ҚОЛДАНБАЛЫ СӘНДІК ӨНЕРДІҢ ДАМУ ТАРИХЫ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
Курстық жұмыс
Тақырыбы: “Бала бақшадағы бейнелеу өнер сабақтарында сәндік өнерді
МАЗМҰНЫ
1КІРІСПЕ
ҚОЛДАНБАЛЫ СӘНДІК ӨНЕРДІҢ ДАМУ ТАРИХЫ------------------
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
БАЛА БАҚШАДА БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІН ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗЫ МЕН МАҚСАТЫ-----------------------------------------------------------------------------
ҚОЛДАНБАЛЫ СӘНДІК ӨНЕРДІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ-------------
ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЖҰМЫС------------------------------------------------
ҚОРЫТЫНДЫ---------------------------------------------------------------------
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ---------------------------------------------
5 ТІРКЕМЕЛЕР----------------------------------------------------------------------------------
Жаратылыстың һәм искусствоның сұлу заттары адам жанында сұлулық
Сұлулық сезімдері адамның дұрыс, сұлу, ләззат іздеуіне, сұлу
1)Балаға жаратылыс сұлулығынан ләззат алғызу. Жаратылыста сұлулықтың неше
2)Баланың маңайындағы нәрсенің бәрі жинақты, ретті, таза болсын.
Және баланың маңайындағы адамдардың жүріс-тұрыстары да әдепті,
3)Баланы сұлу искусствомен терең таныстыру керек. Бала неше
Мағжан Жұмабаев
КІРІСПЕ
1.1 ҚОЛДАНБАЛЫ СӘНДІК ӨНЕРДІҢ ДАМУ ТАРИХЫ.
Бүгінгі таңда қоғамның негізгі мәселерінің бірі – прогресшіл
Ж.Аймауытов, М.Дулатов, Ш.Уалиханов, А. Құнанбаев, М. Жұмабаев қазақтың
Атап айтқанда, қазақ халқының мәдени мұрасы
Сәндік-қолданбалы өнер ХIХ ғасырда өз алдына
Өркениетті қоғам мен құқылы мемлекет бүгінгі таңда өскелең
Қазақстан мәдениетіндегі қолөнер туындыларының құрылым жүиесіне тоқталатын
Ежелгі қолданбалы өнер қоғамның құрылымымен дамып, сананың
XIX ғасырда сәндік – қолданбалы өнер өнер түрі
Біздің ойымызша, сәндік—қолданбалы өнердің адамның сана- сезімінің негізінен
Сақ заманы тайпаларының мәдени шығармашылығының ең жарқын көріністері
Алғашында Скифияда, ал кейіннен Сібірде де бастапқы табылған
Ертедегі шеберлер көп жағдайда заттардың пайдалылығын бейнелеуді
Аң стиліндегі өнерді шартты түрде үш кезеңге: көне,
Жетісудан табылған екі қола мүсінде мүйіздері айнытпай түсірілген
Алдыңғы кезеңнің өнеріне жануарлардың қимыл қозғалысының болмауы тән,
Б.з.б. VI-IV ғасырларда Еуразия далаларында аң стиліндегі
Есік обасынан табылған сақ қанжарының жұқа алтын қаптырмаларында
Бұл өнер дайын күйінде сырттан, бір жақтан әкелінген
Екінші пікірді жақтаушылар аң стилі өнерінің қалыптасуына
Аң стилі өнерінің мазмұнын анықтаумен байланысты мәселелер әлі
жаулап алушылықтың қатігездігін бейнелейді.
Сақ заманында, алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырауы кезеңінде
Сақтардың қолданбалы өнерінің маңызды түрі ою- өрнек болды,
ОЮ-ӨРНЕК ЖАСАУ ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ.
Жеткіншектердің әдебиеттен, математикадан, архитектурадан, театрдан, музыкадан, бейнелеу, мүсіндеу,
Өнердің басқа да түрлері секілді, ою-өрнекте оқушылардың ой-өрісі
Қазақ этномәдениетінің үлкен бір саласы қолөнерді, оқушыларға 1-сыныптан
Ою-өрнек тілімен айтқанда әлі де ашылмай жатқан құпия
Қазақ даласында оюлар әр түрлі үлгіде дамыған. Еліміздің
Мүйіз оюы қазақ халқының ою-өрнегінің төркіні деуге болады,
қырықмүйіз, қосмүйіз, сынықмүйіз, түйетабан, сыңарөкше, қосалқа, құсқанаты, қазтабан.
Қазақ оюларының мазиұны мал өсіру, аңшылықты жер-су,
Мүйіз тектес ою-өрнектер кейде өте ұсақ, кейде өте
Халық шеберлері мүйіз өрнегінен сан қилы мәнерлермен құбылта,
Шеберлер жаңа ою-өрнектерді тұрмыс-тіршілігіне өз дәуіріндегі заман ағымына
Ою-өрнек өнері қазақ халқында ертеден-ақ барлық түріне арқау
Халқымыздың мәдени-тұрмыс дәрежесінің, дүниеге көзқарасының ойлау, ұғыну және
Жаңадан көркем-кәсіпшілік орындары ашылып, олардың заттары сәнді болу
Ою-өрнек үлгілерін жасаушылар ойлап тапқан сюжетінің сыр-сипатын өзінше
Оның үстіне бұйымды көркемдеуде әрбір жануар мен аңның,
Композиция-латынның ою-өрнекті бір заттың бетіне реттеп орналастыру деген
Ою үшін симметрияның маңызы зор. Оюдың екі жағы
Колорит-көп бояулы ою-өрнектерде жиі кездеседі. Оюды қиғанда симметрия
Ою-өрнекте бір элементтің қайталанып отыруын-ритм, ырғақ дейді.
Қошқармүйіз өрнегі 5,6,7,8 рет қайталанып, шексіздікке ұласқан”шетою” жасайды.
Курстық жұмыс тақырыбының көкейкестілігі: Бұл бейнелеу өнерінің саласында
Зерттеу мақсаты: Бала бақшада бейнелеу өнері сабақтарында сәндік
Зерттеу мәселелері:
Оқытудың маңызы мен мақсаты.
Бала бақшадағы оқыту әдістемесінің ерекшелігі.
Зерттеу гипотезасы: Балалардың жас ерекшелігіне қарай сәндік өнердің
Зерттеу пәні: бала бақшадағы қолданбалы сәндік өнері
Зерттеу обьектісі: мектеп жасына дейінгі балалар.
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерден, экперименттік
2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1БАЛА БАҚШАДА БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІН ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗЫ МЕН МАҚСАТЫ.
Жеке адамның жан-жақты және үйлесімді дамуы - өте
Бала бақша реформасында балаларды еңбек тәрбиесін күшейту және
Қазақ халқы сонау ерте замандарда өмір сүрген ата-баба
Халқымыздың қолөнерінің арнасы өте кең, түрі сан алуан.
2.2 ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
Қолданбалы сәндік өнер де бейнелеу өнерінің өзге түрлері
Қолданбалы сәндік өнердің бір түрі декоративті сурет салу.
Декоративті сурет салуға үйрететін педагогтың алдында мына төмендегідей
-әр түрлі формадағы ою-өрнектерді құруға байланысты композицияларды сезіне
-түсті сезіну қабілетін дамыту;
-декоративті өнердегі әр қилы стильдерді айыра және ондағы
-қарындашпен, қылқаламмен жұмыс істеуде жинақтаған техникалық дағдыларын одан
Педагог балаларды декоративті сурет салуды үйретуде олардың өрнек
Бала заттардың бойындағы әшкейлі ою-өрнектердің, сол заттардың атқаратын
Балалар декоративті сурет салумен таныса отырып, симметрия және
Декоративті сурет салуда түсті сезіне білу қабілетін дамыту
Әрине, мектеп жасына дейінгі балалардың түсті сезіне білу
Декоративті сурет салуда бояудың алуан түсін пайдалану міндеттері
Бұл міндеттерді балалар қарапайым бейнелеу формаларын салуды меңгерген
Балалар бейнелеу барысындағы алғашқы дағдыларды 1 және 2
Балалар декоративті сурет салуға үйрету тікелей төрт
-Жолақтағы, квадраттағы, шеңбердегі ою-өрнектердің формаларын бір ырғақта орналастыра
-түсті сезіне білетін қабілетті – қарама қарсы түстерді
-қылқаламды пайдалануда жинақталған, техникалық дағдыларды ұшын жеңіл тигізу,
Әуелде балалар қылқыламмен түзу сызықтар жүргізуге және олардың
Алғашқы суреттердің композициясы өте қарапайым, бір ғана элементті
Сурет пен аппликация арқылы декоративтік бейне жасағанда, бұларға
Декоративтік аппликацияның өрнек элементтерін балалар әзір күйінде
Сол себепті, жаңа формаға өрнек жасауға дағдылануды аппликациядан
Ең алдымен балалар бұйымға өрнек салу дегеннің не
Бес жастағы балалардың алдына декоративті сурет салудың күрделі
-ою-өрнектердің симметриясын қағаздың формасына немес заттың көлеміне қарай
-ою-өрнектерде әр алуан түзу, дөңес сызықтар мен формаларды
-фонға, соның түсіне қарай әр түрлі бояулардың үйлесімін
-қылқаламды оңтайлы, дұрыс пайдалана білуге үйрету.
Ең әуелі балалар естиярлар тобында жүріп үйренген икемділігін
Балалар 1- тоқсанда шеңберге ою-өрнектерді салуға үйретеді.
Балалар ересектер тобында түстің алуан түрлі спектрлерінен түрлі
Жеті жастағы балаларды үйретудің міндеттері: заттардың атқаратын
-әр алуан түсті және олардың әр түрлі құбылатын
-халықтық декоративті әшекейлердің сан алуан түрлерінің ерекшеліктерін көре
-қылқаламмен, қарындашпен жұмыс істеу үстіндегі техникалық дағдыларын жетілдіре
Балалар мектепке даярлық тобына дейін ою-өрнектерді дөңгеленген және
Балаларға заттарды берер алдында тәбиешінің өзі әшкейлерді ұқыппен
Бутондарды, жапырақтарды және гүлдерді салуды үйренген соң, бір
Даярлық топтағы балаларды суретшінің кәсібімен, оның шығармаларының қалай
Алайда балаларға не белгілі екенін білмей тұрып, бәрін
Сонымен қолданбалы, яғни декоративті сурет салуды балаларға үйрету
ҚОРЫТЫНДЫ
Қолданбалы сәндік өнер қазақ халқының өнерін насихаттаушы құралы
Көркемдік эстетикалық дамуы бейнелеу өнеріндегі міндеттерде белгіленген. Ұлттық
Халықтық киімді ою-өрнекпен безендіру арқылы қазақ оюларының қарапайым
Аумақтық компаненттерді қолдана отырып бейне суретті электронды слайттар
Зертеу обьектісі – 43 қазақ орта мектебі. Мектеп
Зерттеу жұмысы
Мен мектепке даярлық тобының оқу бағдарламасымен таныстым. Оқу
1 тоқсанда сызықтар әлемі - 1 сағат
2 тоқсанда ұлттық оюлар – 1 сағат
3 тоқсанда қамшы өру - 1сағат
Көңілді шеберхана – 1 сағат
Мен тұратын көше, әдемі қамалдар, тігіс түрлерімен таныстыру,
4 тоқсанда сүлгіні кестелеу, керуен, ағашпен жұмыс –
Осы тақырыптар бойынша Камарова, Шпикаловалардың озық іс тәжірибелермен
Пайдаланылған әдебиеттер:
Аркин Е.А. Ребенок ы дошкольные годы /под редакцией
Ананьев Б.Г. Психология чувственного познания. М. Изд-во АПН
Алексеева В.В. Что такое искусство? М.1976
Акенов Ю.Г. Рисунок и живопсиь. М. 1976
Алиева Л.Б. Білім Обраование 2006 № 2
Абиев Ж Педагогика тарихы. Алматы 2006 жыл, 14,
«Балбөбек» бағдарламасы. Қазақ бала бақшаларына арналған бағдарлама және
5/6/ жастағы балаларды мектеп алды даярлау бағдарламасы. Астана,
ВетлугинаН.А. художественное творчество в детском саду. М. 1974
Дмиртиева Е.Н: Педагогические условия формирования изобразит.творчества у детей
Мектеп жасына дейінгі балаларды бейнелеу өнеріне оқыту әдістемесі
Оспанова А.Саркеева Б. Сәндік- қолданбалы өнер 2006 7-8
Оразаев М. Қазақ халқының салт-дәстүрдері Алматы 1994
...Қалиев С. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Алматы, 1994
Құдабаева К. І. Автореферат Қарағанды 2005ж 26б
Садық Қ. Қазақ халқының дәстүрлі өнері
Шпикалова Г. Декоративное искусство. М. 1996
Усова Теория и практика сенсорного воспитания в детском
Ядошко С.М. Мектепке дейінгі педагогика. Алматы, 1978
Тіркеме № 1
Мектеп алды даярлық тобында жүргізілген бейнелеу сабағының конспектісі
Тақырыбы: Тақияны безендіру
Мақсаты: Балаларға ою-өрнек туралы туралы түсінік беру. Қазақтың
Бірізділікке үйрету.
Мен мектеп алды даярлық тобында сабақ жүргізу
Балаларды ұйымдастырып алдым. Тақиямен ою-өрнекті жасамас бұрын қазақтың
тақияны
ою-өрнектерді
тақияға ою-өрнекті симметрия заңдылығы бойынша орналастыру
барлығын болған соң желімдеу.
Осыларды алдымен өзім түсіндіріп, қиып, жабыстырып көрсеттім, содан
Тіркеме 2
Сабақтың тақырыбы: Мәсі ( қазақтың ұлттық киімі)
Сабақ мақсаты: Балаларға аяқ киімнің бір түрі-мәсі туралы
Әдістемелік әдіс: Сурет арқылы әңгімелеу, сұрақ, жауап,
Жаңа сөздер: қоныш, ұлтан, былғары, құрым.
Көрнекі құралдар: мәсінің суреті. Әр балаға қағаздан қиылып
Сабақтың барысы: Кіріспе
Балалар біз өткен сабақта не өттік
Ұлттық ою-өрнектермен таныстық.
Оюдың қандай түрлерін білесіңдер
Қошқар мүйіз, құс тұмсық.
Бүгін балалар, қазақтың ұлттық киімдерініңбірі-мәсімен танысамыз(сурет тақтаға ілінеді)
Кім мәсіні көрді Қайдан көрді
Мәсіні кімдер киеді
Сутеттегі мәсі немен өрнектелген
Оюқалай аталады Тәрбиеші қолына мәсіні алып балаларға
Балалар, мәсі былғарыдан, құрымнан жасалады. Сондықтан да ол
- Балалар сендер білесіңдер ме мәсіні апаларымыз,мамаларымыз, әжелеріміз
Қараңдар, мен қазір сендерге қағаздан қиып алынған мәсінің
Міне, жұмысты аяқтадыңдар, қараңдаршы кім әдемі өрнектеген, оюлар
Айнұр сен қандай оюды қиып жабыстырдың
Қошқар мүйіз.
Ал, Самат сенің оюың неге ұқсайды
Құс тұмсық.
Ирек
Балалар, біз бүгін не деп аталатын ұлттық киіммен
Мәсі.
Мәсі неден жасалады
Мәсінің ұлтаны мен қонышын кім көрсетеді
Мәсі қандай болады, оның қандай пайдасы бар
Мәсіні кімдер киеді деп ойлайсыңдар –деген сұрақ-жауап арқылы
Тіркеме 3 Көрмеге саяхат
2
Оқушылардың көркемдік талғамын дамытудың психологиялық ерекшеліктері
Қазақ сәндік-қолданбалы өнері арқылы жеткіншектердің эстетикалық мәдениетін қалыптастыру
Кестелеу өнерінін түрлері
Сәндік-қолданбалы өнердің жеткіншектердің эстетикалық тәрбиесін жетілдірудегі мүмкіндіктері
Жеткіншек шақтағы оқушыларға эстетикалық тәрбие берудің маңызы
Бейнелеу өнері және әдістемесі
Мектеп оқушыларын бейнелеу өнеріне баулудың педагогикалық негізі
Ұлттық өнер арқылы көркемдік талғамды қалыптастырудың мазмұны
Халық қол өнер негізінде еңбекке тәрбиелеу әдістемесі
Өрнектер кілем композициясын құрайтын негізгі элементтер