Либелла Боттлерс ЖШС экономикалық жағдайын талдау
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Инвестициялық қызметтің экономикалық маңызы мен теориялық негіздері
1.1 Инвестицияның мәні, түрлері және инвестициялық саясат
1.2 ҚР экономикалық жүйесіне инвестицияны пайдаланудың ерекшеліктері және факторлары
1.3 Инвестицияны пайдаланудың көрсеткіштері және оны анықтау әдістемелері
2 “либелла боттлерс” ЖШС экономикалық жағдайын және инвестицияны пайдалану
2.1 ҚР инвестициялық ахуалының мәні мен факторлары және оны
2.2 “Либелла Боттлерс” ЖШС экономикалық жағдайын талдау
2.3 “Либелла Боттлерс” ЖШС инвестициялық дамуын талдау
3 кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын жетілдіру жолдары
3.1 “Либелла Ботлерс” ЖШС ішкі инвестициялық мүмкіндіктерін пайдаланудағы стратегиясын
3.2 Кәсіпорынға қосымша инвестиция тартудың тетіктерін жақсарту
Қорытынды
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН әдебиет КӨЗДЕРІ
Кіріспе
Дамудың қазіргі кезеңінде Қазақстанда экономикалық реформалардың негізгі бағыты ретінде
Инвестициялық жобалар бойынша жеңілдіктер мен преференциялар беру экономика дамуына
Қазіргі таңда, біздің елімізде бұл саладағы бар негізгі сұрақтар
Айқындылықты жоғарылату үшін, “Тікелей инвесицияларды мемлекеттік қолдау туралы” заңына
Нарықтық қатынастарға өту инвестицияларды қосымша тарту мен пайдалану есебінен
Өтпелі экономиканың өнеркәсіптік өндірісіне инвестициялық салымдардың жеткіліксіздігі оның құлдырауының
Соңғы жылдары өңдеуші салалардағы, ауыл шаруышылығындағы ұзақ және қысқа
Осы факторларды есепке ала, дипломдық жұмысымның мақсаты ретінде Қазақстанның
Міндеттері ретінде:
нарықтық экономика жағдайында инвестицияның алатын орнын анықтау;
инвестициялық саясаттың маңызын ашу;
“Либелла Ботлерс” ЖШС –ке жалпы сипаттама беріп, оның қаржылық
Серіктестіктің инвестициялық жағдайы мен пайдалану тиімділігін талдау;
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын жетілдіру жолдарын анықтау;
Бірінші тарауда инвестицияның теориялық мәселелері қарастырылды. Оның тартымдылығын арттыруға
Екінші тарауда сусындар шығару саласында көптеген жылдар бойы қызмет
Үшінші тарауда кәсіпорынның инвестициялық мүмкіндіктерін пайдалануына тоқталып, талданды. Сонымен
Зерттеудің методологиялық негіздеріне ҚР заңдары, Президент жолдаулары, статистика мәліметтері,
Инвестициялық қызметтің экономикалық маңызы мен теориялық негіздері
Инвестицияның мәні, түрлері және инвестициялық саясат
Қазіргі ғылым, экономиканың маңызды құрамдас бөлігінің бірі – тартылған
Бұл проблемаға ортақ көзқарас П.Массемен қарастырылған, ол инвестициялауды “инвестициялау
Инвестицияны “Қазіргі кезеңдегі өндірістік қызмет нәтижесінің капиталды меншік құндылығының
Экономикалық теорияда сәйкес саланы дамыту сатысы инвестициялаудың көкейтесті проблемалары
В.Фельзенбаум, “капитал жұмсалымдары” және “қаржы” (портфельді) инвестициялар түсінігіне мазмұны
Инвестициялаудың негізгі этаптары:
капитал жұмсалымдарына шығындар ресурстарды қайта құру, яғни инвестиция қызметінің
инвестицияны түпкілікті қайта құру мен жаңа тұтыну құнын алуды
табыс және әлеуметтік әсер нысанындағы капитал құндарының өсімі, яғни
Инвестициялау инвесторлардың қолдану үшін іздейтін, қаражатты тұтынудан кейінгі кейбір
Жоспарланатын шығындар мен ұлттық өнім, және мультипликатор арасындағы мұндай
Бұлардың әр қайсысының көлемінің өсуі шығындардың ортақ сомасының артуына
Инвестициялар, төлемақылардан басталатын, әрі қарай түсімдер күтуге мүмкіндік беретін,
Инвестициялар дегеніміз – мүліктік құндылықтардың барлық түрлері және оларға
Шетелде қызмет ететін, шығарылатын, әкелінетін капиталды жекеменшік, мемлекеттік және
Кәсіпкерлік капитал (және ішінара ссудалық) тікелей және портфельді
Тікелей инвестициялар – тікелей өндірістік кәсіпорындарға жасалынған инвестициялауды сипаттайды.
Портфельдік инвестициялар – пайда табу үшін инвесторлардың кәсіпорындардан акция,
Портфельдік инвестициялау арқылы қор нарығының әр түрлі секторларындағы барлық
Портфельдік инвестицияларды жүргізу нарық дамуын сипаттайды. Қазіргі кезде, портфельдік
Сонымен қатар, инвестициялар тәуекелдік (венчурлік) және ануитеттік болып бөлінеді.
Венчурлік капитал – үлкен тәуекелге байланысты жаңа саладағы қызмет
Ануитеттік – тұрақты аралық уақыт арқылы салымшыға елеулі табыс
Сонымен қатар, инвестицияларды жұмсау сипатына қарай мынадай түрлерге бөледі:
өндірістік–материалды салаға қаржы жұмсау. Экономика тепе-теңдігінің бұзылуы және осы
өндірістік емес–материалды емес салалардағы капиталды игеру, қызмет көрсету саласын
Инвестициялау мерзімі бойынша:
қысқа мерзімді – бірнеше айға қаржы беру. Қазақстанда қысқа
ұзақ мерзімді – бірнеше жылға қаржы беру.
Инвестор санаты бойынша инвестициялардың бөлінуі:
жеке – Қазақстанның, сонымен қатар, шетелдің жеке және заңды
Мемлекеттік – капиталды мемлекеттік несие–банк мекемелер жағынан инвестициялау. Ауыр
Инвестиция көздері бойынша:
ішкі – республиканың банктік институттарымен несиелеу.
Жоғарыда айтып кеткендей, мемлекеттік банк қражаттары шектеулі, бұл жағдай
Сыртқы – шетел жақтарынан капиталды тарту.
Сонымен, әр түрлі формадағы және түрдегі инвестицияларды республикаға тарту
Жұмсалымның жоғары тиімділігіне жету үшін фирма басшылығы инвестициялаудың базалық
Инвестициялаудың шекті тиімділік қағидасы. Кез–келген кәсіпорын өндірілетін өнім бірлігіне
Ал, егерде тауардың бір қосымша бірлігінің өндірісі оны дайындауға
Инвестициялаудың оңтайлы көлемі - 5 млн бірлік. 6
Инвестициялаудың шекті тиімділігі екі маңызды факторға тәуелді:
өндіріс шығындарының өсу қарқыны;
өндірісті монополиялау деңгейі;
“Замазка” қағидасы. Бұл қағида инвестициялау тиімділігін бағалаудың жаңа тәсілін
Инвестициялау замазкамен жұмыс істеу сияқты: шешім қабылдау еркіндігі оларды
Кәсіпорынның қандай станок сатып алу керек , оны жалға
Инвестициялық шешім жүзеге асқаннан бастап еркіндік нольге теңеседі деуге
Күрделі қаржы жұмсалым тиімділігін материалдық және ақшалай бағалаудың ұштастырылу
шығын мен шығарылымның салыстырмалы бағаларын салыстыру арқылы, яғни тек
тиімділіктің ақшалай және техникалық критерилерін ұштастыру арқылы. Себебі, инестициялық
тиімділікті бағалаудың техникалық тәсілі, ол бизнесті нарықтық (құндық) бағалауды
Биімделу шығындарының қағидасы. Биімделу шығындары – бұл жаңа инвестициялық
Ағымдағы табыстылықтың тез арада азаюы үйрену үшін төлем болып
Мультипликатор (көбейткіш) қағидасы. Мультипликатор қағидасы салалардың байланысуына сүйенеді. Бұл
Мультипликатор алдын ала нақты ықпалдың уақыты мен экономикалық қуатын
Мультипликатор әсері саладан – сұраныс пен табыстылық қуат көзін
Q – қағида. Q – қағида – бұл қор
Q=Материалдық активтердің ұдайы өндірісін биржалық бағалау / Осы активтердің
Егер, бөлшек бірден жоғары болса, онда инвестициялау тиімді. Қанша
Инвестициялау тиімділігі сұраныс бағасы мен ұсыныс баға ара қатынасына
Q=Бүкіл фирманың биржалық бағасы / Оның материалды бөлігінің орнын
Бұл қағиданың қолданылуына қарағанда, оны мемлекеттік реттеу деңгейі көбірек.
Тәжірибе көрсеткенде, Q – қағида келесі салаларда қолданысқа
ҚР экономикалық жүйесіне инвестицияны пайдаланудың ерекшеліктері және факторлары
Мемлекет, инвестициялық ресурстар нарығындағы жағдайды реттейтін, негізгі операторлардың бірі
Нарық қатынастарын дамытудың қазіргі кезегінде Қазақстанда инновоциялық – инвестициялық
Мемлекеттік реттеу тетіктерінің жоқтығы, қаржылы–несиелік саясаттағы жаңсақтықтар нарық жағдайында
Инвестицияның салалық құрылымы біздің толықтай тиімді емес құрылымымызды бекітеді
Отандық өндірістің құлдырауынан болған ішкі ұсыныстың жеткіліксіздігі, сол ішкі
Индустриалды–инновациялық дамытудың мемлекеттік инвестициялық саясатының мақсаты, жеке меншік секторы
Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қызметтің негізгі бағыттары болып, жоғары техникалық
Дүниежүзілік тәжірибені талдау, құрылымының қайта құрылуының шешуші шарты болып
Қазіргі технологияларды пайдаланатын қолданыстағы өндірісті жаңарту, кеңейту және жаңаларын
Инвестицияны мемлекеттік қолдау келесі преференцияларды ұсынумен тұжырымдалады:
инвестициялық салықтық преференциялар;
кеден баждарымен салық салудан босату;
мемлекеттік натурдық гранттар;
Өңдеуші өнеркәсіпті дамыту үшін инвестицияға сұраныс ұсынатын тауарларын экспорттайтын
Инвестициялық процеске кәсіпорынның өз қаражатын және халықтың жинақ ақшаларын
Басқа ТМД елдерімен салыстырғанда Қазақстан Республикасы, инвесторлар үшін тартымды
Қазақстан Республикасының дүниежүзілік экономикалық жүйеге бірігуі шетел инвестициялары үшін
Қазақстан Республикасында тұрақты экономикалық өсуге жету үшін үлкен көлемдегі
Дүниежүзілік тәжірибе көрсеткендей шетел инвесторларына тек салықтық, кедендік және
Дамыған және тез дамушы елдер, әсіресе Азиатты – Тынық
Инвестициялық ахуал нарық реформаларының жетілуінің, жеке меншік құқығының тұрақтылығына
Сонымен қатар, ұлттық шаруашылықтың ең ірі объектілеріне ВОТ тұрпаты
Сонымен қатар, үкімет концессияға (келісім шартқа) табыстау үшін жеке
Бірақ инвестициялар қарыздар мен несиелерден тұратын болса, үкімет міндеттенбейді
Қайтарымдылығы тек операциондық табыстарға байланысты. Сонда, үкіметтен бюджет қаражатын
Шетел инвестицияларының жоғары деңгейімен дамыған нарық экокномикасына негізделетін экономикалық
Шетел және жергілікті инвесторлар қолайлы инветициялық ахуалды қажет етеді:
Инвестициялық ресурстар ұлттық экономика дамуының алдыңғы қатарлы көздері және
Машина жасауда конверсиялық шаралар жүргізу үшін инвестициялар қажет. Проблеманы
“Халықтың нақты табысын жоғарылату әлеуметтік мәселені шешеді және экономикалық
Халықтың жинақ ақшаларына инвестициялық процесстерді тарту үшін жинақтаушы зейнетақы
Өтпелі кезеңдегі халықтың жинақ ақшаларына жасалған мемлекеттік эксперимент банктік
Қазақстандық банктер мен мемлекеттік бюджеттің тартылған қаражаттарын және кәсіпорындар
Табыс инвестицияны жүзеге асырудың ықыластандырғыш уәждері болып табылады. Кәсіпкерлер
Өнерәсіптік және де инновациялық сектордың өңдеуші салалары жеке инвесторлар
Қызметтің басым түрлеріндегі кәсіпорындардың тіркелген активтеріне салымдар салатын инвесторларға,
Экономикалық тұтқаларды пайдалану ұйымдастырушылық сипаттағы шаралармен толтырылуы керек. ҚР
Ақпараттық–презентациялық шараларды жүзеге асырудан басқа инвесторлармен тиімді диалог жүргізуге
Сонымен қатар, басымды өндірістердің инвестициялық тартымдылығын арттыру мақсатында мемлекетпен
акционерлер құқығын қорғауды күшейтуге және корпоративті басқарудың тиімділігін жоғарылату;
тіркеудің жеңілдетілген жүйесін енгізуге;
қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарына кәсіпорындардың өтуін тездетуге;
Индустралды–инновациялық даму айналасында жүзеге асырылатын мемлекеттік инвестициялар көзі –
Басымды бюджеттік инвестициялар арасында, индустриалды-инновациялық даму үшін интеллектуалды және
Индустриалды–инновациялық секторлар салаларына бюджеттік инвестициялардың бағытталуы – негізгі қызметі
Әр өндірістің әлеуетін анықтаған соң, инвестициялық саясат өз күшін
Басқаша айтқанда, мемлекеттің инвестициялық және әкімшілік ресурстары шектеулі, немесе
Индустриалды–инновациялық дамудағы мемлекеттік инвестициялық саясатты жүргізудің басқа құралы –
Мұнай мен газ салаларына салынатын инвестициялар табиғи байлықтарды табуға,
Шетел инвестицияларын пайдалана отырып, мемлекет реттеуінің дұрыс жүйесінде тек
Дүние жүзі экономиканы тез ғаламдану жағдайында дамушы елдер арасында
Шетел инвестицияларын пайдалану, кәсіпкерліктің еркін салаларына капиталды халықарлық еңбек
Мұндай “құрылымдық қиылыс” жайдан–жай болмаған – ол, халықаралық еңбек
Инвестициялық саясатты өмірге келтіру, салалардың басымды бағыттарын талдау -
Шетел инвестицияларының көлемі өндірістік секторға ҚР–дың экономикалық саясатына және
Біздің ел дамуының инновациялық үлгісі фундаменталді ғылымға және ғылыми
2015 жылға дейінгі инндустриалды–инновациялық даму программасында ғылымды дамытудағы мемлекеттік
Мемлекеттің ғылыми–техникалық және инвестициялық саясатының құрылымдық бөлігі аммортизациялық саясат
Амортизациялық саясатты дайындағанда мемлекет келесі қағидаларды ұстану керек:
негізгі құралдардың қайта бағалауын жүргізгенде уақыттылық және дұрыстылық, әсіресе,
амортизация нормалары негізгі құралдардың функционалды белгіленуіне байланысты және олардың
амортизация нормалары тек қарапайым үшін жеткілікті болу керек емес,
Меншіктің барлық формаларындағы кәсіпорындарда және шаруашылықтың ұйымдастырушылық формаларында амортизациондық
барлық кәсіпорындармен тездетілген амортизация жүргізілу мүмкіншілігі;
амортизациялық саясат негізгі құралдардың жаңаруына және ҒТП –ның тездетілуіне
Дұрыс амортизациондық саясатты жүргізе отырып, мемлекет кәсіпорындарға негізгі құралдардың
Қазақстандағы инвестициялық қызметті белсендіру үшін экономикалық, ұйымдатырушы–құқықтық және методикалық
Экономикалық сипаттағы шаралар:
импорт алмастырушы бәсекеге қабілетті салалар мен өндірістің әлемдік технико–технологиялық
тұрып қалғандарды тиеу және барлық өндірістік қуаттарды толықтай пайдалану
нақты сектор кәсіпорындарының салықтық жүктемелерін төмендету және салықтық жеңілдіктерді
инвестицияларға жинақ ақшаларды трансформациялау механизмдерін жетілдіру, осы негізде нақты
негізгі құралдарды қайта бағалау кезінде олардың нарық құнын анықтау,
инвестициялық қызметтегі бәсеке ортасын дамыту, капиталдық құрылыс тиімділігін арттыру;
экономиканың нақты секторына несие ресурстары бағыттауды ынталандырушы деңгеңге дейін
корпоративті қағаздар қазақстандық нарығын қалпына келтіру және оның қатысушыларының
Ұйымдастырушы – құқықты сипаттағы шаралар:
инвесторларға мемлекеттік кепілдіктер жүйесін дамыту мемлекеттің, фирмалардың, жеке тұлға
қаржылық лизинг пен ипотекалық несиелеуді дамытуды тездету;
банктердің арнайы шоттарындағы амортизациялық қорлар құралдарын аккумуляциялау механизмін құру
инвестициялық сайыс арқылы кәсіпорындар акцияларын сатып алған инвестициялардың міндеттемелерін
инвестициялық қызметтің қажетті заңды базасын қалыптастыруды жандандыру;
приватизацияланған үйлер мен ғимараттар арқылы жерге деген меншік туралы
Методикалық сипаттағы шаралар:
корпоративті қағаздардың қазақстандық нарық қызметінің құқықтық қамсыздандыруын жетілдіру;
бағытты программаларды дайындау, қарастыру және мақұлдау процесстерін реттеу, олардың
инвестициялық шешімдерді оптимизациялау үшін кәсіпорындардың инвестициялық тартымдылығын бағалау бойынша
Инвестицияны пайдаланудың көрсеткіштері және оларды анықтау әдістемелері
Инвестициялар экономикалық категория ретінде көптеген маңызды функцияларды атқарады,осы функцияларсыз
ұлғаймалы ұдайы өндірістің саясатын жүргізу үшін;
ғылыми – техникалық прогресті ( ҒТП ) тездету, сапаны
қоғамдық өндірісті құрылымдық қайта құру, халық шаруашылығының барлық салаларының
өнеркәсіптің қажетті шикізат базасын құру үшін;
азаматтық құрылыс, денсаулық сақтауды, мәдениет, жоғары және орта мектептерді
жұмыссыздық проблемаларын жеңілдету немесе шешу үшін;
табиғи ортаны қорғау үшін;
әскери - өнеркәсіптік кешенді конверсиялау үшін;
қорғаныс қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін және басқа көптеген проблемаларды
Көптеген уақыт бойы экономикалық дағдарыстағы ҚР–дың экономикасы үшін инвестициялар
Макроэкономикалық ауқымдағы бүгінгі әл – ауқаты кешегі инвестициялар нәтижесі
Инвестициялар микродеңгейде де айрықша маңызды роль атқарады. Бұл деңгейде
өндірісті кеңейту және дамыту;
негізгі қордың шамадан тыс моральдық және физикалық тозуын болдырмау;
өндірістің техникалық деңгейін көтеру;
нақты кәсіпорын өнімінің бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз ету және сапасын
табиғатты қорғау шараларын жүргізу;
басқа кәсіпорындардың активтеріне қаражат салу және құнды қағаздар сатып
Қорытындылай келе олар болашақта кәсіпорынның қалыпты жұмыс істеуін, тұрақты
Осылай, инвестициялар маңызды экономикалық категория болып келеді және макро
Бірақ, ортақ экономикалық тұрақсыздық, инфляцияның жоғары қарқындылығы , кәсіпорынның
Инвестицияның құрылымын ортақ және жеке деп бөледі.
Инвестицияның ортақ құрылымына нақты және портфельді (капитал құрушы және
Технологиялық құрылым деп – шығындар түрлері мен олардың жалпы
Жабдықтар мен машиналар, яғни келер кәсіпорынның негізгі өндірістік қорларының
Ұдайы өндірістік құрылым да оларды пайдалану тиімділігіне елеулі әсер
Капиталдық салымдардың ұдайы өндірістік құрылымы деп – олардың, негізгі
Теория мен тәжірибе көрсеткендей, өндірісті қайта құру мен техникалық
Біріншіден, қосымша өндірістік қуаттардың іске қосылу мерзімі қысқарады.
Екіншіден, меншікті капитал салымдары салыстырмалы түрде қысқарады.
Негізгі капиталға салынған нақты инвестициялардың ұдайы өндірістік құрылымының өзгеру
Нақты инвестицияларды ҚР экономикасының салалары бойынша бөлу республика үшін
Салалық құрылымы – экономика мен өнеркәсіп салалары бойынша олардың
Меншік формалары мен қаржыландыру көздері бойынша инвестиция құрылымы экономикадағы
Меншік формалары бойынша меншік құрылымы дегеніміз – олардың меншік
Қаржыландыру көздері бойынша инвестиция құрылымы дегеніміз – қаржыландыру көздерінің
Кәсіпорындағы инвестицияларды пайдалану тиімділігі, оның қаржылық жағдайы кәсіпорындағы олардың
Мемлекеттік инвестициялардың үлесі бірден төмендеп, кәсіпорын инвестицияларының үлесі жоғарылағанда,
Жоғарыда айтылғандарды жалпылай, мынадай қорытынды жосауға болады - әр
2 “либелла боттлерс” жшс экономикалық жағдайын және инвестицияны пайдалану
2.1 ҚР инвестициялық ахуалының мәні мен факторлары және оны
Инвестициялық ахуал дегеніміз - инвестордың тиімді капитал салуға жұмсау
Еліміздің бизнес-ахуалын талдау барысында күрделі қаржы бөлудің барлық параметрлерін
Көптеген халықаралық қаржы ұйымдары, тәуелсіз рейтінгілік агенттіктер және ірі
Макродәреже мен микродәреже арасында су айырылысы сияқгы қатал бөлініс
Қазақстанда дамыған рыноктық инфрақұрылым әлі қалыптасқан жоқ, соның әсерінен
- шетелдік күрделі қаржы салуды сенімді құқықгық қамтамасыз ету
- валюта-несиелік және қаржылық тетігі
- рыноктық реттеу әдісі
- қауіпсіздендіру және сақтаңдыру жүйесі, елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз
Дегенмен де бұл жағдайды түгелділігін, тиімділігін мемлекеттік баскару мекемелерінің
қатар бұрынғы КСРО-дан бөлінген мемлекеттермен Шығыс Европа
мемлекеттері сияқты рыноктың қалыптасуы әсер етеді.
Инвестициялық ахуал бұл рыноктық реформалардың жетілген
белгісі, дүние жүзілік бірлестіктің меншік кұқығының сенімді елдегі
жалпы жағдай да сенімді деуге болады. Республикада саясатшылар мен
экономистердің пікірінше шетелдік күрделі қаржыны тарту төмендегі
проблемаларды шешуге мүмкіндік береді: -сыртқа шығару
Сөйтіп шетелдік инвестицияның қалыптасуына ыңғайлы жағдай жасау ұлттық және
Инвестиция көлемінің динамикасынын бағалауға сүйене отырып Қазақстандағы инвестицияның талдауын
Статистикалық деректері бойынша 1995-1996 жылдары терең инвестициялық дағдарыс болғанын
1-кесте – нақты ЖІӨ-ң ҚР-ғы инвестицияларының өзгеру динамикасы
Жылдар ЖІӨ-гі инв-р-ң
үлес салмағы, % Нақты бағадағы
ЖІӨ, млрд. тн. Нақты көлем индекстері
алдыңғы жылға % Негізгі капиталға салынған инв-р, нақты бағада
1995 14,7 1014,2 91,8 148,6 57,5
1996 8,4 1415,7 100,5 119,0 60,1
1997 8,4 1672,1 101,7 139,8 111,6
1998 15,2 1733,3 98,1 263,9 141,9
1999 18,3 2016,5 102,7 369,0 133,0
2000 22,9 2599,9 109,8 595,7 148,5
2001 29,0 3250,6 113,5 943,4 144,7
2002 29,1 3776,3 109,8 1100,0 110,6
2003 28,8 4612,0 109,3 1327,9 116,6
2004 27,6 5542,5 109,4 1530,6 110,6
Ескерту – статистика бойынша ҚР Агенттігінің мәліметтерімен құрылған
Инвестициялық сұраныс жағдаяттың (конъюктура) өзгеруіне әсер етеді. Оның әсері
Инвестиция құрылымындағы сәйкессіздіктер тиімділік деңгейі бойынша салалар дифференцияларының күшеюіне
Қазақстандағы институционалды инвесторларға коммерциялық банктер, сақтандыру компаниялары, инвестиция және
ақша қаражаттарының дәстүрлі салалардан жаңаларға, яғни, бос ақша қаражаттарын
жаңа кәсіпорындарды ұйымдастыру және оларды басқаруда қатысу, несиелеу жүйесін
Институционалды инвесторлар ортасында көбірек дамыған институттар банктер болып табылады.
Екінші деңгейлі банктер несиелерінің құрылымын талдау несиелеу объектілер кескінінде
Қазақстанның даму банкі мемлекеттік институционалдық инвесторлардың бірі болып табылады.
Қазақстанның Даму Банкі – “ұзын” инвестициялық жобаларды (20 жылға
Инвестициялық қорлар инфрақұрылымдық облигациялар арқылы салымдар жасайды. Мемлекет жеке
Қазақстандағы институционалды инвесторларға жинақтаушы зейнетақы қорлары 2005 жылдың аяғына
Жинақтаушы зейнетақы қорларының инвестициялық қызметінің талдауы келесі көріністі бейнелейді.
Отандық экономикалық агенттердің мемлекеттік емес құнды қағаздарына инвестициялардың өсуін
Экономиканың нақты секторындағы №1 артықшылық Каспий теңізінің Қазақстандық секторын
2.2 “Либелла Ботлерс” ЖШС экономикалық жағдайын талдау
“Либелла Боттлерс” Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Алматы қаласы бойынша юстициялық
“Либелла Боттлерс” ЖШС қызметінің негізгі бағыты – концентратталған және
Кәсіпорынның экономикалық қызметінің негізгі көрсеткіштерін талдайтын болсақ 2004 және
Пайда мен шығын өссе де жалпы табыс 72 154
Өнім өткізу көлемі, өзіндік құн, төленетін айыппұлдар мен өсімпұлдар
Жұмыскерлер мен жұмысшылар саны 4 және 2 адамға есепті
2-кесте – Кәсіпорынның экономикалық қызметінің негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер Өлш. бірлігі 2003 ж. 2004 ж. Ауытқуы
(+;-) %
Өнімді өткізуден түскен түсім мың тг. 260 516 725
Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың тг. 175 299 586
Жалпы табыс мың тг. 85 217 157 371 +72
Таза табыс мың тг. 32 999 82 118 +49
Өткізілген өнімнің 1 тг. кеткен шығындар тг. 0,85 0,90
Жұмыскерлер саны адам 98 102 +4 104
соның ішінде:
-жұмысшылар адам 85 87 +2 102,3
Еңбек өнімділігі
- 1 жұмыскерге мың тг. 2 658,3 7 114,3
- 1 жұмысшыға мың тг. 3 064,9 8 340,9
Жұмыскерлердің
еңбек ақы қоры мың тг. 23 405 29 988
Жұмысшылардың еңбек ақы қоры мың тг. 17 684 21
1 жұмыскердің орта жылдық еңбек ақысы мың тг. 238,8
1 жұмысшының орта жылдық еңбек ақысы мың тг. 208
Өнім рентабельдігі % 14,8 12,4 -2,4
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Жұмыскерлердің еңбек ақы қоры 2005 жылы 6 583 мыңға
Сәйкесінше, бір жұмыскердің орта жылдық еңбек ақысы 238,8 мың
Ал өнім рентабелділігі 2004 жылы 14,8 % – дан
Осы көрсеткіштерден көріп отырғанымыздай кәсіпорын салыстырмалы түрде қызметін табысты
Бұл жағдай қаржылық жағдайға қолайлы болып тұр.
3-кесте – Кәсіпорынның негізгі құралдарын пайдалану көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер Өлш. Бірілігі 2003ж. 2004ж. Ауытқуы
(+;-) %
1. Өнімнің қорқайтарымдылығы теңге 3,4 6,6 +3,2 194
2. Өнімнің қорсыйымдылығы теңге 0,2 0,1 -0,1 50
3. Қормен қарулану мың. тг. 795,3 1062,9 +267,6 133,6
4. Тозу деңгейі % 72,1 79,4 7,3
5. Жарамдылық деңгейі % 27,9 20,6 -7,3
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Жоғарыда, кәсіпорынның негізгі құралдарын пайдалану көрсеткіштері көрсетілген кестеге тоқталайық.
Қормен қарулану есепті жылы +267,6 мың теңгеге көбейген,
Ал, тозу деңгейі 2004 жылы 72,1 % – дан
Бұл кәсіпорынның атқаратын қызметі артып, өнім саны көбейіп, жұмысы
4-кесте - “Либелла Боттлерс” ЖШС еңбек ресурстарының жағдайын жалпы
№ р/р Көрсеткіштер 2004 ж. 2005 ж. 2004
адам % адам %
1. Барлық жұмыскер.саны 98 100,0 102 100,0 104
соның ішінде:
2. -жұмысш. 85 86,7 87 85,3 102,3
3. -ИТЖ және қызметкерлер: 13 13,3 15 14,7
4. -мамандар 8 8,2 9 8,8 112,5
5. -қызметшілер 5 5,1 6 5,9 120
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Кестедегі мәліметтерден байқайтынымыздай, “Либелла Боттлерс” ЖШС 2005 жылы тіркелген
Кәсіпорындағы еңбектің жалпы жағдайын бағалағанда еңбек өнімділігін ескеру шарт.
Өнімділік өндірілген өнім көлемін оған кеткен уақыт шығынына бөлу
Өнымнің шығарлуына байланысты өнімділіктің натуралды, құндық және еңбектік әдістері
Кәсіпорындағы өнім өндіру көрсеткіштерін пайдалана отырып, біз еңбек өнімділігінің
“Либелла Боттлерс” ЖШС еңбек өнімділігі көрсеткіштері көрсетіп отырғанындай, өткізілген
5-кесте - “Ойл Сервис Компани” ЖШС жұмыскерлерінің еңбек өнімділігінің
№
р/р Көрсеткіштер Өлш.
бірл. 2004ж. 2005ж. Ауытқуы
(+;-) %
1. Өткізілген өнім көлемі мың. тг. 260 516 725
2. Жұмыскер-ң орта тізім. саны адам 98 102 4
3. Бір жұмыскер. жыл. өнім-гі мың. тг. 2 658,3
4. Бір жұмыск-ң күнд. өнімділігі тг. 10 985
5. Бір жұмыск-ң сағат. өнімд. тг. 1 373
6. Жұмыс күндері-ң саны күн 242 246 2,0 101,6
7. Жұм. уақыты-ң
Ұзақтылығы сағат 8,0 8,0 - 100,0
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
Сонымен қатар, еңбек өнімділігінің өсуіне кәсіпорында шығарылған өнімдердің түрлерінің
Жалпы кәсіпорындағы өнімділіктің жоғарылауына шығарылатын өнім түрлерінің ұлғаюы да
6-кесте - Кәсіпорынның жұмыс тиімділігін анықтау
Көрсеткіштер Өлш.
бірлігі 2004ж. 2005ж. Ауыт.
(+;-) Өзгеру
қар., %
Жалпы табыс мың тг. 85 217 157 371 72
соның ішінде:
-бұрғылау мың тг. 59 153 107 015 47 862
-ұңғымаларды жөндеу мың тг. 26 064 50 356 24
Таза табыс мың тг. 32 999 82 117 49
Өнім рентаб-гі % 14,8 12,4 -2,4 -
Өткізу рент-гі % 12,6 11,3 -1,3 -
Өнд-с рент-гі % 42 75 33 -
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
“Либелла Боттлерс” ЖШС негізгі өндірістерінің ішінде концентратталған, концентратталмаған және
7-кесте - “Либелла Боттлерс” ЖШС кезең шығындарын талдау
№
р/р Көрсеткіштер 2004 ж. 2005 ж. 2004 ж. %-бен
2003 ж.
мың тг. % мың тг. %
1. Кезең шығындары 47 450 100 73 351 100
соның ішінде:
2. -жалпы және әкімшілік шығындар 22 286 46,9 30
3. -өткізу шығындары 25 134 53,1 42 543 58
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
7 – кесте мәліметтерінен кезең шығындары жалпы және әкімшілік
2.3 “Либелла Ботлерс” ЖШС инвестициялық дамуын талдау
Дүниежүзілік банктің мәліметтеріне сүйенсек, Қазақстан Республикасы неғұрлым инвестициялық қатынастар
Республиканың түрлі сусындар кешеніне бағытталған шетел инвесицияларын талдау жетекші
Сусындар өндірісінің салаларының Қазақстандық бөлігінің кейбір блоктарын конкурсқа шығарумен,
Сусындар саласына капиталды инвестициялау өз нәтижелерін беруде. 2000 жылы
2000 жылғы сусындар ресурстары бойынша әрекет етуші жобалар саны
Ұзақ мерзімдік жоспарларға сай 2005 жылы сусындар өндірісінің көлемі
Нарықтық сипаттағы жаңа өндірістік құрылымдарды құруды көздейтін алғашқы келісімдік
Осындай Қазақстан Республикасының басты міндеттері мынандай жағдайлармен байланысты шешілуі
дүниежүзілік мұнай державаларының тәжірибесін зерттеу;
дайын және аралық өнімдерді өткізудің ішкі және дүниежүзілік нарықтарын
өндірілген күкірт есебінен полимерлерді өндіру бойынша мекемелерді құру мүмкіндіктерін
Сол жылдары мемлекеттік органдар контракталық келісімдерді бекіту туралы, салықтық
Сондықтан, Қазақстан Республикасында мынандай заңдар бекітіліп, өз күшіне енді:
Ендігі кезекте, кәсіпорынның инвестициялық даму деңгейін бағалау үшін, біз
Кәсіпорынның қаржылық жағдайынның ең бірінші критериі болып кәсіпорынның төлем
Кәсіпорын өзінің қысқа мерзімді міндеттемелері үшін төлеу қабілеттілігі қарызды
«Либелла Боттлерс» ЖШС қарызды жою көрсеткіштерін есептеу үшін
8-кесте - Кәсіпорынның қарызды жоюды есептегенде қолданылатын абсолютті көрсеткіштер
№ Көрсеткіштер Өлшем
бірлігі 2004
жыл 2005
жыл Ауытқуы
+; -; %
1 Ағымдағы
Активтер теңге 3025535 2756553 -268982 91,1
2 Ағымдағы міндеттемелер теңге 2704600 2790233 +85633 103,1
3 Тауарлы-
материалды шығын теңге 1630300 1573821 -56479 96,5
4 Ақша қаражаттары теңге 242000 514551 +272551 212,6
Кәсіпорын мәліметтері бойынша есептелген.
1. Ағымдағы фирма жағдайының көрсеткіші (ПТСФ)
Бұл ағымдағы активтердің қысқа мерзімді активтерге қатынасы. Яғни ағымдағы
Төлем коэффициенті неғұрлым жоғары болса, соғұрлым қарыз берушілер жағдайы
Төлем коэффициентінің қалыпты көрсеткіші 2-2,5 болуы керек.
Есептеу нәтижесі бойынша 2004 жылы бұл көрсеткіш 1,1-ге, ал
2. Абсолютті қарызды жою көрсеткіші (АҚЖК)
Кәсіпорынды қатал бағалау көрсеткіші. Бұл көрсеткіш арқылы кәсіпорынның ағымдағы
2004 жылы бұл көрсеткіш – 0,08 –ге тең. Ал
Бұл көрсеткіш төлем мәнділігі кәсіпорын жұмысының қалыпты дамуына
3. Сындық бағадаудың көрсеткіші немесе коэффициенті.
Бұл кәсіпорынның өте қатал бағалау көрсеткіші болып табылады. Бұл
Дебиторлық қарыздардың орташа айналым ұзақтығы ішіндегі күтілетін төлем қабілетін
Көрсеткіштің оңтайлы мәні – 0,8 -0,7 болуы қажет. 2004
Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің құрылу көздерін талдау
Активтердің қорлану көздерін талдау кезінде меншікті және қатыстырылған капиталдың
Меншікті капиталдың көлемін ғана анықтап қоймай, сонымен бірге капиталдың
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бағалау үшін 9 кестеде келесі
Бұны тәуелсіздік коэффициентіне кері көрсеткіш болып табылатын, қатыстырылған капиталдың
Бұл коэффициент авансталған капиталдың жалпы соммасындағы қарыз капиталының үлесін
9-кесте - «Либелла Боттлерс» ЖШС қаржылық тұрақтылығын бағалау коэффициенттері.
№ Көрсеткіштер 2004 жыл 2005 жыл Оңтайлы мәні
1 Тәуелсіздік
Коэффициенті Кн 0,87 0,86 0,5-0,6
2 Тәуелділік коэффициенті Кз 0,13 0,14 0,4-0,5
3 Қаржыландыру коэффициенті 6,5 6,2 > 1
4 Қарыз және меншікті құралдардың арақатынасы 0,154 0,162
“Либелла боттлерс” ЖШС экономикалық жағдайын және инвестицияны пайдалану тиімділігін талдау
Аманат жинақтаушы зейнетақы қорлары
Маркетинг бөлімдері жоқ компаниялар
Фирманы басқару жүйесіндегі маркетинг негіздері
Диплом алдындағы өндірістік практика бойынша есеп - Бухгалтерлік есеп және аудит
Бренд менеджментінің тапсырмасы
Тауар белгісі
Амортизациялық аударымдарды есептеу әдістері
Амортизациялық аударым
Брендингтің теориялық негіздері. Қазақстандық және шетелдік тәжірибелер