Ақша - кредит саясатының құралдары

МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1-тарау. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі 6
1.1. Жалпы сипаттама 6
2-тарау. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүргізетін ақша-кредит саясаты
2.1. Ақша айналысын басқару 12
2.2. Ақша-кредит саясатының құралдары 16
Қорытынды 29
Пайдаланылған әдебиет тізімі 30
Кіріспе
Орталық банктер елдің барлық кредит жүйесінің бас үйлестіруші
Орталық банк елдік эмиссиялық, резервтік, кассалық орталығы болып
Мемлекет берген эмиссиялық құқыққа ие Орталық банк экономиканы
Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым рөлін атқара
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, Орталық банктің мемлекетпен біріктірілген кең
“Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы” ҚР Заңы бойынша
Іс жүзінде барлық кассалық резервтер Ұлттық Банкіде шоғырланатынын
Ұлттық Банк – өзінің алтын-валюта резервтерін, басқа да
Ұлттық Банк іс жүзінде унитарлық орган болып табылады.
Ұлттық Банктің қаржы жылы ішіндегі табысы осы қаржы
1-тарау. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі
1.1. Жалпы сипаттама
Қазіргі уақытта Қазақстанда банк жүйесі екі дәрежелі болып
- Парламенттің келісуі мен Ұлттық банкінің төрағасын Президент
- Ұлттық банктің төрағасының ұсынуы мен Ұлттық банктің
- Ұлттық банкісінің жылдық есебін Президент бекітеді.
- Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі өзінің құзіретінің шегінде
Ұлттық банк Қазақстан аумағында және оның сыртында өзінің
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің басты мақсаты ішкі және
- елдің экономикасының дамуына, оның дүниежүзілік экономика мен
- ақша, несие және банк жүйелерінің тұрақтылығына көмектесу;
- Банк жұмысын реттеуге және қадағалауға керекті нормативтік
Аталмыш Заңның 8-ші бабына сәйкес, Қазақстан Республикасының Ұлттық
- мемлекеттің ақша-несие саясатын іске асыру және құнды
Ол (Ұлттық банк) Қазақстан Республикасының аумағында ақша және
- Үкіметпен келісе отырып оның қарызына қызмет көрсетуге
- Қазақстан Республикасының аумағында банктер, олардың бөлімдері мен
- Мемлекеттік тіркеуден өтпей тұрғанда, банктердің құнды қағаздар
- екінші дәрежелі банктердің жұмыстарын қадағалау және оларға
- елдегі экономикалық ахуалға байланысты, қайта қаржыландарудың мөлшерлемесін
- есеп айырысу тәртіптерін және оның нысандарын анықтау,
1997 жылы 11-шілдедегі №154 Заң бойынша "несие проценті"
- валюталық операцияларды реттеу және валюталық бақылау ұйымдастыру,
- қолма-қол ақша мен монеттерді есептеу, сақтау, тасымалдау
- екінші дәрежелі банктердің кадрмен қамтамасыз етілуіне қатынасу;
- Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің жалғыз қазына шотына
- елдің төлем балансын дайындау және жүргізу т.б.
Халықаралық практикада Орталық банктер үлкейтілген түрде үш атқарым
Жоғарыда аталған Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің атқарымдары осы
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі туралы Заң, басқа банктерге
Халықаралық практикада Орталық банктерді жіктеудің бір өлшемі, олардың
- Банктің капиталын құрауға және оның пайдасын бөлуге
- Банктің басқарушынар құрамын тағайындау процесі;
- Елдің Заңдарында, Орталық банктің мақсаты мен міндеттерін
- Ақша-несие саясатына араласуға мемлекеттің құқығы;
Орталық, банктің мемлекет шығындарын тікелей немесе жанама қаржыландыру
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің жағдайын осы тұрғыдан алып
Жоғарыда көрсетілген параметрлерге қарағанда мемлекеттен тәуелсіздіктің ең жоғарғы
Оның өзінің дербес бюджеті бар. Өзінің қызметінің шығындарын
2-тарау. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүргізетін ақша-кредит саясаты
2.1. Ақша айналысын басқару
Ұлттық Банк – борышты төлеуге қабылдауға міндетті елдегі
Ұлттық Банк банкноттар мен металл ақшаның қажетті санын
Қазақстан Республикасында шығарылған банкноттар мен металл ақша номиналдық
Ұлттық Банк ҚР ұлттық валютасының шетел мемлекеттерінің ақша
Қолма-қол ақшаның айналымы банктердің кассаларына тұрақты қайтару арқылы
ҚР ақша банкноттарын шығару бойынша өз қуаттарын енгізуге
Эмиссия – мемлекеттің банкноттарды, металл ақшаны, бағалы қағаздарды
Қолма-қол ақша нысанындағы эмиссия айналысқа қосымша банкноттар мен
Қазақстандағы қолма-қол теңге эмиссиясының елеулі көлемінің ең басты
Бірақ 1995 жылдың өзінде-ақ жағдай өзгере бастады, кассалық
Депозиттік банктердің эмиссиясы депозиттік-несиелік операциялар процесінде жүзеге асырылады.
Депозиттік банктердің эмиссиясын Ұлттық Банк ақша базасы сияқты
Ақша базасы – Ұлттық Банк құратын ақша. Оған
Айналыстағы қолма-қол ақшаның көлемі банктердегі корреспонденттік шоттардағы қаражаттың
Бұл ақша-кредит саясатының құралдарын пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Ақша мультипликаторының көлемі міндетті резервтеу нормасына тәуелді болады,
Ақшаның экономикадағы айналыс жылдамдығын (бұл жағдайда төлемдердің банк
Ақша айналысы жылдамдығының көлемінен экономиканың монетаризация деңгейіне тәуелді
1989 ж. Франциядағы монетаризация деңгейі 68,5%, Германияда –
2.2. Ақша-кредит саясатының құралдары
Проценттік саясат ақша-кредит саясатының бірден-бір құралы болып табылады.
Теңгені айналысқа енгізгеннен кейін проценттік саясаттың негізгі мақсаты
Қазақстанда инфляциямен күресте жоғары проценттік ставкаларды пайдалануды мәжбүр
Ұлттық Банктің қайта қаржыландыру ставкаларының өзгеру серпінділігі мынадай.
Қаржылық операциялардың барлық түрлері бойынша проценттік ставкалардың деңгейі
Мемлекеттік қазынашылық міндеттемелер, банкаралық кредиттер, Ұлттық Банктің ноттары
Ұлттық банктің қазыналық вексельдері мен ноталары бойынша
Резервтік талаптар. Банктер ұсынған несиелер көлемін реттеу, өздерінің
1993 жылдың 1 қаңтарынан бастап енгізілген «ҚР коммерциялық,
Банктердің міндетті резервтерінің нормативінің артуы 1994 жылдың бірінші
Банктердің артық резервтерінің (Ұлттық банктегі корреспонденттік шоттардағы қаражаттар)
Банктің корреспонденттік шоты жөніндегі (резервтік талаптардан аспайтын) орташа
1995 жылдың басында баламалы резервте сақталушы банктердің үлес
1995 жылы банктердің жалпы санының орташа есеппен 13,5%
Әлемдік тәжірибе міндетті резервтердің шамадан тыс жоғары деңгейі
АҚШ-да міндетті резервтердің сомасы банктің санатына, депозиттің шамасы
ФРЖ іскерлік белсенділіктің дамуын осылайша ынталандыруға тырыса отырып,
АҚШ-та несие қарым-қатынасына бақылау жасау мен оны реттеуге
Несиелік операциялар. Ұлттық банк пен ҚР Министрлер кабинеті
Министрлер кабинетінің өкімдігінде 1994 жылы Ұлттық банк ұсынған
Директивалық несиелер айналасында күрделі жағдай бірден орнады. Олардың
Жекешелендіру саясатының жеткіліксіз қолданысы жағдайында сауықтыру және банкроттық
Үкіметтің несиелендіру көлемі бюджет тапшылығының көлемімен және баламалы
Мемлекеттік қысқамерзімді міндеттемелердің алғашқы аукционын Ұлттық Банк арқылы
Аукциондық несиелер 1-ден 6-ға, сонан соң 3 айға
1995 жылғы жаңа қаржы рыногының ашылуы Банкаралық қаржы
1995 жылы Ұлттық банк ломбардтық негізде несиелерді ұсыну
Республикадағы жалпыэкономикалық жағдайға, атап айтқанда, төлем және есеп
Ашық рыноктағы операциялар. Мұның түбінде ақша жиыны көлемін
Ұлттық банк бағалы қағаздарды сатып алу кезінде коммерциялық
Бағалы қағаздармен ашық рынокта Ұлттық банктің операцияларын жүргізу
Бұл Орталық банк осы операция арқылы коммерциялық банктердің
Орталық банк ашық рыноктағы операцияларды тұрақсыз түрде, оқта-текте,
1995ж. ортасынан бастап Ұлттық Банк өзінің бағалы қағаздар
Бағалы қағаздардың жеткіліксіз “портфелі” Ұлттық Банкке ашық рыноктағы
Ақша массасын жедел реттеудің негізгі құралы Ұлттық Банк
Валюталық рыноктағы операциялар арқылы өтімділікті қамтамасыз ету саясаты.
Қорытынды
Ұлттық Банк Қазақстан Республикасының орталық банкі болып табылады
Ұлттық Банк – бұл республиканың эмиссиялық, резервтік, кассалық
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүргізіп отырған ақша-кредит саясатының
Ақша-кредит саясатының негізгі құралдары: проценттік саясат, мемлекеттік бағалы
Пайдаланылған әдебиет тізімі
Деньги, кредит, банки. / под ред. Г.С. Сейткасимова
Деньги, кредит, банки. / под ред. М.М. Лаврушина
Деньги, кредит, банки. / под ред. Г.С. Сейткасимова
Казахстан. Национальный Банк. Сборник нормативно-правовых актов Национального Банк
Ақша, несие, банктер. Ғ.С. Сейітқасымовтың редакциялығымен. — Алматы:
Б.А.Көшенова. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары. Алматы: Экономика,
Қалығұлова Р.Ж, Ғұмар Н.А. Банктегі бухгалтерлік есеп және
Саниев М.С. Ақша. Несие,банктер. Алматы 2000ж.
1
30

Ұқсас жұмыстар

Ұлттық банктің дискрециялық ақша - несие саясаты

Қазіргі тандағы ҚР-дағы ұлттық банктің ақша-несие саясатына талдау жасау

Ұлттық Банктің ақша - кредит саясатының құралдары

Қазақстан Республикасының ақша-несие саясаты

Ұлттық Банктің ақша-несие саясатын және ҚР екінші денгейдегі банктің қазіргі жағдайын талдау

Макроэкономикалық үрдістер

ҚР ұлттық банкі – мемлекеттің ақша-несиелік саясатының атқарушысы және тексерушісі

ҚР инфляциялық жағдайы, себептері мен оған қарсы күрестің жолдары

Ақша - несие саясатының теориялық негіз