Бастауыш сынып математика сабақтарында пәнаралық байланыстар
Мазмұны
Кіріспе . . . . . . . .
І тарау Бастауыш сынып математика сабақтарында пәнаралық байланыстар
1.1 Математика және тіл дамыту . . . .
1.2 Математика сабақтарында табиғаттану және өлкетану
материалдарын пайдалану . . . . . . .
1.3 Математика сабаќтарыныњ ењбек жєне бейнелеу µнері
сабаќтарымен байланысы . . . . . . .
1.4 Бастауыш сынып оќушыларына математиканы ‰йретуде
1.5 Математика сабаќтарындаѓы пєнаралыќ мазм±нды ‰й тапсырмалары .
II тарау Бастауышта математиканы оқыту барысында пәнаралық байланыстарды
2.1 Бастауышта математикадан сыныптан тыс сабаќтарда пәнаралық байланыс .
2.2 Бастауыш мектепте математикада экономикалық білім
2.3 Практикалық мазмұнды есептерді шығаруда ұқыптылыққа тәрбиелеу мен
Қорытынды . . . . . . . .
Пайдаланылған әдебиеттер . . . . . . .
Кіріспе
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында: "Білім беру
Оќыту ‰рдісі дењгейін арттыру арќылы шыѓармашылыќпен ењбек ететін, жања
Пєнаралыќ байланыс – педагогика ѓылымыныњ негізгі мєселесініњ бірі. Материалдыќ
Пєнаралыќ байланыс экономикалыќ географияныњ, єрбір µлкеніњ, ауданныњ байлыѓы мен
Пєнаралыќ іскерлік оќушыныњ бір пєннен мењгерген білім-іскерлік даѓдыларын, екіншіде
Пєнаралыќ байланыс тіл єдебиет пєнінен мењгерген кітапты пайдалану іскерліктері,
Єрбір пєнді µткенде, оны басќа пєнмен байланыстыра отырып, µтудіњ
Мектеп курсындаѓы математиканыњ бастауыш сыныптарды пєнаралыќ байланыстардыњ ќалыптасуы білімді
Пєнаралыќ байланыстыњ ењ негізгі дидактикалыќ міндеті – ол оќыту
Оќу пєндері арасындаѓы µзара байланыстыњ дамуы.
Дидактикалыќ - материалистік кµзќарастыњ ќалыптасуы – білім мазм±ныныњ барлыќ
Пєнаралыќ байланыс жан-жаќты тєрбие беру ж‰йесініњ барлыќ салаларын комплексті
Пєн материалын оќып ‰йрену, оныњ мазм±нын маѓынасын толыќ т‰сіну
Пєнаралыќ байланысты жасау методикасын мењгеру, м±ѓалімдер мен оќушылардыњ, єдіскерлер
Балаларды к‰нделікті µмірдегі жєне табиѓаттаѓы бар нєрселердіњ байланысын кµруге
Зерттеу пєні – бастауышта математиканы оќытуда жалпылау пәнаралық
Пєнаралыќ байланысты ќолдануѓа ќатысты мањызды теоретикалыќ - єдістемелік ережеге,
а) оќшылардыњ ой - µрісін кењейту, олардыњ білім алуѓа
є) балаларды белсенді шыѓармашылыќ ќызметке тартуѓа м‰мкіндік беретін, біліктілік
б) шыѓармашылыќ ќабілеттерін дамыту;
- математика сабаѓы пєнаралыќ байланыстар ќ±руѓа ыњѓайсыздау, біраќ зейінді,
Айта кету керек, бастауыш сынып м±ѓалімдерініњ пєнаралыќ байланыстарды іске
Дипломдыќ ж±мыстыњ зерттеу єдістері мыналар болып табылады:
Психологиялыќ-педагогикалыќ жєне єдістемелік єдебиеттерді талќылау жєне оныњ толыќ жетілуініњ
2. Ќазаќ тілі, ана тілі, єн-к‰й, бейнелеу µнері. Ењбек
Диплом жұмысының практикалық құндылығы
Ж±мыс бастауыш сынып м±ѓалімдеріне пєнаралыќ байланысты математика сабаќтарында пайдалануѓа
Ж±мыстыњ маќсаты мыналардан т±рады:
Пєнаралыќ байланысты математиканыњ бастауыш курсыныњ теориясында жєне практикасында іске
Математика сабаќтарында пєнаралыќ байланыстарды енгізудіњ негізгі баѓыттарын кµрсету;
бастауыш сынып м±ѓалімдеріне математика сабаќтарында пєнаралыќ байланысты пайдаланудыњ аса
Сыныптан тыс шараларды оушылардыњ кµзќарастарын ќалыптастыру, оќуѓа ќызыѓушылыѓын даѓдыландыру,
Жалпы білім беру ж‰йелерінде бастауыш сыныптардаѓы математика сабаќтарына пєнаралыќ
І тарау БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДЫҢ МАТЕМАТИКА САБАҚТАРЫНДА ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫ ІСКЕ
1.1 Математика және тіл дамыту
Оқушылардың тілін дамыту – математиканың оқытудың негізгі мәселесінің бірі
Қазақ тілі және ана тілі сабақтарындағыдай, біз математика сабақтарында
Мынандай жаттығуларды ауызша сұрау кезеңінде ұсынылады:
Екпіндерін сақтап, сөздерді оқыңдар: километр, миллиметр, есептеу, қосу, шешу
Оқыңдар: 29-дан шегеру, 36-ға қосу, 45-ті қосу.
Егер оқушылар септіктерді дұрыс қолданбаған болса, онда мұғалім оларға
Бір оқушы 43-12 мысалын былай оқыды: «қырық үш алу
Математикалық терминдердің мәнін түсінікті етіп айтып беруге, дұрыс жазылуын
Математикалық терминдердің маңызын түсіндіру жаттығулары (терминдер класының бағдарламасынан алынады).
Терминдерді дұрыс жазуға арналған жаттығулар
Мысалы: «Қосылғыштардың қосындысы өзгермейді». Барлық жаңа математикалық терминдерді балалар
Үшінші түрдегі жаттығулар ережелерімен анықтамаларды дұрыс және дәл айтуды
Математикалық тіл мәдениетінің қалыптасуы грамматикалық және математикалық қателерді жоюға,
Тіл дамыту жұмысының осы кезеңінде оқушыларға жаттығулардың мынандай түрлері
Грамматикалық және математикалық қателерді жоюға арналған жаттығулар: тесттегі математикалық
«Берілген мысалдағы белгісіз санды табу үшін
...+4(7, 7-ге 4-ті қосу керек».
2. Тілдің жетіспеушіліктерін жоюға арналған жаттығулар, негізінде ана тілі
Көбінесе мынандай жаттығулар пайдалы:
345+15(360, мысалын бір оқушы былай оқыды: «үш жүз қырық
Егер оқушы жауап бере алмаса, онда мен оқушылардың назарын
Тапсырмаларды шешу барысында оларды әр түрлі тәсілдермен шешуге көбірек
Есептің шешуі мен жауабын жазуында (оқушыларға) артық формальді талаптар
Есепті қысқаша жазуды тек қана ол оқушыға есепті шешуге
Математика сабақтарында өлеңдерді пайдалану – сабақты жандандырады, оны қызықты
Мысалы: 1. Түйе, бота мен басқан,
Төрт аяғын таң басқан.
Шұнақ құлақ бес ешкі,
Төрт қозылы екі қой,
Бәрін бірге ойлап қой.
(Он жеті)
2. Он бір түйе, бес жылқы,
Екі сиыр, бір ешкі.
Екі қоян, үш түлкі,
Таба алмасаң, бол күлкі.
(Жиырма төрт)
Бастауыш сынып оқушыларымен өтілетін математика сабақтарында өлеңдерді үнемі пайдалана
Бірінші сыныпта математиканы оқып үйренуді бастағанда, (яғни алғашқы ондықты
Пәнаралық мазмұнды сабақ табысты болу үшін, мұғалім бірінші күннен
Мысалы, біз бірінші сынып оқушыларын үш топқа бөлдік. Бірінші
«Санамақ» өлеңі (ойыны) алғашқы ондықты оқып үйрену кезінде математиканың
Мысалы:
бір дегенім білеу,
екі дегенім егеу, сегіз дегенім серке,
үш дегенім үкі, тоғыз дегенім торқа,
төрт дегенім төсек
бес дегенім бесік он бір қара жұмбақ
алты дегенім асық,
Бұл өлеңнің әсерлігі, біріншіден, оның қарапайым ұғымға жеңілдігі болса,
Бастауыш сыныптың математика сабағында алғашқы ондықты өткенде Мұзафар Әлімбаевтың
Оқушылардың белсенділігін арттыра түсу мақсатында әр бір сабақты түрлендіріп
Табақта бес алма,
Қолында екі алма,
Қосқанда барлығын,
Болады жеті алма.
Бір алма апама,
Бір алма атама,
Екі алманы бөлемін,
Тәтеме – сыбағы.
Нешеуін алады(
Нешеуі қалады(
Мысалы:
Бір үйде, біз нешеуміз(
Кел санайық екеуміз:
Бес бамағым – папам,
Балаң үйрек – атам,
Ортан терек – ағам,
Шылдыр шүмек – мен,
Титей бөбек – сен.
Бір үйде біз нешеуміз(
Бір үйде біз бесеуміз.
1.2 Математика сабақтарында табиғаттану және өлкетану материалдарын пайдалану
Пәнаралық байланыстарды іске асырудың бірден-бір жолы есептерді оқушылардың өмірімен
Балалар Жер өзінің осьін және Күнді айналатыны жөнінде, тәулік
Жер күнді айналғанда секундына 30 километр өтеді, тәулігіне Жер
Найзағайдан он секундтан кейін күн күркірегені естіледі. Егер дыбыстың
IV сыныпта “Көп таңбалы сандар” тақырыбын өркенде оқушылар
Кәдімгі шыбынның ұзындығы 7 мм - дей болады. Оны
2. 1 миллион бетті кітаптың қалыңдығы 50 метр болады.
3. Адамның шашының қаншалықты жіңішке екені белгілі. Қатарынан орналасқан
«Көп таңбалы сандарды көбейту және бөлу» тақырыбына арналған математика
5х5(25 км.
Ал енді бір жылда қанша жол жүретінін санайық:
25х360(9000 км.
Сонда, тұратын жерінен ешқандай шықпаған, аз қимылдайтын адамның өзі,
40000:8000 = 5 (жыл)
Егер єр адам екі жастан ж‰ре бастайтын болса, онда
60 жасќа дейін µмір с‰ріп, біз жерді он рет
М±ѓалімдердіњ ойынша бастауыш сынып оќушылары уаќыт ±ѓымдарын µте ќиын
‡й тапсырмасы ретінде мынандай ж±мыс берілді: оќушыѓа к‰н тєртібініњ
Оќушылар µздерініњ туѓан-туысќандарыныњ жастары туралы мєліметті пайдаланып, олардыњ жастарын
Оќушылар жыл есебініњ пайда болу тарихымен, уаќыттралы миф жєне
Практикалыќ т‰рдегі есептерді шыѓару оќушылардыњ табиѓатты диалектикалыќ - материалистік
‡шінші сыныпта математикадан «3-тіњ кµбейту кестесі» таќырыбына µткен сабаѓына
«К‰з мезгілі» - деп жауап берді.
¤ткен сабаќты пысыќтап отырып, жања сабаќты (3-тіњ кµбейту кестесін)
Текстілі есептерге ќойылатын негізгі таќырыптардыњ бірі – ол мазм±нында
Есеп текстінде танымдыќ материалдыњ жоќтыѓы ќоршаѓан д‰ниені тануда, математиканыњ
Мысал келтірейік:
«Кµп тањбалы сандарды єр т‰рлі тєсілдермен ќосу» таќырыбына
- Москва - Свердловск – Новосибирск ќалаларынанµтетін темір
Осындай негізгі есептіњ деформациясы оќушылардыњ ойлау активтілігін жоѓарылатады. (Реальді
Осындай цифрлы мєліметтерді салыстыру есептерін шыѓаруда сандар бірнеше бірлікке
1.3 Математика сабаќтарыныњ ењбек жєне бейнелеу µнері
Бастауыш сыныптардаѓы негізгі маќсат – оќушыларѓа баѓдарламалыќ оќу материалдарын
Ењбек сабаѓында математика пєні ‰шін ќажетті ќарапайым кµрнекіліктер мен
1. Ќаѓаздыњ материалдыќ сапасы; иіледі, б‰ктеледі, оны бояуѓа ќарап
2. Ќаѓазды µлшеп ќию арќылы, геометриялыќ фигуралар жасатып, оларды
Осыдан кейін барып ‰лгі бойынша геометриялыќ фигураларды сызып, ќиюѓа
Бастауыш сыныптарда пайдаланатын кµрнекі ќ±ралдардыњ т‰рі кµп. Солардыњ ішінде
Бастауыш сыныпта математика пєні бойынша оќушылардыњ єрбір сан туралы
Сабаќтыњ таќырыбы: Натурал ќатардыњ алѓашќы он саныныњ атауы, реті
Сабаќтыњ маќсаты: Оќушылардыњ 1-ден 20-ѓа дейінгі сандар туралы т‰сінігін
Сабаќтыњ барысы: Сабаќ 8 жєне 9 сандарын білдіруден басталады.
8 бен 9 сандарын кµрнекі ќ±ралдармен есептеу; Сµреге (не
Осы екі санды оќушылар жасаѓан кесте арќылы санау,ойлау жєне
Алма нешеу?
Алма біреу.
Кµрініп т±рѓан сан ќанша?
Бір
Тілшені таѓы кейін жылжытыњдар. Алма мен сан нешеу болды?
Сан бірге артты ма, кеміді ме?
Сан бірге артты.
Осы ретпен с±раќ – жауап 7 санына дейін оќушылар
Санаѓанда 7-ден кейін ќай сан аталады? Оныњ 7-ден нешеуі
Біреуі артыќ
Ол ќай сан?
Сегіз.
Оны жылжымалы есептеу кестелері бойынша тексертіп кµріњдерші. Ол ќандай
8-діњ тањбасын кµрсетіп т±р.
Б‰гінгі 8-діњ тањбасымен танысып. Оны жазып, есептеуге ‰йреткенс соњ,
Осыдан кейін тµмендегідей тапсырманыњ шарты ±сынылып, оќушыларды есептей білуге
1. Есептеу кестесін ќолдарыња алып, 8-ден кейін ќандай сан
2. Санау материалдарын салатын ќаѓаз ќалтаны жєне есеп ќ±растыруѓа
Сабаќты ќорытындылау: Оќушылар таќырыпты ќалай мењгергенін аныќтау ‰шін
‡йге тапсырма: 8 дµњгелек, 9 квадраттыњ суретін салып, 8
Осы «есептеу кестесі» µзара кері есептерді салыстыруѓа «артыќ», «кем»
Бастауыш мектепте кењістікте елестету ќабілеттерін ќалыптастыру мен дамытудыњ ‰лкен
Бастауыш сыныптарда балалардыњ кењістік туралы т‰сініктерініњ ќалыптасуы мен дамуыныњ
Мысалыѓа, пєнаралыќ байланыстардыњ геометриялыќ пішін туралы т‰сініктерді ќалыптастыру мен
Математика сабаќтарында геометриялыќ пішінніњ мањызды белгілерін анализдеу негізінде, оќушыларда
Геометриялыќ пішінмен оќушылар бейнелеу µнері сабаќтарында да танысады. Балалар
Сонымен, балалар математика сабаѓында жасаѓан геометриялыќ форма туралы жалпы
Алынѓан білімдерді ќорытындылау ‰шін ол балаларѓа клоуннныњ суретін салып,
Сонан соњ балаларѓа осы тапсымаѓа теріс тапсырма беріледі. Берілген
●●
Екі н‰ктеден кесінді сызу даѓдысын ќалыптастыруда мањызды тєжірибелік біліктердіњ
●
Геометриялыќ материалдар н‰кте, кесінді, т‰зу жєне т.б. толыќ т‰сінуге,
Балаларды мектепке келген алѓашы к‰ндерден бастап , µмірде к‰нделікті
Осы маќсатпен «Н.Я.Виленкин, Л.Г.Питерсон дєптерінен» алынѓан тапсырмаларды пайдаланып, µз
- ќоњыр т‰спен боя
- ќызыл т‰спен боя
- сары т‰спен боя
- сары т‰спен боя
- кµк т‰спен боя
Бастауыш сынып оќушыларына математиканы ‰йретуде єн
Жалпы білім беру жєне кєсіптік мектептерініњ негізгі реформасыныњ негізгі
Б±л ж±мыстыњ т‰рі математика сабаќтарында µте ќажет, µйткені
Кіші мектеп жолындаѓы балалармен жалпы дамытатын жаттыѓуларды, би элементтерін,
Өњдеген саяхат - ойындарын µткізетін жєне осы пєнаралыќ байланыс
Осындай ойындарды математика сабаќтарыныњ ‰стінде µткізу µте к‰шті
Математикалыќ сабаќтарда музыкалыќ басталуды пайдаланыды, ол µткен сабаќтардан
Музыкада, - толыќ жєне жан-жаќты эстетикалыќ бастаулар іске асырылады
Сонымен, музыка жєне дене шыныќтыру элементтерін математика сабаќтарына ќосу
1.5 Математика сабаќтарындаѓы пєнаралыќ мазм±нды ‰й тапсырмалары
Оќу баѓдарламалары ‰й тапсырмаларын тек оќытылып жатќан пєнге ѓана
Пєнаралыќ мазм±нды ‰й тапсырмалардыњ мањызы µте зор. Д±рыс ±йымдастырылѓан
Балаларды µз бетінше ж±мыс істеуге ‰йрету µте ќажет. Ењ
Сондыќтан оќушыѓа берілген тапсырманыњ маќсаты т‰сінікті болу керек. Тек
Пєнаралыќ мазм±нды ‰й тапсырмалардыњ басќа пєндермен байланыстырып берудіњ єрт‰рлі
Екінші сыныптаѓы оќушылардыњ басќа пєндерге ќызыѓушылыѓын ескере отырып, дара
Ењбек пен математикаѓа ептіліктері бар оќушылар мынандай ‰й тапсырмалар
Ќазаќ тілін жаќсы кµретіндерге мына сияќты сµздерді: метр, сантиметр
Пєнаралыќ ‰й тапсырмаларды орындау ‰шін, оќушыларѓа ќосымша єдебиеттер беріледі.
2.1 Бастауышта математикадан сыныптан тыс сабаќтарда пәнаралық байланыс
Сыныптан тыс ж±мыс б‰кіл оќу процесініњ ќ±рамды бµлігі, сабаќтаѓы
Сыныптан тыс ж±мыстардыњ негізгі міндеттері мыналар: Оќушылардыњ практикалыќ даѓдылары
Сыныптан тыс ж±мыс ‰шін шамалары келетіндей ќиыныраќ материалды немесе
Мектептер тєжірибесініњ негізінде математикадан пєнаралыќ т‰ріндегі мына сияќты
Пєнаралыќ мазм±нды викториналар мен эстафеталар.
Пєнаралыќ т‰ріндегі мектеп олимпиадалары.
Оќушылардыњ математикадан жарыстары.
Математикадан экскурсиялар.
Сыныптан тыс оќу-барысында оќушылармен пєнаралыќ мазм±нды кітаптарды оќу.
‡йірме ж±мысыныњ маќсаты мыналардан т±рады:
- оќу процесінде µтілген материалдарды ќайталау, сонымен математикадан жєне
- балалардыњ математикалыќ ойлау образын µркендету; сµз ќысќалыѓы,
- математика бойынша білімдерінде аќтањдыѓы бар балаларды м‰мкіндігінше ‰йлерінде
‡йірме арќылы білімдердегі кемшіліктерді жоюѓа м‰мкіндік жасалды.
Балалардыњ ‰йірмеде ж±мыс істеуі – олардыњ ќоѓамдыќ активтіліктеріне єсерін
Бастапќы кезде сыныптаѓы 22 оќушыдан 9 ѓана ‰йірмеге
‡йірменіњ оќу жоспарын мынандай с±раќтар толыќтырады:
оќушылардыњ танымдыќ ќызметінде єрт‰рлі єдебиеттерді оќытудыњ ролі;
ќызыќты математикалыќ тапсырмалар, олардыњ танымдыќ процессіндегі ролі;
математиканы не ‰шін оќу керек?
жєне таѓы басќалар.
Сонымен ќатар оќушылардыњ білімдері математика – ѓалымдардыњ µмірі мен
а) бастауыш сыныптарда осы тектес дєрістер ж‰ргізіліп т±руы тиіс,
б) пєнаралыќ байланыстар негізінде ж‰ргізілетін м±ѓалімдердіњ балаларымен ќарым -
в) сондай - аќ барлыќ м±ѓалімдер мен сыныптан тыс
Пєнаралыќ байланыстардыњ математиканы бастауыш кластарда оќытудыњ наќты процесінде кешенді
2.2 Бастауыш мектепте математикада экономикалық білім
Нақты дүниедегі заттар мен құбылыстарды, негізінен алғанда, саны жағынан
Математика пәнінің, сондай-ақ математикадан сыныптан тыс жұмыстардың мазмұнына бағдарламалық
Тиімді іс-әрекеттер орындаумен байланысты практикалық мәселелерді шеше білуге оқып-үйрету;
Ең үлкен немесе ең кіші мәндер табумен байланысты практикалық
Экономикалық мазмұнды жаттығуларды орындай білуге оқып-үйрету;
Оқушылардың есептеу мәдениетін дамыту.
Енді осылардың әрқайсысына жеке-жеке тоқталайық.
Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту барысында экономикалық тәрбие беруді жүзеге
Әкелері Рахат пен Қанатты ертіп жорыққа шықты. Біраз жүргенне
Күнделікті жұмыста қандай да бір жағдайлармен байланысты осы сияқты
Жоғарыдағы ұқсас мәселелердің әрбіреуін шешу барысында бала туындап отырған
Осы сияқты талқылаулар жүргізу барысында оқушылар біртіндеп тиімді іс-әрекеттер
Математикадан сыныптан тыс жұмыстарда бастауыш сынып оқушыларының қарапайым экономиакалық
Адам баласының күнделікті тұрмыстың қажетті мәселелеріне байланысты тәжірбиелік мұқтаждықтары
Есеп Жер бөлісі кезінде ауылдағы отбасылардың әрқайсысына периметрі 80
Есепті шешу барысын мынадан бастауға болады; тік төртбұрыштың (бақшалық
Периметрі 80м 80м 80м 80м 80м 80м ... 80м
Ұзындығы 39м 38м 37м 36м 35м 34м ... 22м
Ені 1м 2м 3м 4м 5м 6м ... 18м
ауданы 39м2 76м2 111м2 144м2 175м 2 204м2
396м 2 399м2 400м2
Бұдан бақшалық жерді қоршап алуды әр түрлі 20 тәсілмен
Осы сияқты тәжірбиелік мәселелермен біз күнделікті тұрмыста қадам басқан
Мұндай есептердің сан алуан үлгілерін келтіруге болады. Өйткені, тиімділік
мүмкін болатын шешімдер вариантының көп болуы;
ең үлкен немесе ең кіші мәнді іздеу талабының болуы;
Көп жылғы іс-тәжірбиелер оқушылардың ең үлкен және ең кіші
Математикадан сыныптан тыс жұмыстарда экономикалық мазмұнды есептерді шығартып отырудың
Адам баласының күнделікті тіршілік әректетері, жалпы алғанда, өзі өмір
Мынадай мәселені қарастырайық.
Пойыз Алматыдан Үштөбе станциясына дейін 7 сағат жүреді және
Егер «тез жету» тұрғысынан алып қарасақ, жолаушының екінші жағдаймен
Әрине, бүл аса күрделі мәселе емес және оны шешу
Байқап қарасақ, осындай мазмұндағы қарапайым тәжірбиелік мәселелермен байланысты есептермен
Олар қарапайым экономикалық ұғымдарды меңгерумен бірге, нақты тәжірбиелік мәселелерді
Бастауыш сынып оқушыларының экономикалық сауаттылығының аса маңызды элементтерінің бірі-олардың
Есеп-қисап жүргізіп отырудың адам өміріндегі мәні орасан зор. Бізге
Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың басты және аса маңызды нәтижелерінің
Қолданылатын әдісіне қарай есептеулер жүргізудің үш негізгі түрі бар.
Жалпы алғанда, бастауыш сыныптар үшін есептеу тәсілдерінің түрлерін іріктеп
Есептеулерді неғұрлым дәл, әрі мінсіз орындау қажырлық пен табандылықты,
Бүгінгі күні ол біздің бәрімізге де анығырақ көрініп отырған
Сонымен, қорыта айтқанда, математикадан сыныптан тыс жұмыстарда осы бағыттар
Бұл жүйеге енетін жаттығулар белгілі бір талаптарды қанағаттандыруы керек.
-жаттығулар сәйкес сыныптағы математика бағдарламасына сай құрастырылуы және математиканың
-жаттығулар оқушыға таныс, нақты материалдар негізінде құрастырылуы керек;
-жаттығулардың мазмұнында айналадағы өмір мен қазіргі тұрмыстағы практикалық мәселелер
-Жаттығулардың шарты сол арналған сынып оқушыларына таныс емес ұғымдар
-жаттығулар әр алуан сипаттағы мәселелрден, негізінен, сынып оқушыларына түсінікті
-жаттығуларда сандық мәліметтер өмір шындығынан алынуы және ресми деректерге
Осы талаптар орындалғанда ғана жоғарыда атап көрсетілген бағыттар бойынша
2.3 Практикалық мазмұнды есептерді шығаруда ұқыптылыққа тәрбиелеу мен
Математика адам өмірінің қай саласында болса да кеңінен қолданылады.
Әрбір мектеп бітіруші қызмет бырысында, тұрмсыта кездесетін есептерді шешуде
Сондықтан да математиканы оқытуда практикалық мазмұнды есептер шығарудың маңызы
1. (162-бетте) «Сыныпқа 20 бала кіріп, 10 партаға тең
2. (142-бетте) «ағаш шебері 30 күнде 120 орындық жасап
3. (155-бетте) «Оқушылар жаз бойы 36кг дәрілік өсімдіктер жинады.
Есептің сұрағына жауап беру үшін, алдымен мұғалім балаларға дәрілік
4. (165-бетте) «Қыста салқын қорада тұрған сиырға күніне 42
5. «Қоймада 16, 17 және 40 килограмдық жәшіктерге салынған
Бастауыш мектеп математика курсындағы осындай практикалық мазмұнды есептерді шығарғанда
Айналадағы бізді қоршаған табиғатты
Экология тақырыбына байланысты
- Бір автомобиль тәулігіне 20
- 1 тонна мата қалдығынан
- Үкі бір жылда 1000
- Құмырсқа 1 минутта ұясына
- Бір кішкене балыққа 3 литр
- Бамбук ағашы тәулігіне
- Жердің айдан қашықтығы 384000 км.
- Жер мен айдың арасы
- 60 кг. Макулатура
- Пәтердегі су краннан
- Жұлдыз құрт бір тәулікте 30
- 1 га орман ағаштары
- 1 үйеңкі ағашы
- Жеке ағашы 500 жыл,
- Әр адам бір жылда 3
- Жер бетіндегі 250 мың түрлі
- Бір шегіршін ағашы мамыр айынан
- Емен орманы бір жылда
- Көк шегіртке 1 айда
- Атмосферадағы ауаның ластану
- Уйрек 70 күнде
- 1 га орман ағашы
- Мектеп оқушылары 56 кг 400 г
Мынандай мазмұндағы логикалық талдау
- Бұтақтан 5 қарға, 8 торғай отыр
- Бір қайың ағашы тәулігіне
- Ағашта 2 қарға қонып отыр,
- Егер түнгі 12 сағатта
- Шаянның өрмекшіден екі
Оқушылардың өздеріне есеп құрастырып,
өмір сүреді:
шыршы-500 жыл
қарағай-350 жыл
қайың – 150 жыл
емен – 2000 жыл
балқарағай -850 жыл
шегіршін – 400 жыл
көк терек – 100 жыл
шетен ағаш – 80 жыл
жөке – 5000 жыл
Ағаштардың (жүық шамамен) биіктіктері:
Қайың – 20 м
Емен 40 м
Шырша – 30 м немесе 35 м
Шегіршін -40 м
Жөке – 35 м
Қарағай – 36 м
Балқарағай 45 м
Бір жылда 2 млн. га жердің орманы
64 млн. га жер жылына эрозияға
Бір жылда көмір мен мазутты
Екі сары шымшық бір жылда 40
Қараторғай бір жазда екі рет балапан
Қызылқұйрық торғай өз жанұясымен
Тоқылдақ – орман дәрігері, ол ағаш
Қазақстанның жалпы территориясы 2717,3
Қазақстан жерінен өтетін өзендердің
Өзендердің жалпы ұзындығы,
Ертіс 4248 км 1700 км
Ешім 2450 км 1400 км
Жайық 2428 км 1082
Сырдария 2219 1400 км
Іле 1001 км 815 км
Шу 1186 км 800
Тобыл 1591 км
12) Біөдің еліміздегі ірі
1. Каспий теңізі – 374 мың
2. Арал теңізі – 47 мың шаршы
3. Балқаш көлі – 18 мың
4. Алакөл - 2650 шаршы
5. Теңіз көлі – 1162 шаршы км.
6. Сасықкөл – 736 шаршы км.
7. Құсмұрын көлі – 460 шаршы
8. Марқакөл – 455 шаршы км.
9. Сарыкөл – 336 шаршы км.
Сонымен экологиялық тақырыптарға берілген
Сабаќтыњ таќырыбы: "Оќу материалдарын ќайталау"
Сабаќтыњ маќсаты:
Оќу материалын ќайталау. Баѓдарлама материалдарыныњ негізгі таќырыптары бойынша
Дидактикалыќ, логикалыќ т.б. ойындар арќылы оќушыларыныњ аќыл-ой белсенділігін тєрбиелеу.
Оќушылардыњ зейінін, ойлау, зерде процестерін дамыту. Ќиялын ±штап, ќабілеттерін
¦йымдастыру.
Математикалыќ жарыстар.
"Сандар айтысы"
Ќорытынды.
Сабаќтыњ ж‰ру тєртібі: Б±л жарыста 2 топ, яѓни "Ондыќтар
Сабаќ барысы: I. Таныстыру.
Топтыњ аты: "Ондыќтар" (алты баладан т±рады).
Топтыњ жетекшісі:
Білім теріп, бейнетінен ќашпаймыз.
Оќу жылын бестікпенен бастаймыз.
Жыл бойына жаќсы оќимыз біз сонда.
Білімменен достасамыз жастай біз.
Топтыњ аты: "Бірліктер"
Топ жетекшісі:
Терењ ѓылым сананыњ.
Тегі деп ой саламын
Мањыз беріп оќимын.
Есептану сабаѓын.
"Ондыќтар": ("Ана тілі" єнініњ єуенімен, хормен).
Бір сыныпта оќимыз, оќимыз бєріміз де.
Достыќ сµзі єрќашан дєрі бізге.
Жарасуѓа сендермен келіп т±рмыз.
Мына ж±рттыњ тањырќасын бєрі бізге.
"Бірліктей": ("Атамекен" єнініњ єуенімен).
Сендерді біз айта алмаймыз нашар деп.
Ойламањдар ќорќып бізден ќашар деп.
Біз дайынбыз жарасыѓа достарым.
Кµрсетеміз бізде ќандай к‰ш барын.
2. Ребус шешу.
3. Математикалыќ ж±мбаќ есептер.
"Ондыќтар" "Бірліктер"
5 алманыњ ‰шейін Алмаѓа кеп к‰нара
Досыњ с±рап алады. Ќонушы еді бір ара.
Айтшы, сонда нешеуі Б‰гін 9 туысын
¤з ќолыњда ќалады. Ертіп келді б±л ара
(2). Сонда б‰гін алмаѓа
Д‰кеннен мен сабын алдым. Келіп ќонды ќанша ара?
Оныњ ќабын жєне алдым. (10).
2 дєптер, 1 ќарындаш Табаќта 5 µрік.
Тіс ысќышты таѓы алдым. Ќолымда 4 µрік.
Есептеші сонда бєрі Ќосќанда барлыѓын
Ќанша болды ќолда бары? Болады неше µрік? ""
(6). (9).
4. "Телефон" ойыны.
М±ѓалім бір оќушыныњ ќ±лаѓына бір сан айтып, (мысалы "4")
6. ой ±шќырлыѓына берілген есеп.
"Ондыќтар" "Бірліктер"
2 адам тоѓызќ±малаќты 4 ж±мыртќа 4 минутта піседі.
2 саѓат ойнайды. Єрќайсысы 1 ж±мыртќа пісу
неше саѓат ойнаѓат ‰шін неше минут керек?
(2 саѓат) (4 минут)
Дорбадаѓы 10 асыќты Баќтиярдыњ тµрт ±лы
10 бала алды. Сонда єрќайсысыныњ туѓан ќарындасы
1 асыќ дорбада Бахтиярдыњ неше баласы бар?
Ќалды. Ол ќалай?
(1 асыќты дорбасымен алады).
7. Жањылтпаш, маќал-мєтелден жарыс
Жоѓалды бес шыбыш,
Жоќ єлі еш сыбыс. Ќырыќ ќыл ќ±йрыќ.
Жоќ єлі еш сыбыс Ќырыќ ќыл ќ±йрыќ
Жоѓалды бес шыбыш
Бесік баласы, Екі аяќтыда бµле тату,
Бес т‰лейді. Тµрт аяќтыда бота тату.
Білегі к‰шті бірді жыѓады
Білімі к‰шті мыњды жыѓады т.б.
8."Кім тапќыр " сайысы
"Ондыќтар"
Суретте неше шаршы бар? (9).
Екі бірдей шыны ыдысќа
Бірдей
Мµлшерде су ќ±йылып, алынып,
ыдыстыњ
Біреуі тµњкеріледі.
Су кµп? (Бірдей).
III. Жарыс аяќталды. Єділ ќазылар ќортындысын шыѓарѓанша жанк‰йерлер (жарысќа
Ќорытынды. "Санамаќ" єні.
Қорытынды
Пєнаралыќ байланыстарды оќу процессіне кірістіру оќушыныњ оќу -
жалпы жєне наќты пєндердіњ оќу маќсаттарыныњ бірлігі айќын кµрінеді;
басќа пєндерге деген ќызыѓушылыќ себепші болып, білсем деген ынтасын
білімге ќ±марлыѓы, ‰йрену тєсілдері пєнаралыќ ж±мыстардыњ негізінде кењейту, білген
оќудыњ аѓартушылыќ, зеректік жєне тєлімдік мєндерініњ бірлігі орынды
Пєнаралыќ байланыстарды математика сабаќтарында іс ж‰зіне асыру оќушыларды
Пєнаралыќ байланыстар оќушылардыњ єр пєннен алѓан білімін толыќтыруѓа, бекітуге
Дипломдыќ ж±мыста пєнаралыќ байланыстарды математика сабаќтарында іске асыру бойынша
1. Біздіњ пайымдарымыз бойынша бастауыш сыныптардаѓы математика сабаќтарында пєнаралыќ
- пєнаралыќ зеректілік есептерін оќушыныњ µмірімен, м‰мкіндіктерімен байланыстыру;
- пєнаралыќ мазм±ны бар есептер шыѓару;
- пєнаралыќ негізінде µз бетімен тєжірибелік ж±мыстарды орындау;
- басќа пєндермен кµрнекі ќ±ралдарды, ќазіргі ѓылым жетістіктерін ашатын,
2. Оќушыны бастауыштан бастап белгілі бір баѓытта болашаќ мамандыќќа
3. Мектеп оќушылары арасындаѓы сыныптан тыс ж±мыстарды көбптеп ±йымдастыру.
4. Біздіњ ойымызша µзге пєндерден алынѓан білімді пысыќтайтын єњгімелерді
5. Ќоѓам жањарып жатќан жаѓдайда, мектептердегі пєнаралыќ байланыстар негізінде
6. М±ѓалімдердіњ тєжірибелік ж±мыстары пєнаралыќ байланыстарды ќолдану оќушылардыњ математика
7. Саяхат - сабаќтарды, ќайталау - пысыќтау сабаќтарын, сондай
8. Бастауыш сынып м±ѓалімдеріне, µмірде кездесетін жаѓдаяттарѓа с‰йене отырып,
Жоѓарыда айтылѓандарды жєне баспасµз беттерінде жарияланѓан материалдардан ала
50
●
●
●
4
+2
-3
-5
+ 4
+ 3
Математика ғылымын оқытуда пәнаралық байланысты жүзеге асыру әдістемесі
Математика сабақтарында пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру
Пәнаралық байланыстарды оқу процессіне кірістіру
Пәнаралық байланыстың негізі
Оқытудағы құралдар
1-сынып оқу үдерісінде қазақ тілі мен математиканы байланыстырып оқытудың тиімділігін анықтау
Математиканы басқа пәндермен байланыстыра оқытудың ерекшеліктері
Пәнаралық байланыс ұғымы
Бастауыш сыныптарда оқушыларды оқыту барысында пәнаралық байланысты жүзеге асыру жолдары
Бастауыш мектепте информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде оқыту әдістемесі