Қор активтерінің құрылымы
Жоспар:
Кіріспе
1. Ұлттық банк Қазақстан Республикасының Орталық банкі ретінде
1.1.Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің құрылымы және басқару органдары.............................................................................................................5-7
1.3. Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің мақсаты – инфляциялық
2. ҚР Ұлттық банкінің сыртқы саясаты және даму
2.1. Ұлттық қор мен Ұлттық банктің жұмыс істеу
2.2.Ұлттық банктің қаржылық жағдайын талдау..........................................23-26
2.3 Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің сыртқы экономикалық
3.ҚР Ұлттық банкінің қаржы жүйесіндегі ролі………………….............29-31
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе.
Орталық банктер бүкіл елдің несие жүйесін бақылаушы әрі
Орталық банк елдің эмиссиялық кассалық орталығы, сондай-ақ норма
Әлемдік тәжірибеде көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкіге кең өкілеттілік
Орталық банк мемлекет берген эммисиялық құқығы негізінде эканомиканы
Орталық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне эканомикадағы
Қазақстан Республикасының орталық банкі еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін
Ол республикадағы банк жүйесінің жоғарғы деңгейіндегі банк,
Тәжірибе жүзінде кассалық резервтердің барлығы Ұлттық банкке шоғырланады
Қазақстан Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының заңдарының негізінде
Ұлттық банк – ақша резервтерінен, алтын валюта резервтерінен,
-оның капиталының қалыптасуы 100 пайыз мемлекеттің қаражаты
-бірлестік типтес ұйым;
1. Ұлттық банк Қазақстан Республикасының Орталық банкі ретінде.
1.1.Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің құрылымы және басқару органы
Ұлттық банкінің басқару құрылымы мен қызметін
- мемлдекеттік ақша несиелік саясатын жасайды;
-Ұлттық банк шығарған, банктер ісіне қатысты нормативтік актілерді
-Парламент бекіткен тұжытым негізінде банкноттар мен монеталардың номиналдық
-Ұлттық банкінің банктермен және Қазақстан Республикасының бюджеті мен
-Қазақстан Республикасының валюталық айырбас бағамын анықтау тәртібін белгілейді;
-сыртқы резервтерде сақтауға алатын сыртқы активтер типтерін бекітеді;
-Ұлттық банкінің жұмысы туралы есеп береді, жылдық жиынтық
-Ұлттық банк туралы Ережені, Ұлттық банк құрылымын бекітеді
-банктер және олардың филиалдары үшін эканомикалық нормативтерін
-Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге асырады.
-Басқарма мәжілісі қажет кездерде немесе айына бір рет
Кезектен тыс мєжілістер Ұлттық банк төрағасының немесе басқарманың
Ұлттық банк төрағасы ҚР Президентінің ұсынуымен алты жылға
Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк атынан және сенімхатсыз
Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк қызметі бойынша шұғыл
Ұлттық банк төрағасы басқарманы, директорлар кеңесінің қызметін басқарады
Ұлттық банк төрағасы Президентке екі ай бұрын жазбаша
Төраға орынбасарлары және басқарма мүшелері Ұлттық банк төрағасы
Ұлттық банкінің жедел басқару органы – Директорлар кеңесі,
Директорат, “Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы” Заңға сәйкес
Директорат құрамына – төраға, оның орынбасарлары және департамент
Ұлттық банк өзінің негізгі қызметтерін жергілікті жерлерде өзінің
Енді шетелдік тәжірибедегі орталық банктердің ұйымдастыру және басқару
Кеңес – ақша-несие саясатының қалыптасуына жауапты негізгі орган
Директорат – жоғары атқарушы орган.Ол кеңестің шешімдерін жүзеге
Жер оталық банктері – Неміс федералдық банкінің жергілікті
Ағылшын банкі – дүние жүзіндегі көне, және беделді
Одан бөлек, банктер кассалық активтер коэффицентін касса және
1971 жылдан кейін коэффиценттер алынып тасталынды. Қарыздар бойынша
Коммериялық банктер үшін резервтік активтер коэффициенті қысқа мерзімді
Ағылшын банкі екі департаментке бөлінген – эмиссиялық және
Жапон банкі 1882 жылы құрылған. Қазіргі Жапон
1.2.Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қызметтері мен операциялары
Ұлттық банк “Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы” Заңға
аналыстағы ақша массасының көлемінің реттеу жолмен Қазақстан Республикасында
кепіл берушісі үкімет болып табылатын Қазақстан Республикасының ішкі
Қазақстан Республикасы аумағында еншілес банк ашуға рұқсат береді;
Қазақстан Республикасы аумағында, одан тыс жерлерде банк филиалдарын
Банктердің бағалы қағаздар эмиссиясы жобасын оның тіркелуіне дейін
ол банктерге несие беруге, банктердің пайда капиталы нарығындағы
банктердің жұмысына және шетелдік валютаны сатып алу, сату
Қазақстан Республикасы ресми мөлшемелерді өзгерту арқылы банктік пайыз
Қазақстан Республикасында информациялық процестерді ақша-несие реттеуді әдістерімен бәсеңдете
Қазақстан Республикасы есеп айырысу тәртібін, жүйесін және нысандарын
Қазақстан Республикасында валюталық реттеу мен валюталық бақылауды жүзеге
Банк ісі, есеп, есеп айырысу, валюталық операциялар жүргізу
Бақылау және қадағалау функцияларын қамтамасыз ету үшін банктерге,
Егер заңды актілермен басқалары қарастырылмаса, Қазақстан Республикасының Үкіметімен
Ұлттық банкіге жүктелген функцияларды жүзеге асыруға көмектесетін ұйымдарды
Қолма-қол банкноттар мен монеталарды есепке алу, сақтандыру, тасу
Қазақстан Республикасы банктерінің жиынтық балансын құрады жєне тұрақты
Ішкі жєне сыртқы активтер бойынша болжамды есептер шығарады;
Ақшалай қаражаттарды есепке алуда қате кеткенде немесе қолдан
Қазақстан Республикасындағы банктер жүйесіне кадрларды дайындауға қатысады; Сирек
Ұлттық банк – заңды төлем құралын, яғни банкноталарды
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет ел мемлекеттерінің
Қазақстан Республикасында ақша банкноталарын өндіру және коммєрциялық банктерге
Эмиссия – бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың, бағалы
Қолма-қол ақша түріндегі эмиссия – айналысқа банкноталармен монеталардың
Қазақстандағы теңгенің көп мөлшерде эмиссиялануының негізгі себептерінің бірі
Бірақ 1995 жылы жағдай жақсара бастады, бұл кассалық
Депозиттік банктердің эмисиясы депозиттік қарыздық операциялардың процесінде іске
Ақша базасы – бұл Ұлттық банк шығаратын ақшалары.
Артық резервтер бұл банктердің Ұлттық банкідегі корреспондеттік шоттардағы
Ол ақша-несие саясатының құралдарын пайдаланумен іске асады.
Ақша мультипликаторының мөлшері міндетті резервтеу нормасына байланысты, өйткені
Бұл – айналымдағы қома-қол ақшалардың банктерден тыс орналасқан
Ақша айналысының жылдамдығы экономикалық монетаризация деңгейіне байланысты болады,
Монетаризация деңгейі 1989 жылы Францияда - 68,5%, Германияда
Ақша несие саясатының құралдары: пайыздық саясат, резервтік талаптар,
2006-2008 жылдарға арналған ақша несие саясатының негізгі көрсеткіштерінің
1-кесте
Көрсеткіштер 2005(БАҒАЛАУ) 2006 2007 2008
Базалық инфляция
жылына орташа, %
4 – 6 3 – 5
Инфляция (ТБИ)
жылына орташа, % 6,5 5 – 7
Қайта қаржыландыру
жылдың соңына, % 7,0 6 – 6,5
ҚҰБ жалпы алтын валюта резервтері
Миллион АҚШ доллары 4852 51,56 5679 6438
Өзгерістер, % 54,5 6,3 10,1 13,4
Ақша базасы
Млрд. тенге 312 411 495 574
Өзгерістер, % 50,1 31,6 20,3 16,1
Ақша массасы
Млрд. Тенге 1026 1325 1607 1898
Өзгерістер, % 34,2 29,1 21,3 18,1
Банк жүйесіндегі резиденттердің депозиттері
Млрд.тенге 780 972 1183 1407
Өзгерістер, % 29,4 24,6 21,7 18,1
Экономикаға беретін банктің несиелері
Млрд.тенге 940 1225 1520 1844
Өзгерістер, % 39,8 30,3 24,1 21,3
Жеке тұлғалардың теңгедегі мерзімді депозиттері бойынша орташа өлшемді
Заңды тұлғаларға берілген теңгедегі несиелер бойынша орташа өлшенген
2004 – 2006 жылға арналған ақша-несие саясатының басты
1.3.Ұлттық банкінің басты мақсаты - инфляциялық үдерістерді тежеу
Республиканың Ұлттық банкінің ең басты мақсаты –
-инфляция қарқынын бәсеңдету және инфляцияның өсуінің теріс
-ең төменгі резервтік талаптарды есептеу әдістемесін жетілдіру;
-компаниялардың жарғылық капиталындағы үлестері шамалы инвесторлардың, акционерлік және
-мемлекеттік жєне жалпы сыртқы борышты басқарудың тиімді жүйесін
2001-2004 жылы инфляция деңгейі 6-7% болса, 2005-2006 жылы
Кәсіпорындардың табиғи монополистердің қызмет көрсету құнының жоғарылауына келсек,
Инфляцияны реттеу жөнінде қолданылатын шаралар Ұлттық банкінің Ақша
Инфляцияны реттеу жөнінде қолданылатын шаралар Ұлттық банктің
Шілдеден бастап ең төменгі резервтік талаптардың нормативтерін орындау
Аталған шараларды қолдану ІІ деңгейдегі банктердің өтімділігінің қысқаруына,
Соңғы жылдары эканомиканы үздіксіз өсуі, елдегі қолайлы инвистициялық
Қазақстанда валюта нарығындағы ахуал екі негізгі фактордың әсерінен
Ішкі нарықтағы шетел валютасы ұсынысының, АҚШ долларының айтарлықтай
Ұлттық банктің негізгі мақсаты баға тұрақтылығын қамтамасыз ету
Ұлттық банк халықаралық валюта қорының ұсынымдарымен үнемі зер
Сондықтан Ұлттық банкінің экономиканы тұрақсыздандыруына себепші болуы ықтимал
Көп жағдайда, Ұлттық банкінің бұдан былайғы саясаты капиталдың
2. ҚР Ұлттық банкінің сыртқы саясаты және даму
2.1. Ұлттық қор мен Ұлттық банкінің жұмыс істеу
Ұлттық қор Қазақстан Республикасының Президентінің жарлығына сәйкес
2007 жылы Ұлттық қорды сенімгерлік басқарудың негізгі көрсеткіштері
31.02.03ж. рыноктық құны
Жалпы 527 917,4 млн. KZT
Тұрақтандыру 164 109.0 млн.KZT
Жинақтау 363 808,4 млн.KZT
Қазақстан Республикасы қаржы министрлігінің 2003 жылғы аударымдары
Түсімдер 225 507,7 млн. KZT
2003ж. Портфелдерінің кірістері
Жалпы 8,69 %
Тұрақтандыру 1,87 %
Жинақтау 11,98 %
Қор активтерінің құрылымы
Ұлттық қордың валюталық портфелінің жалпы рыноктық құны 2004
Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры мандаттарының түрлері бойынша активтерді
2-кесте
мандат түрі Барлығы
USD мен рыноктық құн %
Ақша рыногы 600.060.099 16,2
Кірісі белгіленген бағалы қағаздар 2.019.899.100 54,26
Акциялар 634.235.605 17,14
Ауқымды тактикалық бөлу 468.154.724 12,8
Барлығы 3.722.349.528. 100,00
Тұрақтандыру портфелінің активтерінін бөлу динамикасы
3-кесте
АҚШ доллары 31.12.01. 31.12.02. 31.12.03. 30.06.04.
Ақша және рыногының құралдары 0,72% 80,77% 76,30% 65,50%
Акциялар 99,28% 19,23% 23,70% 34,50%
Барлығы тұрақтандыру портфелі 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Жинақтау портфелінің активтерін бөлу динамикасы
4-кесте
Ақш доллары 31.12.01. 31.12.02. 31.12.03. 31.12.04.
Ақша және ақша рыногының құралдары 4,7% 5,1% 10,70%
Кірісі белгіленген бағалы қағаздар 80,3% 72,29% 67,76% 64,86%
Акциялар 15,0% 22,50% 21,54% 25,30%
Барлығы, жинақтау портфелі 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Жинақтау портфелінің активтерін елдер бойынша бөлу (хеджинг операцияларын
5-кесте
ЕЛДЕР 31.12.2002 31.12.2003 31.06.2004
АҚШ 31,2% 34,2% 34,8%
Еуро елдері 37,3% 42,5% 42,6%
Германия 11,8% 10,8% 14,8%
Франция 7,9% 12,5% 10,1%
Италия 5,2% 4,7% 4,2%
Австрия 1,4% 1,9% 1,5%
Нидерландия 2,4% 3,6% 4,2%
Испания 2,1% 2,2% 2,4%
Бельгия 1,9% 1,8% 1,8%
Португалия 1,6% 1,1% 0,7%
Финляндия 0,5% 0,8% 0,9%
Греция 0,8% 0,6% 0,6%
Ирландия 0,7% 1,1% 0,3%
Еуро валютасы 1,0% 1,4% 1,1%
Жапония 19,1% 7,3% 7,9%
Ұлыбритания 5,5% 7,6% 6,4%
Канада 1,8% 2,2% 2,1%
Австралия 0,6% 1,6% 1,3%
Швейцария 1,0% 0,9% 0,9%
Швеция 0,6% 1,6% 0,8%
ХКҰ 0,9% 0,6% 1,1%
Дания 1,3% 0,9% 0,8%
Қалғандары 0,7% 0,6% 1,3%
ҚР Ұлттық қорының кірістілігі
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару ұзақ мерзімді инвестициялау
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорының кірістілігі алғаш құрылғаннан бастап
Тұрақтандыру портфелінің кірістілігі
Есептік кезеңде Қазақстанның Ұлттық Банкі тұрақтандыру портфелінің активтерін
Тұрақтандыру портфелінің кірістілігі 2001 жылғы 1 маусымнан бастап
Жинақтау портфелінің кірістілігі
Жинақтау портфелінің кірістілігі құрылған кезден бастап 2004 жылғы
2.2 Ұлттық банкінің жағдайын талдау
2006-2008 жылдардағы экономика өсуінің жоғарғы қарқыны мен Қазақстанның
Шынында да, 2004-2006 жылдар аралығында екінші деңгейлі банктердегі
Әрине, көпшілік қауым нақты экономиканың, соның ішінде материалдық
Алайда, несиелердің өсу шамасы мен қарқындары нақты экономиканы
Мақсатқа жеру механизмдерінің бірі – акционерлік қоғамдардың жарғылық
Банк активтерінің жедел өсіп отыруына қарамай, капитализациялау деңгейі
Екінші деңгейлі қазақстандық банктердің капитализациялау деңгейінің төмен болу
Бірақ, мәселе тек осыған ғана тіреліп тұрған жоқ.
Несиелер үшін пайыздық мөлшерлеменің жоғары болуын тек бір
Сөйтіп, тәуекелшіліктітек шағын және орта бизнес кәсіпорындары ғана
Сондықтан, банктер бизнесмендерге кәсіпкерлік деңгейін көтеруге, оларға әр
Өкінішке қарай, бұл адамдар ұзақ мерзімді тұрақты экономикалық
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заңы бойынша Қазақстан
Ұлттық банктің статистикалық көрсеткіштері бойынша 2000 жылдың басында
2.3. Ұлттық банкінің сыртқы экономиикалық қызметі
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заңға сәйкес Ұлттық
Халықаралық валюта қоры (ХБҚ) 1997 жылы Stan-by (1994-1995)
1996 жылдың маусым айынан бастап Қазақстан Республикасы
Халықаралық реконструкциялық және дамыту банкі, қаржы секторын дамыту
Займ 4 компоненттен :
-жергілікті банктік бақылау институттарын ұйымдастыру – 1 млн.
-жобаларды жүзеге асыру үшін көмек - 0,8 млн.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі аталған мәселелердің толық орындалуына
Сыйақы ставкасын Халықаралық реконструкциялық дамыту банкі жылына
Займ 17 жылға беріледі және алғашқы бес жылда
1996 жылдың мамыр айының аяғына қарай Қазақстан Республикасының
Займ келесі компоненттерден тұрады:
-коммерциялық банктердің диагностикасы – 2,6 млн АҚШ доллары
-жергілікті банктерді бақылау институттарын құру- 1 млн АҚШ
-төлем жүйесі- 0,95 млн АҚШ доллары
-банктік заңнамалы реформациялау – 0,5 млн АҚШ доллары
-компьютерлер мен құралдар сатып алу- 5,8 млн АҚШ
Қазақстан Ұллтық банкі аталған кұралдарды пайдаланушы және оның
Бұл несие бойынша сыйақы жылына екі рет төленеді:
LN №4051 KZ займның шарттарына сәйкес 1996 жылдың
1997 жылдың 3-ші тоқсанында Қазақстан Республикасы 90 млн.
1997 жылдың 25 ақпанында Қазақстан Ұлттық банкі Москвада
Мемлекетаралық экономикалық комитет. Қазақстан Ұлттық банкі ТМД мемлекеттерінің
Мемлекетаралық Валюта комитеті 1997 жылы 25 наурызда Мәскеу
Мемлекетарлық Банк 1997 жылдың 28 наурызында Қазақстан Ұлттық
1996 жылдың 16-17 шілдесінде Ресей Орталық Банкі мен
1997 жылдың қазан айында Украинаның Ұлттық банкімен Қазақстан
Қазақстан Ұлттық банкінің өкілдері Халықаралық реконструкциялық даму банкінің
3.ҚР Ұлттық банкінің қаржы жүйесіндегі ролі .
Қазақстанда аз уақыт ішінде әлемдік тәжірбиені пайдалану арқылы
Мемлекеттік қаржылық жүйесінің институтционалды құрылымы келесі қаржылық институттармен
ҚР Ұлттық банкі ұлттық қаржы жүйесінің құрылған сәтінен
Кейіннен, 2004 ж.қаңтарда өзіндік реттеу органын мемлекет Президентіне
ҚР Ұлттық Банкке орталық банктің классикалық қызметтері бекітілді:мемлекеттің
Банктің негізгі мақсаты өзгерді, қаржы-несиелік саясат ҚР-да бағаның
Жалпы Банк қаржы-несиелік саясатты жүзеге асыра отырып, заңнамалы
Валюталық реттеу мен валюталық бақылпу саласнда Банк резиденттермен
Банк қаржы жүйесінің техникалық инфрақұрыдымы болып тадбылатын төлемдік
Қаржылық жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ету аясында Банк қаржылық
Қаржы-несиелік саясаттың құралдарын жетілдіру және оны Еуропалық Одақ
Минималды резервті талаптар есебінің әдістемелері жетілдірілді.Минималды резервті талартарды
Валюталық реттеу бөлімінде 2007ж. 1 қаңтарынан бастап валюталық
Сонымен қатар, банктік жеке қызметтермен айналысатын банктерден, мекемелерден
Несиелік қызмет нарығының анағұрлым айқындығы мен беріктігінің, несие
Салымшылар ықыласын қорғау деңгейін арттыру екінші деңгейін арттыру
Қазақстан тұрғындары үшін зейнетақылық қызметтердің сапасы мен тиімділігін
Ағымдағы жылы әлемдік қаржылық нарықтағы АҚШ-тың ипотекалық нарығындағы
Осындай жағдайда Ұлттық Банк банктерді қысқа мерзімді
Сонымен қатар, Ұлттық Банк минималды резервті талаптар бойынша
Қорытынды
Курстық жұмысты қорытындылай келе, Ұлттық банк – еліміздегі
Орталық банк еліміздің эмиссиялық және резервтік орталығы ретінде
Орталық банктің тарапынан ақша – несиелік реттеудің негізгі
Ұлттық банк – бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының Орталық банкі
Ұлттық банк-бұл эммисиялық, резервтік, кассалық және есеп айырысу
Ұлттық банк-оның жоғары үкімет органы тұлғасындағы мемлекеттік біртұтас
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің басты міндеті ұлттық валюта-теңгенің
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің негізгі қызметтері мыналар: айналыстағы
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің ақша-несие саясатының мақсаты ұлттық
Эмиссия-мемлекеттік банкнота, монета, бағалы қағаздарды шығаруы. Ол қолма-қол
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің есеп немесе пайыз саясаты
Міндетті резерв нормасының мағынасы міндетті резерв сомасы мен
Айналыстағы ақша массасының реттеудің біршама ыңғайлы әдісі-ашық нарықтағы
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі «банктердің банкі» қызметін атқарады,
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі бас банкир, қаржылай кеңесші
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі Қазақстанда және шетелде шетел
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Б.А.Көшенова «Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары »//
2. С.Б.Мақыш, А.Ә.Ілиас «Банк ісі»// оқу құралы, Алматы
3. Ғ.С.Сейітқасымов «Ақша, несие, банктер»// оқу құралы Алматы
4. «Ұлттық банкінің 2004-2006 жылға арналған ақша-несие саясатының
5. Әбдіәзиз алдаберген «Мақсат – инфляциялық үдерісті тежеу»
6 №017 Баспасөз реализі «Инфляция» // Банки Каахстана,
7. Асқар Елемесов «Ұлттық қардыңерекшелігі және оның жұмыс
8. «Ұлттық қорды өнімгерлік басқарудың негізгі көрсеткіштері» //
9. С.Кемелбеков «Қор активтерінің құрылымы» // «Қаржы және
10. Қ. Жарылқасынов «ҚР Ұлттық банкінің сыртқы саясаты
11. Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің 1997 жылға есеп
2
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі
Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы қоры нарығының құрылымы
Жинақтаушы зейнетақы қорының міндеттері
Айналым өндірістік қорлар
Айналым капиталының элементтері
Қазақстан Республикасындағы зейнетақы жүйесінің құрылым негіздері
Кәсіпорынның таза айналым капиталын басқару және ЖШС «Ұланның» айналым активтерін бағалау және талдау
Зейнет ақы активтерін басқару механизмін сипаттау
Ақшалай қаражат қорлардың экономикалық мазмұны
Банк активтік операцияларын сақтандыру