Төленуге тиісті шоттар шот кредиті
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Орта-Азиялық Университеті
«ҚОРЛАРДЫ БАҒАЛАУ ӘДІСТЕРІ»
тақырыбы бойынша
К У Р С Т Ы Қ
Орындаған:
______________
Қабылдаған:
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
I ТАРАУ.
1.1.Тауарлы-материалдық қорларды бағалау.
1.2. Қоймадағы және бухгалтериядағы тауарлы-материалдық қорларды құжаттық ресімдеу
1.3. Ыдыстармен жасалатын операцияларды көрсету.
II ТАРАУ.
2.1. Қайта өңдеуге берілген материалдардың есебі.
2.2. Тауарлы-материалдық қорларды түгендеу.
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
КІРІСПЕ
ҚЕБХС (есеп берудің халықаралық стандарттары) сәйкес корлар екі
Қорлардың өзіндік кұнына қорларды қазіргі тұрған жеріне дейін
7 БЕС 4 т. Сәйкес тауарлы-материалдық қорларды өткізудің
Материалдар алу сәтінде нақты қүны (синтетиқалық есепте) немесе
Материалдарды алудың нақты құны субъектінің осы қорларды дайындау
Есептік бағалар (алудың жоспарлы өзіндік құны орташа сатып
Баланста материалдар есебі нақты құны бойынша қөрсетіледі, осы
Тауарлы материалдық қорларды бағалаудың маңызды әсері көп және
I ТАРАУ.
1.1. Тауарлы-материалдық қорларды бағалау.
Егер материалдарды есептеу келісім-шарттық бағалар бойынша ұйымдастырылса, онда
Егер материалдар есебі алудың жоспарлы өзіндік құны бойынша
Егер қорлар есебі жоспарлы-есептік бағалар бойынша олардың құнынан
Материалдар есебіне. басқа шығындарға қойылатын талаптар 7 БЕС
БЕС - 7-нің 6 т. Сәйкес «Тауарлы материалдық
Өндіріске босатылған материалдар құнын аныктаған кезде «Тауарлық-материапдық қорлар
Орташа өлшемді қрі бойынша - есепті кезенде қозғалысы
ФИФО - есепті кезең соңында есепте тұрған материалдардың
ЛИФО - кейінгі сатып алулардың өзіндік құны бойынша
Ерекше теңестіру (идентификация), ұқсастыру - әдетте өзара бірін-бірі
НИФО - «кейін түсті - бірінші кетті» бағалары
Стандарттық баға -
Материалдарды әр түрлі тәсілмен бағалаудың кемшіліктері мен артықшылықтарын
Шаруашылық жүргізуші субъектінің әр түрлі тәсілдерді таңдау, қорларды
1.2. Қоймадағы және бухгалтериядағы тауарлы -материалдық қорларды құжаттық
Қоймадағы материалдық қорлар есебін
Казақстан Республикасы Қаржы министрінің
2004 .ж. 19 наурыздағы №128
бұйрығымен бекітілген
Типтік форма № ТМЗ-6
Карточка номенклатуралық нөмір бойынша материалдардың әрбір түріне жеке
Бухгалтерия белгіленген мерзімде тікелей қоймада жазбаларды тексереді және
Құжаттарды қабылдау қоймада «Құжаттарды тапсыру реестрін» жасау арқылы
Материалды-жауапкершілікті адамның жұмысындағы ауытқулар анықталған жағдайда бухгалтер бас
Ай соңында қоймаға «Материалдар қалдығы кітабы» тапсырылады, оған
Қоймадан бухгалтерияға түскен «Құжаттарды тапсыру реестрі» тіркелген құжаттармен
Есептің журналдық-ордерлік (8.3, 8.4-сызба нысанында) материалдар козғалысы есебі
«Материалдар кірісі бойынша жиынтық мәліметтер мен ауытқулар есебі»
Ауытқулар сомасы дегеніміз - осы қөрсеткіштер арасындағы айырмашылық,
Ауытқулардың орташа процентін анықтау үшін мынандай формаула бойынша
мұндағы П - материалдардың нақты өзіндік құныньщ есептік
ООМ - аи басындағы материалдар қалдығы бойынша ауытқулар;
ОПМ - ай ішінде түсқен материалдар бойынша ауытқулар;
ПМУ - есептік бағалар бойынша (ішкі ауыстыру сомасын
ОМУ - есептік бағалар бойынша ішкі ауыстыру сомасындағы
1.3. Ыдыстармен жасалатын операцияларды көрсету.
Көптеген тауарлар орауды, яғни белгілі бір ыдысқа, корапқа,
Ыдыстың бірнеше категориялары бар:
көпайналымдық ыдыс (бірнеше рет қолданылады, жабдықтаушыға міндетті түрде
бір рет қолданылатын ыдыс (қағаз, калың қатырма қағаз,
Негізгі немесе қосалқы өндіріс цехтарында өнімді орап, буып-түю
221 «Дайын өнім» шот кредиті.
Қоймадағы өнімді буып-түю, орау
204 «Ыдыс және ыдыс материалдары» шот кредиті.
Көпайналымды ыдыспен тауарлы-материалдық қорлармен сатып алушы және сатушы
жабдықтаушылардың тауарлы-жолдама құжаттар негізінде кіріске алынған;
жабдыктаушының тауарлы-жолдама құжаттарына қірген
негізгі құралдарға кіретін.
Ыдыс кәсіпорынға тауарлы-материалдық қорлармен бірге жабдықтаушылардан түседі және
Ыдыстың сынуы, бүлінуі, қирауы актімен ресімделеді. Келтірілген залал
Ыдыс есебі материалды-жауапты адамдармен қоймаларда немесе тауарлық-материалдық қорлардың
Ыдыс төмендегіше есепке алынады:
222 «Алынған тауарлар» шотында көтерме және бөлшек сауда
222 «Алынған тауарлар» аралық шотында «Тауар және бос
204 «Ыдыс және ыдыс материалдары» шотында жекелей;
125 «Басқа да
Ыдыс түскен кезде, оны жабдықтаушылар мен жеткізушілердің жолдама
671 «Төлеуге тиісті шоттар» шот кредиті;
687 «Басқалар» кредиторлық шот кредиті;
Өндірістік немесе шаруашылық мақсаттар үшін кызмет ететін ыдыс
920 «Қосалқы өндіріс» шот кредиті.
Егер ыдыс баска жақтағы субъектілерден алынса: 204 «Ыдыс
671 «Төленуге тиісті шоттар» шот кредиті.
Егер ыдыстың негізгі құралдарға тән белгісі болса, оны
671 «Төленуге тиісті шөттар» шот кредиті.
Тауарлық операциялар бойынша шаруашылық субъектілеріндегі шығындары, кірістері мен
Ыдыс бойынша шығындар - тасымалдауға, тиеуге, жөндеуге және
Зиян материалды-жауапты тұлғалардың адамдардың қырсыздығы салдарынан пайда болады,
Ыдыс бойынша шығындар 811 «Тауарларды (жұмыстар, қызметтер) еткізу
Әр түрлі бағалары бар ыдыстың сан алуан түрлері
Қатардан шыққан ыдые бойынша айырмашылықты есептен шығарады:
а) дебет қалдығы болғанда 811 «Тауарларды (жұмыстар, қызметтер)
222 «Алынған тауарлар», «Саудалық үстеме баға» аралық шот
э) кредиттік қалдық болғанда 222 «Алынған тауарлар», «Саудалық
727 «Негізгі емес қызметтен түскен басқа да табыстар»
Талдамалық есеп материалды-жауапты адамдар, ыдыстың атауы, саны жэне
Тауарлы-материалдық қорларды алу мен дайьшдаудьщ нақты өзіндік қүнына
Егер тауар қүнына қосылатын, бір рет пайдаланылатын ораумен
Әдетте көп айналымды ыдыс үшін жабдықтаушыларға қайтарылғаннан қейін
222 «Алынған тауарлар», «Тауарлы және бос ыдыс» аралық
Ыдыс үшін кепілдік баға бойынша ақшалай қаражаттың түсуі
301 «Алынуға тиісті шоттар» шот кредиті.
Сатып алушының бухгалтерлік есебінде есеп кепілдік қүн бойынша
671 «Төленуғе тиісті шоттар» шот кредиті.
Жабдықтаушыға ыдысқа кепілдік аударылғаннан қейін: 671 «Төленуғе тиісті
441 «Ағымдық шоттағы ақша» шот кредиті.
Егер ыдыс жабдықтаушыға дұрыс жағдайда қайтарылса, онда кепілдік
222 «Алынған тауарлар», «Тауарлы жэне бос ыдыс» аралық
Еғер ыдысты алушы ыдысты тапсырушымен шарт бойынша да
8-11 «Тауарларды (жұмыстар, қызметхер) өткізу бойынша шығындар» шот
222 «Алынған тауарлар», «Тауарлы және бос ыдыс» аралық
Ыдыс алушының бухгалтерлік есебінде бұл сома табыс
727 «Негізгі емес қызметтен түскен басқа да табыс»
Жабдықтаушыларға немесе ыдыс жинаушы субъектілерге ыдыстарды қайтару:
а) табыс сомасына
301 «Алынуға тиісті шоттар» шот дебеті.
727 «Негізгі емес қызметтен түскен басқа да табыс»
ә) қайтарылған ыдыс құны есептен шығарылды: 811 «Тауарларды
222 «Алынған тауарлар», «Тауарлы және бос ыдыс» аралык
б) ыдысты бүлдіру (сыну, қирату жэне т.б.) зияндары,
334 «Құндылықтарды бүлдіру шығындары, кем шығулар» шот дебеті.
222 «Алынған тауарлар», «Тауарлы жэне бос ыдыс» аралық
в) түгендеу нәтижелері бойынша бүрын ескерілмеғен ыдыс жэне
222 «Алынған тауарлар», «Тауарлы және бос ыдыс» аралық
Кредит 727 «Неғізғі емес қызметтен түсқен басқа да
г) ыдысты жөндеу басқа ұйым күшімен атқарылады, төлеуғе
67.1 «Төленуғе тиісті шоттар» шот кредиті;
д) бір материалды-жауапты адамнан екіншісіне ыдысты ішкі ауыстыру
222 «Алынған тауарлар», «Тауарлы жэне бос ыдыс» аралық
Тауарлар мен ыдысты түлынушыларға қолма-қол ақшаға жэне қолма-қол
Тауарлар мен ыдысты қолма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін
• заңды тұлғаға өнім өткізіледі:
а) өткізілген өнімнің өзіндік құны есептен шығарылады 801
221 «Дайын өнім» шот кредиті 300000;
ә) басатылған өнімнін келісім-шарттык кры 301 «Алынуға тиісті
701 «Өнімді (тауарларды, жұмысты, кызметті) өткізуден түскен табыстар»
б) ҚҚС сомасына
301 «Алынуга тиісті шоттар» шот дебеті
633 «Қосылған құн салығы» шот кредиті 56000;
в) босатылған ыдыстың кұны 301 «Алынуға тиісті шоттар»
204 «Ыдыс жэне ыдыс материалдары» шотының кредиті 40000;
г) сатып алушыдан төлемдер түсті
441 «Ағымдык шоттағы акша» шот дебеті '
301 «Алынуға тиісті шоттар» шот кредиті 460000;
II ТАРАУ.
2.1. Қайта өңдеуге берілген материалдардың есебі.
• 207 «Басқа жаққа қайта өңдеуге берілген материалдар»
4. Жабдықтаушыға қайта өндеу бойынша 6.
2.2. Тауарлы-материалдық қорларды түгендеу.
Тауарлы-материалдық қорларды түгендеу олардың (өндірістік қорлардың, дайын өнімнің,
Түгендеу материалдарға жауапты адамдардың катысуымен, міндетті түрде қайта
Жеке бөлімшелерде жүйелі өткізілген түгендеуден қейін оларға кіруге
Меншікті тауарлык-материалдық қорлармен бірге басқа субъектілерге тиісті және
Басқа субъектілерде сақталып тұрған тауарлы-материалдық қорлар оларды жауапты
Басқа субъеқтілерде қайта өңделу үшін тұрған тауарлы-материалдық қорлар
Жолдағы, бірақ сатып шіушылар мерзімінде төлемеген тауарлы-материалдық қорлар
Пайдаланып жүрген тауарлық-материалдық қорлар - түрған орны мен
Түгендеу негізінде анықталған тауарлық-материалдық қорлардьвд қем шығуы былайша
а) Қоймадағы материалдар мен дайын өнімнің нақты өзіндік
334 «Кұндылықтардың кем шығуы, шығыны және бүлінуі» шот
201 «Материалдар» шот қредиті - 120000
221 «Дайын өнім» шот кредиті - 160000.
Бұрын ҚҚС есебіне жатқызылмайтын, Салық Кодеқсінің 237 б.
821 «Жалпы жэне экімшіліқ шығындары» шот дебеті, «ұстап
633 «Қосылған құн салығы» шот кредиті (280000 •
Ыдыс тізімдемеге түрлері, мақсатты-белгілеуі мен сапалық жағдайы (жаңа,
Аяқталмаған өндірісті түгендеудің мақсаты - оның нақты бағасы
Түгендеу нәтижелері түгендеу жүзеге асырылған айдың есебінде, ал
Міндеттемелер.
Міндеттеме - ұл бір тұлғаның (борышқор) нақты әрекетпен
Міндеттеме - өткен кезең оқиғасынан пайда болған еубъектінің
Міндеттеме сомасы болашақтағы барлық ақшалай төлемдердің ағымдағы құны
Міндеттемелерді реттеу мынадай тәсілдермен іс жүзіне асырылады:
ақшалай қаражатпен төлеу; активтерді табыстау;
қызмет ұсыну;
міндеттемені басқа міндеттемемен ауыстыру;
міндеттемені капиталға аудару.
Міндеттеме ағымдық (қысқа мерзімді кредиттік берешек. Ол операциялық
Банктің қарыз есебі7
Қарыз ресми мәртебесі бар банктерге, мерзім, төлеу және
Банк қарызы - бұл банктің клиентке соманы белгілі
Банктен тыс мекемелерден қарыз алу — «қарыз беруші»
Банктен тыс мекемелерден берілетін қарыз мыналар бойынша айырықшаланады:
өтемақылық - шетелдік
тіркелген - тіркелген уақыт кезеңіне тіркелген процент.
Банктің қарыз түрлері:
қысқа мерзімді - бір жьшға дейін, бірақ екі
орташа мерзімді - бір жылдан үш жылға дейін;
ұзақ мерзімді - үш жылдан жоғары.
Орташа мерзімді жэне ұзақ мерзімді қарыздар өндірістік жэне
аванстық - дайындаушы ұйымдарға беріледі;
бланктік (сенімгерлік) - қаржысы тұрақты субъектіге, сенімді төлеушіге
• консорциумдық (синдицированный) -
ипотекалық - мүлік (жылжымайтын мүлік) кепілдігімен берілетін ұзақ
• овердрафт - нэтижесінде дебеттік сальдо пайда болатын
кредиттік желі (жаңартпалы кредит) - міндеттемесі заңмен ресімделген
тұтыну мақсаттарына арналған кредит (кызметкерлерге берілетін кредит): кредитке
• Стэнд-бай - Халықаралық валюта қорының елдерге ұсынатын
«Салықтар туралы және бюджетке міндетті басқа төлемдер» кодексінің
ҚОРЫТЫНДЫ
Тауарлы-материалдық қорлар - өндіріс циклінде қолданылатын әр түрлі
Бухгалтерлік есептің №7 «Тауарлы-материалдық қорлар есебі» стандарттарына сәйкес
шикізат, материал, сатып алынатын
аяқталмаған өндіріс;
• субъектінің іс-әрекеті барысында сатуға арналған дайын өнімдер,
Материалдық қорлар былайша жіктеледі:
негізгі материалдар -
қөмекші материалдар - өндірілетін өнімге белгілі бір қасиеттер
Сонымен қатар материалдар синтетикалық шоттар бойынша (шоттардың Бас,
• 201 «Шикізаттар мен материалдар» шотында - субъектіге
202 «Сатып алынған
203 «Отын» шоты - көлік құралдарын пайдалануға, өндірістік
204 «Ыдыс және ыдыстық материалдар» шотында -
205 «Қосалқы бөлшектер» шоты - жөндеу жұмыстарын жүргізуте,
206 «Басқа да материалдар» шотында өндіріс қалдықтары (ағаш
207 «Басқа жаққа өңделуге берілген материалдар» шоты басқа
• 208 «Қүрылыс материалдары» шотын субъект салушылар қолданады.
Қорларды бағалау әдістері бухгалтерлік есептің басты құралы ретінде
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
ҚР-ның “Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі” туралы заңы.
ҚР-ның Қаржы министрлігінің 18. 09. 2002 жылғы №438
Ержанов М.С., Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета и
Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет
Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО/Пер. В.И. Тарусина/Ред. коллегия:
Баймұханова С. Б., Балапанова Ә. Ж. Бухгалтерлік есеп.-
А. : Қазақ университеті, 2002.
7. Баймұханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих
субьектов. – А. : Ценные бумаги, 2002.
3
24
Туристтік фирманың бухгалтерлік есебін жүргізу
Қорларды бағалау әдістері
Ағымдағы міндеттемелер аудиті
«Green House» ЖШС-тің өндірістік шаруашылық қызметі
Материалдық емес активтердің амортизациясы
Басқарушылық есеп дамуының осы заманғы деңгейі және келешегі, негізгі кезеңі
Ағымдағы және ұзақ мерзімді міндеттемелердің есебі
Тауардың экономикалық мазмұны
Материалдық емес активтер есебі
Материалдық емес активтердің қолда бары мен қозғалысының есебі