Балалар егер

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ............................................................................................................... 3-5
ӘЛЕУМЕТТІК - ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ..........................................................................................................................6
Тренинг термині және тарихы ..................................................................6-18
Тренинг арқылы кәсіби оқыту, дамыту, мотивациялау.............................................................................................19-22
Әлеуметтік-психологиялық тренингті ұйымдастыру............................................................................................23-29
Жеткіншектік кезеңдегі девиантты мінез-құлықты алдын-алу кезінде қолданылатын әлеуметтік-психологиялық тренинг.......................................................................................................30-35
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫН ДАМЫТУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ТРЕНИНГ..........................36
Жеткіншектік кезеңнің агрессивті мінез-құлықының психологиялық ерекшеліктері...........................................................................................36-41
Зерттеу-тәжірибелік жұмыстар.............................................................42-60
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................61-64
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.....................................................................65-66
ҚОСЫМШАЛАР..................................................................................................67-90
КІРІСПЕ
Көкейкестілігі: Бұл дипломдық жұмыста әлеуметтік-психологиялық тренингтің жалпы түсінігі,
Ұйымдастыру құрылымында маңызды орын алатын психологиялық тренингте өзіндік-сана сезімді
Батыс зеттеушілері өзіндік сана-сезімді кеңейтуде гештальт әдістердің жоғары эффективтілігін
Психологтардың анықтауы бойынша тұлғаның мінезі мен еңбек қызметі процессіндегі
Адамның табиғи қасиеттері, сонымен бірге белсенділігі, күш-қуаты, көңіл күйі
Негізгі психологиялық сипаттама бойынша кез келген адамды экстроверттерге немесе
Экстраверттер- өзінің қызығушылықтарының көбісі сыртқы ортаны қабылдауға бағытталған тәртібінде
Интроверттер- өзінің қызығушылықтарына, ішкі жан дүниесіне аса көп көңіл
Зерттеу нысаны: Жеткіншектердің психологиялық мінезіндегі
Зерттеу пәні: Жеткіншектердің жас кезеңдік ерекшеліктеріне байланысты
Зерттеудің мақсаты: Жеткіншектердің психологиялық мінезінің
Зерттеудің міндеттері:
Әлеуметтік-психологиялық тренинг жайлы, агрессивтілік жайлы ғылыми-теориялық әдебиеттерге талдау жасау.
Жеткіншектердің психикалық дамуындағы теориялық
Психикалық мінез – ерекшеліктеріне ықпал
Мінез – құлық қалыптасуының психологиялық негізін,
Ғылыми болжам: Жеткіншектік кезең ауыр
Жетекші идея: Жеткіншектердің психофизиологиялық ерекшеліктеріне
Зерттеу жұмысының әдіснамалық негіздері мен деректі
Зерттеу әдістері: Бақылау, әңгімелесу, сұрақ-жауап, талдау,
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Жеткіншектердің мінез – құлқының
Зерттеудің теориялық – және практикалық мәнділігі: Жеткіншектердің
Зерттеу базасы: Шығыс Қазақстан облысы,
ӘЛЕУМЕТТІК - ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
Тренинг термині және тарихы
«Тренинг» психологиялық термині ағылшынның «to train» – оқыту, баптау,
Тренинг – аса қызғылықты процесс! Өмірінде тым болмаса бір
КЕҢ МАҒЫНАДАҒЫ ТРЕНИНГ БҰЛ:
- Өзін және қоршаған әлемді тану;
- Қарым-қатынас арқылы «Менді» өзгерту;
- Сенімді ау–жайда (атмосферада) және формалды емес жағдайда қатынасу;
- Білімді бойға сіңіруге арналған ықпалды жұмыс түрі;
- Ептіліктер мен бейімділіктерді қалыптастыру үшін құрал.
Егер адамды оқыту интербелсенді өтсе, ақпаратты тезірек бойына сіңіреді.
Өз тәжірибесін иелену тренинг кезіндегі таным процесінің негізі болып
Қарым-қатынастың формалды емес жағдайын тренингте жетекші қамтамасыз етеді. Ол
Жоғарыда айтылғандардың бәрі тренингті дәстүрлі сабақтардан ерекшелендіреді. Одан басқа
Топтық жұмыстың практикасы мен теориясының даму кезеңдері. Бірінші кезең
Біз пікірлерімізді білдіруде теңбіз
Біз өз көзқарасымызды таңдауда еркінбіз
Біз басқалардың пікірін сыйлаймыз,ол өз таңдауын жасауға құқы бар
Біз ешқашан өз тобымызда намысына тиетіндей әрекет немесе сөздер
Біз топ ішінде айтылған сырларды сыртқа шығармаймыз
Осы топ ішіндегі ойын жағдайларын өз өмірімізде қолданбаймыз
Біз жүргізушіні сыйлаймыз және оны топ мүшесі ретінде қабылдаймыз
Және де топ ішінде өз сезімдерімізді еркін көрсетіп, байланыс
Топ ішінде «Қазір және осында» деген Гештальттың бірінші принцпін
Тренинг мақсаты:
Қатысушылардың ойлары мен сезімдерімен бөлісу,пікірлерін ортаға ашық айтып,
1. Антон Месмер (1734-1815) австриялық врач, ең алғаш психикалық
2. Американдық физиатр Джозеф Пратт – ауруларды топқа біріктіріп,
3. Зигмунд Фрейд – ол топтағы адамдардың идентификацияға ұшырауын
4. Альфред Адлер – топтармен жұмысқа арналған жеке терапия
5. Топта ең алғаш психоанализді қолданған психотерапевтер – Уэндер
6. Т. Барроу 1925 жылы “ тотық анализ” терминін
Екінші кезең - топтық жұмыс формасының әлеуметтік психология негізінде
Осы кезде әлеуметтік психология топтардың құрылуын, құрылымын, кіші топтардың
заңдылықтарын, топтағы тұлғаралық әрекеттесуді зерттейді, яғни топтық психологиялық жұмыстың
Топтық формадағы психологиялық жұмыстың үшінші кезеңінің дамуы.
Бұл кезде тренингтік топпен жұмыс істеу дамиды, оның негізін
Адамдардың көбі топ ішінде жұмыс істейді және өмір сүреді.
Адам басқа әлеуметтік топ оны қалай қабылдауын байқамайды.
Көптеген адамдар басқаға мінез-құлықтарының қалай әсер ететіндігін ұғынбайды.
1947 жылы К.Левин - Бетел қаласы, Мэн штатында “Тренингтің
Әлеуметтік-психологиялық тренинг жайлы анықтамалар.
Ю.Н.Емельянов бойынша:
Әлеуметтік –психологиялық тренинг- әр түрлі іс-әрекеттерге ие болу мен
Л.В. Петровский бойынша.
Әлеуметтік –психологиялық тренинг – Топтағы қарқынды оқу процессіндегі, адамдарға
Ю.И.Жуков, Л.А.Петровская, П.В.Растянников бойынша
Әлеуметтік –психологиялық тренинг – топтағы қарым-қатынастың компетенттілігін топтық психологиялық
Тренинг формасы жағынан 2-ге бөлінеді.
1) Әдейі дағдыларды (умений) дамытуға бағытталған
2) Қарым-қатынас жағдайын анализдей алуды үйренуге бағытталған.
Әлеуметтік –психологиялық тренингтің мақсаттары (Захаров, Хрящева бойынша).
1. Топтық қарым-қатынас және тұлға психологиясы саласындағы білімдерге ие
2. Қарым-қатынас жайлы дағдылар мен білімдерге ие болу.
3. Табысты қарым-қатынасқа қажет бағдарларды қалыптастыру және дамыту коррекциясы.
4. Өзіңді және басқаны адекватты бағалау қабілеттілігін дамыту.
5. Адамдар арасындағы өзараәрекеттерді дұрыс қабылдау және бағалау қабілеттілігін
6. Тұлғаның байланыстар системасын дамыту және коррекциялау.
Әлеуметтік –психологиялық тренингтің негізгі мақсаттары:
Қарым-қатынас сферасындағы компетенттілікті жоғарлату (оның когнитивиі, мінез-құлықтық, эмоционалды компоненттерін
Психологиялық әсер етуге байланысты тұлғаны және тұлғалық деңгейді дамытуға
Әлеуметтік –психологиялық тренингтің аспектісі:
1) Қарым-қатынастағы компетенттілікті дамытуға бағытталу;
2) Тұлғамен жұмыс істеуге бағытталу.
Әлеуметтік –психологиялық тренингтің принциптері:
1. Модельдеу принципі.
2. Жаңашылдық принципі.
3. Зерттеушілік принцип.
4. Қайта байланысу принципі.
5. Диагностикалау принципі.
6. Мақсатты болжау (Целепологания) принципі.
7. Белсенділік принципі.
8. Сеімділік және құпиялық принципі.
9. “Мұнда және енді” (“Здесь и теперь”) принципі.
10. Персонификация принципі.
11. Экспликация принципі.
1. Модельдеу принципі – тренингте қатысушылар негативті және позитивті
2. Жаңашылдық принципі - ойын барысында жұптарды ауыстыру және
3. Зерттеушілік принцип – топ өзбетінше
қойылған мәселелерге шешім табуды ұстанатын принцип.
4. Қайта байланысу принципі - видео жазбалар көрумен, қатысушылардың
5. Диагностикалау принципі - тренер ылғида топ қатысушыларының қалып-күйіне
6. Мақсатты болжау (Целепологания) принципі - тренер алдын-ала топ
Әлеуметтік –психологиялық тренингтің түрлері:
1. Инструменталды-бағытталған тренинг.
мінез-құлықтың белгіл бір аспектісін модификациялауға бағытталған;
организационды мінез-құлыққа бағытталған ( басқарушыларға арналған).
аргументтелген мінез-құлықтың тренинг-бағдарламасы.
Бұхара алдына шығудағы қорқынышты басу тренинг-бағдарламасы.
Қақтығысты шешу стратегиясы тренингі.
Басқарушыларға арналған тренинг.
Іскерлік қарым-қатынасқа арналған тренинг.
Өзіңе сенімділік тренингі.
Әлеуметтік білімдер тренингі және т.б.
Тұлғалық-бағытталған тренинг. Бұған тұлғаның жеке өсу тобы немесе психокоррекционды
Кездесу-топтары;
Гештальт-топтары;
Психодраматикалық топтар;
Экстенциалды топтар;
Арт-терапия топтары;
Би топтары және т.б.
Гештальт топтарында, кездесу топтарында және басқада топтар арасындағы қатысушылар
Мысалы: көз алдыңызға келесіні елестетіңіз, сіздің қызыңыз немесе жігітіңіз,
Дене терапия принципін ұстанушылар психикалық әдісінің көпшілігі саналы түрде
Би терапиясын дені сау ересектер мен оқушыларден тұратын психокоррекцинды
Би - өзбетінше тірі тіл болып табылады. Ол адамзаттық
Топтық бидің пайдасы – би арқылы өзіндік саналы түсінудің
Психодраманың тарихына назар аударсақ, психодраманың туындауы мен дамуы Якоб
Қорыта айтқанда, психодрама осындай мәселеге тап болған адамдардың сезімдерін,
осы тренинг барысында кездесетін психодрама жаттығулары алдында кездесетін кедергілерге
Арт- терапияны пайдаланатын жетекшілер қатысушыларға өз жұмыстарына еркін ассоциалануға,
Сонымен қатар тренингтердің барысында жеке адам топ дамуының әлеуметтік-психологиялық
1) Бастапқы – «жұмсару»; 2) жұмыс – «өзгеріс»; 3)
Л.А. Петровская, В.В. Сидоренко еңбектерінде тренингтің әр түрімен қоса
Неміс-американдық психолог К. Левин (1890-1947) адамдарды жекелей өзгерткеннен де,
Тренинг басқа адамдарды терең түсінуге көмектеседі: өз бейнесін басқалар
Тренинг терминін ғылыми пайдалануды ГДР-да М. Форверг енгізген.
Тренингтік топтық жұмыстың қарым-қатынастағы компитенттілігін жетілдірудегі орны мен маңызы
Тренингтік қандай модификациясы ұйымдастырлса да топтық жұмыстың бірқатар нақты
Жеткіншектерге психологиялық әсерінің тренингтерді қолдану негіздері.
Әр түрлі топтық психологиялық жұмыстардың формаларын сипаттап, негіздегенде бірнеше
Алайда жоғарыдағы ұғымдардың барлығы да бір негізде: психологиялық әсердің
Біз «тренингтік сабақтар», «тренингтік топ», «топтық әдіс» ұғымдарын әрбір
Тренингтің психологиялық-педагогикалық әдіс ретіндегі ерекшеліктері.
Тренингтік жұмыстың мақсаттары болатын процесстердің әр
Топ қатысушыларының психологиялық проблемаларын зерттеу және
оларды шешуге көмек беру;
тұлғааралық өзара әрекеттің адамдармен гармониялық және эффективті
ішкі және мінез-құлықтық өзгерістер негізіндегі эмоционалды
шығармашылық потенциалдық реализациясы мен тұлғалық даму процесінің өзара
Тренингтік топтың жұмысының принциптеріне сипаттама. Психологиялық тренингтің
1. Қарым-қатынастың күштемеусіздігі. Ойынның ережесін түсіндіруде , «жүргізушіні» таңдауда
2. Өзіндік диагностика. Сабақ мазмұнында қатысушыға өзін тануға
3. Кері байланыстың позитиві. Қатысушылардың көбіне қолдау
4. «Конкуренциясыз».
Бұл принцип топта сенімділік, психологиялық қауіпсіздік атмосферасы болған жағдайда
5. «Қисық айна» принципі. Тренинг қатысушысы үшін композиция
өз мінез-құлық тәсілдерін басқа біреудің сезінуі
бұл тәсілдердің сәттілігін бақылау арқылы,
топтың сәтті мүшелерімен және тренердің идентификациясы арқылы
6. Дистанциялау және идентификация. Сәтсіздік ситуациясының болмауы мүмкін емес.
7. Қосылушылық. Берілген бағдарламаа тренер барлық ойынның
8. Интеллектуалды және эмоционалды аймақтардың үйлесімділігі. Қатысушылар
Тренингті өткізудің жалпы процедурасы. Әр сабақ стандартты
Тренинг сабақты өткізу әдістемесі ашық қарым-қатынас аясында
Психологиялық тренингті өткізудегі маңызды рольді тренердің
Тренер:
топ қатысушыларына өз іс-әрекеттерінде қандай ережеге негізделетінін, арқа
жұмыстың басында топтың зейіні неге
топқа қандай материал беруді, іс-әрекеттің қандай
топтағы қатысушыға қатысты тұлғалық материал қатынасында
қатысушылардың өз проблемасы мен атмосферадағы эмоцияларын
қатысушылар өз жетістіктерін талқылап, тренер болса
Тренинг кезінде мынадай қиын ситуациялар туындауы
1. Қатысушы өзін агрессивті көрсетеді. Бұл қатысушыны
2. Пассивті қатысушалрдың болуы. Бұл жағдайда әдетте
3. Қатысушылардың өздері жайында айтқысы келмеді. Бұл
4. Жеке жеткіншектердің топшаларға бірігуі – топтық жұмыстан
С.Славсон топ ішіндегі өзара әрекеттестегі жеткіншектердің белсенділігін
Бихевиористік бағыт қойнауында өмірге қажетті
К.Роджерс, К.Рудестам, Р.Мэй сияқты гуманистік психология өкілдері
Сонымен қатар топтық психоанализді қолданғандар В.Блок, Т.Майк, Л.Уендер,
Топ ішіндегі психологиялық әсері ең алғаш
Тренинг арқылы кәсіби оқыту, дамыту, мотивациялау
Экономикалық қызмет барысында әр түрлі адамдар категориялары арасында күрделі
Персоналды дамыту деп адамдардың біліктілігін жоғарылатуға бағытталған іс –
Жалпы және кәсіби білім түріндегі қажетті білім, тәжірибе жинақтатып
Біліктілігін жоғарылату, оның мәселесі-дамушы ҒТП-ке байланысты кәсіби білімі мен
Жетекшілік қызметке өткенде және жетекшінің мансабын қалыптастыруда қажет болатын
Мағынасы бойынша басқа мамандықты игеру екінші білім алумен тең.
Алдыңғы қатарлы ұйымдар өз қызметкерлерінің кәсіби дамуына еңбекақы қорының
Кәсіби оқыту – персоналды дамытудың маңызды факторы.
Оқытуды ұйымдастыру мен оның мақсатына сәйкес кәсіби оқытудың екі
Нақты мамандандырусыз
Нақты мамандандыру.
Оқытудың әдістері:
Дәріс.
Топпен талқылау.
Жағдайды қолдан жасау.
Жағдайды талдау.
Басқару ойындары.
Модельдеу.
Қазіргі замандағы ұйымдарда кәсіби оқыту деп келесі кезеңдерден тұратын
Қажеттілікті анықтау;
Жетекшілер мен мамандарды жұмысқа қабылдау кезінде оқыту;
Жетекшілер мен мамандар үшін жыл сайынға оқыту;
Біліктілікті жоғарылату.
Персонал мотивациясын тренинг арқылы ұйымдастыру.
Еңбек мотивациясы – бұл жұмыскерлердің еңбектік іс - әрекет
Қызметкерді қанағаттандыратын – қажеттілік:
Осы қажеттілікті қанағаттандыру мүмкіндігі бар – игілік;
Игілікті алуға қажет – еңбектік іс - әрекет;
Еңбектік іс -әрекетті орындауға байланысты жұмсалған материалдық және моральдық
Мотивация – бұл, өзін және басқаларды өзінің жеке бастық
Мотивацияны басқару міндеттеріне жататыны-амалдар мен құралдар жиынтығы. Басқарушы мұны
Әр адамның мінез-құлық ерекшеліктерінің өзіндік себептері бар. Біреулер жұмысқа
Біреудің тапсырмасымен адамдардың қандай жағдайда жұмыс істеп жатқандығын басшы
Бұл бағыттағы алғашқы жүйелі зерттеулер, біз жоғарыда атап көрсеткендей,
Эксперименттер нәтижесін бағалау үшін қолайлы жағдай жасалды. Нәтижесінде байқалғаны:
Алайда, Хоторндегі эксперименттер мотивация моделін бере алмайды, мұнда еңбекке
Мотивацияның мәнін, сондай-ақ концепциялары мен ықпалдарын айқындайтын толып жатқан
Мотивацияның мазмұндық теориясы, адамдарды көздеген мақсатқа орай әрекет етуге
Мотивацияның іс жүргізу (процессуалдық) теориясы біршама кейінірек пайда болған.
Әрбір адам өз өмірінде лайықты мансапты таңдау мәселесіне көп
Менеджерлерді шартты түрде үш категорияға бөледі:
Төменгі машықтанушы деңгей;
Орта шеп;
Жоғары буын.
Әлемдік менеджмент тарихында табысты мансаптың ең ашық мысалы: Ли
Мансаптың екі түрі болады: кәсіби және ұйым ішіндегі.
Кез келген мансап бір нәрсеге қол жеткізу үшін жасалады,
Автономия;
Функционалды біліктілік
Қауіпсіздік және тұрақтылық;
Басқару біліктілігі;
Кәсіпкерлік креативтік;
Біріншілікке деген қажеттілік.
Өмір сүру мәні;
Материалдық жағдайы;
Мансапты дамыту деп қызметкерлер өз жоспарын орындаудағы жасаған іс
Топтық әлеуметтік-психологиялық тренингті ұлттық психологияны және мәдени құндылықтары ескере
Әлеуметтік-психологиялық тренингті ұйымдастыру
Әлеуметтік-психологиялық тренинг ұғымы ғылымға өткен ғасырдың 70-ші жылдарында
Ю.Н.Емельянов тренингті жеке тұлғаның оқуға қабілетін дамытуда немесе кез-келген
Әдебиеттерде әлеуметтік-психологиялық тренингтің жеке тұлға құрылымдарының әртүріне әсері
Тренинг нәтижесінде ашықтық, үйірсектік, тәуелсіздік, идентификациялық, өз-өзіне сенімділік қасиеттері
Сонымен қатар, Л.А.Петровская, Н.В.Семилет өз зерттеулерінде тренинг барысында әлеуметтік-перцептивтік
А.В.Серыйдың тренинг арқылы коммуникативтілік дағдылар мен құндылық бағдарлардың жүйесін
Г.А.Ковалев, Л.А.Петровская топтық тренингтің жеке тұлғаның когнитивті, аффективті және
Белсенді әлеуметтік-психологиялық оқыту әдістерінің оқушылар үшін тиімді болу себептерін
Біз топтық динамика мен жеке тұлға динамикасы бір-бірімен байланысты,
топтағы әрекет ( бағдарлық негіз ( саналы аңғару (
( іштей қайта қарау ( өзгеру
Топтағы мақсатқа сай әрекеттер, қарым-қатынас оқушыға өз өміріндегі қиындықтарды
Сонда әлеуметтік-психологиялық тренинг процесіндегі оқушының рефлексивті іс-әрекетінің нәтижесі
- оқу әрекетіне, қарым-қатынас жасауға позициясы
өзін-өзі тану , өзін-өзі бағалау адекватты болады;
өзі және басқалар жайлы түсінігі өзгереді;
өзіне және басқа
қарым-қатынаста компетенттілігі артады;
тұлға және
Басты мақсат, алынатын нәтиженің негізгісі бойынша тәжірибелік психологияда топтық
Сонымен, оқушыларға арналған әлеуметтік-психологиялық тренинг негізіне өзін-өзі тану, өзіндік
Оқушыларды психологиялық дайындау процесінде қолданатын әлеуметтік-психологиялық тренинг мақсаты төмендегідей
1.Тренингке қатысушы оқушылардың өзін-өзі тану, өзін-өзі бағалау, өзіне деген
2. Оқушылардың өзін-өзі актуализациялауға, реттеуге белсенділігінің артуы.
3. Топтық тренингке қатысушылардың объект-субъект (субъект-объект) формадағы қарым-қатынастан субъект-субъект
4. Оқушылардың болашақ маман позициясында белсенділігінің артуы.
5. Субъект-субъект және объект-субъект (субъект-объект) формалар негізіндегі қарым-қатынастың
6. Қарым-қатынас барысында партнерлердің тең позицияда болулары қажет екендігін
7. Жауапты, белсенді, инициативалы, тең позициядағы қарым-қатынасты жүзеге асыруға
8. Қарым-қатынасты жүзеге асырушылардың оның нәтижесіне тең дәрежеде жауапты
9. Өзара әрекеттестік пен өзара қатынас механизмдеріне негіз
Сонымен қатар, дәстүрлі түрдпе әлеуметтік-психологиялық тренинг теориясы кері байланыс,
Әлеуметтік-психологиялық тренинг барысында басты механизм кері байланыс болып табылады.
Топтық тренингтің әсері әлеуметтік-перцептивтік салада пайда
Қазақ оқушыларын тәжірибелік бағытта психологиялық дайындау мақсатымен қолданылатын әлеуметтік-психологиялық
Топтық тренингтің негізгі құрамдас компоненттерінің бірі нақты жағдайларға талдауды
1) әрбір оқушының өз сезімі, жағдайы және қатынасы жайлы
2) әрбір оқушының өз сезімі, жағдайы және қатынасы
3) әрбір оқушының өзі жайлы түсінігі видеожазбадағы өз
4) әрбір оқушының қарым-қатынастағы өзінің және партнерінің позициясы жайлы
Сонда тренинг кезінде оқушылардың вербальді және вербальді емес
Талдаудың негізгі бірлігі ретінде И.Атватер, Х.Миккин, Л.А.Петровская сөйлеу формалары
Әлеуметтік-психологиялық тренингтің әдістері – жаттығулар, рольдік ойындар, топтық дискуссия
Әлеуметтік-психологиялық тренингтің тиімді өтуі бөгде байқаушылар, көрушілер болмауына
Тренингтік топтағы жұмыс тренингке қатысудағы еріктік; тренингтегі белсенділік; қатысушылар
Әлеуметтік-психологиялық тренинг полифункциональді болады. Басқаша айтқанда тренингтің құрамдас компоненті
Мақсатқа байланысты және әлеуметтік-психологиялық тренингтің полифункционалдығын ескере отырып,
Тренингтік сабақ ұйымдастыру сатысынан басталады. Бұл сатының басты міндеттері
Осы сатыда әлеуметтік-психологиялық тренингтің принциптері мен топта жұмыс жасау
Ұйымдастыру сатысының келесі процедурасы – топ жұмысына қатысушылардың әрқайсысы
Тренингтің келесі – диагностикалық сатысында әрбір оқушының оқу әрекетіндегі
Тренингтің келесі сатысы оқушылардың өзін-өзі тануына бағытталады. Мұнда екі
Талдаудың мынадай жалпы схемасы қатысушылардың белсенділігіне,
Тренингтік сабақтың келесі сатысы өзін-өзі адекватты бағалаудың, өзін-өзі актуализациялаудың,
Топтық сабақтың келесі сатысын жетілдіру деп атаймыз. Мұнда жеке
Тренингтік сабақтың соңғы сатысы топтық рефлексияға арналады. Мұнда топтық
Жеткіншектік кезеңдегі девиантты мінез-құлықты алдын-алу кезінде қолданылатын әлеуметтік-психологиялық тренинг
Тренинг – бұл өзін-өзі қалыптастыру мүмкіндіктері және қоғам өміріне
Адам бойындағы мінез құлықтың айтарлықтай өзгеріске ұшырауы көп жағыдайда
Бүгінгі күні бұл әдіс балалармен, ата- аналармен жұмыс
Әлеуметтік- психологиялық тренингтің негізгі мақсаты:
- қарым- қатынастағы құзыреттілікті арттыру (арнайы құрылған түрлі формадағы
Жеткіншек балалардың ересек адаммен, басқа балалармен қарым-қатынас формасының жасына
Тренингтік сабақтарды ұйымдастырып өткізудің жалпы шарттарын сақтаумен қатар, жас
Тренинг сабақтардың басты принциптері:
-
-
Тренингтік сабақтарды аптасына екі рет өткізу ең қолайлы
Тренинг сабақтарды жалпы топтағы балалардың психологиялық ерекшеліктерін және
1. Диагностикалық
2. Диагностикалық-аналитикалық
Бұл әдістеменің негізінде тренингтік сабақтарды өткізу жолдары мен мазмұнына
Тренингтік сабақтардың мазмұндық аспектісін қарастыралық.Бұл тренинг бағдарламасын анықтау болып
1. Блок. Балалардың коммуникативтілік
Сергіту ойындарын басқаша қыздыру жаттығулары деп те атайды. Бұл
Рөлдік- сюжеттік ойындар тренингтік сабақтардың өзегі іспетті.Мұндай ойындар біздің
Рөлдік-сюжеттік ойындардың психологиялық әсері мен балада:
-
-
-
Рөлдік ойындар міндетті түрде топтық талдаумен аяқталады. Талдау екі
1) Қарым-қатынас жағыдайының құрамын балалардың толық
2) Коммуникативті іс-әрекет механизмдерін біліп, түсінуге,
Біз рөлдік ойындардың екі түрін – импровизациялық және сюжеттік
Рөлдік-импровизациялық ойндардың әсерін талдау «кілттері»
1) Қарым-қатынас құралдарының
2) Қарым-қатынас біліктері
3) Өзара әрекеттестік,
Ал сюжеттік ойындардың алдын ала даярлаған сценариі қажет. Онда
Сюжеттік ойын тренинг мақсатының негізінде алдын-ала ойластырылып, бүкіл сабақтың
Мүмкіндік болса сюжеттік ойынды тұтастай бейнетаспаға түсірген жөн. Мұндай
Рөлдік-сюжеттік ойындарды сипаттағанда импровизация элементтерінің болмай қалуы мүмкін емес.
Біздің бұл қарастырғанымыз тренингтік бағдарламаның бірінші блогына қатысты болған.
Енді тренингтік сабақтарға балалардың жаңа қарым-қатынас дағдыларын біліктерін бекітуге
Бұл кезеңде әрбір баланың өзіндік ішкі потенциалы, коммуникативті іс-әрекетке
2-ші блоктың жеткіншек жастағы балаларға арналған тапсырмалары шығармашылық
«Үнсіз» спектакльді екі шағын топ балалары ойнайды. Бірінші шағын
1 Қимыл-қозғалыс-өзінен басқаларға бағытталса-балаланың теріс, жағымсыз деп санайтын ситуациялары,
2. Қимыл-қозғалыс өзіненқарай бағытталса, балаланың ұнататын оңды ситуациялары, адам
3. Ашықтықты, тұйықтықты бейнелейтін қимыл-қозғалыстар болады (Л.А.Петровская).
Балалардың қарым – қатынасын жетілдіруге арналған тренингтік сабақтардың базалық
Сондықтан пікірталас контекстінен тісқары қарым – қатынасқа дағдылану мүмкін
Ойын – пікірталасты ұйымдастырудың қажетті шарты – топтың жұмысына
Ойын – пікірталасты ұйымдастырып, жүргізу алгоритмі төмендегідей болады:
1. Пікірталас тақырыбы мен мақсатын
2. Тақырып бойынша мәлімет жинау: балалрға
3. Алынған мәліметтердің ішінен ең мәндісін
4. Жалпы қорытынды жасап, әрбір баланың
Ойын – пікірталастың әсері;
1. әрбір баланың әртүрлы ситуацияларда
2. біреулердің әңгімесіне кірісе кетіп,
3. сезімін адекватты вербалды және
4. сезімін адекватты емес –
5. басқаларының ситуацияға байланысты көзбен
6. басқаларды қолдай алуы;
7. басқаларды бағалауы;
8. әңгімені жалғастыруы;
9. жасықтық реакциялары;
10. ұялшақтық реакциялары бойынша ерекшеліктері басты көрсметкіш ретінде
Осы қарастырылған жеткіншектік жастағы балалар тренингінің құрамдас компоненттерімен қоса
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫН ДАМЫТУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ТРЕНИНГ
2.1 Жеткіншектік кезеңнің агрессивті мінез-құлықының психологиялық ерекшеліктері
Адамдағы агрессия мәселесі қазіргі біздің қоғам үшін ең маңызды
• Агрессияның пайда болуының жиілігі және
• Агрессия туындайтын ситуацияның адекватты емес
• Агрессияға екпін жасау;
• Агрессиялық әрекеттердің асқыну дәрежесі.
Агрессия жеңіл ситуацияда вербальді формада, ал ауыр ситуацияда физикалық
Бүгінгі таңдағы қоғамдағы ірі өзгерістер мен күрделене түскен экономикалық
Ежелден мәлім қағида — адам бойындағы қасиеттердің пайда
Егер ата - анасының рухани жан дүниесі кедей, мәдениеті
Мектепте балалар көбінесе отбасынан мінез - құлқы қалыптасып келеді
Мұғалімдік іс — тәжірибеде ата — аналардан үнемі: «балам
Болашақ қогамның негізін мектеп оқушылары құрады десек, соларға жан
Міне, соған байланысты болашақ ұстаз - мамандарға балалармен тиіімді
Агрессия әрине, кенеттен пайда болмайды. Ол жеке адамдар арасындағы
Агрессия түсінігіне талдау жасайтын болсақ, Қ.Жарықпаев, О.Сангилбаев «Жантану атауларының
Агрессия - (лат. Aggressio - қаз. Шабуыл жасау) -
басқаларға күш көрсететін.
вербалдық агрессия - айқай, шу, қорқыту, табалау, ұрысу сияқты
тікелей агрессия - нақты объектіге немесе біреуге бағытталған;
жанама агрессия - басқа адамдарға анама жолмен бағытталған агрессия
инструменталды агрессия — қандай да бір мақсатқа жетуге құрал
аутоагрессия - өзін - өзі кінэлау, өзін - өзі
қастандық агрессия - біреуге әдейі зиян келтіру немесе объектіні
альтруистік агрессия - басқалардың
Агрессия — адамдар қауымдастығында бірлесіп өмір сүру нормалары мен
Ал, агрессивті мінез - құлық дегеніміз - (na.aggressio қаз.шабуыл
Адамның тұлға болып қалыптасу процессінде жеткіншектік кезең дамуындағы өзгерістермен
Жеткіншектер жасындағы мінез - құлықтың бұзылуы және агрессиялықтық негізгі
Жеткіншектердегі жаңа бағыттағы қалыптасулар, қарым қатынас деңгейінің өсуіне байланысты
«Өтпелі кезең», - деп
Жеткіншек үшін барынша тезірек ересек адамның статусын жаулап алуға
Екінші типтегі жеткіншектер микроортаның кері әсерімен ерекшеленеді, себебі қоршаған
Жеткіншектердің бейімділігі немесе соларға тән мінез — кұлықка мағына
«Қиын» жеткіншектерде жалған құндылық, қоғамға қарсылық керсегетін терең тұлғалық
Адамның түскен ортасының ерекшелігі агрессивті әрекеттің жоғары немесе төмен
Психолог - ғалымдар агрессияны бірнеш түрге бөледі. Э.Фромм екі
Зиянсыз агрессия: қауіп тонген кезде ғана пайда болып (қорғану
Зиянды агрессия: қатігездік пен қауіпке толы болады.
З.Фрейд пен К.Лоренц адам баласы агрессияны багындыра алмайды, сондықтан
Ата - ананың көнгіштігі, шешім қабылдаудағы сенімсіздігі, мінез жұмсақтығы
Ашу - ызаны қолдануға болатын жагдайларға үйрету.
Балаларды әртүрлі жағдайларда өзін - өзі ұстай алуга, өзін
Шиленіскен жағдаяттарда сойлесу дагдыларын қалыптастыру.
Адамдарға сену, жаны ашу сияқты қасиеттерді қалыптастыру.
Дарынды психолог әрі педагог Жүсіпбек Аймауытовтың «Дәрігер адамның денесін
2.2 Зерттеу тәжірибелік жұмыс
Қазіргі таңда жеткіншектер арасында
Зерттеу тәжіриелік жұмысы Шығыс Қазақстан облысы,
Анықтаушы кезеңде Ч.Д.Спилбергер мен
А – «өзін - өзі сезіну
Өзінің көңіл - күйін білдіретін цифрді
Сіз жайлы тыныштықтасыз ................................................... 1 2 3
Сізге ешқандай қауіп-қатер жоқ............................................ 1 2 3
Сіз күйзелістесіз....................................................................... 1 2 3 4
Өкінішті сезінесіз..................................................................... 1 2 3 4
Өзіңізді еркін сезінесіз............................................................. 1 2 3 4
Сіз реніштесіз............................................................................ 1 2 3 4
Мүмкін болатын сәтсіздіктер алаңдатады........................... 1 2
Өзіңізді тыныққан адам сезінесіз......................................... 1 2
Сіз алаңдаушылықтасыз.......................................................... 1 2 3 4
Іштей қанағаттанғандық сезімдесіз...................................... 1 2 3
Өзіңізге сенімдісіз.................................................................... 1 2 3 4
Сіз қобалжудасыз..................................................................... 1 2 3 4
Өзіңізге орын таппайсыз........................................................ 1 2 3 4
Сіз ашулысыз............................................................................ 1 2 3 4
Ыңғайсыздық пен жайсыздықты сезінесіз......................... 1
Сіз ризасыз................................................................................ 1 2 3 4
Сіз әбігерсіз............................................................................... 1 2 3 4
Жоғары қозушылықтасыз және өзіңізге
Сізге қуанышты....................................................................... 1 2 3 4
Сізге жағымды, жақсы........................................................... 1 2 3
В – «Өзін - өзі сезіну жайлы
«1» - «ешқашанда деуге болады ; «2» -
Қанағаттандықты сезінесіз ба?..............................................................1234
Сіз жиі шаршайсыз..................................................................................1234
Оп-оңай жылай саласыз..........................................................................1234
Сіз басқалар сияқты бақытты болуды қалайсыз ба? ...........................1234
Тез шешім қабылдай алмағандықтан жеңіліп қалған сәттеріңіз
болды ма? .....................................................................................................1234
Өздеріңізді жайдарлы адам ретінде сезінесіз бе? ...............................1234
Сіз салмақты, суық қанды және жинақысыз........................................1234
Алдындығы қиындықтар сізді қатты алаңдатады................................1234
Ұсақ-түйекке сіз қатты уайымдайсыз...................................................1234
Сіз толық бақытты бола аласыз.............................................................1234
Барлығын жүрегіңізге өте жақын аласыз..............................................1234
Сізге, өз-өзіңізге сенімділік жетіспейді................................................1234
Өзіңізді қауіпсіздікке сезінесіз..............................................................1234
Қиын және сын жағдайларынан құтылуға тырысасыз........................1234
Сіз сағыныш пен уайымда боласыз.......................................................1234
Барлығына ризасыз.................................................................................1234
кез-келген ұсақ-түйекке алаңдап, біз уайымдаймыз...........................1234
Бір нәрседен түңілгеніңізде қатты уайымдап, ұзақ уақыт
ұмыта алмайсыз ......................................................................................1234
Сіз салмақты адамсыз.............................................................................1234
Өзіңіздің істеріңіз бен ұмтылыстарыңызды ойлағанда
қатты қобалжисыз...................................................................................1234
Нәтижелері градация бойынша өңделеді:
20 - ға дейін - өте төмен
20 - 30 ұпай – төмен
31 - 45 ұпай – орташа
46 - ұпай және жоғары – жоғары үрейлілік
Жағдайға байланысты және жеткіншектің жеке басына қатысты (жеке адам
Жағдайға қатысты (ЖҚ) реактивті үрейлілігін анықтау кілті:
ЖҚ1= (3,4,6,7,9,12,13,14,17,18)-(1,2,5,8,10,11,15,16,19,20)+50
Жеткіншектің жеке басына қатысты ЖҚ2
ЖҚ2 = (2,3,4,5,8,11,12,14,15,17,18,20) – (1,6,7,10,13,16,19) +35
Анықтаушы эксперименттің жүргізу хаттамасы төменгі сызбада көрсетілген
№1-ші Хаттама
№
ЖҚ1= (3,4,6,7,9,12,13,14,17,18)-(1,2,5,8,10,11,15,16)
ЖҚ1= (2,3,4,5,8,11,12,14,15,17,18,20)-(1 6,7,10,13,16,19)+35
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 2 1 3 4 1 3 4 2
2 4 2 1 1 2 1 1 2
3 2 2 1 1 1 1 1 2
4 1 1 1 2 1 2 2 1
5 2 2 1 3 1 3 2 3
6 2 1 3 4 2 2 4 1
7 2 2 1 3 3 2 3 2
8 4 1 3 4 2 2 4 1
9 2 2 1 3 1 3 2 3
10 2 2 1 3 3 2 3 2
11 2 2 2 3 1 3 2 3
ҮД=(ЖҚ1+ЖҚ2)/2
Хаттамадағы көрсеткіштерге сүйене отырып жеткіншектердің жағдайға қатысты (ЖҚ1) реактивті
төменгі деңгей:= 27,3%
орташа деңгей:= 45,4%
жоғары деңгей:=27,3%
Анықтаушы экспериментке қатысқан 11 баладан 3-бала (Қуаныш, Гауһар, Ілияс)-
Үрей көрсеткіштері жоғары балалармен арнайы түзету жұмысын жүргізу жоспарланды.
Үрей деңгейі жоғары жеткіншектер өзін-өзі бағалауы мен әрекетіне қашанда
Қалыптастырушы эксперименттің: бірінші кезеңі- бағдарлаушы кезең; психотехникалық жаттығулар
«Өз-өзіңді қабылдау»
Менің кемшіліктерім Менің жетістіктерім
Алдымен «Менің кемшіліктерім» бағанын толтыруға 5-минут ішінде барлық шындықты
Соңынан балаларды біріктіріп, жазғандарын талқылайды. Бір-біріне сұрақ қоюға, кеңес
Менің өмірлік жолым: менің негізгі жетістіктерім мен сәтсіздіктерім?
Жанұяның ықпалы: маған әке-шешем, ағаларым-апайларым, жақындарым қалай әсер етеді?
Сабақ барысында «Мен кіммін» сұрақтарға ары қарай өсе беруі
«Өзім жайлы»
« + » « - »
Ұнайтын гүлің......... Ұнатпайтан гүлің.........
Ұнататын жыл мезгілің......... Ұнатпайтын жыл мезгілің.........
Сүйікті тағамың........... Сүйкімсіз тағамың...........
Сүйікті кітабың.......... Ұнатпайтын кітабың..........
Сүйікті ісің.............. Ұнатпайтын ісің..............
Ұнайтын түс (рең).................... Ұнатпайтын түстер....................
Балалар «Өзім жайлы» сызбасын толтырды.
Соңынан балаларға «Мен кіммін?» - деген сұрақтарға мынандай тапсырма
«Мен кіммін?»- әдістемесі бойынша хаттама
№ Эпитеттер Ата-анасының жауаптары Құрбыларының пікірі
Сәтті жауап Сәтсіз жауап Сәтті жауап Сәтсіз жауап
1 Сүйкімді мені жақсы көреді сүйкімсіз келісемін ұнамайды
2 Істер істерімен разы қолынан түк келмейді кез-келген істе
3 Батыр әлі де батылдыққа ұмтылу қорқақ шапшаң көрсетеді
4 Адал адалдығыма сенеді өтірікші адалдығы көрініп тұр байқалмайды
5 Бауырмал өте бауырмал қатыгез жаны ашығыш ешкімге жаны
6 Қабілетті әртүрлі істерге қабілетті төмен қабілетті қолынан бәрі
7 Белсенді екі айтқызбайды ынжық рас, белсенді өте аз
белсенділігі
8 Ақкөңіл қолы ашық сараң ылғи көңілді уайымшыл
9 Ақылды жаман іске бармайды ақылы аздау сабақта байқалады
10 Мәдениетті өзін-өзі ұстайды дөрекі мәдениетті өте аз мәдіниетті
Баланың «сәтсіз» жауабы жалпы үрей деңгейімен көрсетіледі. Үрейленген
Үрей деңгейін зерттеу нәтижесінің хаттамасын ұсынсақ.
№2-ші хаттама
Үрей деңгейін зерттеу нәтижесі
№ Аты-жөні Берілген жауаптар
«сәтті» «сәтсіз»
1 Қуаныш 5 5
2 Мөлдір 7 3
3 Гауһар 6 4
4 Мадина 8 2
5 Ілияс 4 6
6 Еркежан 6 4
7 Данияр 8 2
8 Дастан 5 5
Зерттеу нәтижесі хаттамасы бойынша үрей деңгейінің нәтижелік көрсеткіші бойынша:
төменгі деңгей – 2 бала -25%
орташа деңгей – 5 бала– 65%
жоғары деңгей – 1 бала– 12,5%
Жеткіншектердің эмоциялық жағымды көңіл-күйін тұрақтандыру, жағымды жағдайлар жасау арқылы
Эксперименттің екінші кезеңін жеткіншектер мен ата-ана қатынасын
Ата-аналар жиналысын өткізу
Ата-аналармен анкета жүргізу
Ата-аналармен дербес жұмыс істеу
Ата-аналармен өте тығыз ынтымақтастық қарым-қатынас орнату барысында «Жеткіншек жастағы
Ата-аналарға анкета таратылып, жауаптарының нәтижелері мынадай болды:
Ата-аналардың ойынша анкеталық талдау
№ Көтерілген мәселе Жауаптар жиыны
1 Балалар мектепте шаршайды 70% бала
2 Үй жұмысын ұзақ орындайды 20% бала
3 Үй жұмысын 1-2 сағат орындайды 35% бала
4 Үй жұмысын әрқалай орындайды 45% бала
Оқуға кедергі келтіретін сапалар
1 Алаңғасарлық 59% бала
2 Баяулылық 35% бала
3 Жалқаулық 18% бала
Балаларына көмек көрсету үшін істелінетін шаралар:
1 Баланың талабына көрсетілетін көмек 40% бала
2 Ұйымдастырылған көмек 50% бала
3 Бақылау, тексеру 40% бала
4 Үй жұмысына жүйелі көмек көрсету 20% бала
Алғашқы өткізген анкетаға келген ата-аналардың 50% -ы қатысты, жауаптары
В.Хьюлс, А.И.Захаров, Н.Карман, Р.Берис, С.Кауорман, Г.Хоментакскастердің «Жанұя суреті», И.Шванцараның
Бөлшектерді салу реті, өшіруі,баланың пікірлері, эмоционалды реакцияларымен олардың кескін
Жеткіншек ата-ана ортасында Бала әкесіне, не шешесіне жақын Өзін
28,5% 57,3% 14,2%
Осыдан кейін Ч.Д.Спилбергер мен Ю.А.Ханиннің «Жеке адамның үрейі мен
№3 хаттама
№ ЖҚ1 ЖҚ2 қорытынды
10 сұрақтың жиыны 10 сұрақтың жиыны
1 43 41 42
2 28 28 28
3 28 26 27
4 26 28 27
5 38 40 39
6 45 43 44
7 33 33 33
8 44 48 46
9 30 42 36
10 33 31 32
11 40 38 39
30 - ұпайға дейін төмен деңгей - 3 бала
31 - 45 ұпай – орташа деңгей - 7
46 ұпайдан – жоғары деңгей – 1 бала -
Енді осы көрсеткіштерді график түрінде көрсетсек:
- төменгі
- орташа
- жоғары
Үрей көрсеткіштері нәтижесінде үрейі жоғары деңгей 1 бала (9%).
Қалыптастырушы эксперименттің үшінші кезеңінде үрейі жоғары және жоғарыға жуық:
Әсіресе, Людмилла Анның «Психологический тренинг с подростками» -
Қалыптастырушы эксперименттің қорытынды кезеңінде жеткіншектердің әлеуметтік-эмоциялық даму деңгейлерін төмендегі
Өзін және әлеуметтік тобын суреттейді.
Әрекет таңдауында өзіндік көзқарасын көрсетті.
Қойылған мақсаттарына жету үшін әрекет түрімен материалдарды таңдай алады.
Өзінің және өзгелердің құқықтарын білдереді.
Күн тәртібі және өзі-өзі ұстау ережелерін сақтайды.
Болып жатқан жағдайларға эмоциясын адекватты білдіреді.
Альтернативті шешімдер қабылдай алады.
Басқа адамдармен көңіл сезімдеріне адекваттық көрсетеді.
Өз құрдастарының арасында конфликті жағдайларды шеше ал
Үлкендерден көмек ала біледі.
Балалардың әлеуметтік – эмоциялық даму деңгейлерін хаттамада былайша көрсетсек:
өте жақсы;
жақсы;
орташа;
төмен.
№ Аты-жөні Параметрлер көрсеткіші
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Айтқали Қуат     ○ ∆
2 Дүйсенбаева Алуа ○ ○ ○  ○ 
3 Жанақова Балнұр ○ ○ ○  ○ 
4 Қыдырғалиева Құралай ○ ○ ○   
5 Құсманова Мөлдір ○ ○ ○  ○ 
6 Қайырбекова Гауһар   ∆  
7 Машрапова Мадина   ○  
8 Майлыбаев Ілияс   ∆ ∆ ∆
9 Сайлауғазы Еркежан ○ ○ ○   
10 Самеков Данияр  ∆    ∆
11 Түсіпжанов Дастан      
Людмила Анн келтірген «Жеке
+ Сүйкімді 3 2 1 0
3 – максималды - ең жоғарғы
өзін - өзі бағалау, құрметтеу (Б);
өз - өзіне сенімділігі (С);
өз-өзінің белсенділігі немесе экстраверттілігі
«Жеке бастық дифференциал» - әдістемесі
Фамилиясы
Жынысы ______________________
Б + Сүйкімді 3 2 1 0 1 2
С - Әлсіз 3 2 1 0 1 2
Э + Әңгімешіл 3 2 1 0 1 2
Б - Жаупсыз 3 2 1 0 1 2
С + Қиқар 3 2 1 0 1 2
Э – Тұйық 3 2 1 0 1 2
Б + Мейірімді 3 2 1 0 1 2
С – Тәуелді 3 2 1 0 1 2
Э - Әрекетшіл 3 2 1 0 1 2
Б – Мейірімсіз 3 2 1 0 1 2
С + Табанды 3 2 1 0 1 2
Э – Енжар 3 2 1 0 1 2
Б + Әділетті 3 2 1 0 1 2
С – Босаңсыған 3 2 1 0 1 2
Э + Мазасыз 3 2 1 0 1 2
Б – Дұшпандық 3 2 1 0 1 2
С+Сенімді 3 2 1 0 1 2 3 -
э-Жұғымсыз 3 2 1 0 1 2 3 +
Б+Әділетсіз 3 2 1 0 1 2 3 -
С-Шамасыз 3 2 1 0 1 2 3 +
Э+Ашушаң 3 2 1 0 1 2 3 -
Нәтижелері барлық жиналған факторлар
ЖД = (Б+С+Э):
46-60 – жоғарғы деңгей
33-45 – орташа деңгей
20-32 – төменгі деңгей
Қалыптастырушы эксперименттің үшінші кезеңіндегі
№ 4-ші хаттама
№ Өзін - өзі бағалауы
- Б Өз - өзіне сенімділігі - С
- Э Қорытынды
14 12 25 41
16 16 17 49
17 18 17 52
18 18 18 54
16 16 16 48
14 14 14 42
16 17 17 50
13 13 14 40
15 16 16 47
15 14 15 44
16 16 16 48
Неғұрлым сандардың жиыны көп болған
- жоғары деңгей 7 бала – 63,6%
- орташа деңгей 4 бала – 36,4 %
Көрсеткіштер бойынша «Жеке бастық дифференциал»
Енді анықтаушы кезеңдегі жеткіншектердің
Анықтаушы кезеңдегі үрей деңгейі
ҮД (Үрей деңгейі)
Үш бала – 27,3% - жоғары, 5
Осылардан шығатын қорытынды: эксперименттік жұмыстың
Қорытынды
Мінез өз алдына дараланған тұлғалық болмысты құрастырушы әрекет қылықтардың
Әлеуметтік жағдайларда қалыптасып әрі әлеуметтік орта ықпалында бола отырып,
Мінез тұлғаның әлеуметтік қалыптасқан әрекет қылығының жөн жобасы; бекіген,
Мінез және оның әрқилы қырларының қалыптасуында қоршаған ортаның сыңдарды
Жеткіншектік кезең өте ауры
Жеткіншектік кезең 11-12 жастан 14-15 жас аралығын қамтиды.
Жеткіншектік шақта эндокриндік жэне нерв қызметтеріндегі бұрынғы тепе-теңдік бұзылады
Әрбір жасерекшелік топ көптеген психологиялық ерекшеліктермен сипатталады. Жасөспірімдердің мінез
Мінез бітістері қаншалықты көп
Жеткіншектердің психикалық ерекшелігі – олардың физиологиялық,
Ғалымдардың зерттеулері бойынша жеткіншектердің
Біріншіден жанұя тәрбиесінің дұрыс ұйымдастырылмауы, яғни тұрмыстағы ұрыс-талас,
Бірінші топқа — күнделікті мектеп тәртібін бұзатын, оқығысы келмей
Қиын баланың пайда болуындағы объективтік және субъективтік факторлар ретінде
Міне, қазіргі психология мен педагогика ғылымдары және алдыңғы қатарлы
"Қиын" оқушының дербес психологиялық ерекшеліктеріне сай ұжымды ұйымдастырған жеке
Әрбір "қиын" оқушының жалпы бағыт-бағдары мен келешегі үшін күресуде,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
Бакли Р., Кэйпл Дж. Теория и практика тренинга –
Грехем Х.Т., Беннет Р. Управление человеческими ресурсами.-М.:ЮНИТИ-ДАНА,2004.
Десслер Гари. Управление персоналом.-М.:Дело,2000.
Еропкин А.М. Организационное поведение.-М.:ИНФРА-М,1998.
Занковский А.Н. Организационная психология.-М.,2000.
Иванцевич Дж.М., Лобанов А.А. Человеческие ресурсы управления: основы управления
Инструменты развития бизнеса: тренинг консалтинг / Составители Л.
Кочеткова А.И. Психологические основы современного управления персоналом.-М.:ИНФРА-М,1999.
Кроль Л.М., Михайлова Е.Л. Тренинг третеров: как закалялась сталь.
Ли Д. Практика группового тренинга – СПб.: Питер, 2002.
Методы практической социальной психологии: Диагностика. Консультирование. Тренинг. Под ред.
Основы управления персоналом. Учебник/под ред. Б.М.Генкина.-М.,Высшая школа,2001.
Психология менеджмента/ Г.С. Никифоров,С.И. Макшанов и др./ СПБГУ,1999.
Пугачев В.П. Руководство персоналом организации.М.:Эксмо,1999.
Токтарбекова К.Т., Аканова Ж.М. Тренингтік жұмыстарды ұйымдастыру кесте және
Шекшня С.В. Управление персоналом современной организации (изд. 4-е) М.:
Алдамұратов Ә. Қызықты психология. А: Қазақ
Аймауытов Ж. Жан жүйесі және
Жарықбаев Қ. Психология, Алматы: Мектеп, 1982.
Мұқанов М. Жан дүниесінің сыры.
Тәжібаев Т. Жалпы психология. Алматы,
Сәбет Бап-Баба. Жан тану негіздері. Алматы:
Левитов Н.Д. Психология характера. М, 1969.
Стихов И.В. Психология характера. Саратов,
Бодалев А.Л. Психология личности. М, 1988.
Галин А.Л. Личность и творчество.
Гиппенрейтер Ю.Б. Введение в общую психологию.
Личко А.Е. Психологияи и акцентуация
Буянов М.И. Ребенок из неблагополучной
Наракидзе В.Г. Методы исследования
Сәбет Бап-Баба. Психология негіздері. Алматы, 2007.
Людмила анн. Психологический тренинг с
О.А.Матвеева. Развивающая и корреуционная работа с
Битяков М.Р. Организация психологической
Дубровина И.В. Школьная психологическая
Кле М. Психология подростка. М., 1991.
Райс ф. Психология подросткового и юношеского
Рогов Е.И. Настольная книга практического
Игры: обучение, тренинг, досуг/Под ред.
Марциковская Т.Д. Детская практическая
Матвеева О.А. Формы проявления
Кон И.С. Психология юношеского возраста.
Рудестам К. Групповая психотерапия. – СПб:
Иовчук Н.М., Северный А.А. Депрессия
Исаев Д.Н. Психическое недоразвитие у детей Л.,
Қосымшалар
Жеткіншектік кезеңдегі агрессивті мінез-құлықты жеңу мен төмендетуге арналған психологиялық
Тренинг мақсаты: агрессивтілік деңгейін төмендету, өзінің мінез-құлқын ырықты басқаруға
Тренингтің міндеттері:
конфликтілі жағдайларда мінез-құлықтың адекватты тәсілдерін қалыптастыру;
эмоционалды жеке бастық эгоцентризмді жеңе білу;
эмпатияға қабілеттер дамыту;
жеткіншектердің ішкі жан дүниесін өзіндік тануына жағдай жасау;
сенімсіздікті, қорқынышты және үрейді жеңе білу;
«Мен» позициясын қалыптастыру;
жеткіншектің алған білімдерін тұлғааралық қатынастарында қолдануға үйрету және бекіту.
Тренинг әдістері:
арттерапия;
сюжеттік-рөлдік ойындар;
релаксация;
музыкөтерапия;
мінез-құлық тренингінің элементтері.
Тренинг этаптары:
Бағдарлану этапы-2 сабақ.
Жиі кездесетін қиындықтар мен конфликтілі жағдайлардың өзектілігі және объективтілігі-5
Құрастырушы-қалыптастырушы этап-6 сабақ. 4). Жалпылау-бекіту этапы- 2 сабақ.
Сабақ 1.
Мақсаты: топқа қатысушыларды эмоционалдық жағынан біріктіру, қысымдықты шешу және
Кіріспе бөлім.
Сәлемдесу рәсімі: балалар шеңбер жасап, қолдарын бір-бірінің иықтарына салып,
Ереже кірістіру: Жүргізуші: «Бір-бірімізбен сәлемдескеннен кейін тренингтің негізгі ережелерімен
1. Қарым-қатынастың сенімділік стилі. Қатысушылардың бір-біріне сенімділігін
2. Топтағы барлық өтіліп жатқандардың қүпиялылығы. Бұл барлық
3. Адамды бағалауды болдырмау. Топтағы жағдайларды талқылаған кезде,
4. Сөйлеушіге қүрмет. Біреу өз пікірін айтқан кезде,
5. Болып жатқанға белсенді қатысу. Топтың жүмсына біз
Балалар, бұл ережелерді біз әрбір сабақта ұстанамыз».
Негізгі бөлім.
Жаттығулар саны: 2 жаттығу.
Жаттығу 1. «Интервью».
Мақсаты: топтық ұйымшылдықты дамыту, қатысушылармен қарым-қатынас орнату, сабаққа жағымды
Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: балалар жұптарға бөлінеді, кезектесіп «журналистер» мен «жұлдыздар»
«Журналистер» «жұлдыздардан» интервью алады және ол туралы не білгісі
Жаттығу 2. «Онға дейін санау».
Мақсаты: жеткіншектер арасында
Жаттығу барысы: Бір-бірінің шынтақтары мен иықтарына тимейтіндей болып, барлығы
Сіздерде он мүмкіндік бар. Егер осы он мүмкіндікте санауды
Жаттығу 3. «Мен, өзімнің сүйіктім».
Ал енді, балалар, ыңғайланып отырайық. Өздеріңмен болып жатқандардың барлығына
Мынау сенің оң аяғың, егер оның жаны болып, ол
Мен дем аламын және ауаны жұтқандығымды сезінемін. Менде әлеммен
Менің бетім... Менің бетім менің ең маңызды бөлігім, менің
Менің еңбекқор аяқтарым. Олар таң атқаннан кеш батқанға дейін
Және менің барлық денем- рахмет, сендердің бар болғандарыңа. Мен
Осы өмірдің барлық байлығы-ол менің жаным. Мен өзімнің жаныма
Менің санам, менің ақылым, менің ішкі компьютерім. Ол көп
Бөлмеге қайта оралыңыздар, сендердің астыларыңда орындық-сендер онда ыңғайлы отырсыңдар,
Бірқалыпты, терең дем алыңдар... біртіндеп бөлмеге оралыңдар.
Өтілген сабақтың рефлексиясы: «Айтыңдаршы, балалар, бүгін сендерге не жаңалық
Сендерге не ұнады? Ал керісінше не ұнаған жоқ? Тренингті
Қоштасу рәсімі. Қатысушылар шеңберге тұрып, қолдарын иыққа салады. Олар
Сабақ 2.
Мақсаты: Өзіндік талдау дағдыларын бекіту,
Кіріспе бөлім.
Сәлемдесу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы: «Балалар,өткен сабақта не болғанын еске түсірейікші?
Негізгі бөлім.
Жаттығулар саны: 3 жаттығу.
Жаттығу 1. «Жиырма Мен».
Мақсаты: топтық ынтымақтастықты дамыту, оқушылардың рефлексиясын дамытуға жағдай жасау,
Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Балалар 10 минут ішінде «Мен кіммін?» деген
Жұмыстың соңында оның қорытындысы талданады. Балаларға өздеріне ұнаған жақтарын
Жаттығу 2. «Менің бірегей Менім».
Мақсаты: сыныптастарының кері байланысы мен проективті формаларға сүйене отырып,
Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Балалар мейірімді сиқыршымен таныстық деп елестетулері керек.
Өзінің жаңа образы туралы қысқаша шығарма жазу ұсынылады. 10
Жаттығу 3. «Мен қандай адаммын?».
Мақсаты: өзіндік анализ дағдыларын бекіту. Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Балаларға бірнеше сұрақтарға жауап беру ұсынылады:
1. Маған ата-анам, бауырларым, сіңілдерім, жақындарым және достарым
2. Менің өмірлік жолым: негізгі жетістіктерім мен сәтсіздіктерім
Жауаптар неғүрлым ашық болуы керек. Келісім бойынша жауаптар оқылады.
Қорытынды бөлім.
Өткен сабақ рефлексиясы. Қоштасу рәсімі.
Сабақ 3.
Мақсаты: жеткіншектердің өзіндік жетістіктері мен сәтсіздіктеріне талдау жасауына жағдай
Негізгі бөлім.
Сәлемдесу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы.
Негізгі бөлім.
Жаттығулар саны: 3.
Жаттығу 1. «Менің жетістіктерім мен сәтсіздіктерім».
Мақсаты: өзіндік жетістіктер мен сәтсіздіктер рефлексиясы үшін жағдай жасау.
Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Балалар өздерінің 3-5 жетістіктері мен сәтсіздіктерін жазу
Сосын балалар қағаздарымен алмасады, онда сыныптастарының жетістіктері мен сәтсіздіктері
Ары қарай балалар өздерінің жетістіктері мен сәтсіздіктері туралы суреттер
Жаттығу 2. «Шеңберге тұрыңдар».
Мақсаты: топтық ынтымақтастықты дамыту, топта жағымды эмоционалды атмосфера қүру.
Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Жүргізуші: «Балалар, менің айналама жиналыңдар. Мен бастадық
Жаттығу 3. «Айналу».
Мақсаты: жеткіншектердің өзіндік
Жаттығу барысы: Балалар өткен сабақта салған сәтсіздіктерімен жұмыс жасайды.
Қорытынды бөлім.
Өткен сабақ рефлексиясы.
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 4.
Мақсаты: қатысушылардың ішкі эмоционалдық өмірлерінің ерекшеліктеріне назар аударуына жағдай
Негізгі бөлім.
Сәлемдесу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы.
Негізгі бөлім.
Жаттығулар саны: 3.
Жаттығу 1. «Сезімдер сөздігі».
Мақсаты: қатысушылардың ішкі эмоционалдық өмірлерінің ерекшеліктеріне назар аударуына жағдай
Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Бірінші этапта балалар жекелей жұмыс жасап, әртүрлі
Эмоциялар мен сезімдердің арасында міндетті түрде негізгілері болуы қажет
Сөздікті талдау барысында, эмоциялар мен сезімдердің жағымды және жағымсыз
Жаттығу 2. «Айсберг».
Мақсаты: жасырын эмоцияларды рефлексиялап, соңынан оны көрсете алуға жағдай
Өткізілу уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: балаларға айсберг салу ұсынылады. Оның үстіңгі жағына
Жұмысты аяқтағанан кейін дәптерлер жиналып, «су беті»мен «су түбіндегілер»
Топтың міндеті-қай сезімдер көп екендігін және әртүрлі топтардың сезімдері
Жаттығу 3. «Сезімдердің қауіпсіз көріністері»
Мақсаты: Потенциалды конфликтен жақтардың мүмкін болатын әрекет-қылық пен сезімдердің
Уақыты:20 минут.
Жаттығу барысы:Балалар кіші топтарда жұмыс істейді.Әрбір топқа тапсырма беріледі.Тапсырма
Жағдай:Шыгарманы өткізу мерзімін көп уақыт бойында созып келеді.Оқушы шығарманы
Қатысушылар мәселенің оптималды шешімдерін бірнеше рет қалыптастырулары қажет.Содан кейін,
Қорытынды бөлім:Өткен сабақтың рефлексиясы.
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 5.
Мақсаты:Қатысушылармен конфликті түсіну үшін, конфликтегі өзінің эмоционалды күйін анализдеу
Кіріспе бөлім:Амандасу рәсімі.
Өткен сабақтың рефлексиясы.
Негізгі бөлім:
Жаттығу саны:3
Жатығу 1. «Конфликтің пайдасы мен зияны»
Мақсаты:Конфликтінің амбиваленттік мағынасын түсіну үшін, құрылымдық жағынан өзара әрекеттес
Уақыты:20 минут.
Жаттығу барысы:Конфликтінің мүмкін болатын себептерін талқылау. Оларды тақтада көрсету.Кейін,кейбір
Жаттығу 2. «Ассоциалар»
Мақсаты: Адамның эмоционалды сферасының маңыздылығын және оның конфликтен
Уақыты:20 минут.
Жаттығу барысы:Балалар конфликт сөзіне қатысты ассоциациаларын құрастырады.Мына сияқты сұрақтарға
Кейін, қандай эмоцияның болғаны, жаттығудың маңыздылығы туралы пікірлер айтылады.Балалар
Жаттығу 3. «Эмоциялар алфавиті»
Мақсаты:Конфликтегі өзінің эмоционалды күйін талдау қабілетін дамыту.
Уақыты:20 минут.
Жаттығу барысы:Балалар ақылдасып отырып, эмоциялар мен сезімдерді алфавит бойынша
Қортынды бөлім:Өткен пәннің рефлексиясы.
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 6.
Мақсат:Кінә мен сезімнің психологиялық мазмүнды түсіну және конфликтің түрлі
Кіріспе.Амандасу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы.
Негізгі бөлім:Жаттығу саны 3.
Жаттығу 1.«Эмоционалды жол».
Мақсаты:Кофликт дамуының түрлі кезеңдеріндегі өзінің эмоционалды күйін талдау қабілетін
Уақыты:15 минут
Жаттығу барысы:балалар индивидуалды тұрде эмоционалды жолды салу керек.Бұл жолдың
Жаттығу 2. «Жұп болып сурет салу».
Мақсаты:Конфликтегі қылық әрекеттің стилдерін жекелей талдау.
Уақыты:20 минут
Жаттығу барысы: Класс жұптарға бөлініп, әр бір жұпқа бет
Дайын суреттер талдауға салынады: «неліктен бұл сурет?» «кім салды?»,
Жаттығу 3. «Ертегі».
Мақсаты:Кінә мен ұялу сезімдерінің психикалық мазмұнын түсіну үшін және
Уақыты: 25 минут
Жаттығу барысы: Жұмыс кіші топтармен ұйымдастырылады. Бір күні адамдардың
Кейін балалар индивидуалды тұрде сұрақтарға жауап беруі керек; менің
Қорытынды бөлім: Өткен сабақ рефлексиясы.
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 7.
Мақсаты: Отбасылық өзара әрекеттесу тәжірибесін жеткіншекпен ақтуалдау, жеткіншіктер мен
Кіріспе бөлім: Амандасулар.
Негізгі бөлім: Жаттығу саны 3
Жаттығу 1. «Отбасы фотосуреттері».
Мақсаты: Отбасылық өзара әрекеттесу мәнісін жеткіншектерге ақтуалдау.
Уақыты: 20 минут
Жаттығу барысы: Әрбір бала 3 минут ішінде өзімен бірге
Жаттығу 2. «Қиын балалар мен қиын ата-аналар».
Мақсаты: Жеткіншектер мен ата-аналар арасындағы жиі кездесетін қиышылықтарды анализдеу.
Уақыты: 25 минут
Жаттығу барысы: Ең басында бір мәселе қарастырылады: жеке-жеке жеткіншектер
Талдау нәтижесі бойынша «Отбасы қиыншылықтар жиыны» жасалып, тақтада көрсетіледі.
Кейін класс бірнеше топтарға бөлініп, «Қиын балалар» және «Қиын
Кейін балалар индивидуалды тұрде сұрақтарға жауап береді: Менің ата-анамды
Жаттығу 3. «Маяк».
Мақсаты: Релаксация әдісінің көмегімен психологиялық бекітуді жүзеге асыру.
Уақыты: 15 минут.
Жаттығу барысы: Жүргізуші: «Өздеріңе ыңғайлы жағдайда отырып, көздеріңді жабыңдар.
Қорытынды бөлім: Өткен пәннің рефлексиясы.
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 8.
Мақсаты:Өзінің агрессиясынының
Кіріспе бөлім: Амандасу рәсімі,
Өткен сабақтың рефлесиясы.
Негізгі бөлім:Жаттығу саны 3.
Жаттығу 1. «Мен өте ашулымын»
Мақсаты:Өзінің агрессиясының тәжірибесіне жеткіншектердің көңілін аударту
Уақыты: 25 минут.
Жаттығу барысы:Балаларға ұрсысу мүмкіндігі беріледі.Бір баланың көзі жабылады.Жүргізуші басқа
Жаттығуды талдау әдетте үлкен нәтиже береді, балалар агрессия бағытталған
Индивидуалды тұрде, дәптерлерде шығарма жазылады бұл жаттығуды мен өз
Жаттығу 2. «Мысықтар мен иттер»
Мақсаты: Өзінің агрессивті тәжірибесіне жеткіншекткердің көңілін аударту үшін жағдай
Уақыты:25 минут.
Жаттығу барысы:Балалар карточкаларды суыру арқылы «иттер»мен «мысықтар»топтарына бөлінеді.Енді топтпр
Талдау кезінде көбінің. шаршағаны және олардың енді ыза қылдыру
Жаттығу 3. «Ыза беті»
Мақсаты:Өзінің агрессивті тәжірибесіне жеткіншектердің көңілін аударту үшін жағдай жасау.
Уақыты: 15 минут.
Жаттығу барысы:Ең алдымен, балалар өздері білетін қосалқы әлсіздендіру әдістеріне
Кейін балалар өздерінің агрессиясы мен ашу-ызасын көрсететін суреттер салу
Қортынды бөлім:Өткен пәннің рефлексиясы,
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 9.
Мақсаты:Өзіне сенімді қылық-әрекет дағдысын бекіту, ренішпен күресуді үйрету.
Кіріспе бөлім: Амандасу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы.
Негізгі бөлім:Жаттығу саны: 4.
Жаттығу 1. «Антоним».
Мақсаты: Топта позитивті эмоцияларды фонды қалыптастыру топтық бірлікті дамыту.
Уақыты 10 минут.
Жаттығу барысы: Жүргізуші: «Біз қазір бір-бірімізге доп лақтырамыз. Лақтырғанда
Жаттығу 2 «Ренжіген адам»
Мақсаты: Жеткіншектердің балалық реніштерін көрсету үшін жағдай жасап, реніш
Уақыты:20 минут.
Жаттығу барысы: Жүргізуші «Балалық шақтағы қатты ренжіген кездерді естеріне
Айтқылары келетін балалар «қашан?» және «қайда?»сұрақтарына жауап беріп, айтып
Кейін сұрақтар қарастырылады: Реніш деген не?Реніштің сақталу уақыты? Негізделген
Кейін келе индивидуалды жұмыс жүргізіледі.Балалар «егер ... болса, онда
Жаттығу 3. «Реніштер жиыны»
Мақсаты: Ренішке адекватты тұрде әдістерін қалыптастыру.
Уақыты:20 минут.
Жатығу барысы: Балаларға «копилка» суретін салып, оған осы күнге
Психолог реніштерді жинаудың жөнсіздігі туралы, өзін-өзі аялаудың жаман әдетекенген
Кейін, бар реніштермен не істеу керек екендігі туралы мәселе
Бірнеше ұсыныстар қарастырылады: ренішті жазып алып, қағазды жырту; ойша
Жаттығу 4. « Ашу ыза қайда кетеді »
Мақсаты:Сенімді қылық-әрекет дағдысын бекіту, жеткіншектердің сенімділігін арттыру.
Уақыты: 10 минут.
Жаттығу барысы:Жүргізуші «кейбір адамдарға қоршаған ортада, өзінен,басқалардан бір нәрселері
Біз бұл жерге бір-бірімізбен ұрсысуға және де талаптар қойуға
Өтінемін. Кім бастауға дайын? Жиналған реніштерді айтып салуға тырысыңыз.Кезек-кезек
Ал қазір көз алдымызға мынадай суретті келтірейік... Барлық айтылған
Қортынды бөлім: Өткен пәннің рефлексиясы.
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 10.
Мақсаты: Өтінішті айту немесе оған жауап беруге үйрету.Өзінің және
Кіріспе бөлім: Амандасу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы .
Негізгі бөлім:Жаттығу саны: 3
Жаттығу 1. «Тәтті күлше»
Мақсаты: «Өтініш» ұғымының мазмұнын анықтау,өтінішке дұрыс жауап
Жаттығу барысы:Психолог өтінішті тәтті күлше сияқты екендігін айтады:пішіні бірдей
Жаттығу 2. «Чемпионат»
Мақсаты:Өтінішті дұрыс айта білу қабілетін дамыту.
Уақыты:20 минут.
Жаттығу барысы:Бұл жаттығуды орындау үшін психолог алдын-ала өтініш жағдайларын
Жүргізуші: «Сіздер қазір жұптарға бөлінесіздер.Әрбір жұп жэшіктен орындау керек
Психолог өтінішті дү-рыс айта білу,оны орындаудаудан бас тартқанда немесе
Әр көріністен кейін психолог «төрешілерден» қойған бағаларын негіздеп, қатысушылардан
Жаттығу 3. «Еркін микрофон».
Мақсаты: өз-өзіне сенімдікті нығайтып, өзінің және қоршаған ортаның психологиялық
Жаттығу барысы: жүргізуші: «Сіздер бір-біріңізді жеткілікті тұрде танисыздар және
Сұраққа жауап беретін алғашқы қатысушы топтың барлық мүшелерін көретіндей
Қорытынды бөлім:
Өткен пәннің рефлексиясы. Қоштасу рәсімі.
Сабақ 11.
Мақсаты: өзін-өзі ашу процестерін тереңдету; өзін-өзі толықтай көрсетудегі қиындықтарды
Кіріспе бөлім:
Амандасу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы.
Негізгі бөлім:
Жаттығулар саны: 4.
Жаттығу 1. «Мен қандай түстемін?».
Мақсаты: өз көңіл-күйін көрсете білу іскерлігін дамыту.
Уақыты: 10 минут.
Жаттығу барысы: балалар шеңбер қүрып тұрады. Жүргізуші: «Мен бүгінгі
Жаттығу 2. «Сенің көңіл-күйің».
Мақсаты: өз эмоционалды күйін анықтай алу іскерлігін дамыту және
Уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Жүргізуші: «Ойланып алып, көбінесе қандай эмоционалды күйде
Әр адамда өзіне тән көңіл-күйінің қарапайым тоны болады. Бір
Сіздің бойыңызда көбінесе болатын «өзіндік» көңіл-күй бар ма.
Сол жайында : бойымызда болатын жағымды немесе жағымсыз көңіл-күйді
Осыдан кейін балалар көбінесе қай көңіл-күйде болатындығы жайлы талқылау
Жаттығу 3. «Кемпірқосақпен жоғары қарай».
Мақсаты: релаксация әдісін қолдана отырып, балалардың көңіл-күйін көтеру.
Уақыты: 15 минут.
Жаттығу барысы: балалардан тұрып, көздерін жұмып, терең дем алуларын
Жаттығу 4. «Қоқсық шелегі».
Мақсаты: қауіпсіз әдіспен негативті сезімнен арылу іскерлігін дамыту.
Уақыты: 15 минут.
Жаттығу барысы: балаларға қоқсық шелегінің суреті бар иллюстрация көрсетіп,
Балаларға қағаз бетіне қоқсық шелегінің суретін салу ұсынылады. Сөйтіп,
Қорытынды бөлім:
Өткен пәннің рефлексиясы.
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 12.
Мақсаты: тек өзін бағалап, сыйлау ғана емес, сонымен қатар
Кіріспе бөлім:
Амандасу рәсімі.
Өткен сабақ рефлексиясы.
Негізгі бөлім:
Жаттығулар саны: 3.
Жаттығу 1. «маңызды адамдар».
Мақсаты: жеткіншектер үшін маңызды адамдардың кім екенін түсіну, оны
Уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: балалардан олар үшін маңызды болып табылатын адамдардың
Суреттер салынып біткеннен кейін, балалардан кезекпен суретттерін көрсетіп, онда
Жаттығу 2. «Идеал».
Мақсаты: жеткіншек бойындағы жеке тұлғаның жағымды жағын таба білу
Уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: әр жеткіншекке адамның өз идеалын ұсынуға мүмкіндік
Тапсырма орындалғаннан кейін қағаз беттері шеңбер бойымен кетеді, ал
Нәтижелерді қорытындылау үшін әр адам өзінің қағазын алып, зейін
Жаттығу балаларға өз сапаларының топтық бағасын алуға көмектеседі.
Жаттығу 3. «Арт жақтағы бет қағаз»
Мақсаты: Рефлексия процесін белсендіру: эффективті тұлғааралық қарым - қатынас
Уақыты: 20 минут
Жаттығу барысы:Жүргізуші: «Әр адамды басқа адамдардан өзі жайлы не
Әркімнің арқасына бір бет кағаз жабыстырылады. Сіздер жүресіздер де,
Қазір бір - бірлеріңізге қараңыздар. Қай тұлға сізге ұнайды?
Қазір сіздер жүріп, бір - бірлеріңізбен кездесесіздер. Әлі ештеме
Алға қозғала беріңіздер!»
Кейінірек талқылау жүреді, жргізуші: «Мүмкін, сіздер өз сезімдеріңізбен бөліссеңіздер
Барлығы ортақ шеңберге тұрып, психолог бір - біріне деген
Қорытынды бөлім.
Өткен сабақ рефлексиясы
Қоштасу рәсімі.
Сабақ 13
Мақсаты: Мен - концепцияның айқындалуы; махаббат арқылы өз -
Кіріспе бөлім,
Сэлемдесу рәсімі
Өткен сабақ рефлексиясы.
Негізгі бөлім.
Жаттығулар саны: 3.
Жаттығу 1 «Өзімді сүйе алмаймын»
Жаттығу барысы: Балалар берілетін 10 минуттың ішінде мүмкіндіктерінше өздерін
Келесі жалпы ережелерге, принциптерге қатысты (М: «Өзін жасқанбай сүю»,
Бал ал ар өз кемшіліктерінің тізімін алады. Жүргізуші: «Ең
Жеңуге көмектесетін кемшіліктер, ерекшеліктерді белгілеңіздер.
Неліктен осыны өзіңіз үшін де істемеске?
Неліктен өз - өзіңізге көмектеспеске?
Оларды жеке тізімге көшіріңіздер, ал осыларды өшіріңіздер.
Олармен келесідей амал жасайық: өз - өзімізде бұл кемшіліктер
Жаттығу 2. «Өзіне гимн»
Мақсаты: релаксация әдісінің көмегімен өз - өзіне жағымды қатынасты
Уақыты: 20 минут.
Жаттығу барысы: Балалар жүргізушінің артынан қайталап отыруы тиіс: «Мен
Маған кей жерлері ұқсас адамдар бар болса да, тура
Сондықтан менен шыққанның барлығы - нақты маған ғана қатысты,
Менің армандарым, фантазияларым, барлық үміттерім және қорқыныштарым менің ғана
Менің денем, санам, көздерім, сезімдерім, дауысым тек маған ғана
Менің көргеніммен түсінгенім, айтқаным мен істегенім, ойлағаным мен сезгенім
Мен көре, ести, сезе, ойлай, сөйлей және әрекет ете
Мен өзіме ғана жатқызыламын,сондықтан да мен өз - өзімді
Мен - ол мен, және мен - бұл ғажаптылық.
Жаттығу 3. «Өз - өзіне махаббаттың формуласы».
Мақсаты: өз - өзінің жағымды жағын қабылдау қабілетін дамыту.
Уақыты: 20 минут
Жаттығу барысы: Жүргізуші «Тақай болудан жалыққан кішкентай сүр түсті
Сондықтан да әр күн сайын айнаға қарап тұрып былай
Қорытынды бөлім
Өткен сабақ рефлексиясы
Қоштасу рәсімі
Сабақ 14
Жаттығу 1. «Түсіну»
Мақсаты: жеткіншектердің коммуникативті іскерліктерін дамыту.
Уақыты: 20 минут
Жаттығу барысы: Жүргізуші: «Қарым - қатынас жасауға қабілеттілік адам
Сіздерге сабақ барысында қандай сезімде болғандығы туралы, не туралы
Содан кеін біз үлкен шеңберге отырып, өзіңіз жазған адамға
Жаттығу 2. «Мен сені түсінемін»
Мақсаты: Басқа адамның психологиялық күйін түсіне алу іскерлігін дамыту.
Уақыты: 20 минут
Жаттығу барысы: әр жеткіншекке топ ішінен көзі немесе қабағының
Қатысушыларға таңдап алынған адамның сабақ барысында не сезгені жайлы
Кейін, жеткіншек өз партнерінің күйін сипаттайды. Партнер болса айтылғанның
Жаттығу 3. «Мейірімді, жылы сөздер».
Мақсаты: коммуникативті дағдыларды дамыту.
Уақыты: 20 минут
Жаттығу барысы: Жүргізуші: «Сіздер өз туыстарың мен жақындарыңа қандай
Ол сөздерді қаншалықты жиі айтатындарың жайлы ойланып көріңдерші?
Сізге адамдарға жылы сезімдерді білдіруге не кедергі болады?
Адамдарға жылы жылы сөздер айтқанда не сезесің ?».
Сабақ 15.
Мақсаты: Қатысушылардың өз уникалдылығы жайындағы түсініктің бекітілуі сананың позитивті
Сәлемдесу рәсімі. «Балалар бүгін біз - бірімізді жоғары мәртебелі
Бүкіл тренингтік сабақтың рефлексиясы: «Балалар, бүкіл тренинг барысында біз
1. Сабақтарда маған не ұнады?
2. Не ұнамады?
3. Қатысушыларға деген менің жылы тілектерім?
Ал енді бүкіл топпен өз ойымызды ортаға салып, бөлісейік.
Жаттығу 1. «Мен сурет саламын»
Мақсаты: Жеткіншектердің өз жетістіктеріне психологиялық тренингте рефлексияға шарт жасау.
Уақыты: 20 минут
Жаттығу барысы: Балаларға психологиялық тренингпен байланысты өз эмоциялары мен
Жаттығу 2. «Комплименттер»
Мақсаты: жеткіншектер бойында өз сезімін көрсете білу іскерлігін және
Уақыты: 15 минут.
Жаттығу барысы: Әрбір тренингкке қатысушы өз көршісіне комплимент айтады.
Өткен сабақтың рефлексиясы: Жүргізуші «Біздің сабақтарымыз аяқталады, сондықтан біз
Қазір сізде сол мүмкіндік бар. Өткен сабақтарда істеп үлгермегендеріңіздің
Қоштасу рәсімі. Тренингтің әр қатысушысы бір - біріне қоштасу
91
20-ға дейін өте төмен
- төменгі деңгей 20-30 ұпайға дейін
- орташа деңгей – 31-45-ке дейін
- жоғары деңгей – 46 ұпайдан жоғары
46%
44%
39%
42%
33%
36%
32%
39%
28%
27%
27%
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
Өз - өзіне құрмет, сенім белсенділік, экстраверт көрсеткіші
Орташа
Жоғары



Ұқсас жұмыстар

---

Тәрбиешілерге арналған әдістемелік құрал

---

ДЕНЕ ТӘРБИЕСІНІҢ МАҢЫЗЫ, МШДЕТТЕРІ ЖӘНЕ ШАРТТАРЫ

---

Ата-аналарының қамқорынсыз қалған балалардың орналастыру институтын құқықтық реттеу

---

БАЛАЛАРДЫҢ ӘРТҮРЛІ ІС-ӘРЕКЕТТЕРІ АРҚЫЛЫ ОЛАРДЫ ӨРТ ҚАУІПСІЗДІГІ ШАРАЛАРЫНА ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ

---

Балалар гигиенасы туралы оқулық

---

Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық

---

Балалар бақшасының ересек балалар тобында математика элементтерін оқыту программасымен методикасы

---

Ойын терапиясының ерекшеліктері

---

Ерте жастағы балалардың 2-жасқа дейінгі даму кезеңдері. Апгар шкаласы

---

Кәмелетке толмаған балалардың құқықтарын қорғау

---