдарын іздсстіру жоме рентабелділікті
өндіріс, күрделі қаржылар, жаңа техниканы ендіру және басқа
мемлекеттік бюджет, банктер, жеткізушілер, жоғарғы ұйымдар алдындағы қаржылық
есеп айырысуларды ұйымдастыру;
өндірістік капитал мен күрделі жұмсалымды тиімді пайдалануға жәрдемдесу;
қаржы ресурстарын дұрыс пайдалануды бақылау, айналым қара-жаттарының сақталымдылығы
Қаржыны оперативті басқаруға банк мекемелері қатысады. Екінші деңгей
Шаруашылықты жүргізудің нарықтық негізіне көшкеннен кейін кәсіпорын басшыларының,
3. Мемлекеттің қаржысын басқару
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыру стратегиялық, яғни қаржыны жалпы басқару
Қазақстан Республикасы Президентіне көп жағдайда Президент аппараты арқылы
1) республикалық бюджетті әзірлеу және оның
2) Республикалық бюджет комиссиясын құрады, ол туралы
3) Қазақстан Республикасының аумағында төтенше мемлекеттік бюджет
4) мемлекеттегі жагдай мен республиканың ішкі және
5) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі
6) Қазақстан Республикасындағы төтенше немесе соғыс жағдайларында
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыру қаржыны жалпы басқару Қазақстан Республикасының
Парламенттің құзырында қаржы проблемаларын шешу заңнамалық актілерді -
Парламенттің жұмыс органдары тұрақты негізде жұмыс істейтін сенат
Қазақстан Республикасының Үкіметі — Министрлер Кабинеті Республика Президенті
Экономика мен әлеуметтік саланы басқару жүйесін түбірлі қайта
Министрліктің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
республикалық бюджеттің атқарылуын және жергілікті бюджеттердің атқарылуына кассалық
салықтардың, алымдардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті
өз құзыры шегінде республикалық және жергілікті бюджеттер қаражатының
мемлекеттік меншікті басқарудың тиімділігін арттыру;
мемлекеттік салық саясатын әзірлеуге және іске асыруға қатысу;
банкроттық рәсімін жүргізуге (банктерді және сақтандыру (қайта сақтандыру)
Министрлік заңнамада белгіленген тәртіппен мынадай негізгі функцияларды жүзеге
тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджеттің жобасын, мемлекеттік
бюджетке түсетін түсімдерді болжауға және мемлекеттік бюджетке кірістердің
өз құзыры шегінде мемлекеттің қаржысын және мемлекеттік басқару
мемлекет қаржысы, фискаддық саясат және мемлекеттік меншік саласындағы
ұтымды үкіметтік және мемлекет кепілдігімен қарыз алуды, сондай-ақ
мемлекеттік меншікті пайдалану мониторингі жүйесін жетілдіру;
заңнамада белгіленген тәртіппен шикізат секторы ұйымдарынан бюджетке түсетін
ез құзыры шегінде бюджеттің атқарылуы жөніңдегі нормативтік құқықтық
әз құзыры шегінде қосарланған салық салуды болдырмау туралы
жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың салық сараптамасы, сондай-ақ
мемлекеттік мекемелердің бухгалтерлік есебін, сондай-ақ өз құзыры шегінде
жергілікті бюджеттердің шоттарын, мемлекеттік мекемелердің шоттарын жүргізу және
республикалық бюджетті қаржыландырудың жиынтық жоспарын бекіту және оларға
республикалық бюджеттен шығыстарды қаржылаңдыру және республикалық бюджетте көзделген
Ұлттық қордың қалыптасуы және атқарылуы жөніндегі қызмет туралы
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің шығыстар сметасының дұрыс
республикалық бюджеттің атқарылуын, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің атқарылуын бақылау
бухгалтерлік есеп пен аудит саласында, оның ішінде өз
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі қазынашылық комитетінің тиісті шоттары
мемлекет кепілдігімен тартылған мемлекеттік емес қарыздардың және жергілікті
үкіметтік қарыздардың қаржылық шарттарын анықтау, жергілікті атқарушы органдардың
Қазақстан Рсспубликасының Үкіметі беретін өкілеттіктерге сәйкес келіссөздер жүргізу,
үкіметтік қарыздарды алу, пайдалану, және оларға қызмет
республикалық бюджетте көзделген және Үкімет шешімдеріне сәйкес инвсстициялық
үкіметтік сыртқы қарыздар туралы келісімдерді бскітуге қажстгі құжаттарды
түпкілікті қарыз алушылар мен екінші деңгей банктерінің үкіметтік
уәкілетті банк-агснттермен бірлесіп рсспубликалық бюджеттен оқшауландырылған қаражатты ондіріп
төлемдердің бюджетке түсуін көздейтін заңнаманың сақталуын, міндетгі зейнетақы
мемлекеттің кірістері бойынша мемлекетгік есептемені жинаудың нысандары мен
Ұлттық банкпен келісім бойынша конкурстық негізде үкіметгік қарыздарға,
заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасында лотерея ұйымдастыруға және
салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
өз құзыры шегінде салықтық құқық бұзушылыққа қарсы қүрес
банкроттық рәсімдердің жүргізілуін (банктерді және сақтандыру (қайта сақтаңцыру)
Қаржыны басқару жөніндегі сан алуан функцияларға байланысты Қаржы
Министрліктің негізгі міндеттерін іске асыру және өз функцияларын
мемлекетгік органдардан, өзге де ұйымдардан және жеке тұлғалардан
өз құзырының шегінде барлық мемлекеттік органдардың, өзге де
Министрліктің қарауындағы комитеттер мен мемлекеттік ұйымдардың бұйрықтарын, өзге
акционерлік қоғамдардағы мемлекеттік үлеске және республикалық басқа да
өз құзырындағы мәселелер бойынша халықаралық ұйымлармен ынтьшақтастықты жүзеге
бірыңғай қазынашылық шоттағы және Қазынашылық комитетінің корреспонденттік шоттарындағы
бюджеттік заңнамада көзделген жағдайларда бюджет қаражаттарын қайтарып алуға,
қымбат бағалы металдар мен асыл тастарды басқаруды, есебін
ұлттық және шетелдік валютада банктік операциялардың жекелеген түрлерін
Қаржы министрлігінің орталық аппараттарында белгілі міндеттер мен функцияларды
Қазіргі кезде Қаржы министрлігінің орталық аппараттарында бірқатар департаменттер
Мемлекеттік бюджетті атқару департаменті;
Фискалдық саясат пен болжам департаменті;
Макроэкономика және қаржы статистикасы департаменті;
Мемлекеттік органдарды қаржылаңдыру департаменті;
Кірістерді талдау департаменті;
Кірістер мен келісімшарттар департаменті;
Электронды мониторинг департаменті;
Жұмыстарды ұйымдастыру және қаржылық қамтамасыз сту департаменті;
Құжат айналымы және кадр жұмыстары департаменті;
Акциздерді реттеу департаменті;
Заң қызметі департаменті;
Ақпараттық технологиялар департаменті;
Мониторинг және трансферттік баға белгілеу департаменті;
Мемлекеттік органдарды қаржыландыру департаменті;
Бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы департаменті;
Мемлекеттік қарыз алу департаменті;
Қазыналық саясат және жобалар департаменті;
Мемлекеттік борыш және кредит беру департаменті;
Халықаралық қаржы қатынастары департаменті;
Халықаралық салық салу департаменті және т.б.
Департаменттер өз кезегінде нақтылы функциялық міндеттерді орындайтын басқармалардан,
Министрліктің мынадай ведомствалары бар: Қазынашылық комитеті, Кедендік бақылау
Қазынашылық комитетінің ұйымдық құрылымы Қаржы министрлігі құрамындағы Қазынашылықтың
Қазынашыаық органдары мынадай міндеттер мен функцияларды орындайды:
республикалық бюджетті ұйымдастыру, оның кассалық атқарылуын жүзеге асыру,
касса бірлігі қағидатын негіздей отырып, Қазынашылықтың шоттарындағы ақша
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында өзара есеп айырысуды
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында салықтарды және басқа
мемлекеттік мекемелердің валюталық операцияларын басқару және есепке алу,
мемлекет қаржысының мән-жайы туралы ақпаратты жинау, өңдеу және
республикалық бюджеттің қолма-қол ақшасының ағынын болжау;
мемлекеттік сыртқы қарыздарды және мемлекеттің кепілдігі бар мемлекеттік
бухгалтерлік есеп пен бюджет жүйесіндегі есептемені және Қазынашылық
қазынашылықтын құзырына жататын мәселелер бойынша есептік операцияларды жүргізудің
Қазынашылық қызметкерлерінің мемлекеттің қаражаттарын пайдаланатын мемлекеттік кәсіпорындардың, мемлекеттік
Қаржылық бақылау комитеті бақылау саласындағы ұйымдық-әдіснамалық және талдамалық
Мемлекеттің кірістерін жұмылдыру жөніндегі аса маңызды функцияларды Салық
Салық комитеті органдарына салық және бюджетке төленетін басқа
Қаржы министрлігі жүйесіңде ең көбі жергілікті қаржы органдарының
Жергілікті қаржы органдарының міндеттеріне мемлекеттік қаржы тәртібін сақтауды
Салық заңнамасына сәйкес салық органдарына облыстар, рес-публикалық маңызы
Салық органдары тиісті жоғарғы салық службасы органына төменнен
Мемлекеттің қаржысын басқаруга өзінің функцияларының өзгешілігіне сәйкес Қазақстан
Қаржыны басқаруға Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі мен
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінде мына департаменттерді беліп
Елімізде Республикалық бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылаумен байланысты мәселелермен
Есеп комитетінің құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының Коституциясымен, заңдарымен
4. Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыру қазіргі уақытта қаржыны басқаруды жетіддіру
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыруда қаржыны басқарудың қаржы есеп-қисаптарының
Ұйымдық тұрғыдан ҚЕАЖдегеніміз бір-бірімен өзара байланысты мына қосалқы
1) ұйымдық-экономикалық қамтамасыз ету;
2) ақпараттық қамтамасыз ету;
3) бағдарламалық қамтамасыз ету;
4) техникалық қамтамасыз ету;
5) ұйымдық-құқықтық қамтамасыз ету;
6) технологиялық қамтамасыз ету;
7) кадрмен қамтамасыз ету.
Ұйымдық-экономикалық қамтамасыз етудің қосалқы жүйесі ҚЕАЖ жүйесінде бастысы
ҚЕАЖ-да әр түрлі функциялық қосалқы жүйелер болуы мүмкін:
"Бюджеттің жиынтық есептерің қосалқы жүйесіңде есептердің кешендері
1) микро-ЭЕМ базасында басқарудың
2) бейнетерминал (дисплей);
3) магнит дискілеріндегі жинақтаушы;
4) деректер жинақталымының клавитатурасы;
5) шағын габаритті басып шығаратын қондырғы.
Кәсіпорындарды басқарудың автоматтандырылған жүйелерінде (КБАЖ) қаржыны басқарудың дербес
Ол өнім өндіріп, оны өткізудің белгілі бір жағдайында
Дербес ЭЕМ-ның, әсіресе кәсіби КДЕЭМ-нің, электронды поштаның, деректер
ҚЕАЖ жағдайында қаржыны басқару аппараты жұмысының мазмұны айтарлықтай
Қазіргі уақытта қаржы органдарның төменгі жергілікті органдарының, аудандық
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастырудың автоматтандырылған жүйесі тұрақты экономика жағдайыңда
Қорытынды
Кәсіпорын жұмысын ұйымдастыруда экономика және өндірісті ұйымдастыру пәндерінен
Нарық экономикасы жағдайында ел шаруашылығының негізін сан жағынан
Қолданылған әдебиеттер тізімі
К.Ш.Дүйсенов., Э.Т.Төлегенов., Ж.Г.Жұмағалиева «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау». Алматы.
Ишмухамбетова Т.Р., Мендебаев Т.М. «Өнімнің өзіндік құнын
Ишмухамбетова Т.Р., Қапанова А.К. «Кәсіпкерлік іс-әрекеттің
Гамрат- Курек Л.И. «Экономическое обоснование дипломных проектов» -М.:
Лисицын Н.А. и др. «Экономика , организация и
Власова В.М. и др. «Основы предпринимательской деятельности»-Москва.: Финансы
3
Мемлекеттін қаржысын басқару
Қаржы менеджменті қаржылармен басқару механизмі мен жүйесі ретінде
Мемлекеттің қаржысын басқару түсінігі
Кәсіпорынды ақша ресурстарымен басқарудағы қаржы менеджментінің рөлі
Шаруашылық жүргізуші субъектісінің қаржысын басқару
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы
Кәсіпорындағы қаржылық шаруашылық жұмысының негіздері
Кәсіпорынның қаржылық жұмысын ұйымдастыру
Кәсіпорындар мен ұйымдардағы қаржы және валюта қоры
Қаржыны басқару және қаржы менеджменті